Postawy rodzicielskie

Transkrypt

1 Postawy rodzicielskie

2 Typy prawidłowych postaw rodzicielskich wg Marii Ziemskiej 1) Akceptacja 2) Współdziałanie 3) Dawanie właściwej swobody 4) Uznanie praw dziecka

3 Akceptacja -przyjęcie dziecka takim, jakie jest, ze wszystkimi cechami fizycznymi, osobowościowymi i umysłowymi -akceptacja, że dziecko jest dobre w takich a nie innych dziedzinach i słabsze w innych -lubienie swojego dziecka, kontakt z nim jest przyjemnością, sprawia radość - znajdowanie okazji do pochwalenia dziecka -brak krytyki wobec osoby dziecka, ganienie konkretnego niewłaściwego zachowania (zamiast: jesteśniegrzeczny nie podoba mi się, złości mnie kiedy rozrzucasz zabawki) -rozpoznawanie potrzeb dziecka, zaspokajanie ich na ile to możliwe (zamiast zaspokajanie własnych potrzeb wobec dziecka, potrzeba=/ zachcianka) - zapewnianie dziecku poczucia bezpieczeństwa - akceptacja sprawia, że dziecko jest zadowolone ze swego istnienia

4 Współdzia działanieanie -pozytywne zaangażowania w zabawęz dzieckiem, zainteresowanie jego pracą, zajęciami -zaangażowanie dziecka w sprawy domowe, stosownie do jego wieku i możliwości -wspólne wykonywanie czynności, obserwacje, wymiana zdań, rozwiązywanie problemów

5 Dawanie rozumnej (właściwej dla wieku) swobody - darzenie dziecka zaufaniem stosownie do wieku i możliwości - poszerzanie zakresu swobód dziecka wraz z wiekiem -pozwalanie na co raz bardziej fizyczne oddalanie sięod rodziców, przy jednoczesnym budowaniu więzi psychicznej -utrzymanie autorytetu rodziców i podejmowanie decyzji w takim zakresie, w jakim jest to pożadane -dbanie o fizyczne bezpieczeństwo dziecka, realne ocenianie zagrożeń -nie traktowanie świata, jako źródła zagrożeńi niebezpieczeństw, przed którymi dziecko trzeba chronić(rodzic obawiający się świata, lękowy, stale obawiający sięo dziecko z dużym prawdopodobieństwem wychowa lękowe dziecko)

6 Uznanie praw dziecka, jako równych r pozostałym członkom rodziny -akceptowanie aktywności dziecka, swoboda w kontakcie zamiast formalizmu, dyktatury czy wścibstwa dostosowana do fazy rozwojowej -poszerzanie wraz z wiekiem odpowiedzialności dziecka za swoje zachowanie, pozwalanie mu na ponoszenie konsekwencji swojego zachowania (jeśli nie odrobi lekcji, dostanie jedynkę zamiast odrabiania lekcji za dziecko; jeśli nie wyprowadzi swojego psa w odpowiednim czasie, będzie po nim sprzątał zamiast wyprowadzania psa przez rodziców; jeśli rozsypie zabawki w pokoju gościnnym, nie może bawićsięniczym innym, dopóki ich nie pozbiera zamiast zbierania zabawek przez rodziców; jeśli zniszczy koledze zabawkę musi ją odkupić ze swojego kieszonkowego itd.) - kierowanie dzieckiem bardziej poprzez podsuwanie mu sugestii, pomysłów niż narzucanie, wymuszanie -pozwalanie dziecku samemu decydowaćw różnych sprawach, które jego dotycząadekwatnie do wieku i możliwości (przedszkolak może decydowaćw co sięubraćdo szkoły, dziecko w szkole podstawowej może decydowaćna jakie zajęcia chce chodzić do rodzica jednak należy ostateczna decyzja po ocenie własnych możliwości, choćby finansowych) - wyjaśnianie, uzasadnianie, uzgadnianie zasad nagród i kar -brak wygórowanych oczekiwań, oczekiwania adekwatne do wieku i możliwości dziecka

7 Właściwe postawy nie wykluczająsię, ale współwystępują ze sobą. Może byćtak, że w jednej rodzinie kładzie się większy nacisk na akceptację, a w innej np. na współdziałanie, jednak wszystkie z prawidłowych postaw przenikają się wzajemnie.

