Ludność, ruch naturalny i migracje. w województwie zachodniopomorskim

Transkrypt

1 Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie zachodniopomorskim w 2014 roku Urząd Statystyczny w Szczecinie Statistical Office in Szczecin INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE Szczecin 2015

2

3 Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie zachodniopomorskim w 2014 roku Urząd Statystyczny w Szczecinie INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE Szczecin 2015

4 ZESPÓŁ REDAKCYJNY PRZEWODNICZĄCY : REDAKTOR GŁÓWNY : CZŁONKOWIE : SEKRETARZ : OPRACOWANIE PUBLIKACJI : PRACE REDAKCYJNE : SKŁAD KOMPUTEROWY : Dominik Rozkrut Renata Wronkowska Anna Bilska, Agnieszka Brzezińska, Aniela Litke, Magdalena Mojsiewicz, Janina Ofiarska, Dagmara Pawlikowska, Małgorzata Radlińska, Magdalena Wegner Ewa Kacperczyk Dorota Karpińska, Wiesław Klonowski, Iwona Kłopotek-Główczewska, Agnieszka Materka, Beata Nizioł, Mirela Zielińska, Elżbieta Zborowska Katarzyna Korzonek Jerzy Rożek ISSN Przy publikowaniu danych Urzędu Statystycznego prosimy o podanie źródła Publikacja dostępna na Druk: Urząd Statystyczny w Olsztynie, Olsztyn, ul. Kościuszki 78/82 Nakład: 70 szt. Cena: 20,00 zł

5 PRZEDMOWA Publikacja Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie zachodniopomorskim jest cyklicznym opracowaniem poświęconym sytuacji demograficznej, w którym znajdą Państwo najważniejsze informacje, pochodzące z badań statystycznych oraz rejestrów administracyjnych, dotyczące m.in.: stanu i struktury ludności, miejsca zamieszkania, ruchu naturalnego, małżeństw, rozwodów oraz migracji ludności. Podstawowe wskaźniki demograficzne przedstawiono w przekroju terytorialnym oraz w odniesieniu do pozostałych województww kraju. Publikacja składa się z uwag metodycznych, komentarza analitycznego oraz części tabelarycznej. W uwagach metodycznych przedstawiono źródła danych, metody badań oraz ważniejsze pojęcia i definicje. Zasadniczą część publikacji stanowi komentarz analityczny, w którym opisano procesy demograficzne oraz najważniejsze zmiany zachodzące w społeczeństwie województwa zachodniopomorskiego. Prezentowane wyniki zostały zobrazowane licznymi wykresami oraz mapami podkreślającymi przestrzenne zróżnicowanie zjawisk demograficznych. Publikacja, poza wydaniem książkowym, dostępna jest również w wersji elektronicznej na stronie internetowej oraz na płycie CD. Zapraszam Państwa do lektury tej publikacji i wyrażam nadzieję, że stanie się ona cennym źródłem informacji dla wszystkich osób zainteresowanych tematyką demograficzną. Będę wdzięczny za wszelkie sugestie dotyczące zakresu i kształtu tego opracowania. Dyrektor Urzędu Statystycznego w Szczecinie dr Dominik Rozkrut Szczecin, wrzesień 2015 r.

6 FOREWORD Population, vital statistics and migrations in Zachodniopomorskie Voivodship is a periodic publication dedicated to the demographic situation. It contains major information from statistical surveys and administrative registers on, i.a., the size and structure of population, place of residence, vital statistics, marriages, divorces and migrations. Basic demographic indicators have been presented by territorial division and compared with other voivodships. The publication consists of methodological notes, analytical notes and tables. Sources of data, survey methods, important terms and definitions have been included in methodological notes. The main part, that is analytical notes, describes demographic processes and crucial changes occurring in the population of Zachodniopomorskie Voivodship. Moreover, results have been presented on several charts as well as maps underlining territorial distribution of demographic phenomena. The publication is available, apart from a paperback issue, in an electronic format on the website as well as on a CD-ROM. We would like to encourage you to acquaint yourselves with the publication and hope that it will constitute a useful source of information for every person interested in demographic issues. We will be grateful for all suggestions regarding the scope and content thereof. Director of the Statistical Office in Szczecin Dominik Rozkrut, Ph.D. Szczecin, September 2015 r.

7 SPIS TREŚCI PRZEDMOWA...3 UWAGI METODYCZNE WYNIKI BADAŃ. SYNTEZA Tablice Tablice przeglądowe I Ważniejsze dane o stanie, ruchu naturalnym i migracjach ludności...39 II Wybrane dane o ludności według województw III Wybrane dane o ludności według podregionów, powiatów i gmin Dział I STAN I STRUKTUra LUDNOŚci Bilans ludności Rozwój oraz zmiany w strukturze i ruchu naturalnym ludności Ludność Ludność według płci, podregionów i powiatów w 2014 r Ludność według płci i wieku Ludność według płci, wieku, podregionów i powiatów w 2014 r Mediana wieku ludności (wiek środkowy) według płci, podregionów i powiatów Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym według podregionów i powiatów Prognoza ludności w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym do 2050 r...60 Dział II ruch naturalny LUDNOŚci Małżeństwa 1/11/ Małżeństwa zawarte i rozwiązane /12/ Małżeństwa według podregionów i powiatów /13/ Małżeństwa zawarte według wieku nowożeńców /14/ Małżeństwa zawarte według poprzedniego stanu cywilnego prawnego nowożeńców /15/ Małżeństwa zawarte według poziomu wykształcenia nowożeńców /16/ Małżeństwa (cywilne i wyznaniowe) zawarte według powiatów w podziale na miasta i wieś w 2014 r /17/ Małżeństwa według statusu na rynku pracy w 2014 r...68 Separacje 8/18/ Separacje prawomocnie orzeczone według podregionów i powiatów /19/ Separacje prawomocnie orzeczone według liczby małoletnich dzieci...71 Rozwody 10/20/ Rozwody według podregionów i powiatów /21/ Rozwody według przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego /22/ Rozwody według wieku małżonków w momencie wniesienia powództwa w 2014 r /23/ Rozwody według liczby małoletnich dzieci /24/ Rozwodzący się według statusu na rynku pracy w 2014 r /25/ Rozwody małżeństw posiadających małoletnie dzieci na utrzymaniu według orzeczenia sądu o wykonywaniu władzy rodzicielskiej oraz wysokośći zasądzonych alimentów w 2014 r...78 Str. 5

