Presja i po³owy wêdkarskie na warszawskim odcinku rzeki Wis³y

Transkrypt

1 Presja i po³owy wêdkarskie na warszawskim odcinku rzeki Wis³y Arkadiusz Wo³os, Tomasz Czerwiñski, Maciej Mickiewicz Zak³ad Bioekonomiki Rybactwa Instytut Rybactwa Œródl¹dowego 1. Wstêp Truizmem jest stwierdzenie, e efektywne prowadzenie ka dej dzia³alnoœci gospodarczej, w tym tak e racjonalnej gospodarki rybackiej, wymaga posiadania odpowiedniego zasobu informacji. Ich niezbêdny zakres obejmuje dane o stanie œrodowiska i ichtiofauny, intensywnoœci eksploatacji rybackiej, wielkoœci i strukturze od³owów ryb. W przypadku gospodarki rybacko-wêdkarskiej zasób ww. informacji powinien byæ uzupe³niony o dane na temat najwa niejszych potrzeb i preferencji wêdkarzy. O ile prowadzenie dok³adnych statystyk po³owów gospodarczych i zarybieñ jest zjawiskiem powszechnym, a wrêcz rutynowym, to rozmaite formy ewidencji danych o presji i po³owach wêdkarskich nadal obejmuj¹ jedynie wybrane obiekty wodne. Warto w tym miejscu wskazaæ, e wyniki uzyskane dziêki analizie takich danych dostarczaj¹ nie tylko informacji pomocnych do oceny efektywnoœci gospodarowania, ale tak e o stanie pog³owia ryb, a poœrednio tak e o jakoœci ekosystemów wodnych. Pierwsze, i jak do tej pory jedyne badania presji i od³owów wêdkarskich o zasiêgu ogólnopolskim przeprowadzone zosta³y w latach przy wspó³pracy IRS i Zarz¹du G³ównego PZW (Bniñska 1985; Bniñska, Leopold 1987; Leopold, Bniñska 1987). Dziêki tym badaniom uzyskano kilkanaœcie tysiêcy obszernych kwestionariuszy ankietowych dotycz¹cych wêdkowania we wszystkich 49 okrêgach Polskiego Zwi¹zku Wêdkarskiego. Na podstawie tych badañ okreœlono, e na rzeki przypada³o oko³o 40% ca³kowitej presji (mierzonej liczb¹ dni wêdkowania), zaœ globalny od³ów wêdkarski z rzek oszacowano na ton. W zale noœci od regionu (Polskê podzielono na 4 regiony bior¹c jako kryterium dominuj¹ce kategorie wód w danym regionie) wydajnoœci 99