8 Niewłaściwe postawy rodzicielskie 1. Odtrącająca 2. Unikająca 3. Nadmiernie chroniąca 4. Nadmiernie wymagająca, zmuszająca, korygująca

9 Postawa odtrącaj cająca - nie okazywanie uczuć pozytywnych - demonstrowanie uczuć negatywnych -dezaprobata - otwarte krytykowanie dziecka -nie dopuszczanie dziecka do głosu, twierdzenie, ze jego zdanie sięnie liczy -nie zastanawianie sięnad motywami jego postępowania (nie pytam dlaczego dziecko cośzrobiło, nie zastanawiam sięnad przyczynami jego postępowania) - wydawanie dziecku poleceń rozkazów (ma być tak, jak ja mówię) - stosowanie licznych kar, represji - dziecko jest nielubiane przez rodziców, traktowane jako ciężar

10 Postawa unikająca -ubogie relacje uczuciowe między rodzicem, a dzieckiem, a nawet obojętność uczuciowa rodziców wobec dzieci -kontakt z dzieckiem nie sprawia przyjemności, jest ono traktowane, jako uciążliwe -w sytuacjach trudnych czasami odczuwanie bezradności wobec jego zachowania -kontakt luźny, na pozór dobry (tak obserwowany jest z zewnątrz), maskowanie pod hasłem liberalizmu oraz prezentów darowanych dziecku nadmiernej swobody, obojętności -w skrajnych sytuacjach: zupełne ignorowanie dziecka, unikanie kontaktu lub ograniczanie go do minimum, unikanie odpowiedzialności za nie i za jego zachowanie, zaniedbywanie -zbywanie dziecka, gdy próbuje nawiązaćkontakt, tłumaczenie siębrakiem czasu itp. -wysyłanie dziecka na różne zajęcia, wiele razy w tygodniu, przekraczające jego możliwości pod pozorem dobrego wykształcenia, rozrywki -brak konsekwencji w wychowaniu, nieprzestrzeganie ustalonych reguł, odpuszczanie (ponoszenia konsekwencji) - nie angażowanie się w sprawy dziecka

11 Postawa nadmiernie wymagająca, korygująca -kreowanie pewnego wyobrażenia dziecka i staranie się ulepić je zgodnie z tym wyobrażeniem (chcę, aby byłmistrzem judo, więc zapisujęgo na judo, mimo że on woli taniec; uważam, że powinna byćdobra z ortografii, bo ja siętego nauczyłem, więc ma byćdobra w tej dziedzinie) -stawianie nierealnych wymagań, szczególnie nieadekwatnych do wieku rozwojowego (wymaganie, aby półtoraroczne dziecko samo korzystało z nocnika, aby sześciolatek pięknie pisał) -narzucanie dziecku różnych zachowań, obowiązków, rządzenie nim, nie pozwalanie na przejecie przez dziecko odpowiedzialności za swoje zachowanie -karanie, sztywnośćreguł, nie dopuszczanie odstępstw od zasad (dziecko ma byćnajpóźniej o w domu i nie ważne że akurat w danym dniu kolega ma urodziny, na których wszystkie dzieci bawią siędo zasada dla zasady) -krytyka, ciągłe ocenianie, dziecko nie jest wystarczająco dobre, mądre, otwarte wyrażanie dezaprobaty, gniewu, gdy nie spełnia oczekiwań.

12 Postawa nadmiernie chroniąca ca - nadmierne skoncentrowanie się na dziecku (dziecko całym światem) - uległość wobec dziecka, jego zachcianek, kaprysów - chronienie go przed wszelkimi trudnościami, konsekwencjami zachowań (nie musisz odkupićzepsutej zabawki kolegi ze swojego kieszonkowego, mama zapłaci; nie musisz posprzątać po sobie, gdy nabrudziłeś, tata już trzyma ścierkę, zrobi to za ciebie, nie musisz sam rozwiązywaćswojego sporu z kolegą, rodzice siętym zajmą zamiast: dania wskazówek, w jaki sposób dziecko samo może sobie poradzić) - przesadna nadopiekuńczość, traktowanie dziecka, jako młodszego niż jest w rzeczywistości (przeprowadzanie 12 latka przez ulicę, ograniczenie ruchu, żeby dziecko się nie przeziębiło) - nadmierna pobłażliwość -rozwiązywanie problemów za dziecko (zamiast uczenia go rozwiązywania problemów) -wyręczanie (skoro jużnie masz siły, to zrobięza ciebie to zadanie, podawanie wszystkiego na talerzu)

