Scenariusz zajęć z rodzicami. Jaki jestem rodzicem dla swojego dziecka?

Transkrypt

1 Aleksandra Kawka Scenariusz zajęć z rodzicami Jaki jestem rodzicem dla swojego dziecka? Cele zajęć: 1. Ukazanie rodzicom wpływu pozytywnych i negatywnych cech osobowości rodziców na proces akceptacji siebie przez młodzież 2. Ukazanie cech charakterystycznych dla postaw rodzicielskich. 3. Kształtowanie pozytywnych postaw wobec własnych doświadczeń. 4. Wskazówki prowadzące do akceptacji najlepszych postaw rodzicielskich. 5. Uznania rodziców u dziecka potrzebę bycia sobą i wyodrębnienia się jako samodzielnej jednostki. 6. Pogłębienie współpracy rodzic wychowawca 7. Utrzymania stałego kontakty rodziców dzieckiem i śledzenia uważnie wszystkiego, co wymaga ich interwencji. 8. Mobilizowanie rodziców do aktywnego udziału w zajęciach metodą twórczego myślenia burza mózgów. Na dzisiejszym spotkaniu porozmawiamy o postawie rodzicielskiej na zachowania dzieci. Rozpoczniemy je od anonimowej ankiety. Proszę je wypełnić. Każdy rodzic otrzymuje dodatkową kartkę (5cm x 5cm) Na dodatkowej kartce proszę wpisać wynik ankiety, który jest tylko dla państwa. Pod koniec zajęć każdy z państwa dostanie psychologiczną analizę wyników ankiety. Po wypełnieniu ankiety, nawiązujemy rozmowę z rodzicami. Pytanie do rodziców: Co nazywamy postawą rodzicielską? Rodzina odgrywa ogromną role w procesie kształtowania człowieka. To pierwsza instytucja wychowawcza, która uczy podstawowych zasad życia. W środowisku rodzinnym rozwija się u

2 dziecka rozumienie samego siebie i szacunku do siebie. By dziecko mogło wykorzystać sytuację życia w rodzinie musi być rozsądnie traktowane przez rodziców. Za najbardziej rozpowszechnioną w psychologii można przyjąć definicję postawy jako tendencji do zachowania się w specyficzny sposób wobec jakieś osoby, sytuacji czy problemu, czyli, ogólnie mówiąc jakiegoś przedmiotu, na który jest skierowany. Możemy określić, że postawa rodzicielska jest tendencja do zachowania się w pewien specyficzny sposób do dziecka. Każda postawa zawiera trzy składniki myślowy, uczuciowy i działania. Postawy rodzicielskie są zazwyczaj plastyczne i podlegają zmianą w miarę, jak zmienia się dziecko. Inne postawy przyjmujemy wobec dziecka, a inne wobec młodzież. Przede wszystkim zmienia się stopień i jakość dawanej dziecku swobody oraz stopień i jakość form dozoru. W miarę dorastania dziecka maleje także konieczność bliskiego kontaktu fizycznego, wzrasta i rozbudowuje się kontakt i więź psychiczna z rodzicami. Chciałabym, aby państwo (rodzice) poznali ogólnie postawy rodzicielskie i ich wpływ psychikę dziecka Podział postaw rodzicielskich: 1 Właściwe 2 Niewłaściwe Postawy rodzicielskie Właściwe Niewłaściwe Akceptacja Akceptacja - przyjęcie go takim, jakim jest - rodzice lubią swoje dziecko, nie ukrywają przednim swojego uczucia Odtrącenie (uzupełniamy tym, co proponują rodzice )

3 - kontakt z dzieckiem daje im zadowolenie - udzielają pochwał i aprobują - jeśli zachowuje się nagannie dają mu do zrozumienia, że jest to naganne Współdziałani Współdziałanie - zainteresowanie rodziców zabawą i pracą dziecka - wciąganie dziecka w sprawy i zajęcia rodziców - współdziałanie rodziców i dzieci w nawiązywaniu wzajemnych kontaktów - wzajemna wymiana uwag, obserwacji i zadań Unikająca (uzupełniamy tym, co proponują rodzice ) e Dawanie swobody właściwej dla jego wieku Dawanie swobody właściwej - w miarę dorastania dziecko otrzymuje coraz szerszy zakres swobody - rodzice darzą dziecko zaufaniem Nadmiernie chroniąca (uzupełniamy tym, co proponują rodzice ) - mimo, że dziecko ma duży margines swobody, potrafią utrzymać autorytet i kierować dzieckiem w takim zakresie w jakim jest to potrzebne

