Diagnoza wykluczenia cyfrowego w Polsce. dr Dominik Batorski, ICM UW

Transkrypt

1 Diagnoza wykluczenia cyfrowego w Polsce dr Dominik Batorski, ICM UW

2 Plan wystąpienia Wykluczenie cyfrowe co to jest? dlaczego jest to zjawisko ważne? kogo dotyczy? jakie są powody wykluczenia? co się robi i co można zrobid?

3 CO TO JEST WYKLUCZENIE CYFROWE?

4 Pojęcie cyfrowego wykluczenia odnosi się do różnic pomiędzy osobami, które mają regularny dostęp do technologii cyfrowych i informacyjnych i potrafią efektywnie z niego skorzystad, a tymi, którzy tego dostępu nie posiadają. Różnice te związane są zarówno z fizycznym dostępem do technologii, jak również szerszej z umiejętnościami i zasobami potrzebnymi do ich użycia.

5 DLACZEGO WYKLUCZENIE CYFROWE JEST WAŻNE?

6 Rośnie znaczenie technologii informacyjnokomunikacyjnych w różnych sferach życia. coraz więcej działao i aktywności przenosi się do internetu, sied jest coraz istotniejszym narzędziem dostępu do informacji i wiedzy, internet staje się też bramą do aktywności, które mają miejsce wyłącznie poza siecią. Korzystanie z ICT w coraz większym stopniu jest warunkiem pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, zawodowym i kulturalnym. Osoby, które z internetu nie korzystają, ale także użytkownicy niemający odpowiednich kompetencji korzystania, są w większym stopniu zagrożeni wykluczeniem społecznym i ekonomicznym.

7 Efekty używania internetu są przeważnie pozytywne podtrzymywanie aktywności zawodowej i reaktywizacja nieaktywnych szybsze polepszenie sytuacji zawodowej większa aktywnośd społeczna częstsze uczestnictwo w kulturze oraz życiu towarzyskim. Te pozytywne efekty doświadczane przez użytkowników wiążą się jednocześnie z pogorszaniem się szans życiowych osób niekorzystających, a także trudnościami napotykanymi przez wiele z nich w codziennym funkcjonowaniu.

8 Aktywnośd zawodowa a internet

9 status społeczno-zawodowy w 2007 roku pracujący bezrobotni bierni zawodowo pracujący renciści emeryci uczniowie i studenci bezrobotni bierni zawodowo korzystający z komputerów 40% 2% 3% 3% 10% 42% nie korzystający z komputerów 18% 4% 8% 0% 10% 59% korzystający z komputerów 40% 5% 8% 3% 19% 24% nie korzystający z komputerów 21% 3% 13% 0% 37% 26% korzystający z komputerów 92% 0% 2% 0% 2% 3% nie korzystający z komputerów 80% 1% 4% 0% 7% 7% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% status społeczno-zawodowy w 2009 roku

10

11 KOGO DOTYCZY WYKLUCZENIE CYFROWE?

12 Osoby niekorzystające z internetu Ponad 47% niekorzystających z internetu to mieszkaocy wsi. 68% ma wykształcenie podstawowe lub zawodowe 49% to emeryci i renciści 73% to osoby w wieku 45+

13 2,5% internauci 2,0% nie korzystający z internetu 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% wiek

14 odsetek osób korzystających z internetu ,5 72,7 86,8 49,2 59,4 73,7 35,2 45,9 62,1 21,6 31,7 39, ,6 13,7 7,6 2,8 3,6 5, lat lat lat lat lat 65 i więcej lat Korzystanie z internetu według wieku Korzystanie w największym stopniu związane jest z wiekiem. Z internetu korzysta zdecydowana większośd młodych i bardzo niewiele starszych osób.

15 odsetek osób korzystających z internetu ,5 83,4 76,9 84,285,3 93, , , ,6 3,8 7,2 19,8 15,2 31,3 36,7 0 Podstawowe i niższe Zasadnicze/ gimnazjum Średnie Wyższe i policealne Uczący się Korzystanie z internetu według wykształcenia Ogromne znaczenie ma również wykształcenie. Z internetu korzystają przede wszystkim osoby uczące się i lepiej wykształcone. Wśród osób z wykształceniem podstawowym z sieci korzysta zaledwie 7%.

16 odsetek osób korzystających z internetu prac. sektora publicznego prac. sektora prywatnego prywatni przedsiębiorcy rolnicy renciści emeryci uczniowie i studenci bezrobotni inni bierni zawodowo 10,6 13,2 25,3 12,3 17,2 20,3 5,4 8,8 13,3 21,3 27,1 21,1 33,6 42,2 40,9 40,9 51,5 52,3 55,6 66,4 66,3 69,2 76,4 80,5 84,2 85, ,7 Korzystanie z internetu według statusu społ-zaw. Duże znaczenie dla faktu korzystania z internetu ma również status społeczno zawodowy. Korzysta olbrzymia większośd uczniów i studentów, a także większośd osób pracujących. Najmniej użytkowników jest wśród emerytów, rencistów i rolników.

