Bejbi blues reż. Katarzyna Rosłaniec

Transkrypt

1 Bejbi blues reż. Katarzyna Rosłaniec MATERIAŁY DYDAKTYCZNE DLA NAUCZYCIELI SPIS TREŚCI 1. Informacje o filmie. (str. 2) 2. Scenariusz lekcji języka polskiego. (str. 6) Temat: Bejbi blues jako film o pokoleniu młodych Polaków generacji facebooka, sms-ów, blogów i fast foodów. 3. Załączniki do lekcji. (str. 8) 4. Scenariusz lekcji wychowawczej. (str. 14) Temat: Bejbi blues Kasi Rosłaniec filmowe spojrzenie na rodzinę. 5. Załącznik do lekcji. (str. 18) 6. Materiały dla nauczyciela. (str. 19) 1

2 INFORMACJE O FILMIE Opracowała: Sylwia Galanciak NOTA O FILMIE Reżyseria i scenariusz: Katarzyna Rosłaniec; Zdjęcia: Jens Ramborg; Scenografia: Lise Christensen; Dekoracja wnętrz: Jacek Czechowski; Kostiumy: Matylda Rosłaniec, Karolina Bystrowska; Opracowanie muzyczne: Anna Patrini, Nikodem Rozbicki; Dźwięk: Kacper Habisiak, Marcin Kasiński; Montaż: Bartosz Pietras; Charakteryzacja: Ewa Kowalewska, Dominika Dylewska; Opieka artystyczna: Małgorzata Szumowska; Casting: Marek Palka; Kierownictwo produkcji: Inga Kruk; Producent: Agnieszka Kurzydło; Producent towarzyszący: Stefan Laudyn; Koproducent: Peter Garde, Dominique Lesage, Magdalena Kubicka-Sak, Norbert Redkie, Bartłomiej Kraciuk; Produkcja: Mental Disorder 4; Obsada aktorska: Magdalena Berus (Natalia), Nikodem Rozbicki (Kuba), Mikołaj i Dominik Łubek (Antoś), Michał Trzeciakowski (Ernest), Klaudia Bułka (Martyna), Magdalena Boczarska (Marzena, matka Natalii), Renata Dancewicz (Dorota), Katarzyna Figura (sąsiadka), Jan Frycz (ojciec Kuby), Mateusz Kościukiewicz (Seba), Danuta Stenka (matka Kuby), Wiktor Mentlewicz (barman), Robert Senderowski (barman), Adam Hryniewicki (DJ Adagio), Barbara Dziekan-Vajda (dyrektorka żłobka), Tomasz Paluch (dozorca), Laura Breszka (ekspedientka Violetta), Agnieszka Żulewska (ekspedientka Angela), Dominika Dylewska (fotograf), Adrianna Chlebicka (Kamila), Martyna Grzenkowicz (kasjerka), Jowita Budnik (kobieta z agencji), Monika Ambroziak (kobieta z agencji), Wiktoria Szycka, Agnieszka Szumert (koleżanki), Małgorzata Sadowska (lekarka), Dagmara Krasowska (Magda), Piotr Siwkiewicz (mąż sąsiadki), Tomasz solich (pan w kolejce), Aurelia Sobczak (pielęgniarka), Julia Hermanowska, Matylda Rosłaniec (pin up girls), Agnieszka Podsiadlik (policjantka), Ireneusz Czop (policjant na komisariacie), Marcin Tyrol, Sławomir Mandes (policjanci na dworcu), Tomasz Ziółkowski, Paweł Fabianek, Karol Dylewski, Karol Matej, Jakub Kuich, Łukasz Jagodziński, Jarosław Juszczak (skateboardziści), Magdalena Gnatowska, Olga Miłaszewska (sprzedawczynie), Ewa Kowalewska (strażniczka), Martyna Nowak, Katarzyna Mateusiak (uczennice), Michał Przybyłowicz (dubler Kuby); Produkcja: Polska; rok produkcji: 2012; film barwny, czas trwania 98 minut; Data premiery światowej: 10 września 2012 roku (Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Toronto); Data premiery polskiej: 4 stycznia 2013 roku. NAGRODY Berlinale, Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Berlinie Kryształowy Niedźwiedź dla najlepszego filmu w sekcji Generation 14plus ; Berlinale, Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Berlinie nagroda Jury Młodych sekcji Generation 14plus ; NOTA O REŻYSERZE Katarzyna Rosłaniec urodziła się 23 listopada 1980 roku w Malborku. W 2004 roku ukończyła studia ekonomiczne na Uniwersytecie Gdańskim, a następnie Warszawską Szkołę Filmową oraz Mistrzowską Szkołę Reżyserii Andrzeja Wajdy. Jest reżyserką i scenarzystką filmową. Do swojego projektu dyplomowego, 2

3 krótkometrażowego filmu Galerianki (2006), stworzyła scenografię, była również autorką montażu. Pełnometrażowy debiut kinowy Galerianki z 2009 roku przyniósł jej duży rozgłos po premierze Rosłaniec dołączyła do grona najbardziej obiecujących młodych polskich reżyserów. Film poruszał ważny problem społeczny ukazywał życie nastoletnich dziewcząt, które spędzają dni w galeriach handlowych, sprzedając własne ciało w zamian za prezenty. Odwaga w wyborze tematu oraz interesujące rozwiązania formalne zastosowane przez autorkę zaważyły na sukcesie frekwencyjnym filmu (przez trzy tygodnie utrzymywał się na szczycie polskiego box office, obejrzało go blisko 600 tysięcy widzów). Film prezentowany był na wielu ważnych festiwalach, z których powrócił z kilkudziesięcioma nagrodami. Kolejny obraz Rosłaniec, Bejbi blues, był w Polsce jednym z najbardziej oczekiwanych tytułów 2012 roku. WYBRANA FILMOGRAFIA Galerianki (etiuda filmowa, reżyseria, scenariusz, montaż, scenografia, 2006), Galerianki (pełnometrażowy, reżyseria, scenariusz, 2009), Bejbi blues (reżyseria, scenariusz, 2012); O FILMIE Katarzyna Rosłaniec wpadła na pomysł filmu o nastoletnim macierzyństwie po przeczytaniu artykułu Najmłodsze matki Europy Magdaleny Gignal, który ukazał się w Wysokich Obcasach (dodatek do Gazety Wyborczej ) w 2009 roku. Reportaż dotyczył Wielkiej Brytanii i problemu nastoletnich dziewcząt, których coraz więcej zostaje matkami (co roku ok. 13 tysięcy brytyjskich nastolatek poniżej 16. roku życia rodzi dziecko). W większości przypadków są to ciąże nieplanowane, jednak coraz częściej zdarza się, że niepełnoletnie dziewczyny starają się o dziecko zwierzają się z tego na blogach czy forach internetowych. Co nimi kieruje? Jak same piszą przede wszystkim pragnienie posiadania kogoś na wyłączność, kogoś do kochania dziecko ma im zrekompensować deficyt uczuć w rodzinie. Istnieje jednak także rodzaj mody na posiadanie dziecka: dzieci rodzą nastoletnie gwiazdy (Britney Spears, Nicole Richie), następnie pozują z nimi do zdjęć w kolorowych czasopismach. Maluch, ubrany w ciuszki od najlepszych projektantów, z tej perspektywy wydaje się być wspaniałą zabawką, gadżetem, odpowiednikiem ufryzowanego pieska noszonego w torebce dowodem na to, jak bardzo trendy i cool jest jego matka. Drugą ważną dla autorki inspiracją były modowe blogi nastolatek (przede wszystkim blog Style Rookie Tavi Gevinson, szesnastoletniej amerykańskiej celebrytki, której wpisy śledzą najważniejsze postaci showbiznesu), służące autorkom zarówno jako pamiętniki, jak i narzędzie autokreacji. Jak mówi sama Rosłaniec, starała się nakręcić Bejbi blues jako rodzaj bloga, który mogłaby napisać jej bohaterka. Ta koncepcja znajduje odzwierciedlenie zarówno w narracji, jak i estetyce filmu. Bohaterowie: Są wyraziście podzieleni na dwa światy nastolatków i dorosłych nie tyle pozostające w stosunku do siebie w opozycji, ile rozdzielone olbrzymią przepaścią braku elementarnej komunikacji i zrozumienia. Przedstawicielką tego pierwszego jest Natalia, siedemnastoletnia matka półrocznego Antosia. Urodziła dziecko dokładnie w tym samym wieku, w którym jej matka urodziła ją. Antoś nie był jednak, jak ona, niechcianym i prawdopodobnie niekochanym owocem wpadki, ale zaplanowanym i oczekiwanym dzieckiem. Trzeba jednak dodać, że zaplanowanym jedynie przez samą Natalię: ojciec dziecka, jej równolatek Kuba, najwyraźniej nie miał pojęcia o planach swojej dziewczyny. Niedojrzały i skrajnie nieodpowiedzialny chłopak stara się jednak po swojemu udźwignąć ciężar wczesnego ojcostwa. Chce i próbuje opiekować się Antkiem, choć nierzadko przeraża go to tak bardzo, że strach pokonuje za pomocą... wypalonego przy dziecku skręta. Natalia z kolei bawi się synkiem interesuje się modą i zgodnie ze swymi zainteresowaniami bez wytchnienia kreuje wizerunek dziecka, a przez to również własny. Przebiera chłopczyka w stylowe, dorosłe ciuszki, maluje mu paznokcie, zakłada kolczyk ( No, takie to jest przyjemne, jak się na niego patrzy, co? ), zabiera do agencji modelingowej. To jednak coś więcej, niż tylko dziecięca zabawa w przebieranki dziewczyna wymyślając coraz odważniejsze kreacje dla dziecka i dla siebie ( Mama powinna postawić na bardziej wyrazisty look... ) przywdziewa kolejne maski. Zawsze dopracowane, ale rozpięte między wszelkimi możliwymi estetykami, stylizacje (ludowość, pin-up girl, chłopczyca, wamp etc.) nie odzwierciedlają osobowości Natalii. Dziewczyna w żadnej z nich nie wygląda prawdziwie. Te przebieranki są jedną wielką kreacją mającą na celu coś ukryć. Być może pustkę, ale nie tylko. Pod maską modnej, pewnej siebie, wygadanej dziewczyny ukrywa się niekochana mała dziewczynka, kompletnie zagubiona i po omacku szukająca wyjścia z labiryntu własnych emocji. To laleczka z saskiej 3

4 porcelany z piosenki uparcie granej w topowym sklepie z ciuchami krucha, żyjąca w emocjonalnej pustce, spragniona uczuć, których jej samej nigdy nie nauczono. Parze młodych rodziców partnerują rówieśnicy wyluzowany skateboardzista Ernest i aspirująca do modowej elity, tułająca się po znajomych Martyna, która wciąga Natalię w świat imprez i narkotyków. Na próżno jednak oczekiwać, że postaci rozchwianych emocjonalnie nastolatków zostaną zrównoważone przez dojrzałość dorosłych bohaterów. Ci albo są równie zagubieni (matka Natalii), albo zajmują się własnymi sprawami, pojawiając się w życiu młodych tylko, gdy zachodzi konieczność interwencji (rodzice Kuby), albo wreszcie bezwzględnie wykorzystują naiwność i desperację dziewcząt marzących o świecie mody (karykaturalny menedżer ze sklepu Blue Rabbit ciekawa rola Mateusza Kościukiewicza). Wszyscy oni okazują się równie nieodpowiedzialni jak niepełnoletni bohaterowie, czego wyrazistym symbolem stają się papierosy nieustannie palone przy dziecku. Wszystko to sprawia, że w Bejbi bluesie właściwie nie pojawiają się pozytywne postaci trudno znaleźć kogoś, z kim można by się identyfikować. Nawet Natalia, chwilami budząca autentyczne współczucie, w większości scen irytuje infantylizmem, lekkomyślnością, czy po prostu głupotą. Należy też podkreślić, że bohaterowie, zarówno nastoletni, jak i dorośli, nie ewoluują. Nie zmienia tego nawet tragedia, której stają się uczestnikami. Najdobitniej odzwierciedla to scena finałowa, zamykająca jedną historię i z przerażającą łatwością otwierająca kolejną, pozostawiając widza w przygnębiającym przekonaniu, że bliźniaczo podobną do poprzedniej. Świat wartości: Bohaterów filmu łączy coś jeszcze wszyscy oni są przeraźliwie samotni. Kalekie relacje rodzinne, które próbuje się zastąpić nowymi (Natalia: Dlaczego mam Antosia? Bo chciałam mieć. Bo ona mnie nigdy nie chciała ), życie obok siebie (niemal nie odzywający się do siebie rodzice Kuby), czy wreszcie typowa samotność współczesnych nastolatków nawiązujących z rówieśnikami płytkie, powierzchowne, zapośredniczone medialnie relacje (sms-y, portale społecznościowe etc.), to kolejne odsłony tej samej pustki. Dzieciaki, którym wszystko, oprócz miłości, przychodzi łatwo, nauczone czerpać z życia garściami i nieuchronnie dryfujące ku zatraceniu, niepokojąco przypominają te ze słynnego, kontrowersyjnego filmu Larry ego Clarke a Kids (1995). Rosłaniec nie poprzestaje jednak na podkreśleniu problemu kalekich więzi społecznych, lecz próbuje wskazać jego przyczynę. Upatruje jej przede wszystkim w braku fundamentu trwałego systemu wartości. Ukazuje świat, w którym etykę zastępuje estetyka, a ludzie, zafiksowani na pogoni za sukcesem, przemykają po powierzchni rzeczywistości niczym nastoletnia bohaterka gnająca na rolkach przez miasto. Najwyraźniej ta diagnoza wybrzmiewa w symbolicznej scenie w opuszczonym kościele zamienionym w dyskotekę. Bogiem młodych staje się oto nienasycona konsumpcja, rzeczywistość sztuczna, pełna blichtru i w znacznym stopniu symulakryczna skrywająca całkowitą pustkę. Jej świątynią jest moda, która przykuwa uwagę do tego, co na powierzchni do obrazu, wizerunku i unieważnia to, co w głębi. Mocna diagnoza, dość autorytatywnie postawiona przez autorkę, może jednak budzić sprzeciw ze względu na swój retoryczny i uogólniający charakter. Rosłaniec wypowiada ją, jakby mówiła o uniwersaliach, tymczasem przedstawia jedynie niewielki wycinek rzeczywistości. Widz spoza metropolii może odrzucić jej obraz jako skrajnie przerysowany i nieprzystający do jego doświadczenia, ale już mieszkaniec Warszawy czy Poznania dostrzeże w niej artystycznie przetworzony, lecz mimo to niepokojąco znajomy portret części społeczeństwa. Świat obrazu: Filmowa rzeczywistość w Bejbi bluesie jest jedną wielką kreacją wizualną. Skoro film ma być blogiem, i to blogiem modowym, musi być subiektywnym odwzorowaniem designerskich fascynacji jego autorki, Natalii. Stąd odrealnione, surrealistyczne, monochromatyczne wnętrza (żółty pokój sąsiadki), przerysowana estetyka codziennych ciuchów i wystroju domów zamieszkałych przez bezrobotnych, stąd nieistniejąca zieleń wnętrza warszawskich tramwajów i seledynowo-bordowe lamperie na ścianach zaniedbanych bloków, stąd wreszcie ikona pop artu, Warholowska zmultiplikowana Marilyn Monroe, na ścianie w pokoju Natalii. Wszystko to, wraz z niezwykłą intensywnością barw i deseni, pomaga zamalować w wyobraźni bohaterki szarość prawdziwego życia. Jest jednak równocześnie czymś więcej demonstracyjna sztuczność, ale i wyrazistość przesuwających się przed oczami widza obrazów nasuwa skojarzenia z malarstwem hiperrealistycznym i prowokuje do pytania o granicę między zdjęciem a obrazem malarskim, odciskiem rzeczywistości a kreacją. Tym samym staje się kolejną metaforą współczesności z jej kultem obrazu i wyglądu. Realne życie okazuje się grą pozorów i wizerunków, hołdem składanym powierzchowności. 4