8 SPIS TREŚCI (dok.) Tablice Dział II RUCh NATURALNY LUDNOŚCI (dok.) Urodzenia 16/26/ Urodzenia /27/ Urodzenia według podregionów i powiatów w 2014 r /28/ Urodzenia żywe według kolejności urodzenia dziecka /29/ Urodzenia żywe według wieku matki /30/ Urodzenia według wagi noworodka przy urodzeniu /31/ Urodzenia żywe według wieku matki, podregionów i powiatów w 2014 r /32/ Płodność kobiet i współczynniki reprodukcji ludności...86 Zgony 23/33/ Zgony według płci /34/ Zgony według wieku i płci /35/ Zgony według wieku, płci, podregionów i powiatów w 2014 r /36/ Zgony osób w wieku 15 lat i więcej według płci, stanu cywilnego oraz wieku zmarłych w 2014 r /37/ Zgony osób w wieku 13 lat i więcej według wieku, płci i poziomu wykształcenia w 2014 r /38/ Zgony według wybranych przyczyn /39/ Zgony według wieku i płci zmarłych oraz przyczyn w 2013 r /40/ Zgony niemowląt według płci i wieku /41/ Zgony niemowląt według wybranych przyczyn /42/ Przeciętne dalsze trwanie życia Dział III migracje LUDNOŚci /43/ Migracje wewnętrzne i zagraniczne ludności na pobyt stały /44/ Migracje wewnętrzne i zagraniczne ludności na pobyt stały według podregionów i powiatów /45/ Migracje wewnętrzne ludności na pobyt stały według wieku migrantów w 2014 r /46/ Migracje wewnętrzne na pobyt stały według płci migrantów, podregionów i powiatów /47/ Migracje wewnętrzne ludności na pobyt stały według płci i stanu cywilnego prawnego migrantów /48/ Migracje wewnętrzne ludności na pobyt stały według województwa poprzedniego i obecnego miejsca zamieszkania /49/ Migracje zagraniczne ludności na pobyt stały według krajów /50/ Migracje zagraniczne ludności na pobyt stały według płci i wieku migrantów Str. 6

9 CONTENTS FOREWORD...4 METHODOLOGICAL NOTES RESULTS OF SURVEYS. SYNTHESIS Tables review TablES I Page Major data on the status, vital statistics and migration of the population...39 II Selected data on population by region III Selected data on population by sybregions, powiats and gminas Chapter I STATUS AND STRUCTUre OF POPUlaTioN The balance of the population The development and changes in structure and vital statistics of population Population Population by sex, subregions and powiats in Population by sex and age Population by sex, age, subregions and powiats in The median of age of the population (middle age) by sex, subregions and district Working and non-working age population Working and non-working age population by subregions and powiats Working and non-working age population projection until Chapter ii vital statistics OF POPUlaTioN Marriages 1/11/ Marriages contracted and dissolved /12/ Marriages by subregions and powiats /13/ Contacted marriages by age of bridegroom and bride /14/ Contracted marriages by previous marital status of bridegroom and bride /15/ Contracted marriages by level of educations of bridegroom and bride /16/ Marriages contracted (civil and religious) by powiats as well as divided into urban areas and rural areas in /17/ Marriages by labour market status in Separations 8/18/ Separation finally adjudicated by subregions and powiats /19/ Separation finally adjudicated by the number of minor children Divorces 10/20/ Divorces by subregions and powiats /21/ Divorces by cause of marital breakdown /22/ Divorces by age of spouses at the moment of filling a divorce petition for in /23/ Divorces by number of minor children /24/ Divorced by labour market status in /25/ Divorces of marriages with underage children by legal decision of awarding the parental custody as well as alimony amount in

10 CONTENTS (cont.) Tables Chapter II VITAL STATISTICS OF POPULATION (cont.) Births 16/26/ Births /27/ Births by subregions and powiats in /28/ Live births by order /29/ Live births by age of mother /30/ Births by infant s weight at birth /31/ Births by age of mother, subregions and powiats in /32/ Female fertility and reproduction rates...86 Deaths 23/33/ Deaths by sex /34/ Deaths by age and sex /35/ Deaths by age, sex, subregions and powiats in /36/ Deaths in age 15 and more by sex, marital status and age of deceased in /37/ Deaths in age 13 and more by age, sex and level of education in /38/ Deaths by selected causes /39/ Deaths by age, sex and causes in /40/ Infant deaths by sex and age /41/ Infant deaths by selected causes /42/ Life expectancy Chapter iii migration OF POPUlaTioN /43/ Internal and international migration of population for permanent residence /44/ Internal and international migration of population for permanent residence by subregions and powiats in /45/ Internal migration for permanent residence by age of migrants in /46/ Internal migration for permanent residence by age of migrants, subregions and powiats /47/ Internal migration for permanent residence by sex and legal marital status of migrants /48/ Internal migration for permanent residence by region of previous and present residence /49/ Internal migration for permanent residence by country /50/ Internal migration for permanent residence by sex and age of migrants Page 8

11 Spis wykresów Ludność według płci i wieku w 2014 r. Przyrost rzeczywisty na 1000 ludności w 2014 r. Ludność w miastach w % ogółu ludności w 2014 r. Ludność na 1 km 2 w 2014 r. Kobiety na 100 mężczyzn w 2014 r. Ludność według ekonomicznych grup wieku w 2014 r. Małżeństwa na 1000 ludności w 2014 r. Urodzenia żywe na 1000 ludności w 2014 r. Współczynnik dzietności w 2014 r. Urodzenia pozamałżeńskie w % urodzeń żywych w 2014 r. Zgony na 1000 ludności w 2014 r. Zgony niemowląt na 1000 urodzeń żywych w 2014 r. Współczynnik dynamiki demograficznej w 2014 r. Przeciętne dalsze trwanie życia w 2014 r. Migracje wewnętrzne na pobyt stały na 1000 ludności w 2014 r. Współczynnik atrakcyjności migracyjnej w 2014 r. List of graphs Population by sex and age in 2014 Real population growth per 1000 population in 2014 Population in urban areas in % of total population in 2014 Population per 1 km 2 in 2014 Females per 100 males in 2014 Population by economical groups of age in 2014 Marriages per 1000 population in 2014 Live births per 1000 population in 2014 Fertility rates in 2014 Illegitimate births in % of live births in 2014 Deaths per 1000 population in 2014 Infant deaths per 1000 live births in 2014 Rate of demography dynamics in 2014 Expectation of life in 2014 Internal migration for permanent residence per 1000 population in 2014 Rate of migration attractiveness in