2 rzek osi¹gnê³y poziom od 50 do 120 kg/ha, przy œredniej ogólnopolskiej wydajnoœci 70 kg/ha. W od³owach z rzek 34% stanowi³a p³oæ, 18%, w nastêpnej kolejnoœci ³owiono leszcza, okonia, karpia, wreszcie typowe gatunki rzeczne brzanê (nieca³e 4%) i pstr¹gi (2%). W koñcu lat 80. i w latach 90. XX wieku zainteresowanie nauki wêdkarstwem w rzekach nasili³o siê. Prace poœwiêcone tym zagadnieniom opiera³y siê (jak dotychczas) na trzech metodach: 1. ankietyzacji wêdkarzy (najczêœciej po zakoñczeniu danego sezonu), 2. obligatoryjnej rejestracji po³owów, 3. bezpoœredniej kontroli wyników wêdkowania nad wod¹ (ang. creel census, czyli badanie zawartoœci wêdkarskiego koszyka). Na podstawie badañ ankietowych okreœlono m.in. wielkoœæ presji i od³owów w Biebrzy, Bugu i Narwi (Szla yñska, Wo³os 1988), dziêki rejestracji po³owów w Dunajcu i Popradzie (Wo³os 1993), Sanie, Wis³oku, Wis³oce, Os³awie, Jasio³ce, Ropie i innych ciekach okrêgu kroœnieñskiego (Wo³os, Piskorski 1991; Wo³os, Grzegorczyk 1999), Wiœle, Sole, Skawie i innych rzekach okrêgów katowickiego i bielskiego (Wo³os i inni 1999). Stosuj¹c ww. metodê creel census zespó³ Profesora Penczaka w okresie od maja 1997 do maja 1998 prowadzi³ bezpoœrednie kontrole wêdkarzy ³owi¹cych w Warcie poni ej piêtrzenia w Jeziorsku. To bardzo specyficzne ³owisko z uwagi na wystêpuj¹ce okresowo znaczne nagromadzenie ryb (wêdrówki tar³owe, erowiskowe i inne, a tak e ucieczki ze zbiornika Jeziorsko) i zwi¹zane z tym bardzo wysokie od³owy ryb oszacowane na ponad 1200 kg/ha (Penczak T., Czernik K., Koszaliñski H. 1999). Celem niniejszego opracowania jest mo liwie wszechstronna analiza danych o presji i po³owach wêdkarskich w jednym z podstawowych obiektów wodnych dla wêdkarzy cz³onków mazowieckiego okrêgu PZW: rzece Wiœle (od miejscowoœci Gusin na po³udniu po Smoszewo na pó³nocy). Dodatkowo przeprowadzono analizê wêdkarskich preferencji oraz stosowanych zabiegów zarybiania. 2. Materia³y i metodyka Niniejsze opracowanie powsta³o w oparciu o wyniki badañ ankietowych wêdkarzy przeprowadzonych w miesi¹cach maj grudzieñ 2000 roku. Celem tych badañ by³o uzyskanie najwa niejszych danych o po³owach wêdkarskich oraz o specyficznych cechach presji wêdkarskiej na trzech g³ównych odcinkach tzw. Wis³y warszawskiej obecnie u ytkowanych przez mazowiecki okrêg PZW. W przypadku Wis³y analiza obejmuje ca³¹ rzekê oraz trzy wyodrêbnione czêœci: odcinek Góra Kalwaria od miejscowoœci Gusin do ujœcia rzeki Jeziorki; odcinek Warszawa od ujœcia rzeki Jeziorki do linii Tarchomin-M³ociny; 100

3 odcinek Nowy Dwór od linii Tarchomin-M³ociny do miejscowoœci Smoszewo poni ej Zakroczymia. Zebrane i przeanalizowane ankiety dotyczy³y sezonu wêdkarskiego Aby zapewniæ znaczn¹ reprezentatywnoœæ uzyskanych wyników zastosowaliœmy cztery metody ankietyzacji: bezpoœrednie wywiady z wêdkuj¹cymi w Wiœle; ankietyzacja w trakcie kontroli wêdkarzy przez stra ników okrêgu; ankietyzacja poprzez rozes³anie kwestionariuszy do kó³ wêdkarskich; za pomoc¹ Internetu i poczty elektronicznej. W sumie zebraliœmy i poddaliœmy analizie 90 ankiet wêdkarskich. W analizach wykorzystaliœmy g³ównie podstawowe miary statystyczne jak œrednia arytmetyczna i miary rozk³adu. Do ustalenia hierarchii najbardziej preferowanych przez wêdkarzy gatunków ryb wykorzystaliœmy metodê skali rang: gatunkom wymienionym przez wêdkarzy na 1 miejscu przyznaliœmy 3 punkty, na drugim miejscu 2 punkty i na miejscu trzecim 1 punkt. Od ca³kowitej sumy przyznanych przez wêdkarzy punktów obliczyliœmy procent przypadaj¹cy na ka dy gatunek. Przy charakterystyce i ocenie gospodarki zarybieniowej prowadzonej w rozpatrywanych obiektach wodnych - w celu umo liwienia stosownych porównañ - przeliczyliœmy wielkoœæ zarybieñ na wartoœæ pieniê n¹ zgodnie ze œrednimi cenami materia³u zarybieniowego w latach , obliczonymi na podstawie cenników z 12 gospodarstw rybackich. 3. Po³owy wêdkarskie w rzece Wiœle 3.1. Charakterystyka presji wêdkarskiej Ogó³em zebraliœmy i poddaliœmy analizie 90 ankiet wype³nionych przez wêdkarzy cz³onków 29 kó³ okrêgu warszawskiego (g³ównie warszawskich, z Piaseczna i Nowego Dworu). Œrednia odleg³oœæ wêdkarza od ³owiska wynosi³a 21.0 km, a jej zakres od 150 mdo60km. W podziale na wyodrêbnione odcinki Wis³y poddaliœmy analizie: 34 ankiety z odcinka Góra Kalwaria 26 ankiet z odcinka Warszawa 30 ankiet z odcinka Nowy Dwór Rozk³ad presji wêdkarskiej na poszczególne miesi¹ce sezonu 1999 przedstawia Rys. 1. Jest on bardzo zbli ony do rozk³adu normalnego tzn. po bardzo nieznacznym do³ku w miesi¹cu lutym (2,9% dni) nastêpuje bardzo regularny wzrost presji w kolejnych miesi¹cach a do niewielkiego maksimum w lipcu (14,5%), a nastêpnie równie regular- 101