4 Uznanie Uznanie - uznanie praw dziecka w rodzinie jako równych, bez przeceniania i niedoceniania jego roli - rodzicie ustosunkowują się do przejawów aktywności dziecka w sposób swobodny, dostosowują się do fazy rozwojowej Nadmiernie wymagająca (uzupełniamy tym, co proponują rodzice ) - kierują dzieckiem przez podsuwanie mu sugestii - są gotowi do podawania wyjaśnień, uzasadnień, przekazywanych wymagań czy kar Pytanie do rodziców: Zbierzmy teraz wszystkie wiadomości i zastanówmy się Jak poszczególne postawy rodzicielskie wpływają na dzieci? Podajcie przykłady, a Ja będę zapisywała je na tablicy (rodzice podają swoje propozycje) można uzupełnić tabelkę. Uzupełnienie do propozycji, które podali rodzice Postawa odtrącająca sprzyja kształtowaniu się u dziecka: agresywności, nieposłuszeństwa, kłótliwości, kłamstwa, kradzieży, zahamowania rozwoju uczuć wyższych, zachowania aspołecznego, a nawet antyspołecznego.

5 Może powodować zastraszenie, bezradność, trudność w przystosowaniu się na skutek zahamowania, czasami otyłość, pozory niedorozwoju, a przy nagłym odtrąceniu także reakcje nerwicowe. Przy postawie unikającej kontaktu z dzieckiem może ono być niezdolne do nawiązywania trwałych więzi uczuciowych, a więc uczuciowo niestałe, nastawione antagonistyczne, także do społeczeństwa i jego instytucji, zmienne w swych planach, niezdolne do obiektywnych ocen, skłonne do przechwałek. Może też czuć się prześladowane i współczuć sobie, samo się pocieszać. Może być niezdolne do wytrwałości i koncentracji w nauce, nieufne, bojaźliwe lub wchodzące w konflikt z rodzicami, ze szkołą Postawa nadmiernie chroniąca może powodować u dziecka: opóźnienie dojrzałości emocjonalnej infantylizm, opóźnienie dojrzałości społecznej, zależność dziecka od matki, bierność, brak inicjatywy, ustępliwość lub zachowanie typu rozpieszczone dziecko" a więc nadmierną pewność siebie, poczucie większej wartości, niepowściągliwość, zuchwalstwo, zarozumialstwo, awanturniczość, tyranizowanie matki, egoistyczne i wymagające nastawienie, gdy znajdzie się samo, bywa często niepewne, niespokojne i nieszczęśliwe. Postawa nadmiernego wymagania, korygowania, krytyki sprzyja kształtowaniu się takich cech, jak: brak wiary we własne siły, niepewność, lękliwość, obsesje, przewrażliwienie i uległość, pobudliwość,

6 brak zdolności do koncentracji. Mogą powstawać także trudności szkolne czy też w przystosowaniu społecznym. Wpływ tej postawy ulega osłabieniu, gdy dziecko jest zdolne do buntu wobec rodziców ma dobry kontakt z rówieśnikami. Niemniej dziecko może przejawiać słabe aspiracje, brak opanowania uczuciowego i być podatne na frustracje. Pytanie do rodziców: Jakie cech obserwują państwo u współczesnej młodzieży. Wasze odpowiedzi będą również zapisywane na tablicy Uzupełnienie do propozycji, które podali rodzice brak wiary we własne siły negatywnie myśli o sobie przesadnie koncentruje się na swoim wyglądzie krytycznie nastawiona do innych stara się zmienić liczy się z innymi zna swoje mocne i słabe strony Rodzice otrzymują psychologiczną analizę ankiety, każdy ma swoją kartkę z literą, która najczęściej się powtarzała. Pytanie do rodziców: Czy jesteście państwo zadowoleniu z wyników ankiety. Czy wasz postawa rodzicielska odpowiada cechą charakterystycznym waszych dzieci. Rodzice wymieniają swoje poglądy, wychowawca klasy charakteryzuje postawy uczniów w klasie. Załączniki: a) ankieta b) analiza psychologiczna ankiet

7 Ankieta Czy wiesz, jakim jesteś rodzicem? Sprawdźcie, czy nie macie zbyt wygórowanych ambicji wobec siebie i swoich dzieci. A może jesteście nadopiekuńczy, zbyt surowi i chłodni. Od tego, jak kochacie swoje dziecko, zależy jego rozwój. Przeczytaj uważnie 20 punktów i w każdym przypadku wybierz jedną, najlepiej Cię charakteryzującą odpowiedź. 1. Jestem rodzicem konsekwentnym A. chyba nie zawsze B. staram się, ale czasem świadomie rezygnuję z tego C. nie przywiązuję do tej sprawy specjalnej uwagi D. zawsze 2. Mam czas dla dziecka A. zawsze B. kiedy widzę, że mnie potrzebuje lub kiedy to sygnalizuje C. kiedy znajdę wolną chwilę, co zdarza się dość rzadko D. niestety nie mam czasu 3. Staram się ugruntować w dziecku poczucie własnej wartości A. stale B. często C. rzadko D. nie staram się o to 4. Okazywanie dziecku zaufania A. bywa zawodne, nad wszystkim trzeba mieć kontrolę B. wpływa na to, że dziecko staje się godne zaufania