12 Uwagi metodyczne Tablice opracowano na podstawie bilansów stanu i struktury ludności faktycznie zamieszkałej na terenie gminy. Bilanse ludności sporządzane są dla okresów międzyspisowych w oparciu o wyniki ostatniego spisu powszechnego przy uwzględnieniu: urodzeń i zgonów, przyjazdów do Polski i wyjazdów z Polski na stałe, salda migracji wewnętrznych ludności na pobyt stały między poszczególnymi jednostkami podziału administracyjnego kraju, salda ludności zameldowanej na pobyt czasowy ponad 3 miesiące (do 2005 r. ponad 2 miesiące), zmian w podziale administracyjnym kraju. Źródłem danych są: rejestry Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji o migracjach wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały, sprawozdawczość urzędów stanu cywilnego o zarejestrowanych małżeństwach, urodzeniach i zgonach, sprawozdawczość sądów o prawomocnie orzeczonych rozwodach i separacjach, wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 31 III 2011 r. W tablicach zawierających dane w przekroju terytorialnym zastosowano podział administracyjny z dnia 1 I. Podstawą wyliczania wszystkich współczynników demograficznych oraz dotyczących migracji ludności (na 1000 ludności) jest średnia liczba osób dla danego okresu; do 2009 r. ludność zameldowana na pobyt stały, od 2010 r. faktycznie zamieszkała dany obszar (powiat, gminę, tereny miejskie/wiejskie) według stanu w dniu 30 czerwca. I. STAN I STRUKTURA LUDNOŚCI Dane o liczbie i strukturze ludności w przekroju terytorialnym opracowano według faktycznego miejsca zamieszkania, to znaczy ujęto ludność zameldowaną na pobyt stały w danej jednostce podziału terytorialnego (gminie) i faktycznie tam mieszkającą oraz ludność przebywającą tam czasowo (zameldowaną na pobyt czasowy ponad 3 miesiące). Stan cywilny prawny określono dla osób w wieku 15 lat i więcej zdefiniowany jako stan cywilny według obowiązującego w danym kraju prawa. Ustalono następujące kategorie stanu cywilnego prawnego: kawaler, panna, żonaty, zamężna (w tym także małżeństwa posiadające prawne orzeczenie separacji), wdowiec, wdowa, rozwiedziony, rozwiedziona. Poziom wykształcenia ludności określa najwyższy ukończony cykl kształcenia w szkole lub szkolenia w innym trybie i formie, uznany zgodnie z obowiązującym systemem szkolnictwa. Podstawą zaliczenia wykształcenia do określonego poziomu jest uzyskane świadectwo (dyplom) ukończenia odpowiedniej szkoły, niezależnie od trybu jej ukończenia (dziennie, wieczorowo, zaocznie czy eksternistycznie). Po reformie szkolnictwa z 1999 r., wprowadzającej 6-letnią szkołę podstawową i 3-letnie gimnazjum, badaniem poziomu wykształcenia objęto osoby w wieku 13 lat i więcej. Zastosowano następującą klasyfikację poziomu wykształcenia: wyższe, policealne, średnie (zawodowe i ogólnokształcące), zasadnicze zawodowe, gimnazjalne, podstawowe (ukończone), niepełne podstawowe i bez wykształcenia szkolnego. Mediana wieku (wiek środkowy) wskazuje przeciętny wiek osób w danej zbiorowości (np. zamieszkującej określone terytorium). Wartość mediany wyznacza granicę wieku, którą połowa osób w danej zbiorowości już przekroczyła, a druga połowa jeszcze nie osiągnęła. Prognoza ludności - przewidywanie przyszłej liczby ludności i jej struktury według płci i wieku, na podstawie założeń dotyczących kierunku przewidywanych zmian w natężeniu urodzeń i zgonów oraz napływów i odpływów wędrówkowych (migracji). 10

13 Prognoza ludności do roku 2050 w przekroju województwa, została wykonana w 2014 r. na podstawie stanu wyjściowego ludności z 31 XII 2013 r. oraz założeń dotyczących przewidywanych tendencji w dzietności, umieralności oraz migracjach wewnętrznych i zagranicznych. Ekonomiczne grupy wieku: wiek przedprodukcyjny mężczyźni i kobiety w wieku 0-17 lat, wiek produkcyjny mężczyźni w wieku lata, kobiety w wieku lat, wiek poprodukcyjny mężczyźni w wieku 65 lat i więcej oraz kobiety 60 lat i więcej. Przez ludność w wieku nieprodukcyjnym rozumie się ludność w wieku przedprodukcyjnym oraz w wieku poprodukcyjnym. Współczynnik feminizacji liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn. Wskaźnik ekonomicznego obciążenia ludności w wieku produkcyjnym liczba osób w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym. UWAGI METODYCZNE II. RUCH NATURALNY LUDNOŚCI Dane o zarejestrowanych małżeństwach, urodzeniach i zgonach pochodzą ze sprawozdawczości urzędów stanu cywilnego. Dane o orzeczonych rozwodach i separacjach pochodzą ze sprawozdawczości sądów. Dane o ruchu naturalnym ludności opracowano w podziale terytorialnym: małżeństwa uwzględnia się wszystkie te małżeństwa, w których jedna ze stron (mężczyzna lub kobieta) przed zawarciem związku małżeńskiego była zameldowana na pobyt stały w Polsce; separacje według miejsca zamieszkania osoby wnoszącej powództwo (w przypadku, gdy pozew wniosła osoba zamieszkała za granicą, przyjęto miejsce zamieszkania współmałżonka; w przypadku zgodnego wniosku stron, przyjęto miejsce zamieszkania męża). Nie uwzględnia się przypadków, gdy obie strony mieszkają za granicą; rozwody według miejsca zamieszkania osoby wnoszącej powództwo o rozwód (w przypadku, gdy osoba wnosząca powództwo mieszka za granicą, przyjęto miejsce zamieszkania współmałżonka). Nie uwzględnia się wyłącznie tych rozwodów, w których w momencie wniesienia powództwa obie osoby zamieszkiwały za granicą; urodzenia według miejsca zameldowania na pobyt stały matki noworodka; zgony według miejsca zamieszkania osoby zmarłej. Współczynnik zgonów niemowląt jest to stosunek liczby zgonów niemowląt w badanym okresie do liczby urodzeń żywych w tym okresie. Małżeństwa Dane o małżeństwach uwzględniają związki małżeńskie zawarte w formie przewidzianej prawem w urzędach stanu cywilnego ustawa Prawo o aktach stanu cywilnego z dnia 29 IX 1986 r. (tekst jednolity: Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz z późn. zm.). Przepisy prawa rodzinnego reguluje ustawa z dnia 25 II 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz.788 z późn.zm.). Od 1999 r. na mocy ustawy z dnia 24 VII 1998 r. (Dz. U. Nr 117, poz. 757) w urzędach stanu cywilnego rejestrowane są także małżeństwa podlegające prawu wewnętrznemu Kościoła lub Związku Wyznaniowego zawarte w obecności duchownego. Małżeństwo zawarte w tej formie (przy spełnieniu warunków określonych ustawą) podlega prawu polskiemu i pociąga za sobą takie same skutki cywilnoprawne, jak małżeństwo zawarte przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. 11