4 ,2 14,5 13, ,9 11,1 (%) ,3 2,9 5,8 7,8 8,6 4,2 3,1 2 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII miesi¹ce Rys. 1. Rzeka Wis³a - presja wêdkarska w sezonie 1999 roku ny spadek presji w pozosta³ych miesi¹cach. W przypadku Wis³y w porównaniu z badanym w tym samym czasie Zbiornikiem Zegrzyñskim - widoczne jest wiêksze zainteresowanie wêdkowaniem w miesi¹cach wiosennych (marzec-kwiecieñ) oraz pod koniec roku (listopad-grudzieñ). Na podstawie danych ankietowych mo na okreœliæ, e w sezonie 1999 przypada³o œrednio 61,7 dni wêdkowania na 1 wêdkarza oraz 5,98 godz. na 1 dzieñ wêdkowania. 69% ankietowanych wêdkarzy wêdkowa³o w Wiœle z brzegu, tylko 1 osoba wy³¹cznie z ³odzi, 31% z brzegu i ³odzi, a 20% wêdkowa³o z lodu Wielkoœæ od³owów W sezonie 1999 dziewiêædziesiêciu ankietowanych wêdkarzy z³owi³o ogó³em kg ryb w badanych odcinkach Wis³y warszawskiej. Z analiz wykluczyliœmy jednak 1 wêdkarza (wyjaœnienie nieco dalej), bez którego ³¹czny od³ów wyniós³ 5460,6 kg, co w przeliczeniu na 1 wêdkarza oznacza roczny od³ów 61,4 kg i od³ów dzienny 0,995 kg ryb. Roczne od³owy poszczególnych wêdkarzy uszeregowaliœmy w grupy (co 10 kg), co graficznie ilustruje Rys. 2. Widaæ na nim wyraÿnie dwie wyró niaj¹ce siê grupy: najliczniejsza od 10 do 20 kg oraz druga w kolejnoœci co jest sporym zaskoczeniem - powy ej 100 kg. Pozosta³e klasy s¹ pod wzglêdem liczebnoœci stosunkowo wyrównane. Wystêpowaniu licznej reprezentacji wêdkarzy ³owi¹cych czêsto, a przez to znaczne iloœci ryb, sprzyja z pewnoœci¹ niewielka odleg³oœæ od ulubionych ³owisk w rzece Wiœle (œrednio 21 km wobec 26.3 km do Zb. Zegrzyñskiego i 35.3 km do rzeki Narwi). 102

5 30 25 Liczba wêdkarzy >100 rocznyod³ówwkg Rys. 2. Rzeka Wis³a - liczba wêdkarzy w poszczególnych klasach wielkoœci rocznego od³owu (N=90) W trakcie analizy danych dotycz¹cych wielkoœci i struktury gatunkowej od³owów wykluczyliœmy wyniki 1 wêdkarza, który poda³, e z³owi³ 160 kg bolenia, 100 kg jazia, 80 kg klenia, 42 kg suma i 30 kg a. Nie oznacza to, i kwestionujemy wiarygodnoœæ tych zapisów, ale w³¹czenie tych danych spowodowa³oby wzrost udzia³ów procentowych jazia, a zw³aszcza bolenia o kilkadziesi¹t procent, a tym samym zniekszta³ci³oby obraz struktury pog³owia ryb bytuj¹cego w Wiœle. Tym niemniej celowo przytaczamy wyniki tego wêdkarza specjalisty, aby w³aœnie wskazaæ na zjawisko wystêpowania specjalizacji (w sensie selektywnoœci po³owów) wœród wêdkarzy, a tak e na potencjalne mo liwoœci produkcyjne rzeki Wis³y (w odniesieniu do niektórych gatunków), które przez wiêkszoœæ wêdkarzy nie s¹ wykorzystywane, ale same w sobie stanowi¹ o jej wêdkarskiej atrakcyjnoœci Struktura gatunkowa od³owów Ankietowani wêdkarze z³owili ogó³em 15 gatunków ryb. Strukturê tych od³owów, uzyskanych na ca³ej d³ugoœci rozpatrywanego odcinka rzeki, przedstawia Rys. 3 (uwaga: nie ma na nim jelca, którego ³¹czny od³ów wyniós³ zaledwie 6,5 kg). Z danych zamieszczonych na tym rysunku wynika brak wyraÿnej dominacji któregokolwiek z ³owionych gatunków. Udzia³ leszcza nie przekracza 20%, na drugim miejscu znajduje siê sum z udzia³em 14,6% (!), w nastêpnej kolejnoœci p³oæ (nieca³e 11%), (10%), jaÿ,, kr¹p, okoñ, boleñ, kleñ i inne gatunki ³owione w niewielkich ju iloœciach. Istna mozaika gatunkowa, w której na przemian wystêpuj¹ gatunki karpiowate odporniejsze na niekorzystne warunki œrodowiskowe, drapie niki i gatunki reofilne, z których na szczególn¹ uwagê 103

6 okon 6,31% kr¹p 7,22% 7,76% kleñ 4,59% boleñ 5,37% karp 1,84% jaÿ 9,32% certa 1,31% karaœ 1,50% brzana 1,21% wêgorz 0,07% 10,07% leszcz 18,12% p³oæ 10,72% sum 14,59% Rys. 3. Rzeka Wis³a - struktura gatunkowa od³owów wêdkarskich w 1999 roku (100% = 5460,6 kg) certa 2,35% jaÿ 2,36% karaœ 3,27% boleñ 3,33% karp 3,99% kleñ 4,86% 6,41% 6,56% okoñ 7,84% kr¹p 10,95% brzana 1,25% wêgorz 0,09% leszcz 21,90% sum 11,33% p³oæ 13,51% zas³uguje wêdkarsko atrakcyjny boleñ (udzia³ ok. 5,4% - i to po wykluczeniu od³owu 160 kg uzyskanego przez 1 wêdkarza). Zmiany w strukturze gatunkowej od³owów w miarê biegu rzeki Wis³y, a wiêc kolejno w odcinkach Góra Kalwaria, Warszawa i Nowy Dwór, przedstawiaj¹ Rys Ujawniaj¹ one wystêpowanie sporych, a czêsto nawet zaskakuj¹cych ró nic. Leszcz jest co prawda na pierwszym miejscu (odsetek ponad 20%), ale tylko na dwóch pierwszych odcinkach (Rys. 4 i 5), bowiem na odcinku Nowy Dwór (Rys. 6) prymat wiedzie sum z udzia³em ponad 23%. Na odcinek Góra Kalwaria przypada najwiêkszy odsetek okonia, na odcinek Warszawa jazia, a na ³owisko poni ej Warszawy oprócz wspomnianego suma tak e bolenia (ponad 9%) i a (niemal 12%). Zdecydowanie najmniej suma tylko 6,3% - przypada na centralny odcinek ci¹gn¹cy siê wzd³u ca³ej Warszawy. Wœród gatunków reofilnych na odcinku Góra Kalwaria przewa a kleñ i boleñ, na odcinku Warszawa zdecydowanie jaÿ, a w ³owisku Nowy Dwór jaÿ i boleñ Wielkoœæ ryb Rys. 4. Rzeka Wis³a - struktura gatunkowa od³owów Œrednie masy poszczególnych wêdkarskich na odcinku" Góra Kalwaria" gatunków z³owionych w Wiœle w roku (100%=1689,7 kg) 1999 przedstawia Rys. 7. Przewaga suma nad innymi gatunkami, w tym przypadku jest bardzo wyraÿnie zaakcentowana. Przy œredniej masie z³owionych sumów, wynosz¹cej a 6,47 kg, drugi z kolei gatunek brzana, ma œredni¹ masê 1,74 kg. Œrednia masa drapie ników szczególnie preferowanych przez wêdkarzy wynosi dla a 1,43 kg i a 1,36 kg. 104