17 odsetek osób korzystających z internetu ,4 67,3 62,8 64,3 60,6 54,8 54,9 45,3 49,9 49,6 44,2 37,0 50,2 41,1 33,0 38,0 25,8 20, miasta powyżej 500 tys. miasta tys. miasta tys. miasta tys. miasta poniżej 20 tys. Korzystanie z internetu według wielkości miejsca zamieszkania Korzystanie z internetu jest też związane z wielkością miejscowości zamieszkania. Im większa miejscowośd, tym więcej osób korzysta. Należy jednak podkreślid, że znaczenie wielkości miejsca zamieszkania jest mniejsze niż innych czynników, a dodatkowo jego znacznie maleje. Jest to efektem znacznego przyrostu liczby użytkowników na wsi z 26% w 2007 roku do 38 w wieś

18 Dostęp do internetu w domu w 2008r. W 2008 roku z ulgi na internet skorzystało ponad 4,7mln osób. Zdecydowanie większa dostępnośd jest w miastach i na terenach podmiejskich.

19

20

21 Pogłębianie się cyfrowego wykluczenia Różnice ze względu na wiek i wykształcenie zwiększają się Przyrost liczby internautów w grupie wiekowej 50+ był znacznie wolniejszy niż wśród osób młodszych. Głównym czynnikiem przyczyniającym się do tego przyrostu jest demografia. Poprawia się sytuacja obszarów wiejskich, jednak dotyczy to przede wszystkim obszarów podmiejskich.

22

23 Wzrost dostępności internetu Największe przyrosty odsetka podatników korzystających z ulgi na internet (w pp.) obserwujemy w zachodniej części kraju.

24

25 JAKIE SĄ POWODY CYFROWEGO WYKLUCZENIA?

26 Bariery korzystania z internetu 1. bariery finansowe; 2. bariery zasięgu; 3. bariery sprzętowe - niedostosowanie sprzętu i oprogramowania; 4. brak interesujących usług i treści; 5. bariery psychologiczne - strach i różnego rodzaju obawy, a także niesłuszne przekonania związane z korzystaniem; 6. autowykluczanie się ze świata nowych technologii; 7. brak wiedzy o tym, jakie możliwości oferuje komputer i internet; 8. brak potrzeby korzystania z internetu; 9. brak umiejętności korzystania z nowych technologii, a także trudności w ich nabywaniu;

27 Bariery twarde i miękkie Bariery twarde związane są przede wszystkim z brakiem możliwości korzystania z odpowiedniego sprzętu i oprogramowania, dostępu. Bariery miękkie z kolei mają charakter bardziej psychologiczny, wiążą się także z brakiem wiedzy i umiejętności. W myśl teorii cyfrowego wykluczenia, a także wyników wielu badao, wraz z upowszechnianiem internetu w danym kraju bariery twarde tracą na znaczeniu, natomiast kluczową rolę zyskują bariery miękkie. Wykluczenie cyfrowe I i II stopnia

28 Ograniczenia finansowe dotyczą jedynie kilkunastu procent niekorzystających. Podobnie z barierą zasięgu prawie 20% niekorzystających ma komputer i dostęp do sieci w domu. Prawie 60% mogłoby mied internet w domu. Ponad połowa niekorzystających deklaruje brak zainteresowania. Dla kilkunastu procent internet jest zbyt skomplikowany.

29 Brakuje przede wszystkim motywacji, wiedzy i umiejętności

30 JAK PRZECIWDZIAŁAĆ CYFROWEMU WYKLUCZENIU?

31 E-integracja może byd środkiem przybliżającym realizację ważnych celów rozwojowych: podtrzymania aktywności zawodowej dojrzałych Polaków, poprawy jakości życia i przedłużenia okresu samodzielności seniorów, budowy nowoczesnej gospodarki opartej na wiedzy, może byd ważnym impulsem rozwojowym dla rynków produktów i usług technologicznych.

32 Rola funduszy strukturalnych Potencjał programów realizowanych z funduszy strukturalnych często pozostaje niewykorzystany. Wynika to między innymi z nadmiernej koncentracji na rozbudowie infrastruktury i pomijaniu znacznie istotniejszych czynników miękkich. Działanie 8.3 "Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu" PO IG koncentruje się na dostarczaniu sprzętu osobom korzystającym z pomocy społecznej. Problemu braku kompetencji cyfrowych nie rozwiązuje także PO KL, skierowany jedynie do osób czynnych zawodowo.

33

34 Realizacja PO IG 8.4 ostatnia mila W pierwszych naborach zakwalifikowane zostały projekty z gmin, w których sytuacja nie jest zła.

35 poziom nauki Laptop dla ucznia komputer z dostępem do internetu sam komputer brak W marcu 2009 roku 91,4% uczniów miało w domu komputer, 78,8% miało także dostęp do internetu. Problemem nie jest brak sprzętu, ale sposób jego wykorzystania. Ciekawy projekt, który tylko w niewielkim stopniu przyczyni się do zmniejszenia cyfrowego wykluczenia. studia szkoła policealna szkoła średnia szkoła zawodowa podstawówka żłobek, przedszkole 61,6% 81,2% 82,9% 71,6% 72,8% 92,3% 16% 17% 14% 11% 5% 3% 11% 6% 23% 8% 11% 13% 0% 20% 40% 60% 80% 100% odsetek osób, które posiadają w domu komputer i dostęp do internetu

36 Obecnie kluczowe jest stymulowanie potrzeb, wzbudzanie motywacji i rozwijanie kompetencji korzystania z internetu. Należy komunikowad korzyści związane z korzystaniem z internetu i pokazywad konkretne zastosowania. Duże znaczenie dla e-integracji ma także rozwój oferty usług, treści Potrzebny jest sprzęt i oprogramowania dostosowane do potrzeb starszych użytkowników, a także zwiększenie dostępności serwisów internetowych. Konieczne są też specjalne programy szkoleniowe, powiązane z pomocą techniczną dla uczestników szkolenia po jego zakooczeniu.