14 UWAGI METODYCZNE Małżeństwa wyznaniowe mogą być zawierane jedynie w dziesięciu kościołach i związku wyznaniowym: Kościół Katolicki, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Ewangelicko-Reformowany, Kościół Ewangelicko-Metodystyczny, Kościół Chrześcijan Baptystów, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Kościół Polskokatolicki, Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich, Kościół Starokatolicki Mariawitów, Kościół Zielonoświątkowy. Separacje Instytucja separacji została wprowadzona w Polsce w grudniu 1999 r. ustawą z dnia 21 V 1999 r. o zmianie ustaw Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks cywilny, Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 1999 r. Nr 52, poz. 532). Rozwody Instytucja rozwodów została wprowadzona na terenie całego kraju w dniu 1 I 1946 r. dekretem z dnia 25 IX 1945 r. Prawo małżeńskie (Dz. U r. Nr 48, poz. 270). Przepisy prawa rodzinnego reguluje ustawa z dnia 25 II 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz.788 z późn.zm.). Urodzenia W sprawozdawczości statystycznej jako urodzenia pochodzące z roku sprawozdawczego przyjmuje się urodzenia zarejestrowane w danym roku. Zgodnie z definicjami pojęć dotyczących czasu trwania ciąży, poronień, urodzeń żywych i martwych Załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 21 XII 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (tekst jednolity Dz. U poz. 177) stosowane są następujące zasady: urodzenie żywe jest to całkowite wydalenie lub wydobycie z ustroju matki noworodka, niezależnie od czasu trwania ciąży, który po takim wydaleniu lub wydobyciu oddycha bądź wykazuje jakiekolwiek inne oznaki życia, jak: czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli (mięśni szkieletowych) bez względu na to, czy sznur pępowiny został przecięty lub łożysko zostało oddzielone; każdy taki noworodek jest uważany za żywo urodzonego; urodzenie martwe (zgon płodu) jest to całkowite wydalenie lub wydobycie z ustroju matki płodu, o ile nastąpiło po upływie 22. tygodnia ciąży, który po takim wydaleniu lub wydobyciu nie oddycha ani nie wykazuje żadnego innego znaku życia, jak: czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli; niska waga (ciężar) urodzeniowa poniżej 2500 g. Dla celów statystyki dokumentacja medyczna dotycząca okresu okołoporodowego powinna ujmować wszystkie noworodki żywo urodzone, a także płody (urodzenia martwe), które w chwili urodzenia ważyły co najmniej 500 g, a gdy nie jest znana masa urodzeniowa urodzone po co najmniej 22. tygodniach trwania ciąży lub osiągające 25 cm długość ciała (od szczytu czaszki do pięty). Źródłem danych o urodzeniu jest, wykorzystywany wtórnie przez statystykę publiczną, dokument Ministerstwa Zdrowia podstawowy dla akt stanu cywilnego,,pisemne zgłoszenie urodzenia dziecka (Dz. U. z 2005 r. Nr 27, poz. 232). 12

15 Podziału na urodzenia małżeńskie i pozamałżeńskie dokonuje urząd stanu cywilnego zgodnie ze stanem faktycznym ustalonym na podstawie przepisu art Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (ustawa z dnia 25 II 1964 r., tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz.788 z późn.zm.), który stanowi:,,jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki (domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji). Jeżeli brak jest takich przesłanek, urodzenie zostaje zaliczone do pozamałżeńskich. Ponadto, zgodnie z przepisami art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 29 IX 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz z późn. zm.) w razie zawarcia związku małżeńskiego przez rodziców dziecka po jego urodzeniu, a przed sporządzeniem aktu urodzenia, akt ten sporządza się tak, jak by dziecko urodziło się po zawarciu małżeństwa. W przypadku porodów wielorakich (np. bliźniaczych, trojaczych) w statystyce uważa się każdego noworodka za odrębne urodzenie. Za poród uważa się zarówno urodzenie pojedyncze, w wyniku którego rodzi się jedno niemowlę, jak również urodzenie wielorakie, kiedy rodzi się dwoje lub więcej niemowląt (bliźnięta, trojaczki itd.). Płodność kobiet mierzy się współczynnikiem obliczonym jako iloraz liczby urodzeń żywych i liczby kobiet w wieku rozrodczym (15-49 lat). Oprócz ogólnych współczynników płodności podaje się również współczynniki grupowe (cząstkowe), obliczone jako ilorazy liczby urodzeń żywych z kobiet w danej grupie wieku i liczby kobiet w tej samej grupie wieku. Przy obliczaniu cząstkowego współczynnika płodności stosuje się grupowanie urodzeń według 5-letnich grup wieku rozrodczego kobiet, tzn , 20-24, 25-29, 30-34, 35-39, 40 44, lat. Urodzenia z matek w wieku poniżej 15 lat zalicza się do grupy lat; urodzenia z matek w wieku 50 lat i więcej zalicza się do grupy lat. Współczynniki reprodukcji ludności: współczynnik dzietności kobiet oznacza liczbę dzieci, którą urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15-49 lat), przy założeniu, że w poszczególnych fazach tego okresu rodziłaby z intensywnością obserwowaną w badanym roku, tzn. przy przyjęciu cząstkowych współczynników płodności z tego okresu za niezmienne; współczynnik reprodukcji brutto przedstawia liczbę córek urodzonych przeciętnie przez kobietę, przy założeniu, że kobieta będąc w wieku rozrodczym (15-49 lat) rodzić będzie z częstotliwością, jaką charakteryzują się wszystkie kobiety rodzące w roku, dla którego oblicza się współczynnik reprodukcji (niezmienne współczynniki płodności); współczynnik reprodukcji netto przedstawia liczbę córek przypadających na kobietę (przy analogicznych założeniach), z wyeliminowaniem córek, które jak wynika z aktualnych tablic trwania życia nie dożyją do wieku swoich matek. Współczynnik ten wyraża stopień zastępowania pokoleń matek przez córki. Współczynnik dynamiki demograficznej jest to stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów w danym okresie. Przyrost naturalny ludności obliczono jako różnicę liczby urodzeń żywych i liczby zgonów w danym okresie. Kolejność urodzenia dziecka określa, którym z kolei dzieckiem urodzonym przez matkę jest noworodek zarejestrowany w danym roku, przy uwzględnieniu wszystkich poprzednich urodzeń noworodków żywych i martwych. UWAGI METODYCZNE Zgony Zgonem jest trwałe, czyli nieodwracalne ustanie czynności narządów niezbędnych dla życia (niezależnie od okresu po urodzeniu żywym), konsekwencją czego jest ustanie czynności całego ustroju. Za zgon niemowlęcia uważa się zgon dziecka w wieku poniżej 1 roku, za zgon noworodka zgon dziecka w wieku poniżej 4 tygodni (poniżej 28 dni), przez 0 dni określa się wiek żywo urodzonego noworodka, który nie przeżył 24 godzin. 13