7 certa 1,42% boleñ 2,59% kleñ 4,84% okoñ 6,28% karaœ 0,99% brzana 0,93% karp 0,80% leszcz 20,04% karaœ 0,50% karp 0,93% brzana 1,40% kleñ 4,18% kr¹p 4,87% certa 0,40% jelec 0,30% wêgorz 0,10% sum 23,38% okoñ 5,09% sum 6,29% p³oæ 6,44% kr¹p 6,41% jaÿ 14,34% 6,85% leszcz 13,63% 10,33% 11,29% p³oæ 13,45% boleñ 9,07% jaÿ 10,98% 11,89% Rys. 5. Rzeka Wis³a - struktura gatunkowa od³owów wêdkarskich na odcinku Warszawa (100%= 1621,4 kg) Rys. 6. Rzeka Wis³a - struktura gatunkowa od³owów wêdkarskich na odcinku Nowy Dwór (100%= 2149,5 kg) sum brzana karp boleñ leszcz wêgorz jaÿ kleñ certa karaœ kr¹p okoñ p³oæ 1,74 1,55 1,43 1,36 1,20 0,87 0,74 0,65 0,56 0,37 0,32 0,19 0,19 0,17 6,47 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 Rys. 7. Rzeka Wis³a - œrednie masy ryb z³owionych przez wêdkarzy w 1999 roku kg Wœród najwiêkszych okazów ankietowani wêdkarze wymienili 32 sumy, 20 ów i 13 y. Bardziej szczegó³owe zestawienie danych o najwiêkszych okazach przestawia Tabela 1. Szesnaœcie pierwszych miejsc zajmuje w tym zestawieniu sum, przy czym najwiêkszy okaz ma masê 50 kg i 190 cm d³ugoœci, a jeszcze cztery osobniki maj¹ masê powy ej 20 kg. Z pozosta³ych wymienionych w Tabeli gatunków warto zwróciæ uwa- 105

8 Najwiêksze ryby z³owione w Wiœle TABELA 1 Gatunek Kg i sztuki (cm) Gatunek Kg i sztuki Sum 50 (190 cm) Szczupak (176 cm) Sandacz 9,0 25 (155 cm) 6,8 22 (133 cm) 6,0 (2 sztuki) 21 (140 cm) Leszcz 3,0 16 (105 cm) 2,5 15 (135 cm) 2, ,1 12 (3 sztuki od 107 do 120 cm) 2,0 (2 sztuki) 11 (126 cm) Karp 5, (118 cm) Bolcñ 3,1 10 (3 sztuki od 11 Odo 120cm) 3,0 Brzana 3,5 2,5 3,0 Kleñ 2.1 2,0 (2 sztuki) Jaz 1.5 (2 sztuki) 29,0 18,7 sum 16,5 leszcz 8,2 karp brzana kleñ 5,0 4,8 5,4 boleñ okoñ 2,4 3,0 karaœ p³oæ wêgorz 1,4 1,4 1,4 inne (5 gat.) 2,8 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 % sumy rang Rys. 8. Rzeka Wis³a - gatunki ryb najbardziej preferowane przez wêdkarzy (100%=503 pkt.) 106

9 gê na kilka rekordowych brzan (maks. 3,5 kg), ponad-trzykilogramowe bolenie oraz a o masie 9 kg Preferencje Wêdkarze wymienili w sumie 17 preferowanych przez nich gatunków ryb. Jest to ca³kowicie zrozumia³e zwa ywszy na ró norodnoœæ siedliskow¹ rzeki Wis³y, liczbê wystêpuj¹cych i ³owionych w niej gatunków ryb, w tym dosyæ znaczny jak na zanieczyszczany i silnie zeutrofizowany ciek odsetek gatunków reofilnych. Wêdkarski ranking poszczególnych gatunków przedstawia Rys. 8. Na pierwszym miejscu jest (29%), dalsze miejsca zajmuj¹ drapie niki 18,7% i sum 16,5%. Warto odnotowaæ doœæ wysokie rangi leszcza (8,2%) oraz wspomnianych gatunków reofilnych brzany (5%), klenia (4,8%) i bolenia (3%). 4. Charakterystyka gospodarki zarybieniowej W Tabeli 2 przedstawiono wielkoœæ zarybienia Wis³y dokonanego w latach przez u ytkownika rybackiego, czyli Zarz¹d Warszawskiego (obecnie Mazowieckiego ) Okrêgu PZW. Z uwagi na to, e zarybienia przeprowadzone w latach mog³y mieæ znacz¹cy wp³yw na analizowane od³owy wêdkarskie, jako podstawê do rozwa añ nad gospodark¹ zarybieniow¹ prowadzon¹ w analizowanym odcinku rzeki Wis³y przyjêto dane o zarybieniach w³aœnie z tych lat. Zarybienia Wis³y w latach TABELA 2 Gatunek i rodzaj materia³u zarybieniowego sum kroczek (kg) narybek letni ( tys.szt.) narybek letni (tys. szt.) okoñ narybek (kg) jaÿ narybek letni (tys. szt.) W rozpatrywanym okresie wprowadzono do omawianego odcinka Wis³y 5 gatunków ryb: suma, a, a, okonia i jazia. Nie bior¹c pod uwagê zarybienia jaziem, które w rozpatrywanym okresie mia³o miejsce tylko raz, i nie wp³ynê³o na obraz gospodarki zarybieniowej, trzeba stwierdziæ, e pod wzglêdem regularnoœci zarybieñ pozosta³ymi gatunkami gospodarka zarybieniowa prowadzona na Wiœle charakteryzowa³a siê stabilnoœci¹ w rozpatrywanych latach