8 C. nie wiem, czy to skuteczna metoda wychowawcza D. może się źle skończyć 5. Wymagam od dziecka A. nie za dużo, staram sieje chronić przed stresem i zmęczeniem B. tyle, ile może z siebie dać C. tyle, ile powinno z siebie dać, ale często stosuję taryfę ulgową D. tyle, ile powinno z siebie dać, ale bez żadnej taryfy ulgowej 6. Okazuje dziecku miłość A. stale B. często C. od czasu do czasu D. nie potrafię tego robić 7. Staram się rozwijać samodzielność dziecka A. ale bez przesady, nie może przecież zrobić sobie krzywdy B. tak, nawet gdy się o nie boję C. nie zwracam na to specjalnej uwagi D. bez względu na to, ile je to kosztuje 8. Stosuje kary A. raczej lekkie B. zawsze dostosowane do wagi przewinienia, ale bez upokarzania czy poniżania C. prawie nie stosuję D. dość surowe 9. Lubię swoje dziecko A. nie tyle lubię, co kocham B. to prawda C. nie wiem nie zastanawiam się nad tym

9 D. to dziwne sformułowanie, dziecko należy wychowywać, a nie lubić 10. Doceniam wysiłek dziecka w realizowaniu różnych zadań A. i staram się pomóc w maksymalnym zredukowaniu tego trudu B. oraz podziwiam je i mówię mu o tym C. nie bardzo doceniam, to przecież nie jest jeszcze prawdziwy wysiłek D. ale uważam, że powinno dawać z siebie więcej i bardziej się starać 11. Bawimy się wspólnie A. bardzo często B. często C. od czasu do czasu D. zupełnie wyjątkowo 12. Uważam, że wiedza o zaletach i wadach różnych metod wychowawczych A. pomaga w wychowaniu pod warunkiem ścisłego stosowania się do zaleceń B. pomaga w wychowaniu pod warunkiem indywidualizacji podejścia C. to zwyczajne zawracanie głowy D. tylko przeszkadza w normalnym życiu 13. Przyznanie się do błędu wobec dziecka A. nie może mieć miejsca zbyt często B. jest normalne i konieczne zawsze, gdy popełni się błąd C. nie przywiązuję do tej sprawy specjalnej uwagi D. zawsze 14. Zawstydzanie i/lub ośmieszanie A. bywa pomocne w wychowaniu pod warunkiem, że naprawdę się dziecko kocha B. jest niedopuszczalną metodą wychowawczą

10 C. nie wiem, czy pomaga, czy przeszkadza w wychowaniu D. jest skuteczną metodą wychowawczą 15. Zaspokajanie moich własnych ambicji za pośrednictwem dziecka A. jest normalne B. jest niewłaściwe C. nie jest możliwe D. jest pożądane 16. Okazywanie dziecku szacunku A. może być przydatne, ale nie wtedy, gdy popełnia błędy B. jest konieczne, także gdy popełnia ono błędy C. jest dość niezrozumiałą metodą wychowawczą D. jest wymysłem nawiedzonych psychologów 17. Zachęcam dziecko do wyrażania wątpliwości i dzielenia się problemami A. stale B. czasem C. nie mam na to czasu D. nie uważam tego za potrzebne 18. Sprawdzanie, kontrola, egzekwowanie wymagań to skuteczne metody wychowawcze A. tak, często, ale w połączeniu z okazywaniem ciepła B. tak, ale nie za często i w połączeniu z okazywaniem ciepła C. nie sądzę D. zdecydowanie tak, często i z naciskiem na poczucie odpowiedzialności 19. Chwałę dziecko za różne osiągnięcia A. stale B. kiedy mówi o nich lub gdy sam spostrzegam sukcesy, nawet