16 UWAGI METODYCZNE Źródłem danych o zgonie jest, wykorzystywany wtórnie przez statystykę publiczną, dokument podstawowy dla akt stanu cywilnego,,karta statystyczna do Karty Zgonu Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 XII 2001 r. w sprawie wzoru karty zgonu oraz sposobu jej wypełniania (Dz. U. Nr 153, poz z późn. zm.). Przy opracowywaniu danych o zgonach według przyczyn przyjmuje się wyjściową przyczynę zgonu. Za przyczynę wyjściową uważa się chorobę stanowiącą początek procesu chorobowego, który doprowadził do zgonu albo uraz czy zatrucie, w wyniku którego nastąpił zgon. Dane dotyczące zgonów według przyczyn podano zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych (X Rewizja). W stosunku do obowiązującej klasyfikacji w tablicach zastosowano skróty: skrót Choroby krwi i narządów krwiotwórczych pełna nazwa Choroby krwi i narządów krwiotwórczych oraz niektóre choroby przebiegające z udziałem mechanizmów auto- -immunologicznych Wady rozwojowe wrodzone Objawy i stany niedokładnie określone Wady rozwojowe wrodzone, zniekształcenia i aberracje chromosomowe Objawy, cechy chorobowe oraz nieprawidłowe wyniki badań klinicznych i laboratoryjnych jednostek chorobowych, gdzie indziej niesklasyfikowane III. MIGRACJE LUDNOŚCI Przeciętne dalsze trwanie życia wyraża średnią liczbę lat, jaką ma jeszcze do przeżycia osoba w danym wieku, przy założeniu poziomu umieralności z okresu, dla którego opracowano tablice trwania życia. Współczynnik zgonów niemowląt jest liczony w odniesieniu do urodzeń żywych. Tablice opracowano na podstawie: danych pochodzących z dokumentacji prowadzonej przez gminy, dotyczącej ewidencji ludności o ruchu migracyjnym w oparciu o druki meldunkowe wypełniane przez osobę zmieniającą miejsce zamieszkania: zgłoszenie pobytu stałego (migracje wewnętrzne i imigracja na pobyt stały), zgłoszenie wymeldowania z pobytu stałego w związku z wyjazdem za granicę (emigracja na pobyt stały), zgłoszenie pobytu czasowego (migracje wewnętrzne i imigracja na pobyt czasowy) oraz zgłoszenie wyjazdu na pobyt czasowy za granicę (emigracja na pobyt czasowy); danych gromadzonych przez inne instytucje. Informacje o migracjach wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały podano na podstawie pełnej ewidencji osób migrujących. Od 2006 r. dane pobierane są ze zbioru PESEL (Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności); zakres danych nie obejmuje informacji o wykształceniu migrantów, ponieważ nie są one gromadzone w zbiorze PESEL. Przez migracje wewnętrzne rozumie się zmiany miejsca stałego (lub czasowego) pobytu, polegające na przekroczeniu granicy administracyjnej gminy w celu osiedlenia się na stałe (lub pobyt czasowy). Do migracji wewnętrznych zalicza się także przemeldowanie z pobytu czasowego na pobyt stały w danej miejscowości, jeżeli poprzednie miejsce pobytu stałego znajdowało się w innej gminie. W przypadku gminy miejsko-wiejskiej migracją jest również zmiana miejsca zamieszkania między terenami miejskimi i wiejskimi gminy. Migracje wewnętrzne ludności nie uwzględniają zmian adresu w granicach tej samej jednostki, gdyż takie przemieszczenie nie powoduje zmiany w liczbie i strukturze ludności tej jednostki. W ramach migracji wewnętrznych ludności rozróżnia się ruch międzywojewódzki, czyli przemieszczenia ludności z jednego województwa do innych województw oraz ruch wewnątrzwojewódzki, tj. zmiany miejsca zamieszkania osób w granicach tego samego województwa. Przez określenie,,napływ rozumie się nowe zameldowania na pobyt stały, przez,,odpływ wymeldowania z pobytu stałego (tj. zameldowania w innej jednostce na pobyt stały). 14

17 Dane o ludności (stałych mieszkańcach) zameldowanej na pobyt czasowy powyżej 3 miesięcy poza miejscem stałego zameldowania, stanowią wyniki cyklicznie przeprowadzanego przez GUS badania statystycznego ludności zameldowanej na pobyt czasowy ponad 3 miesiące oraz ludności (stałych mieszkańców gminy) czasowo nieobecnej w związku z wyjazdem za granicę na pobyt czasowy ponad 3 miesiące. Wyniki odzwierciedlają stan w dniu badania; jest to stan w dniu 31 XII każdego roku. Źródłem informacji jest ewidencja gmin (dokumentacja meldunkowa). Migracje zagraniczne ludności to przemieszczenia ludności związane ze zmianą kraju zamieszkania. Obowiązujące w Unii Europejskiej Rozporządzenie (WE) nr 862/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 VII 2007 r. zawiera definicję migracji uwzględniającą zamierzony okres zamieszkiwania w innym kraju wynoszący co najmniej 12 miesięcy. W rozumieniu tej definicji: imigracja to przybycie do kraju osoby będącej uprzednio rezydentem innego kraju z zamiarem przebywania w nim przez co najmniej 12 miesięcy, emigracja to opuszczenie kraju przez jego rezydenta z zamiarem przebywania za granicą przez co najmniej 12 miesięcy. Rezydentem kraju jest osoba, która przebywa lub zamierza przebywać w danym kraju przez co najmniej 12 miesięcy. Tego typu migracje związane ze zmianą kraju zamieszkania na okres co najmniej 12 miesięcy, w tym na pobyt stały określa się mianem zagranicznych migracji długookresowych. Współczynnik efektywności migracyjnej (atrakcyjność migracyjna) jest wskaźnikiem zbudowanym jako relacja salda migracji do obrotu migracyjnego. Współczynnik ten pokazuje, jaka część ludności migrującej osiedla się na danym terenie w badanym okresie. UWAGI METODYCZNE 15

18 OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH UWAGI METODYCZNE Kreska (-) - zjawisko nie wystąpiło. Zero (0,0) - zjawisko istniało, jednakże w ilościach mniejszych od liczb, które mogą być wyrażone uwidocznionymi w tablicy znakami cyfrowymi. Kropka (.) - zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych. Znak x - wypełnienie pozycji ze względu na układ tablicy jest niemożliwe lub niecelowe. Znak - oznacza, że nazwy zostały skrócone w stosunku do obowiązującej klasyfikacji. W tym - oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy. Ze względu na zaokrąglenia danych, w niektórych przypadkach sumy składników mogą się nieznacznie różnić od podanych wielkości ogółem. 16

19 Wyniki badań - synteza 1. Bilans ludności Bilans ludności obejmuje zagadnienia związane ze stanem i rozwojem liczebnym populacji oraz zmianami struktur demograficznych głównie według płci i wieku Stan i rozwój liczebny ludności Liczba ludności województwa zachodniopomorskiego według stanu w dniu 31 XII 2014 r. wynosiła osób, co stanowiło 4,5% ludności Polski i lokowało województwo na 11. miejscu. W strukturze ludności według miejsca zamieszkania przeważała ludność miejska. W miastach mieszkało 1 177,7 tys. osób (5,1% ogółu ludności miejskiej w kraju), a na wsi 537,8 tys. osób (3,5% ogółu ludności wiejskiej). W porównaniu do 2013 r. liczba ludności w województwie zmniejszyła się o osób (o 0,2%), w miastach o osób (o 0,2%), oraz na wsi o osób (o 0,3%). Współczynnik urbanizacji był wyższy niż przeciętnie w kraju (68,65% wobec 60,34%). W 2014 r., podobnie jak przed rokiem, odnotowano ujemny przyrost rzeczywisty ludności, który przyjął wartość minus (minus w 2013 r.) i plasował województwo zachodniopomorskie na 7. pozycji w kraju, wśród 12. województw z ujemną wartością tej miary. WYNIKI BADAŃ - SYNTEZA Wykres 1. Ludność w 2014 r. Stan w dniu 31 XII urodzenia migracje wewnętrzne napływ migracje zagraniczne imigracja 691 Stan ludności 31 XII Stan ludności 31 XII zgony migracje wewnętrzne odpływ migracje zagraniczne emigracja Wykres 2. Przyrost rzeczywisty, przyrost naturalny i saldo migracji na pobyt stały w 2014 r. osoby w tys ogółem miasta wieś przyrost rzeczywisty przyrost naturalny saldo migracji wewnętrznej saldo migracji zewnętrznej 17