10 sum 30,3% 5,9% okoñ 2,0% 61,8% Jednym ze sposobów scharakteryzowania gospodarki zarybieniowej jest okreœlenie struktury wartoœci zarybieñ poszczególnymi gatunkami. W tym celu pos³u ono siê œrednimi cenami materia³u zarybieniowego z lat 1998 i 1999 uzyskanymi na podstawie danych z 12 jeziorowych gospodarstw rybackich z g³ównych regionów jeziorowych kraju. Na ich podstawie okreœlono œredni¹ roczn¹ wartoœæ zarybieñ ka dym z gatunków wprowadzanych do Wis³y w latach Rys. 9. Œrednia roczna struktura wartoœci zarybieñ Rzeki Wis³y w latach Strukturê wartoœci zarybieñ poszczególnymi gatunkami omawianego odcinka Wis³y przedstawia Rys. 9. Nie uwzglêdniono na nim wartoœci zarybieñ jaziem, z powodów o których by³a ju wczeœniej mowa. Jak widaæ, ca³oœæ œrednich rocznych nak³adów przeznaczanych na zarybienia Wis³y kierowana jest na gatunki drapie ne. Dominuj¹ tu zdecydowanie dwa gatunki, tzn. (z udzia³em ok. 62%) i sum (z udzia³em ok. 30%). Taki stan rzeczy wynika po pierwsze z wy szej zdecydowanie ceny materia³u zarybieniowego tych dwóch gatunków ni np. a, ale prawdopodobnie te z faktu, i wiadomo, e w rzekach o takim stanie œrodowiska jak omawiany odcinek Wis³y efektywnoœæ zarybieñ em czy sumem bêdzie wy sza ni innymi gatunkami drapie nymi, których biologia wymaga lepszego stanu œrodowiska. Do tego dochodzi te niew¹tpliwie wysoka atrakcyjnoœæ wêdkarska a i suma. 5. Podsumowanie Przedstawione wyniki badañ ankietowych wêdkarzy ³owi¹cych ryby w rzece Wiœle miêdzy Gusinem a Smoszewem s¹ cennym uzupe³nieniem - co prawda stale rosn¹cej, ale nadal niezadowalaj¹cej wiedzy o od³owach wêdkarskich z polskich rzek, o specyfice presji wywieranej na tê kategoriê wód, o efektywnoœci gospodarki rybacko-wêdkarskiej, czy wreszcie o preferencjach i potrzebach wêdkarzy. Warto zwróciæ uwagê zw³aszcza na to ostatnie zagadnienie, wchodz¹ce w obszar badawczy, który w literaturze anglojêzycz- 108