11 najdrobniejsze C. kiedy naprawdę na to zasłuży D. unikam chwalenia, bo więcej z tego szkody niż pożytku 20. Głaszczę, przytulam i całuję moje dziecko A. głównie, kiedy ja tego potrzebuję B. głównie, kiedy ono tego potrzebuje C. dość rzadko D. nie robię tego Zaznacz X, których odpowiedzi masz najwięcej A B C D Psychologiczna analiza ankiety Co o Tobie powie psycholog? Większość odpowiedzi A Jesteś wprawdzie ciepłym emocjonalnie, czyli serdecznym rodzicem, ale masz niestety skłonność do nadopiekuńczości. Nadopiekuńczość to Twój problem, a nie problem Twojego dziecka. Trudno jest stopniowo odcinać pępowinę" i nie ograniczać dziecku samodzielności i możliwości swobodnego rozwijania się. Skutki nadopiekuńczości są poważne. Dziecko musi odczuwać złość do Ciebie, ale ponieważ bardzo Cię kocha i ma poczucie winy za swój gniew, nieustannie jest niespokojne. Łatwo w takiej sytuacji wychować dziecko zalęknione, nieśmiałe, wycofujące się, niepewne siebie, niewierzące we własne siły i uległe. Może stać się w przyszłości osobą niesamodzielną, nie radzącą sobie w życiu,

12 której trudno znaleźć swoje miejsce wśród ludzi, z którą trudno żyć. Dzieciom wychowywanym w rodzinach nadopiekuńczych zdarzają nie kontrolowane wybuchy ostrej agresji, kiedy czują się bezkarne, tzn., gdy nadopiekuńczego rodzica nie ma w pobliżu. Warto wobec tego przeanalizować sposoby demonstrowania dziecku własnej miłości i spróbować działać dla jego rzeczywistego dobra, nie ograniczając zbytnio jego wolności i rozwoju. Większość odpowiedzi B Potrafisz dawać dziecku rzeczywiste oparcie i poczucie bezpieczeństwa. Kształtujesz aktywnego człowieka o pozytywnym nastawieniu do świata, przyjacielskim usposobieniu, otwartego, spontanicznego i o dobrze ugruntowanym poczuciu własnej wartości. Twoje dziecko potrafi niezależnie i krytycznie myśleć, ma cywilną odwagę i jest samodzielne. Twoja miłość nie przeszkadza mu w rozwoju, lecz pomaga. Wychowywane przez Ciebie dziecko ma dużą szansę na odnoszenie życiowych sukcesów. Rośnie człowiek o silnej konstrukcji psychicznej, odporny na stresy i załamania nerwowe. Większość odpowiedzi C Możesz wychować dziecko skryte i zamknięte w sobie, które uwolnione od Twojej bezpośredniej kontroli, przejawi ostrą agresję wobec słabszych. Taka postawa stanowi najczęściej odwet za to, że w domu rodzinnym dziecko czuje się odrzucone i nieważne, traktowane obojętnie i bez czułości. Bywasz rodzicem zbyt rzadko dostrzegającym próby zbliżania się dziecka do Ciebie. Zaabsorbowanie własnymi sprawami i brak czasu próbujesz mu wynagrodzić przesadną pobłażliwością, co dla dziecka często oznacza, że nic Cię nie obchodzi i że nie kochasz go naprawdę. Takie przekonanie rodzi poważny konflikt wewnętrzny i poczucie krzywdy. Może utrudniać odnoszenie w przyszłości życiowych sukcesów, z których dziecko byłoby zadowolone samo dla siebie, a nie tylko z chęci pokazania Ci, na co je stać. Przy takiej motywacji do osiągnięć trudno być człowiekiem szczęśliwym. Większość odpowiedzi D Zbyt często prezentujesz dziecku chłód emocjonalny w połączeniu z nadmierną surowością. Dzieci wychowywane w takiej atmosferze są nieufne, nie doceniają siebie, miewają problemy nerwicowe i silne tendencje do agresji, także wobec siebie. Twoje metody wychowawcze mogą wywoływać w dziecku poczucie zagrożenia i lęk, co nie sprzyja aktywności, otwartości, tolerancji czy postawie refleksyjno-twórczej. Twoje dziecko może czuć się bezradne i bać się odrzucenia przez Ciebie, co jest dla niego tym straszniejsze, że bardzo Cię kocha. Może próbować wyładowywać swój żal i wrogość na bezbronnych i słabszych. Jeszcze możesz przyznać się do błędu wychowawczego i zmienić postawę. Okazywanie miłości nie jest słabością. Spróbuj poznać swoje dziecko, zrozumieć je i zaakceptować nawet, jeśli nie spełnia Twoich oczekiwań. Zwiększysz w ten sposób jego szansę na odnoszenie życiowych sukcesów. Materiały źródłowe: Poznawanie uczniów Andrzej Janowski Postawy rodzicielskie Maria Ziemska

13