20 Wyniki badań - Synteza Zmiany w stanie liczby ludności, tzw. przyrost rzeczywisty, spowodowane są dwoma rodzajami procesów demograficznych ruchem naturalnym (zobrazowanym przyrostem naturalnym różnicą między urodzeniami i zgonami) oraz ruchem wędrówkowym (zobrazowanym saldem migracji różnicą między ludnością napływową a odpływową). Ujemny przyrost rzeczywisty ludności jest wynikiem ujemnego przyrostu naturalnego oraz ujemnego salda migracji. Składniki bilansu ludności (przyrost naturalny, saldo migracji i przyrost rzeczywisty) odmiennie kształtowały się w zachodniopomorskich miastach i wsiach. Dodatnie wartości składników występowały na wsi, w miastach ujemne Struktury demograficzne płeć i wiek Strukturę ludności ze względu na płeć kształtują zarówno procesy ruchu naturalnego, jak i ruchu wędrówkowego. W województwie zachodniopomorskim na 100 dziewczynek rodzi się przeciętnie 104 chłopców (w kraju 106). Obserwuje się również odmienny model wymierania kobiet i mężczyzn (większe prawdopodobieństwo zgonu mężczyzn występuje w każdej grupie wieku). W przypadku ruchów wędrówkowych czynniki o charakterze społeczno-ekonomicznym wpływają na przemieszczanie się kobiet i mężczyzn. W 2014 r. struktura ludności według płci nie uległa zmianie. Nadal kobiety stanowiły większą część mieszkańców województwa. Ich udział kształtował się na poziomie roku ubiegłego 51,3% (w kraju 51,6%), a współczynnik feminizacji wyniósł 105,4 (w kraju 106,7). Obserwuje się zjawisko feminizacji zachodniopomorskich miast na 100 mężczyzn przypadało 108,8 kobiet (w kraju 110,9) oraz maskulinizacji zachodniopomorskich wsi na 100 mężczyzn przypadało 98,4 kobiet (w kraju odnotowano zjawisko przeciwne feminizację wsi na 100 mężczyzn przypadało 100,6 kobiet). W związku z tym, że rodzi się więcej chłopców, w młodszych grupach wieku występuje przewaga chłopców nad dziewczętami. Na skutek wyższej umieralności mężczyzn oraz odmiennych dla obu płci procesów migracyjnych relacje płci ulegają zmianom i w konsekwencji ulegają odwróceniu (w województwie od grupy wiekowej lata, w miastach lat, na wsiach lat). Wykres 3. Kobiety na 100 mężczyzn w 5-letnich grupach wieku w 2014 r ogółem miasta wieś lat i więcej Zmiany w strukturze ludności województwa zachodniopomorskiego według wieku wskazują na postępujący proces starzenia się społeczeństwa. Liczba dzieci i młodzieży zmniejszyła się w 2014 r. do 248,2 tys. osób, tj. o 0,6% w ujęciu rocznym, natomiast liczba osób starszych w wieku 65 lat i więcej wzrosła do 251,2 tys., tj. o 5,2%. Udział ludności młodej (0 14 lat) w ogólnej liczbie ludności województwa zachodniopomorskiego w 2014 r. stanowił 14,5% (w miastach 13,5%, na wsiach 16,6%). Udział ludności starszej (65 lat i więcej) to odpowiednio 14,6%, 16,0% i 11,6%. 18

21 Mediana wieku mieszkańców województwa zachodniopomorskiego w 2014 r. wyniosła 39,9 lat (w 2013 r. 39,4 lat), co oznacza, że połowa ludności nie osiągnęła wieku 39,9 lat, a druga połowa już go przekroczyła. Wiek środkowy kobiet (41,6 lat) był wyższy niż wiek środkowy mężczyzn (38,4 lat); przed rokiem odpowiednio 41,2 lat i 37,9 lat. Środkowy wiek mieszkańców zachodniopomorskich miast to 41,0 lat, a mieszkańców wsi 37,4 lat. Wykres 4. Mediana wieku ludności w 2014 r lat ogółem miasta wieś WYNIKI BADAŃ - SYNTEZA mężczyźni kobiety Udział ludności młodej z roku na rok maleje, przy wzroście udziału ludności starszej. Zmiany zachodzące w liczbach absolutnych i względnych w grupie osób starszych (65-79 lat) i sędziwych (80 lat i więcej) zaprezentowano w tablicy 1. Tablica 1. Ludność w wieku starszym (65-79 lat) i sędziwym (80 lat i więcej) Stan w dniu 31 XII WYSZCZEGÓLNIENIE powyżej 65 lat lat w osobach w tym 80 lat i więcej Ludność w wieku powyżej 65 lat w % ludności ogółem powyżej 65 lat lat w tym w odsetkach 80 lat i więcej OGÓŁEM ,9 100,0 74,9 25, ,6 100,0 75,2 24,8 Miasta ,2 100,0 75,5 24, ,0 100,0 75,7 24,3 Wieś ,1 100,0 73,1 26, ,6 100,0 73,6 26,4 W województwie zachodniopomorskim, podobnie jak w kraju, obserwuje się przesunięcie w strukturze ludności według ekonomicznych grup wieku. W 2014 r. udział ludności w wieku poprodukcyjnym, podobnie jak w roku ubiegłym, zwiększył się w ciągu roku o 0,8 p. proc. do 18,7%, przy wzroście liczebności tej grupy o 4,4% (w kraju 19,0%; wzrost odpowiednio o 0,6 p. proc. i o 3,2%). Odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym zmniejszył się o 0,2 p. proc. do 17,5%, przy spadku liczebności ludności tej grupy o 1,3% (w kraju 18,0%; spadek odpowiednio o 0,2 p. proc. i o 0,7%). Ludność w wieku produkcyjnym (mężczyźni lata, kobiety lat) stanowiła 63,8% ogółu ludności województwa (wobec 64,5% w 2013 r.), a liczebność tej grupy w ciągu roku spadła o 1,2% (w kraju 63,0%, 63,4% w 2013 r. spadek o 0,8%). Kobiety stanowiły 46,7% tej subpopulacji (przed rokiem 46,9%). Na skutek zmian w ekonomicznych grupach wieku w 2014 r. nieznacznie wzrosła wartość współczynnika obciążenia ekonomicznego na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 56,7 osób w wieku nieprodukcyjnym, wobec 55,2 w 2013 r. (w kraju 58,8 wobec 57,6 w 2013 r.). 19

22 Wykres 5. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w 2014 r. Wyniki badań - Synteza ogółem mężczyźni kobiety 2. Małżeństwa i rozwody 2.1. Małżeństwa % wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny Przejawem współczesnych przemian demograficznych obok spadku płodności i starzenia się społeczeństw są zmiany, jakie zachodzą w sferze tworzenia i rozpadu rodzin. W tym przypadku zmiany, jakie obserwujemy w województwie zachodniopomorskim, są zbieżne z tymi, jakie zachodzą w Polsce i innych krajach rozwiniętych. Przejawiają się one spadkiem liczby zawieranych związków małżeńskich, co wiąże się m.in. z odkładaniem w czasie decyzji o ślubie lub z rezygnacją z życia w małżeństwie oraz osłabieniem trwałości małżeństw. Liczba istniejących małżeństw w 2014 r. wyniosła 379,6 tys. i zmniejszyła się w porównaniu z rokiem poprzednim o 0,7% (w miastach spadła o 1,0%, a na wsiach wzrosła o 0,1%). Zmiana liczby istniejących małżeństw zależy od liczby małżeństw nowo zawartych oraz liczby małżeństw rozwiązanych (przez rozwód lub śmierć współmałżonka). W województwie zachodniopomorskim zawarto 8,2 tys. a rozwiązano 9,9 tys. małżeństw (w 66,4% poprzez śmierć współmałżonka, a w 33,6% przez rozwód). W 2014 r. liczba rozwiązanych małżeństw spadła o 200 w porównaniu do roku ubiegłego. Na 1000 istniejących małżeństw 26,2 zostało rozwiązanych, w tym 12,5 z powodu śmierci męża, 4,9 śmierci żony, przez rozwód 8,8. W kraju współczynniki te przyjmowały wartości odpowiednio: 24,4; 12,5; 4,6; 7,3. W 2014 r. w województwie zachodniopomorskim zawarto związków małżeńskich, tj. o 5,9% więcej niż przed rokiem. Wzrost liczby zawieranych małżeństw w mieście wyniósł 5,2%, natomiast na wsi 7,2%. Współczynnik natężenia małżeństw, czyli liczba zawartych małżeństw na 1000 ludności, ukształtował się na poziomie 4,76 (przed rokiem 4,50), z tego w miastach wyniósł 4,67, a na wsiach 4,97. Wykres 6. Struktura nowożeńców według wieku w 2014 r. Mężczyźni Kobiety % 19 lat i mniej lat i więcej % 19 lat i mniej ogółem miasta wieś lat i więcej 20

23 Kobiety i mężczyźni najczęściej zawierali związek małżeński w wieku lat (odpowiednio 36,5% i 35,1%), zarówno w miastach (38,0% i 33,9%), jak i na wsiach (33,5% i 37,7%). W województwie zachodniopomorskim, podobnie jak w kraju, obserwuje się przesunięcie mediany wieku nowożeńców. W 2014 r. wyniosła ona w przypadku mężczyzn 30,5 lat, a wśród kobiet 28,2 lata (wobec odpowiednio 30,2 lata i 28,0 lat w 2013 r.; w kraju odpowiednio 29,0 lat i 26,9 lat wobec 28,9 lat i 26,8 lat w 2013 r. W miastach wiek środkowy nowożeńców był wyższy od przeciętnej dla województwa i w 2014 r. przyjął wartość 31,0 lat dla mężczyzn i 28,7 lat dla kobiet. Wśród nowożeńców dominowali kawalerowie i panny, co powoduje, że zdecydowana większość zawieranych małżeństw (74,9%) to małżeństwa zawarte po raz pierwszy (tzn. panny z kawalerem), w miastach 72,6%, na wsiach 79,6%. Wykres Struktura nowożeńców według poprzedniego stanu cywilnego w 2014 r. Mężczyźni Kobiety % % kawalerowie wdowcy rozwiedzeni panny wdowy rozwiedzione ogółem miasta wieś WYNIKI BADAŃ - SYNTEZA Wśród kobiet zawierających związek małżeński dominowały panie z wykształceniem wyższym w miastach, a średnim na wsiach, natomiast wśród mężczyzn panowie z wykształceniem średnim. Wykres 8. Struktura nowożeńców według wykształcenia w 2014 r. Mężczyźni Kobiety % % wyższe policealne średnie zasadnicze zawodowe gimnazjalne podstawowe niepełne podstawowe nieustalone wyższe policealne średnie zasadnicze zawodowe gimnazjalne podstawowe niepełne podstawowe nieustalone ogółem miasta wieś W 66,7% zawartych małżeństw w 2014 r. oboje nowożeńcy posiadali aktywny status na rynku pracy, przy czym 35,4% z nich było pracownikami najemnymi w sektorze prywatnym. W 13,1% (14,2% w 2013 r.) zawartych małżeństw żona pozostawała na utrzymaniu współmałżonka, a w 2,2% (2,5% przed rokiem) związków małżeńskich taka sytuacja dotyczyła męża. 21

24 Wyniki badań - Synteza Związki wyznaniowe, czyli zawarte w kościołach i jednocześnie zarejestrowane w urzędach stanu cywilnego, w 2014 r. stanowiły 48,6% (50,8% w 2013 r.) ogółu małżeństw zawartych w województwie zachodniopomorskim (w kraju 62,7% wobec 63,5% przed rokiem). Na wsi odsetek małżeństw wyznaniowych był wyższy niż w mieście (51,6% wobec 47,1%, w 2013 r. odpowiednio 53,8% wobec 49,3%). W Polsce udział małżeństw wyznaniowych na wsi kształtował się na poziomie 70,4%, a w miastach 57,2% (w 2013 r. odpowiednio 71,1% i 58,2%) Rozwody i separacje Ze zmianami dotyczącymi liczby małżeństw wiążą się zmiany liczby rozwodów i separacji. W 2014 r. w województwie zachodniopomorskim rozwiodło się pary, przy czym liczba rozwodów w miastach była, podobnie jak w roku ubiegłym, 4-krotnie wyższa niż na wsi. W stosunku do roku ubiegłego liczba orzeczonych rozwodów wzrosła o 1,5%. Wskaźnik przeprowadzonych rozwodów w przeliczeniu na 1000 ludności wyniósł 1,9 (w kraju 1,7 ). Na 1000 zawartych małżeństw przypadło 408 rozwodów (426 w 2013 r.); w kraju odpowiednio 349 i 367 przed rokiem. Zdecydowanie więcej rozpadów związków małżeńskich odnotowano w miastach (80,0% ogólnej liczby rozwodów, w kraju 73,7%). Na 1000 zawartych małżeństw w miastach przypadło średnio 485 rozwodów, na wsi 250 (w kraju odpowiednio 441 i 212). Pozwy rozwodowe częściej wnosiły kobiety. W 2014 r. z powództwa żony orzeczono 68,2% rozwodów wobec 68,7% przed rokiem (w kraju 67,8% podobnie jak w 2013 r.). Najwięcej kobiet w momencie wniesienia powództwa było w wieku lata (20,8%, z tego w miastach 21,2%, a na wsiach w wieku lat 20,1%), a mężczyzn w wieku lat (19,3% ogółem, z tego na wsiach 19,9%); w miastach najwięcej mężczyzn w momencie wniesienia powództwa było w wieku lat (19,2%). Wykres 9. Struktura rozwiedzionych według wieku w momencie wniesienia powództwa rozwodowego w 2014 r. Rozwiedzeni Rozwiedzione 25 % 25 % lat i mniej lat i więcej lat i mniej lat i więcej ogółem miasta wieś Spośród rozwodzących się 56,5% to osoby pracujące (z tego 49,6% jako pracownicy najemni w sektorze prywatnym). Ze względu na okres trwania małżeństwa, tj. od daty zawarcia do momentu wniesienia pozwu, w 2014 r. najczęściej pozwy rozwodowe wnosiły małżeństwa ze stażem 5-9 letnim (21,7%), 2-4 letnim (16,5%) oraz letnim (13,8%). Najczęściej rozwodziły się małżeństwa bezdzietne (43,8%) oraz z jednym dzieckiem (36,3%). W 2014 r. przeciętna liczba dzieci w rozwiedzionych małżeństwach (uwzględniając tylko małżeństwa z dziećmi) wynosiła 1,42, przy czym była ona wyższa na wsi niż w mieście (1,58 wobec 1,38). Najczęściej wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi sąd powierzał matce (60,8% rozwodów małżeństw posiadających małoletnie dziecko na utrzymaniu), znacznie rzadziej razem matce i ojcu (31,7%) lub tylko ojcu (5,4%). 22