5 Język w filmie: Jest sztuczny niemal w tym samym stopniu, co obraz. Liczne przekleństwa przecinają dialogi rodem z seriali. Bohaterowie albo nie radzą sobie z mówieniem o emocjach, albo w sytuacjach szczególnie trudnych zaczynają stosować kalki językowe wzięte wprost z telenowel. Mam prawo spotykać się z synem i nie możesz mi tego zabronić recytuje Kuba do Natalii. Kuba nie może być tak obciążony słyszy dziewczyna od jego matki. Nienawykli do rozmowy (zwłaszcza o uczuciach) ludzie próbują się ratować kliszami językowymi wyniesionymi z mediów. Język filmu: Baby blues chwilami przypomina teledysk (sceny popisów deskorolkarzy, dyskoteka, sklep z ciuchami) dominuje szybki montaż i dynamiczne najazdy kamery. Autorem zdjęć jest norweski reżyser klipów reklamowych i teledysków to doświadczenie procentuje w jego pracy nad filmem Rosłaniec. Konwencja spotu reklamowego czy wideoklipu to jednak nie wszystko odnajdziemy tu też stylistykę rodem z serialu czy telenoweli dokumentalnej (zdjęcia kręcone z ręki, kamera podążająca za bohaterem). Generalnie język Baby bluesa to język medialnych, telewizyjnych obrazów i sesji zdjęciowych z pism modowych oraz plotkarskich obrazów, którymi karmi się wyobraźnia nastoletniej bohaterki. W wielu scenach dokumentalistyczny styl filmowania jest silnie skontrastowany z kreacyjnym charakterem scenografii i kostiumów, tym mocniej uwypuklając sztuczność stworzonego przez bohaterkę świata. Twórcy filmu podzielili sceny na 5 typów kolorystycznych, w zależności od funkcji, jaką pełnią w filmie. Sceny niebieskie to sceny realistyczne (kręcone z ręki, przy naturalnym świetle). Pomarańczowe (estetyka reklamy) i różowe (estetyka zdjęć modowych) są płaskie, wystylizowane go granic możliwości, sztuczne i przykuwające uwagę. Są również sceny czerwone nieco surrealistyczne, odzwierciedlające świat marzeń Natalii oraz zielone, przypisane do Kuby i skateboardzistów (filmowane szerokim obiektywem, stylizowane na amatorskie filmiki deskorolkarzy umieszczane w serwisie You Tube. Uwagę przykuwa także montaż chwilami bardzo ryzykowny, odzwierciedlający chaos w głowach bohaterów, podkreślający subiektywizm narracji. Ta ostatnia, choć przedstawia wydarzenia w porządku chronologicznym, nie jest płynna. Przeskakuje swobodnie ze świata wyobrażeń do rzeczywistości, od mglistych halucynacji do chwil brutalnego otrzeźwienia (np. w sklepie i na zapleczu). Najdobitniej widać to w finałowych scenach filmu, kiedy kakofonia wzorów i kolorów ustępuje nagle miejsca szarości dworca, komisariatu i aresztu. Wszystko to poprzecinane jest ostrymi, wydłużonymi cięciami montażowymi (czarna plansza wstawiana w sam środek scen, wyszarpująca z narracji fragmenty dialogów). Sama reżyserka tłumaczy, że wycięte fragmenty mają być jak wyrwane kartki z pamiętnika, jak bolesne czy wstydliwe chwile, które chce się wyrzucić z pamięci. Recepcja filmu: Bejbi blues bardzo mocna podzielił zarówno widownię, jak i krytykę filmową. Przeciwnicy zarzucali mu sztuczność i wydumanie, przeestetyzowanie i przeszarżowanie formalne, nieprzystawalność do polskich realiów. Zwolennicy podkreślali urodę obrazu, znakomite opanowanie języka filmu, celność portretu nie całego społeczeństwa, ale pewnego faktycznie istniejącego środowiska oraz zwrócenie uwagi na zagrożenia związane z nieokiełznaną ekspansją kultury konsumpcji. 5

6 Opracowała: Izabela Jach SCENARIUSZ LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO Temat: Bejbi blues jako film o pokoleniu młodych Polaków generacji facebooka, sms-ów, blogów i fast foodów. CELE LEKCJI Po lekcji uczeń powinien: wiedzieć, jakie są cechy gatunkowe bloga i bloga filmowego; krytycznie analizować dzieło filmowe czy literackie; analizować film pod kątem narracji, roli muzyki, kreacji bohaterów. METODY I FORMY PRACY rozmowa, praca w grupach, wykład, czytanie ze zrozumieniem i wyszukiwanie informacji. ŚRODKI DYDAKTYCZNE CZAS film: Bejbi blues, reż. K. Rosłaniec, Polska 2013; wywiady z twórcami filmu. 2 lekcje 6

7 PRZEBIEG LEKCJI 1. Rozmowa. Nauczyciel rozpoczyna lekcję od dyskusji na temat filmu. Zbiera wrażenia uczniów dotyczące zawartego w nim przekazu. Po krótkiej rozmowie prowadzący zwraca uwagę uczniów na kompozycję filmu. Pyta czy taki sposób pokazywania obrazu coś im przypomina, może jakiś inny gatunek. W wypowiedziach uczniów powinny się pojawić gatunki takie jak klip, reklama. Uczniowie powinni także zwrócić uwagę na czarny ekran pojawiający się pomiędzy poszczególnymi scenami, fragmentaryzm panujący w dziele. 2. Burza mózgów. Nauczyciel odwołuje się do wypowiedzi uczniów na temat cech gatunkowych klipu czy reklamy, przypomina cechy takie jak skrótowość, kolor, żywy obraz, muzyka. Następnie powołuje się na wypowiedź Katarzyny Rosłaniec reżyserki, która swój film określiła mianem bloga filmowego i inicjuje rozmowę na temat blogów odwołuje się do wiedzy uczniów, prosi o wymienienie elementów charakterystycznych dla tych form wypowiedzi. Aby ułatwić uczniom odpowiedzi nauczyciel może wyświetlić na rzutniku fragment bloga, np. tego, którym inspirowała się twórczyni (blog o modzie trzynastoletniej Tavi lub wydrukować je na kartce. Pośród cech typowych dla bloga powinny się pojawić następujące: - z reguły pisany prozą, rzadziej z elementami mieszanymi (proza/próby poetyckie); - jest formą pamiętnika; - towarzyszy mu sfera ikoniczna (rysunki, emotikony, zdjęcia, inne); - jest mocno zróżnicowany, zależnie od tego, kto jest jego autorem; - często łamie reguły poprawnej pisowni; - styl potoczny, niekiedy wulgarny; - odzwierciedla różne kultury i subkultury; - zazwyczaj nie zna ograniczeń ani cenzury; - często zawiera tzw. makaronizmy (elementy obcych języków); - prosta struktura zdaniowa; - często pisany gwarą, slangiem młodzieżowym; - styl niski, o strukturze przypominającej mowę; - ekspresywny; - styl nieliteracki; - dobry, wysoki lub średni styl należą do rzadkości (np. blogi polityków, artystów); - czasami stosowane są akronimy; - blogerzy przenoszą nawyki językowe z czatów, komunikatorów internetowych, sms-ów; - jest żywy, naturalny, spontaniczny; - odzwierciedla niską kulturę czytelniczą, dominację ikonosfery; - styl pospieszny i niechlujny. Kolejny etap lekcji ma służyć zdefiniowaniu cech gatunkowych bloga filmowego. 3. Praca w grupach. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Zadaniem każdej z nich jest opracowanie tematów (bohaterowie, narracja obrazem, rola muzyki, rola koloru patrz załącznik 4) w oparciu o fragmenty wywiadów z twórcami. Dzięki temu uczniowie będą mogli określić cechy charakterystyczne dla bloga filmowego. 4. Podsumowanie pracy w grupach. Uczniowie powinni zwrócić uwagę na to, że młodzi ludzie wyglądają jak z filmu, to opowieść, która czerpie z popkultury, z kiczu, ze współczesnego malarstwa, bohaterowie fascynują się modą. Uczniowie powinni także zauważyć problemy głównej bohaterki w relacji z matką, wyjaśnić dlaczego Natalia chciała mieć dziecko, uwypuklić jej fascynację światem mody. Przy omawianiu zagadnienia narracji obrazem ważne jest przywołanie kodu kolorystycznego filmu. Sceny czerwone surrealistyczne, sceny niebieskie sceny realistyczne, pomarańczowe przypominają reklamy, żółte skejtowskie, różowe to sceny modowe z miękkim światłem. Grupa pracująca nad rolą światła powinna opowiedzieć o funkcji czarnych ekranów pojawiających się pomiędzy sekwencjami. Jeśli chodzi o rolę muzyki to uczniowie powinni zauważyć, że tworzy ona 7

8 nastrój scen, podkreśla kod kolorystyczny. W filmie wykorzystano utwory następujących wykonawców Anna Patrini, Gówno, Liroy, Steve Aoki, Gypsy Pill, Dick4Dick. 5. Bejbi Blues jako blog filmowy: - jest to rodzaj pamiętnika filmowego; - język żywy, potoczny, nieliteracki; - ekspresywny; - posiada swój kod kolorystyczny; - odzwierciedla różne kultury i subkultury; - historia jest pokazywana w sposób spontaniczny; - muzyka podkreśla nastrój, oddaje emocje. 8

9 Załącznik 1: Wywiad z Jensem Ramborgiem (zdjęcia) Jak się pracowało z młodą, nieco zbuntowaną reżyserką z Polski? Z Kasią dogadywałem się dobrze od samego początku. Jest bardzo dokładna i doskonale wiedziała czego chce oraz jak wszystko ma wyglądać. Łatwo z nią nawiązać kontakt, jest otwarta na wszelkie uwagi i sugestie. Jej entuzjazm oraz miłość do wszystkich bohaterów oraz scenariusza ogromnie pomógł mi wdrożyć się w życie tych nastolatków i zrozumieć ich tok myślenia. Kasia napisała o swoim filmie: jako że to świat nastolatków, tętni życiem i pulsuje kolorami, pomimo dramatów rozgrywających się wokół nich. Zgodziłbyś się z tym? To dość podchwytliwe. Do pewnego stopnia mogę się z tym zgodzić. Myślę, że historia w naszym filmie odzwierciedla mentalność współczesnych nastolatków, ale także odrobinę ją koloryzuje. Przynajmniej mam taką nadzieję. Młodość to czas życiowej beztroski, eksperymentowania i odkryć, spełniania swoich zachcianek bez zastanawiania się nad konsekwencjami. To swego rodzaju emocjonalna kolejka górska. Myślę, że Bejbi blues portretuje to bardzo dobrze i mam nadzieję, że w efekcie zmusi widzów do myślenia. Wymyśliliście specjalny kod kolorystyczny bardzo wyraźny i sugestywny. Spytana o niego, Kasia wyróżniła pięć typów scen w oparciu o ich kolorystykę. Co pomyślałeś kiedy pierwszy raz usłyszałeś o tym pomyśle? Spędziliśmy dużo czasu przygotowując się do filmu, zastanawiając się jak poszczególne sceny powinny wyglądać i jak mogą być potem odczytywane. Kasia bardzo dobrze znała swoje postaci i konkretnie wiedziała, co i jak chce opowiedzieć, jednocześnie chcieliśmy, aby poszczególne sceny, czy rodzaje scen, różniły się między sobą, żeby komunikowały z widzem na innej płaszczyźnie, zostawiając za sobą realizm i wchodząc w nieco wyśniony, surrealistyczny świat bohaterów. Właśnie po to stworzyliśmy kod pięciu kolorów aby mieć więcej możliwości na kręcenie pewnych scen. Uważałem, że ten trop jest doskonały dla tego projektu i podjąłem go z ogromną radością. A jaki był Twój ulubiony kolor, tym samym ulubiony rodzaj scen? Zawsze uwielbiałem czerwone sceny. Te, w których bohaterowie wkraczają w inny świat, to taki trochę narkotyczny stan świadomości. Myślę, że poniekąd dlatego, bo owe sceny dawały nam najwięcej swobody wizualnej. Wszystko płynęło, było kolorowe, dziwne i niemalże poza naszą kontrolą. Często realizujesz reklamówki oraz teledyski. Czy doświadczenia zebrane na tamtych planach przydały Ci się podczas pracy nad filmem Bejbi blues? Przyszedłem na plan z pewną filozofią, którą chciałem wykorzystać realizując wizję Kasi, ale niekoniecznie skupiając się jedynie na tworzeniu pięknych kadrów. Naturalnie efekt końcowy, to wynik naszej wspólnej pracy, nie wspominając o ogromnym wkładzie scenografki Lise Christensen, która odwaliła kawał dobrej roboty. W reklamie przeważnie kreujesz piękną rzeczywistość z pięknymi ludźmi. Czasami miałem problem, by nie kręcić pewnych rzeczy w sposób, w jaki bym to zrobił na planie reklamówki, ale tak, aby nie zatracić sensu sceny, by służyła ona całemu filmowi. Myślę jednak, że ostatecznie moje doświadczenie zawodowe bardziej mi pomagało niż przeszkadzało. Znam wszystkie techniczne aspekty potrzebne do realizacji filmu. Wiem jak opowiedzieć historię w 30 sekund, jeśli zajdzie taka potrzeba oraz jakiego języka filmu i pracy kamery to wymaga. Doświadczenie daje ci przewagę przewidywania pewnych zdarzeń nim one nastąpią, planowania i gospodarowania czasem na planie. Mam nadzieję, że to właśnie udało mi się przenieść ze swojego doświadczenia. Która część filmu lub może aspekt historii były dla Ciebie najważniejsze? Jest kilka momentów w filmie, które mnie poruszają lub niepokoją. Jednak najmocniejszym elementem filmu jest jego zakończenie. Film kończy się tam, gdzie zaczyna się kolejna historia i jest to tak mocny, prowokacyjny, a jednocześnie emocjonalny koniec, że mogę mieć nadzieję, że widzowie po wyjściu z kina zaczną układać w swoich głowach własny sequel Bejbi blues. 9

10 Załącznik 2: Wywiad z Kasią Rosłaniec Skąd pomysł na Bejbi blues? Przeczytałam artykuł w Wysokich Obcasach pt. Najmłodsze matki Europy. Dowiedziałam się z niego, że wśród nastolatek panuje moda na ciążę. Kiedy w Stanach wyemitowano serial The Secret Life of the American Teenager, który miał być przestrogą przed zachodzeniem w ciążę, okazało się że zadziałał zupełnie odwrotnie odsetek ciąż wzrósł. Z kolei w Anglii powód może być trochę inny, ponieważ są tam wysokie świadczenia socjalne przy jednoczesnym ogólnospołecznym przyzwoleniu na posiadanie dzieci w młodym wieku. Na Wyspach bycie młodą matką uważane jest po prostu za fajne. Co więcej, posiadanie dzieci jest modne, bo można kupować im ubranka, zabawki, gadżety itp. Tylko, że za tym wszystkim kryje się coś więcej, młode dziewczyny chcą mieć dzieci, bo chcą, żeby ktoś je w końcu kochał. I same chcą mieć kogoś do kochania. To często jest wynikiem jakichś deficytów co jest z jednej strony przerażające, ale z drugiej dotyczy przecież nie tylko nastolatek, bo 30-, 40-latki robią dokładnie to samo. Rodzą dzieci, żeby nie być same. Tylko, że zabijanie tej samotności odbywa się skrajnie egoistycznie. Już kupowanie szczeniaczka, żeby zaspokoić swoją samotność jest egoistycznie, a co dopiero rodzenie dziecka. Myślę jednak, że różnica między starszymi, dorosłymi kobietami, a nastolatkami polega na tym, że nastolatki, a przynajmniej Natalia (bohaterka mojego filmu), nie są tak wyrachowane. One mają po prostu wrodzoną (z uwagi na czasy w jakich żyją) łatwość w zaspokajaniu swoich potrzeb. Jak zamówienie w knajpie z fast foodem. Dlatego hasłem, motywem przewodnim Bejbi blues pierwotnie miało być: coś do kochania i podwójne frytki. Po artykule w Wysokich... zaczęłam czytać blogi nastoletnich mam, z jedną dziewczynką rozmawiałam osobiście. Research potwierdził to, co wcześniej przeczytałam w gazecie. To jedna z niewielu historii, która opowiada nie o tym, jak młoda dziewczyna zachodzi w ciążę, ale o tym, co się dzieje, kiedy już urodzi dziecko. Jako że początek historii jest w jej zakończeniu, szukałam raczej odpowiedzi na to, co może skłonić Natalię do tego, co robi w finale. Szybko jednak zostawiłam to pytanie, bo nagle okazało się, że jest to film dokładnie o tym, co powiedziałam wyżej. O potrzebie miłości i jednocześnie egoizmie. Wszyscy w tym filmie są egoistami. I każdego z osobna można zrozumieć. Wytłumaczyć z jego punktu widzenia. Matka Natalii wyjeżdża, bo ma prawo czuć się zmęczona i osaczona. Sama urodziła Natalię w wieku 17 lat, wychowała ją jak umiała. Nie umiała jej kochać, dlatego Natalia rodzi Antosia, bo czuje ten brak, ale tym samym postępuje egoistycznie, bo rodzi go i wydaje jej się zupełnie naturalnym, że mama zajmie się wnukiem. Ona ma po prostu żywą lalkę, jak mówi: mój własny mały człowiek. W scenariuszu były takie sceny, że Natalia sama nie potrafi obciąć Antosiowi paznokci, jej mama ma to zrobić za nią i nie jest ważne, że jest zajęta czymś innym. Ma to zrobić w tej chwili. Marzena mama Natalii, młoda babcia opiekuje się Antosiem, pomaga jak może. W pewnym momencie mówi jednak stop. Wyjeżdża. Jestem bliska wieku mamy Natalii i absolutnie ją rozumiem. Nie robi nic złego, ma 34 lata, czyli dokładnie tyle, by zacząć swoje życie od nowa. Zakochać się, albo chociaż zabawić, chodzić na imprezy. Ma do tego prawo, inne 30-latki tak robią. No i ona próbuje, tylko jej nie wychodzi. Wyjeżdża do Berlina, chce zacząć od początku, ale coś nie wychodzi, więc wraca. Wraca i siedzi przez dwa tygodnie na kanapie i pije wino. Nie ma odwagi przyznać się do porażki, pewnie nie pierwszej. Wracając do poprzedniego pytania nie miałam założenia, żeby zrobić film o nastolatce w ciąży bądź z dzieckiem. Historia służy tylko do opowiedzenia tego, co chce się powiedzieć. A to jest film o braku empatii (bo nie jest modna), o egoizmie (bo jest modny) i jego granicy z samotnością. Natalia jest modna. Kocha modę. Chce się z nią związać. To, jak się ubiera, jest modne. Ma dziecko, więc przez to też jest trendy. Mateusz Kościukiewicz jako Seba jest supermodny. Deskorolka jest supermodna (wiele dzieciaków ma taki styl na skejta nie jeżdżą, a chodzą z deskami po mieście, po centrach handlowych). Co druga, albo w sumie każda osoba z kolorowych gazet mówi jestem 10

11 alternatywny. Czytałam artykuł na temat hipsterów, który opisywał ich jako konformistycznych w swoim nonkomformizmie. Wydało mi się to fajne. Bejbi blues jest swego rodzaju hymnem hipsterów. Jak wybierałaś bohaterów? Gdzie ich znalazłaś? Casting trwał od lipca do stycznia. Przewinęło się przez niego około tysiąca młodych ludzi, ale wciąż nie mieliśmy głównej bohaterki. Taki stan utrzymywał się do listopada, kiedy to wpadliśmy na pomysł zorganizowania castingu przy współpracy z MTV. Miałam już wtedy Martynę, czyli Klaudię Bułkę i dwóch chłopaków do zagrania postaci Kuby (to, który z nich zagra Kubę, a który Ernesta, rozwiązało się dopiero jakiś miesiąc przed zdjęciami, obaj zarówno Nikodem jak i Michał pasowali do roli Kuby). Wracając do castingu MTV zrobiliśmy go, bo nie mogliśmy znaleźć odtwórczyni Natalii, głównej bohaterki. Dzieciaki miały wysyłać MMS'y ze zdjęciami. Obejrzałam 8 tysięcy zdjęć. Wybrałam ok. 120 osób, które zaprosiliśmy do Warszawy. Akurat spadł śnieg (to była zima stulecia) i myślałam, że nikt nie przyjedzie. Ale przyjechali prawie wszyscy, przyjechała też Magda. Nie była do siebie podobna, bo wysłała zdjęcie z uszami królika na głowie, na którym prawie nie było jej widać. Takie zdjęcie z sesji, pozowane, cała sylwetka, mnie się te uszy spodobały, dlatego ją zaprosiłam. Kiedy weszła Magda, wystarczyło kilka minut i było jasne, że nie można obok niej przejść obojętnie. Była zupełnie inna niż pozostałe 100 dziewczyn, mimo iż były to fajne dziewczyny. Chodzi o charyzmę, albo raczej o wspólną energię, którą mamy razem z Magdą. Chciałabym jednak zaznaczyć, że Magda nie jest tą Natalią ze scenariusza, jest dużo silniejsza. Ta w scenariuszu była uroczą, delikatną, platynową blondynką, nawet taką trochę infantylną. U Magdy nawet jeśli wszystkie te cechy wyciągnąć, nie można pozbawić jej siły. Jest silna, co nie znaczy, że nie jest pogubiona, że się nie boi. Jak pracuje się naturszczykami? Ja nie pracuję z naturszczykami. Bawimy się. Spędzamy razem czas. Poznajemy siebie i swoich bohaterów. Miksujemy razem te osobowości. Stajemy się tym filmem. Skąd zaskakujący kod kolorystyczny w twoim filmie? Cały scenopis był zakodowany kolorami, specjalnym szyfrem, który pomagał nam porozumieć się z operatorem. Jest kilka rodzajów scen w Bejbi blues, które, w zależności od swoich funkcji, opatrzyliśmy odpowiednimi kolorami. I tak są w tym filmie sceny np. niebieskie są to sceny bardzo realistyczne. Kręcone kamerą z ręki, praktycznie nie są oświetlane, a jeśli tak, to naturalnym albo rzeczywistym światłem. Do nich należą na przykład sceny nocne w mieszkaniu, które są oświetlane lampami z sufitu i lampami stojącymi, wszystkie jeden do jednego prawdziwe. Sceny te odnoszą się do sytuacji, kiedy nasza bohaterka traci na moment grunt pod nogami, kiedy rzeczywistość ją przerasta. W pozostałych przypadkach jest tak, że to właśnie Natalia kreuje rzeczywistość, świat, w którym żyje i który ją otacza. Ten film jest pewnego rodzaju albumem, a raczej jeszcze bardziej blogiem. Dziś blogi modowe są bardzo popularne, Natalia jest właśnie taką blogerką, tylko tym blogiem jest film. Dziewczyny na swoich blogach wklejają zdjęcia w stylizowanych ciuchach, ale też w określonych scenografiach, miejscach. Kreują tym samym nie tylko siebie, swój wizerunek, także całą rzeczywistość. Chciałam, żeby mój drugi film był właśnie taki jak fotografie wyrwane z albumu, albo z gazety o modzie. Oprócz niebieskich, są jeszcze sceny pomarańczowe i różowe. Z założenia podobne, ale wyglądają trochę inaczej jeśli chodzi o kamerę, światło i scenografię. Pomarańczowe mają charakter reklamowy, jest to np. scena w sklepie mięsnym. Są fotografowane na płasko, bardzo wypalone, mają kontrolowaną scenografię, każdy element jest po coś i każdy jest pod kontrolą, jak w reklamie. Z kolei różowe to zdjęcia modowe z miękkim światłem. Szukaliśmy miejsc, których nie powstydziłby się Vogue. W filmie są także sceny czerwone jeszcze raz chciałabym podkreślić, że to nie znaczy, że są faktycznie czerwone, ale że po prostu taki mamy kod kolorystyczny. To oznacza, że sceny czerwone są troszkę surrealistyczne, a przynajmniej idą w tym kierunku w kierunku nierealnego świata, będącego sferą marzeń i pragnień Natalii. To sceny zrealizowane na steadycamie, o przekręconych, lekko odrealnionych kolorach. To jest ten magiczny świat. Ostatnie są sceny zielone, które są charakterystyczne dla Kuby, są skate'owe, deskorolkowe wyglądają tak, jakby nakręcili je Kuba z Ernestem. Najlepszym przykładem jest scena, w której chłopcy jeżdżą na desce i przychodzi Natalia. Kamera się przewraca, nie może ich wyszwenkować dokładnie jakby sami się kręcili. Jednocześnie jest tam bardzo szeroki obiektyw, typowy dla zdjęć deskorolkowych (widać to na amatorskich filmach na YouTube, praktycznie zawsze jest to rybie oko). Jeśli chodzi o kolory, zastosowaliśmy się do kolorystyki magazynów o skate'ach, w których przeważa niebieski, granatowy, ciemnoczerwony, ciemnozielony. 11

12 Z jednej strony feeria barw, z drugiej czarne plansze. Pomówmy o czarnych planszach, które pojawiają się między scenami, albo nawet w ramach sceny, po prostu pojawiają się nagle i Czarne plansze to nic innego jak wyrwane fragmenty rzeczywistości. Jak strony wyrwane z pamiętnika wyrywasz je, kiedy nie chcesz czegoś pamiętać, bo jest to zbyt bolesne, albo po prostu nie jest ważne, nie jest istotne. Czarne plansze, czyli te brakujące fragmenty, pojawiają się między scenami. Są też plansze w środku sceny. I wtedy jest to wycięty fragment jakiegoś zdarzenia, rozmowy, która w całości byłaby bez sensu. Np. pozostawienie całej kłótni Natalii i Kuby o Antosia wydawało mi się nudne, więc wycięłam część i wstawiłam czerń. Część tekstu, który Natalia mówi o mamie na dyskotece, także został wycięta. Zaraz po czarnej planszy rozmowa trwa dalej w tym samym pomieszczeniu, ale Natalia jest już w innym nastroju, więc plansza sygnalizuje również upływ czasu. To są wycięte fragmenty, które jednak mają jakieś znaczenie. Powiedziałaś, że ten film jest rodzajem pamiętnika albo bloga. Wzorowałaś się na jakimś konkretnym blogu? Tak, na styl narracji, czy raczej styl kolorystyczny, który miał wpływ na sposób opowiadania, wpadłam, kiedy czytałam blog najbardziej znanej amerykańskiej nastoletniej blogerki Tavi, która teraz bywa na pokazach Lagerfelda i siada obok Anny Wintour. I to był hardcore. Bo zobaczyłam dlaczego ten blog jest taki super. Przede wszystkim nie jest nudny, bo Tavi prezentuje na nim zdjęcia w różnych stylach swoje, ale też z gazet, z pokazów. Jedne są czarnobiałe, inne kolorowe, są fotografie w stylu 13-letniej dziewczynki, inne bardziej mroczne. Właśnie wtedy wpadłam na pomysł, żeby film też był taki. Narysowałam storyboardy, sama, potem scenopis, też sama, potem drugi już z Jensem (operator), a potem dołączyła się Lise (scenografka) i moja siostra Matylda (kostiumy). W Bejbi blues wszyscy młodzi ludzie wyglądają jak z filmu. To opowieść, która czerpie z popkultury, z kiczu, ze współczesnego malarstwa, ze świata mody i reklamy, ale wizualnie jest niezwykle dopracowana. Jens doskonale to podchwycił i bardzo dużo dał od siebie. Na co dzień pracuje głównie w reklamie, kręci teledyski, a to właśnie jest ta stylistyka. Pamiętam jak przyjechał do Polski, żeby pracować nad scenopisem i zrobić dokumentację i pamiętam moment, kiedy mówiłam mu o koncepcji pięciu stylów opowiadania, a jego niebieskie oczy robiły się coraz bardziej niebieskie. Cały promieniał, to był super widok. Chyba żaden polski operator nie zgodziłby i nie zrobiłby takich zdjęć 12

13 Załącznik 3: Wywiad z Lise Christensen (scenografia) Jak Ci się pracowało z Kasią? Od pierwszych chwil to było fantastyczne doświadczenie. Jest żywiołową i kolorową postacią z bardzo mocnymi, nieraz niekonwencjonalnymi pomysłami. Jakie były Twoje przemyślenia po pierwszej lekturze scenariusza? Scenariusz przedstawiał bardzo silną i ważną historię, która mnie zafascynowała. Szczególnie podobał mi się sposób przedstawienia życia nastolatków, ich związków oraz miłości lub jej braku. Jedną z inspiracji Kasi Rosłaniec były współczesne blogi internetowe. Czy Ty także szukałaś tam pomysłów? Przeglądałaś Internet, blogi, zdjęcia, magazyny modowe w poszukiwaniu inspiracji? Oj tak! Przeglądanie blogów o tematyce modowej czy innych portali w Internecie było ważną częścią moich przygotowań. To nie tylko mnie inspirowało, ale także dawało płaszczyznę do komunikacji z innymi autorami tego filmu. Wraz z językiem filmu oraz jego terminologią współtworzyło to nasz wspólny, wizualny język. Kiedy pracujesz w pionie scenograficznym, zawsze łatwiej jest pokazać komuś o co ci chodzi, niż mu to tłumaczyć. Co sądzisz na temat współczesnych blogów modowych? Niektóre z nich są fajne i ciekawe, inne nudne i najzwyczajniej złe. Jak wszystko w społeczeństwie Kolory są bardzo ważnym aspektem Bejbi blues. Reżyserka deklaruje: jako że to świat nastolatków, tętni on życiem i pulsuje kolorami, pomimo dramatów rozgrywających się wokół nich. Można powiedzieć nawet więcej, im większy dramat tym bardziej robi się kolorowo. A jaka jest Twoja definicja kolorów w Bejbi blues? Rzeczywiście były szalenie istotne, także przez pryzmat scenograficzny. Rozpracowywaliśmy i pochylaliśmy się odrębnie nad każdą ze scen, aby stworzyć rzeczywistość na której nam zależało. Pomimo dramatów, czy społecznego wydźwięku tej historii, całego jej mroku, kolory są jasne i silne, młodzieńcze, czasem nawet dziecinne. Dodają smutkowi dziwną dawkę optymizmu, stanowią interesujący kontrast. Dla mnie kolory i wzory podkreślają siłę oraz poczucie dramatu. Załącznik 4 Grupa 1: Bohaterowie sposób wykreowania, działanie, motywacja. Grupa 2 Rola muzyki, jej charakter. Grupa 3 Narracja obrazem. Grupa 4 Rola koloru. 13

14 Opracowały: Wioletta Gałwa, Sylwia Skalska SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ Temat: Bejbi blues Kasi Rosłaniec filmowe spojrzenie na rodzinę CELE LEKCJI Po lekcji uczeń: rozpoznaje uczucia, emocje oraz zjawiska, które zostały poruszone w filmie; ma refleksję na temat dojrzałości w byciu rodzicem; potrafi opisać modele różnych rodzin. METODY I FORMY PRACY dyskusja, wykład, rozmowa, burza mózgów, praca samodzielna, praca w parach, praca w grupach, dyskusja, rozmowa kierowana. ŚRODKI DYDAKTYCZNE film: Bejby blues, reż. K. Rosłaniec, Polska POJĘCIA KLUCZOWE dojrzałość do bycia rodzicem, odpowiedzialność; rodzina i jej modele. CZAS 2 lekcje 14

15 PRZEBIEG LEKCJI 1. Dyskusja na forum. Wrażenia i refleksje po obejrzeniu filmu (czas: 5 min.). Nauczyciel zachęca uczniów do podzielenia się na forum wrażeniami i refleksjami po obejrzeniu filmu. (Chodzi o odsłuchanie uczniów na poziomie emocji oraz wrażeń, aby w dalszej części warsztatu móc przejść do omówienia merytorycznego). Wskazówka dla nauczyciela: uczniowie mogą podczas dyskusji odpowiedzieć na następujące pytania: Jakie są Wasze wrażenia, odczucia i refleksje po filmie? Czy film się Wam podobał? O czym waszym zdaniem był ten film? Jaki były główne wątki przedstawione w filmie? Jaki problem społeczny porusza ten film? 2. Analiza problemów (czas: 10 min.). Na podstawie komentarza producentki Agnieszki Kurzydło (załącznik 1) uczniowie, przy pomocy nauczyciela, analizują poruszaną w filmie problematykę. (Wersja dla nauczyciela do wyboru) 1. Materiał zamieszczony w załączniku 1 może stanowić podstawę dla nauczyciela do uzupełnia wypowiedzi uczniów, którzy dzielili się swoimi refleksjami po obejrzeniu filmu. 2. Materiał zamieszczony w załączniku 1 można rozdać uczniom jako materiał pomocniczy, w oparciu o który wybiorą najciekawsze/najbardziej zaskakujące informacje i podzielą się nimi na forum. Zalecana jest praca w podgrupach czteroosobowych. Podsumowanie (czas: 5min.). Wskazówka dla nauczyciela: Producentka mówiła o tym, dlaczego młoda dziewczyna tak łatwo podejmuje decyzję o urodzeniu dziecka jak o kupnie nowej sukienki. Nauczyciel przybliża uczniom zagadnienia, jakie zostaną poruszone w dalszej części lekcji, a będzie to wpływ rodziny, w której się wychowują bohaterowie, na podejmowane przez nich decyzje. Uczniowie przyjrzą się trzem rodzinom w filmie, aby zobaczyć, jakie modele te rodziny tworzą, jakie pojawiają się tam role, z czym sobie nie radzą, z czym mają kłopoty. Postarają się również odpowiedzieć na pytanie, w jakich obszarach bohaterowie dojrzeli do roli rodzica, a w których im tej dojrzałości zabrakło. 3. Charakterystyka rodzin (czas: 40 min.). Celem zadania jest przyjrzenie się modelom rodzin przedstawionych w filmie. Ćwiczenie w podgrupach. Nauczyciel dzieli klasę na 6 podgrup, każda z nich będzie, w oparciu o pytania pomocnicze, charakteryzować modele rodzin przedstawionych w filmie. Dwie grupy zajmą się charakteryzowaniem rodziny Natalii i jej mamy, kolejne dwie rodziny Kuby, a dwie ostatnie rodziny, którą tworzyła Natalia z Kubą. Nauczyciel rozdaje każdej grupie materiał pomocniczy w postaci pytań. Prosi uczniów o przygotowanie odpowiedzi na poniższe pytania na flipchartach (kartki A0). Uczniowie poświęcają na to zadanie 15 min. Po przygotowaniu odpowiedzi, przedstawiciel każdej z grup prezentuje na forum to, co zostało wypracowane. Na to zadanie wszystkie grupy mają przeznaczyć łącznie 15 min. Pytania pomocnicze: Jakie role pełnią poszczególni członkowie rodziny, za co są odpowiedzialni/ czym się zajmują? Co ich łączy ze sobą, jaki mają stosunek do siebie (jak się komunikują, zachowują wobec siebie, czy i jak okazują sobie wsparcie w trudnych sytuacjach)? Z czym sobie nie radzą, z czym mają kłopoty? 15

16 Modele rodzin (załącznik nr 2) A. I rodzina: Natalia i Mama B. II rodzina: Kuba i rodzice C. III rodzina: Natalia, Kuba i Antek Podsumowanie (czas: 10 min.). Nauczyciel podsumowuje ćwiczenie i uzupełnia wypowiedzi uczniów o proponowane nazwy modeli rodzin przedstawionych w filmie i ich charakterystyki (załącznik 2) Materiał pomocniczy dla nauczyciela Proponowane nazwy i charakterystyki modeli rodzin: Model rodziny Matka matki, której członkami są matka Natalii i Natalia. W tej rodzinie dwie młode kobiety zostają matkami jako nastolatki. Ich relację charakteryzuje niedojrzałość, samotność, zaspakajanie własnych potrzeb, egoizm. Model rodziny Rodzina w białych rękawiczkach, której członkami są rodzice Kuby i Kuba. Pozornie przykładna rodzina, jednak relacje jej członków charakteryzuje chłód emocjonalny, brak głębokich więzi, gdzie zdejmowana jest odpowiedzialność za popełnione czyny. Na przekładzie postaci ojca można wywnioskować, że mężczyzna pełni tu rolę drugoplanową, jest niewidzialny. Duże znaczenie odgrywają tu pieniądze, za pomocą których rozwiązywane są problemy, ważne jest to, co zewnętrzne np. ubiór, pozycja, wykształcenie. Model rodziny Dzieci mają dzieci, której członkami są Natalia, Kuba i Antek. W tej relacji dziecko jest zachcianką. Nastoletni członkowie tej rodziny czują się osamotnieni, często bezradni. Brakuje im umiejętności wychowawczych, dojrzałości emocjonalnej, ale też pomocy ze strony osób dorosłych. Nauczyciel może zasugerować uczniom, aby zastanowili się z czego wynika takie postępowanie, jakie potrzeby mają ci młodzi ludzie, które z nich nie są zaspokojone? 4. Wykład (czas: 15 min.). Celem wykładu jest pokazanie uczniom zależność między tym, co Natalia i Kuba otrzymali w okresie wychowania od swoich rodziców i czego zabrakło w tych relacjach, a tym, co z wyniesionych z domu wartości i emocji są w stanie przekazać dalej swojemu synowi. Warto zwrócić uwagę na deficyty jakie w związku z tym mają i jakie są tego konsekwencje. Nauczyciel, nawiązując do poprzedniego ćwiczenia, próbuje odpowiedzieć na zadane wcześniej pytanie: z czego wynika takie postępowanie, jakie potrzeby mają ci młodzi ludzie, które z nich nie są zaspokojone? Materiał pomocniczy dla nauczyciela. Tego, czego młodzi bohaterowie nie dostali od rodziców w okresie dorastania, sami nie potrafią dać swojemu dziecku. Charakterystyczną cechą rodziców Natalii i Kuby jest to, że nie potrafią okazać zainteresowania swoim dzieciom, koncentrują się tylko na sobie (mama Natalii opuszczając Natalię, mama Kuby np. na policji). Nie potrafią radzić sobie z trudnymi sytuacjami: uciekają, wycofują się (mama Kuby kiedy Natalia wyrzuca Kubę, ucieczka mamy Natalii), nie potrafią prosić o pomoc (mama Natalii po powrocie z Berlina zostaje sama w swoim mieszkaniu nie mówiąc nic Natalii). Trudne sytuacje rozwiązują przy pomocy pieniędzy (np. mama Kuby daje Natalii pieniądze, mama Natalii wyjeżdża i deklaruje, że będzie jej przesyłać pieniądze), nie uczą swoich dzieci odpowiedzialności za podjęte decyzje (np. mama Kuby przychodzi i pakuje syna po konflikcie z Natalią, nie szukając rozwiązania). To jest błędne koło trudne do przerwania, gdyż te same problemy pojawiają się u Natalii i Kuby. Konsekwencją takiego wychowania jest powielanie przez młodych ludzi zachowań takich jak: nieumiejętność wchodzenia w głębsze relacje, traktowanie dziecka jako gadżet/zabawkę, dbanie tylko o swoje potrzeby, nieumiejętność przewidywania itd. Zadanie dla uczniów (czas: 5 min.) Uczniowie proszeni są o podanie przykładów podobnych zachowań Natalii i Kuby, tak jak zostało to podane w przypadku ich rodziców. 16

17 5. Dojrzałość, niedojrzałość do roli rodzica/matki (czas: 15 min.). Celem zadania jest przyjrzenie się zachowaniom świadczącym o dojrzałości i niedojrzałości bohaterki (analiza postaci głównej bohaterki, z czym sobie radziła, a z czym nie). Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy i rozdaje karteczki samoprzylepne (każdemu od 2 do 4). Uczniowie przydzieleni do pierwszej grupy wypisują na karteczkach przykłady zachowań świadczących o niedojrzałym zachowaniu Natalii (każda osoba indywidualnie zapisuje propozycje na swoich kartkach), natomiast druga grupa podaje przykłady dojrzałych zachowań dziewczyny. Nauczyciel rysuje na tablicy dwie kolumny, w jednej wpisuje zachowania dojrzałe, a w drugiej zachowania niedojrzałe i prosi uczniów, aby przeczytali na głos swoje odpowiedzi i przykleili je na tablicy w odpowiedniej kolumnie. Nauczyciel zbiera od uczniów wszystkie odpowiedzi i podsumowuje ćwiczenie. Materiał pomocniczy dla nauczyciela Przykłady świadczące o niedojrzałości bohaterki: zostawianie dziecka z przypadkowymi osobami; używanie dziecka jako karty przetargowej; brak rezygnacji z dotychczasowego życia; spryskanie dezodorantem wózka bez pomyślenia, że jest to środek szkodliwy; branie narkotyków; stawianie ostro granic Kubie odnośnie relacji z jego matką (albo ona albo ja); seks za pracę; zostawienie dziecka w torbie podróżnej, w szafce na bagaże, na dworcu. Przykłady świadczące o dojrzałym zachowaniu bohaterki: umiejętność skupienia się na dziecku np. mówi do niego, jest w nim w kontakcie; chciała się skupić na jego karierze; samoświadomość w momencie choroby na przykładzie słów: ja nie dam rady, on nie chce być sam. Podsumowanie Nauczyciel podsumowuje wypracowane przez uczniów odpowiedzi i uzupełnia je o treści, które nie zostały podane. 6. Zakończenie warsztatu (czas 10 min.). Podsumowanie Próba odpowiedzi na pytanie: Co to jest dorosłość? Rundka Nauczyciel kieruje pytanie do uczniów Jak myślicie, co to jest dorosłość? Nauczyciel zbiera wypowiedzi uczniów i kończy warsztat przypominając wszystkie poruszane wątki. 17

18 Załączniki nr 1 Na podstawie wywiadu z Agnieszką Kurzydło, producentką Bejbi Blues Skąd pomysł na Bejbi blues? Po przeczytaniu artykułu w Wysokich Obcasach pt. Najmłodsze matki Europy okazało się, że wśród nastolatek panuje moda na ciążę. Po wyemitowaniu serialu The Secret Life of the American Teenager w Stanach, okazało się że serial, który miał być przestrogą przed zachodzeniem w ciążę, zadziałał zupełnie odwrotnie odsetek ciąż wzrósł. Przyjrzano się temu zjawisku dokładniej i okazało się, że dziewczyny rodzą dzieci, żeby nie być same, mają ogromne deficyty miłości i chcą, żeby ktoś je w końcu kochał. Jest to o tyle przerażające, że z uwagi na czasy, w jakich żyją mają wrodzoną łatwość w zaspokajaniu swoich potrzeb. O czym jest film Bejbi blues jest filmem o miłości, spełnieniu i tolerancji, które stają się groteskowo spłycane przez współczesne sposoby komunikacji międzyludzkiej (Internet, sms'y). Miłość przeobraża się w seks, spełnienie mierzone jest podziwem w oczach kolegów z racji zachowania lub bogactwa, a tolerancja oznacza akceptację dla brania narkotyków. Chcieliśmy pokazać, że odpowiedzialność za to, jakie są dzieci, ponoszą rodzice. Bohaterowie nie umieją okazywać sobie uczuć, nie umieją o nich mówić. Rodzice nie przekazali im tego, byli zajęci, gdy dzieci dorastały, są nieobecni. Nastolatkowie posługują się zwrotami zasłyszanymi w telewizji, wzorem jest dla nich to co modne, ważne jest to jak są postrzegani przez otoczenie. Natalia jest modna. Kocha modę. To, jak się ubiera, jest modne. Kuba jest supermodny ze swoją deskorolką, ciuchami itp. Trendy jest mieć dziecko, więc je mają to kolejna moda, gadżet. Film miał być odpowiedzią na pytanie dlaczego 16-letnia dziewczyna tak samo łatwo podejmuje decyzję o stworzeniu nowego człowieka, jak decyzję o kupnie nowej sukienki lub pójściu ze znajomymi na imprezę Hasłem, motywem przewodnim Bejbi blues pierwotnie miało być: coś do kochania i podwójne frytki. Pokazuje to prawdziwy problem w filmie skrajny egoizm i krótkowzroczność. Film opowiada o potrzebie miłości i jednocześnie egoizmie oraz o jego granicy z samotnością. Wszyscy w tym filmie są egoistami, bohaterom brakuje empatii. W tym filmie nastolatkowie ekspresowo i bez pomysłu wchodzą w dorosłość. Na własne życzenie. A raczej wskutek własnej zachcianki. Celem jest chęć kochania i bycie kochanym, dziecko staje się jedynie środkiem do celu, pogoń za niespełnionymi w efekcie marzeniami odbywa się bez względu na konsekwencje. Film nie odzwierciedla w pełni rzeczywistości, jego rolą jest przerysowywanie, pokazanie skutków konsumpcyjnego stylu życia i zagrożeń jakie niesie z sobą szerzenie się nowego modelu rodziny. 18

19 Załącznik nr 2 MATERIAŁ POMOCNICZY DLA NAUCZYCIELA do uzupełniania wypowiedzi uczniów na temat rodzin (zaczerpnięty z filmowych recenzji internetowych) Informacje na temat III rodzin A. I rodzina Natalia, mama, Antek B. II rodzina Kuba i rodzice C. III rodzina Natalia, Kuba, Antek Pytania pomocnicze do opisu rodzin 1. Jakie role pełnią poszczególni członkowie rodziny, za co są odpowiedzialni/ czym się zajmują? 2. Co łączy członków rodziny ze sobą, jaki mają stosunek do siebie (jak się komunikują, zachowują wobec siebie, czy i jak okazują sobie wsparcie w trudnych sytuacjach)? 3. Z czym sobie nie radzą, z czym mają kłopoty? Opis I rodziny 1. Mama Natalii pełni z jednej strony rolę mamy Natalii, a z drugiej rolę mamy Antosia. Jest bardzo młoda (34 l.). Utrzymuje Natalię z dzieckiem, daje im mieszkanie, pieniądze, ubiera, opiekuje się dzieckiem. W pewnym momencie zostawia córkę samą, odcina się od niej i do końca się nią nie interesuje. Ojciec Natalii w ogóle się o nim nie wspomina, nie jest obecny i ważny. Natalia w stosunku do mamy zachowuje się, jak rozkapryszona nastolatka. Matka ma zajmować się nią i jej dzieckiem, zaspokajać jej zachcianki. Jej uwagę pochłaniają modne ciuchy, dyskoteka i koleżanki. 2. Natalię i mamę łączą więzy krwi, zależność finansowa, umiłowanie do mody, zakupów, podobieństwo fizyczne. Matka w sklepie strofuje Natalię, nie mają zbyt dobrego kontaktu. Mama wydaje się zmęczona swoją rolą, odcina się, nie odzywa, przestaje utrzymywać jakikolwiek kontakt, nawet przez telefon. Natalia wyzywa matkę od dziwek itp. Oczekuje od matki, że zajmie się wnukiem, jest to dla niej oczywiste. Nie może liczyć na jej wsparcie. 3. Natalii zależy na miłości matki dzwoni do niej z informacją, że ugotowała rosół, chce się z nią spotkać, ale matka się nie zgadza. Chciałaby się z nią kolegować, podrywać razem chłopaków. Nie otrzymuje uczucia od matki, dlatego zachodzi w ciąże, aby tę miłość sobie stworzyć. Mama chciałaby poczuć się wolna, zacząć żyć własnym życiem, zająć się sobą, być kochana. Ucieka od problemów wyjeżdża do Berlina, ale coś nie wychodzi, więc wraca i siedzi przez dwa tygodnie na kanapie i pije wino. Nie ma odwagi przyznać się do porażki. Matka przekracza granicę intymności, uwodząc Kubę, chłopaka swojej córki i ojca swojego wnuka, jest bardzo niedojrzała i samotna. Opis II rodziny 1. Kuba: ma wszystko czego chce, pieniądze, modne ciuchy, deskę, jest ukochanym synem rodziców. Chyba jedynym jego zadaniem i odpowiedzialnością jest zdanie matury. Nie widać w filmie, żeby coś musiał robić w domu, przesiaduje do późna z kolegami, bawi się. Mama jest perfekcyjnie zorganizowana, nie chce zajmować się dzieckiem. Kiedy już się na to decyduje, po prostu zastępuje swojego syna. W momencie, kiedy ma się zająć przebraniem pieluchy przygotowuje się, jakby miała zdać egzamin i wypaść na szóstkę. Rządzi w tej rodzinie i decyduje, kto i jak ma się zachowywać. 19

20 Ojciec Kuby przez cały film nie wypowiada ani jednego słowa. Nie wykonuje żadnego ruchu, wysiłku. Nie jest wzorem do naśladowania. Nie uczy syna jak być ojcem. Nie wtrąca się, ale przez to nic od niego nie zależy, jest podporządkowany i nieobecny. 2. Mama nie potrafi być blisko ani z synem, ani z mężem, ani z Natalią. Załatwia sprawy za Kubę, on staje się niewidzialny: on ma teraz zdać maturę i nie może zajmować się dzieckiem. Pojawia się w domu Natalii bez wiedzy syna. Zdejmuje z niego odpowiedzialność za popełnionego przez niego czyny. Kiedy młodzi się pokłócili przychodzi pozabierać jego rzeczy z mieszkania dziewczyny, wyręcza go we wszystkim. Wręcza Natalii pieniądze. 3. Mama nie wie, co syn robi, jak spędza czas, co go interesuje. Uważa że wszystko uda się załatwić za pomocą pieniędzy. W sytuacjach trudnych znika, usuwa się, nie zabiera głosu, nie próbuje pomóc. Nie czuje, że odpowiedzialność za to co stało się Antosiowi, ponosi Kuba i ona także. Opis III rodziny 1. Natalia jest głową rodziny, zajmuje się dzieckiem 24 godziny na dobę, usypia, karmi, przebiera, interesuje się jego karierą jako modela. Zostaje w pewnym momencie zupełnie sama z dzieckiem i gubi się w swojej roli: zostawia dziecko u przygodnie spotkanych osób, pieniądze wydaje na ciuchy i narkotyki. Kuba tylko czasem bawi się z Antosiem, robi to rzadko i tylko wtedy, gdy ma na to ochotę. Przez chwilę mieszka z Natalią. Nie sprząta po sobie, nie pomaga, bawi się, zaprasza gości na imprezę. Przez chwilę czuje się odpowiedzialny za pomoc finansową daje pieniądze (sprzedaje deskę) oraz robi prezenty. 2. Łączy ich dziecko, przez chwilę wspólne mieszkanie i znajomi. Kubie Natalia podoba się fizycznie, ale ma słabość do innych dziewczyn. Spędzają ze sobą mało czasu, nie mają wspólnych zainteresowań. Kuba uważa, że Natalia świetnie sobie radzi z dzieckiem, w pewnym momencie rywalizuje z nią o Antosia. Natalia denerwuje się na Kubę, że jest nieodpowiedzialny, że ją zdradza, że po sobie nie sprząta. Zwraca się do niego o pomoc w sytuacjach podbramkowych i on wtedy zwykle pomaga (pieniądze, zaniesienie rzeczy do matki). Broni go przed matką. Nie widać, żeby go za coś chwaliła ani żeby rozmawiali na jakieś ważne tematy dotyczące ich przyszłości lub dziecka. Natalia często oskarża Kubę, krzyczy na niego, wyzywa go. Kuba nie umie z nią rozmawiać, nie wie jak jej pomóc, o co zapytać. 3. Nie radzą sobie z prozą życia ze zwykłymi codziennymi czynnościami: gotowaniem, praniem, opieką, zarabianiem pieniędzy na utrzymanie, proszeniem innych o pomoc, podziałem obowiązków, wyrażaniem uczuć 20