11 nej jest okreœlany jako human dimension, czyli wymiar ludzki. Notabene, my europejscy naukowcy - jesteœmy przez naukowców zza Oceanu krytykowani za zbyt ma³y wk³ad, jeœli nie o ca³kowite bagatelizowanie znaczenia tego rodzaju badañ (Aas, Ditton 1998). Bior¹c pod uwagê najbardziej preferowane przez wêdkarzy gatunki ryb, trzeba wskazaæ, e ich hierarchia ustalona metod¹ skali rang - nie odbiega w sposób zasadniczy od wyników innych badañ dotycz¹cych tego zagadnienia. Zarówno w preferencjach wêdkarzy z ca³ego kraju i z regionów jeziorowych (Wo³os 1994), jak i wœród wêdkarzy korzystaj¹cych z ³owisk specjalnych (Mickiewicz, Wo³os 1998) dominuj¹ gatunki drapie ne. Bardzo ciekawe i zas³uguj¹ce na szczególne omówienie jest porównanie wêdkarskich preferencji ze struktur¹ gatunkow¹ rzeczywistych od³owów na wêdkê. Gdyby o tej strukturze decydowa³y jedynie preferencje wêdkarzy, to teoretycznie oko³o 90% od³owów stanowi³yby gatunki drapie ne. Tymczasem gatunki te (, sum,, okoñ) stanowi¹ razem oko³o 39% masy po³awianych przez wêdkarzy ryb. Bior¹c pod uwagê ci¹gle niezadowalaj¹cy stan œrodowiska rzeki Wis³y jest to z pewnoœci¹ udzia³ bardzo wysoki, œwiadcz¹cy (mimo tego niekorzystnego stanu) z jednej strony o sporej wêdkarskiej atrakcyjnoœci ³owiska, a z drugiej o skutecznoœci stosowanych zabiegów zarybiania. Literatura Aas O., Ditton R.B Human dimesion perspective on recreational fisheries management: implications for Europe. W: Recreational fisheries social, economic and management aspects (Ed. P. Hickley, H. Topkins), Fisheing New Books, London, Bniñska M., Wydajnoœci rybackie rzek i jezior Polski. Gospodarka Rybna 7/8, 3-5. Bniñska M., Leopold M Analiza ogólnej presji wêdkarskiej na poszczególne typy wód. Rocz. Nauk Roln., seria H, t.101, zesz. 2, Leopold M., Bniñska M Ocena presji po³owów wêdkarskich na pog³owie poszczególnych gatunków ryb w wodach polski konsekwencje gospodarcze. Rocz. Nauk Roln., seria H, t.101, zesz. 2, Mickiewicz M., Wo³os A Wêdkarz jako klient ³owiska. (W: owiska specjalne. Organizacja i zarz¹dzanie. Red. A. Wo³os A. i R. Wojda). Wyd. IRS. Olsztyn, Penczak T., Czernik K., Koszaliñski H Po³owy wêdkarskie na odcinku Warty poni ej piêtrzenia. Rocz. Nauk. PZW, tom 12, Wyd. PZW. Warszawa, Szla yñska K., Wo³os A Ocena presji wêdkarskiej na rzeki: Biebrza, Bug, Narew. Roczniki Naukowe PZW T.1, Wo³os A., Piskorski P., Anglers catches as an illustration of the fish community structures, angling pressure and angling regulations based on inland waters in Krosno Region, Poland (W: Catch Effort Sampling Strategies. Their Application in Freshwater Fisheries Management. Red. I.G. Cowx). Fishing New Books, Blackwell Scientific Publications. Oxford, Wo³os A Wyniki rejestracji po³owów wêdkarskich w dorzeczu Dunajca (W: Mat. z Konferencji Naukowej Stan aktualny i perspektywy ichtiofauny dorzecza Dunajca, opuszna paÿdziernik 1992). Zarz¹d Okrêgu Nowy S¹cz,

12 Wo³os A Wêdkarstwo jako element u ytkowania jezior (W: Aktualne problemy rybactwa jeziorowego. Red. A. Wo³os). Wyd. IRS. Olsztyn, Wo³os A., Grzegorczyk J Zmiany w pog³owiu ryb i jakoœci wód kroœnieñskiego okrêgu PZW w latach Opracowanie dla ZG PZW w Warszawie (maszynopis), ss. 30. Wo³os A., Teodorowicz M., Chmielewski H., Grzegorczyk J Ocena eksploatacji wêdkarskiej, gospodarki rybacko wêdkarskiej i jakoœci œrodowiska wód okrêgów katowickiego i bielskiego Polskiego Zwi¹zku Wêdkarskiego na podstawie rejestrów po³owów wêdkarskich z roku Centrum Projektowe Rybactwo Wêdkarstwo, Ochrona Wód Wodnik. Olsztyn, ss