25 Wykres ogółem poniżej 1 roku 1 Struktura rozwodów według okresu trwania małżeństwa i wykształcenia w 2014 r. Męża % % lat i więcej Żony ogółem poniżej 1 roku lat i więcej WYNIKI BADAŃ - SYNTEZA wyższe policealne średnie zasadnicze zawodowe podstawowe niepełne nieustalone podstawowe gimnazjalne W 2014 r. spadł o 1,2 p. proc. w skali roku udział rozwodów bez orzekania o winie (75,3% wszystkich rozwodów). Główną przyczyną rozpadu związku małżeńskiego (ogółem oraz bez orzeczenia o winie) nadal pozostawała niezgodność charakterów oraz niedochowanie wierności. Wśród rozwodów z orzeczoną winą przeważały rozwody z winy małżonka, których udział w ogólnej liczbie wszystkich rozwodów wyniósł 16,1%. Najczęstszą przyczyną rozwodów z winy męża w 2014 r. było nadużywanie alkoholu (7,0% wszystkich rozwodów, a 43,2% rozwodów z winy męża) oraz niedochowanie wierności (analogicznie 6,7% i 41,7%). Łączna wartość zasądzonych alimentów w 2014 r. zamknęła się kwotą 1,3 mln zł, a przeciętna wysokość przyznanych w sprawie alimentów wyniosła 721,56 zł. Wykres 11. Struktura rozwodów według liczby małoletnich dzieci w 2014 r. Wykres 12. Struktura rozwodów według przyczyn w 2014 r. 50 % 50 % bez dzieci 1 dziecko 2 dzieci 3 dzieci 4 dzieci i więcej ogółem miasta wieś niedochowanie wierności małżeńskiej nadużywanie alkoholu naganny stosunek do członków rodziny ogółem trudności mieszkaniowe nieporozumienia na tle finansowym niezgodność charakterów niedobór seksualny dłuższa nieobecność różnice światopoglądowe inne bez orzeczenia o winie 23

26 Wyniki badań - Synteza 3. Urodzenia i płodność Liczba rozwodów małżeństw pozostających w separacji w 2014 r. wyniosła 29, z tego 4 rozwody dotyczyły małżeństw, których okres trwania separacji wyniósł poniżej 3 lat, 7 po 3-4 latach separacji, 18 po 5 latach i więcej separacji. W 2014 r. odnotowano 52 separacje, wobec 49 w 2013 r. (w kraju 1 918, tj. o 13,4% mniej niż w 2013 r.). Zdecydowana większość par przeprowadzających rozwód lub separację zamieszkiwała miasta. Podobnie jak w małżeństwach rozwiedzionych, wśród separowanych małżeństw przeważały bezdzietne małżeństwa (65,4%), na pozostałe przypadało średnio 1,3 dzieci Urodzenia W 2014 r. w województwie zachodniopomorskim odnotowano urodzeń, w tym urodzeń żywych. W porównaniu z rokiem poprzednim liczba urodzeń żywych wzrosła o 0,7% (w kraju wzrost o 1,5%), w tym w miastach o 2,5%, natomiast na wsi spadła o 2,5%. W 2014 r. wśród noworodków przeważali chłopcy. Ich udział w ogólnej liczbie urodzeń żywych wyniósł 51,1% (w kraju 51,5%). W skali roku liczba urodzeń żywych chłopców zmniejszyła się o 0,3%, natomiast dziewczynek wzrosła o 1,7%. Współczynnik urodzeń żywych (na 1000 ludności) w 2014 r. wyniósł 9,0, podobnie jak w 2013 r. W kraju wskaźnik natężenia urodzeń był wyższy niż w województwie zachodniopomorskim i kształtował się na poziomie 9,7 (9,6 w 2013 r.). W miastach w województwie zachodniopomorskim obserwuje się niższą wartość tego wskaźnika niż na wsi (odpowiednio 8,5 wobec 10,1 ). W 2014 r., podobnie jak w latach poprzednich, największy udział w urodzeniach żywych ogółem miały urodzenia pierwszej kolejności (48,3% wszystkich urodzeń wobec 49,1% w 2013 r.). Dla urodzeń pierwszej i drugiej kolejności najwyższe udziały notowano w miastach (49,5% i 37,0%), natomiast dla urodzeń trzeciej oraz czwartej i dalszych kolejności na wsiach (12,3% i 6,7% wobec 11,5% i 7,5% w 2013 r.). Wykres 13. Urodzenia żywe Chłopcy Dziewczynki w tys. w tys ogółem miasta wieś 0 ogółem miasta wieś Najwięcej urodzeń żywych w miastach odnotowano wśród matek w wieku lat (33,2%) oraz lata (32,7%), a na wsi w wieku lat (31,1%) i lata (25,7%). Dla urodzeń przez matki w młodszych grupach wieku (poniżej 24 roku życia) obserwowano wyższe udziały urodzeń na wsiach (32,8%), natomiast dla matek w starszych grupach wieku (25-39 lat) w miastach (78,3%). Wzrasta wiek środkowy matek. W województwie zachodniopomorskim mediana wieku matek przesunęła się z 28,9 lat w 2013 r. do 29,1 lat w 2014 r., ale nadal była niższa niż w kraju (29,5 lat; wobec 29,2 lat w 2013 r.). Wiek środkowy matek zwiększył się zarówno w miastach województwa zachodniopomorskiego, jak i na wsiach (odpowiednio z 29,5 lat do 29,7 lat oraz z 27,6 lat do 27,8 lat). 24