13 Postawa nadmiernie chroniąca ca c.d. -tłumaczenie, że wina leży zawsze poza dzieckiem (to nauczyciel sięnie postarał, to kolega zachował się nie w porządku) -nie pozwalanie na samodzielnośćdziecka, uzależnianie go od rodziców (dziecko 6-7-letnie powinno potrafićwiązaćjużbuty, ale rodzice zawsze wykonujątęczynnośćza nie i dziecko nie ma szans siętego nauczyć, 11- latek może sam odwiedzićkolegęmieszkającego w pobliżu, ale rodzice na wszelki wypadek zawsze go odprowadzająi przyprowadzają; dziecko wie, że do ma odrobićlekcje, ale matka 3 razy wcześniej mu o tym przypomina nie ucząc dziecka kontroli i odpowiedzialności) -traktowanie dziecka jako kogośnadzwyczajnego, wyjątkowego jako wzór, doskonałość -traktowanie świata jako czegośzagrażającego, przed czym trzeba dziecko chronić -pozwalanie dziecku sprawowaćwładzęnad sobąi rodziną(dziecko marudzeniem, płaczem lub inną metodą osiąga to co chce)

14 Niewłaściwe postawy również mogą się przenikać, albo występować naprzemiennie.

15 Postawa odtrącaj cająca, ca, unikająca, nadopiekuńcza, nadmiernie wymagająca? Przykład zachowania sięrodziców w sytuacji otrzymania niewłaściwego stopnia przez dziecko (wg M. Ziemskiej) a) oskarżanie nauczyciela, dziecko jako wzór doskonałości nie może być winne b) winne jest dziecko, brak wnikania co jest przyczynązłego stopnia; ganienie dziecka, oskarżanie, że jest leniwe, nieodpowiedzialne, karanie dziecka c) awantura, a nawet lanie, rodzice czują, ze jużnie mogąz dzieckiem wytrzymać d) brak zainteresowania oceną dziecka

16

17 Postawy rodzicielskie a zachowanie dzieci wszystkie wymienione poniżej cechy, to jedynie pewne kierunki zachowań, mogą się one nieco różnić u poszczególnych dzieci oraz w zależności od zróżnicowanych postaw przejawianych przez każde z rodziców, a nawet dalszych członków rodziny, np. babcię

18 Postawa odtrącaj cająca -agresja -nieposłuszeństwo -kłótliwość -kłamstwa -zahamowanie rozwoju uczuć wyższych -zachowania aspołeczne albo: -zastraszenie, -bezradność -trudność w przystosowaniu się na skutek zahamowania -pozory niedorozwoju

19 Postawa unikająca -niezdolnośćdo nawiązywania trwałych więzi uczuciowych (niestałość uczuciowa) -wrogie nastawienie wobec społeczeństwa, zachowania aspołeczne -zmienność w planach -niezdolność do obiektywnych ocen -skłonność do przechwałek -poczucie bycia prześladowanym i skłonnośćdo pocieszania samego siebie -trudność w koncentracji do nauki, wytrwałości -nieufność, bojaźliwość albo konflikty z rodzicami i szkołą -przelotne znajomości, trudnośćw zbudowaniu trwałej przyjaźni

20 Postawa nadmiernie chroniąca ca -opóźnienie dojrzałości emocjonalnej, społecznej, infantylizm -zależność dziecka od rodziców -bierność, brak inicjatywy -ustępliwość bądź zachowanie rozpieszczonego dziecka (nadmierna pewnośćsiebie, poczucie większej wartości, zarozumialstwo, awanturniczość, tyranizowanie matki, egoizm, wysokie wymagania wobec rodziców, a w sytuacji rozstania często niepokój, niepewność, poczucie bycia nieszczęśliwym)

21 Postawa nadmiernie korygująca, krytykująca -brak wiary we własne siły -niepewność, lękliwość -przewrażliwienie -uległość -obsesje -pobudliwość, podatność na frustracje -trudność w koncentracji -niskie aspiracje Wpływ tej postawy może byćmniejszy, gdy dziecko potrafi stawić opór rodzicom i ma dobry kontakt z rówieśnikami.

22 Postawa akceptacji, zaufania, współdzia działania ania i rozumnej swobody -zaufanie pokładane w rodzicach, zwracanie siędo nich po pomoc i radę solidarnośćz rodzicami, ale i brak specjalnej zależności od nich, podejmowanie działańz własnej inicjatywy -zadowolenie ze swojej pracy i z jej efektów -wytrwałość, zdolność do pokonywania przeszkód -umiejętność współdziałania z rówieśnikami -łatwość przystosowania do nowych sytuacji -troska o dobra swoje i innych

23 Bibliografia: Ziemska Maria (1973) Postawy rodzicielskie. Warszawa: Wiedza Powszechna

24 Ankietę pomagającą oszacować własną postawę rodzicielską znajdziecie Państwo na stronie: