Dzieje Przegędzy. Kalendarium najważniejszych wydarzeń w Przegędzy. Dzieje ziem śląskich okolic Przegędzy przed lokacją wsi

Transkrypt

1 Dzieje Przegędzy Kalendarium najważniejszych wydarzeń w Przegędzy Dzieje ziem śląskich okolic Przegędzy przed lokacją wsi Przynależność państwową oznaczono kolorami: słowiańska wspólnota rodowa Państwo wielkomorawskie Czechy Austria Niemcy, Prusy Przegedza.eu

2 Polska Data Wydarzenie Komentarz II-V w. n.e. Silingowie, odłam Wandalów, w południowej Polsce (stąd Śląsk = kraj Silingów), zach. Ukrainie, wsch. Słowacji. Silingowie.html Silingowie III-IV w. n.e. sarmackie tamgi pojawiają się na obszarze między górną Odrą a Wisłą. Tamga Sarmaci panowanie cesarza bizantyjskiego Herakliusza; akceptacja osadnictwa słowiańskiego na Bałkanach; według Konstantyna Porfirogenety Chorwaci sprowadzeni z północy (z Małopolski?) na teren dzisiejszej Chorwacji, dla obrony przed atakami Awarów.

3 (661) powstaje słowiańskie państwo kierowane przez frankijskiego kupca Samona, obejmujące Panonię i Morawy. Nieznany jest los państwa Samona po jego śmierci; być może trwa aż do powstania Państwa Wielkomorawskiego (830) Mojmir władcą Państwa Wielkomorawskiego w dorzeczu Morawy, Wagu i Nitry; przyjął chrzest z rąk biskupów niemieckich. Państwo_wielkomorawskie Ok. 850 Piast Chościskowic obala dynastię Popielidów i wynosi syna Siemowita na tron książęcy w Gnieźnie. Następnie panują kolejno: Lestek, Siemomysł i Mieszko. 855 Konstantyn (Cyryl) tłumaczy Biblię na język słowiański misja wielkomorawska apostołów Słowian (do śmierci Metodego); chrzest Moraw (864 / 865).

4 Świętopełk podstępem zdobywa władzę w Państwie Wielkomorawskim. Małopolska i Śląsk wchodzą prawdopodobnie w skład Wielkich Moraw Świętopełka. 880 Świętopełk oddaje swoje państwo pod opiekę papiestwu. Około Okolice Rybnika wraz ze Śląskiem pod wpływami Wielkich Moraw 892 Węgrzy, Bułgarzy i Frankowie atakują Wielkie Morawy. 895 Czesi odrywają się od Wielkich Moraw. Około 900 Chrzest Rybnika w obrządku słowiańskim

5 906 Węgrzy pod wodzą Arpada doprowadzają Państwo Wielkomorawskie do ostatecznego upadku. Okolice Rybnika wraz ze Śląskiem pod wpływami Czech zależnych od Niemiec Od 960 Rządy Mieszka I (do roku 992) 966 Mieszko przyjmuje chrzest od Czechów. Około Ponowny Chrzest Rybnika w obrządku łacińskim Około powstały piastowskie grody we Wrocławiu, Głogowie i Opolu, Śląsk wszedł we władanie władców piastowskich Mieszka I, a potem jego syna Bolesława Chrobrego.

6 1025 Bolesław Chrobry koronowany na króla Polski- Śląsk wszedł w skład nowo utworzonego Królestwa Polskiego najazd czeskiego Brzetysława na Polskę; Kazimierz Odnowiciel przenosi stolicę do Krakowa Książę Kazimierz Odnowiciel reaktywuje biskupstwo wrocławskie 1050 Książę Kazimierz Odnowiciel zajmuje zbrojnie Śląsk. W wyniku zjazdu w Quedlinburgu w 1054 r., książę Kazimierz Odnowiciel uzyskał uznanie swojej władzy na Śląsku (poza Opawszczyzną), w zamian za cenę rocznego trybutu 500 grzywien srebra i 30 grzywien złota na rzecz Czech Król Bolesław Szczodry zaprzestaje płacić trybut Najazd czeskiego księcia Brzetysława II na lewobrzeżny Śląsk, w wyniku którego został

7 spustoszony teren od Ryczyny po Głogów. Po najeździe, Władysław Herman ponownie zaczął płacić trybut ze Śląska na rzecz Czech, a ziemia kłodzka trafiła pod panowanie jego syna księcia Bolesława Krzywoustego, natomiast reszta Śląska pod panowanie jego brata Zbigniewa. W 1096 roku Brzetysław II ponownie najechał Śląsk, niszcząc m.in. Bardo Pełną kontrolę nad całym Śląskiem przejmuje książę Bolesław Krzywousty. 1103, 1106 czeskie najazdy na Górny Śląsk 1109 najazd cesarza niemieckiego Henryka V na Polskę, podczas którego doszło do starć pod Bytomiem Odrzańskim i od 24 sierpnia niepomyślnego dla cesarza oblężenia Głogowa. W okolicach Wrocławia doszło do kolejnego niepomyślnego starcia dla cesarza (wg Galla Anonima...cesarz postąpił pod Wrocław, gdzie jednak nic więcej nie zyskał, jak trupy na miejsce żywych), po którym Henryk V wycofał się spod Ryczyny do Czech W odwecie Bolesław Krzywousty przeprowadził najazd na Czechy, 1114

8 Bolesław Krzywousty zaprzestał oficjalnie wypłacać trybut układ pokojowy nad Nysą pomiędzy księciem Bolesławem Krzywoustym i księciem czeskim Władysławem I trzy czeskie najazdy na Śląsk Pokój kłodzki między Krzywoustym, i czeskim księciem Sobiesławem I zostawiał przy Polsce cały Śląsk, z wyjątkiem ziemi opawskiej i karniowskiej oraz kłodzkiej, 1138 Na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego, który dał początek rozbiciu dzielnicowemu Polski, Śląsk przypadł najstarszemu synowi Krzywoustego, księciu Władysławowi II Wygnańcowi Powstanie I Księstwa Raciborskiego w wyniku wydzielenia dzielnicy młodszemu synowi Władysława II Wygnańca - Mieszkowi I Plątonogiemu. Księstwo obejmowało oprócz stołecznego Raciborza, również Koźle i Cieszyn.

9 1177 (lub 1179) do księstwa dołączone zostały należące dotychczas do Małopolski dwie kasztelanie: bytomska i oświęcimska Do księstwa przyłączone zostało Księstwo Opolskie w wyniku czego powstało Księstwo Opolsko- Raciborskie, a stolica dzielnicy została przeniesiona do Opola. Dzieje Przegędzy Data Wydarzenie Komentarz XII-XIII wiek

10 lokacja wsi Przegędza na prawie polskim 1240 złożenie dziesięciny snopowej na rzecz Kolegiaty św. Krzyża w Opolu pierwsza pisana wzmianka o Przegędzy 1241 bitwa pod Legnicą, najazd mongolski na Polskę i Węgry. Pacyfikacja przez tatarów okolic Żor, mieszkańcy Rybnika schronili się na bagnach i w lasach 1246 Po śmierci Mieszka II księstwo raciborskie odziedziczył jego brat Władysław Opolski Czterej synowie Władysława Opolskiego podzielili księstwo opolsko-raciborskie między siebie. Rybnik i Wodzisław weszły w skład II Księstwa Raciborskiego, którego władcą został Przemysław (Przemko). Podział został dokonany w dwóch etapach: najpierw w 1281 lub 1282r. Przemysław, razem z Mieszkiem objęli wspólnie Racibórz i Cieszyn, by w 1290r. podzielić władztwo w ten sposób, że Przemysław objął Racibórz a Mieszko Cieszyn. Księstwo Raciborskie XIII /XIV wiek

11 przeniesienie osady Przegędza na prawo niemieckie Było ono korzystniejsze, osadnicy byli ludźmi wolnymi na warunkach umowy. Chłopi nie uiszczali renty naturalnej w postaci produktów rolnych, a płacili podatek rolny. Ciążył na nich również obowiązek obrony kraju, poradlne (danina od radła), osęp (danina w zbożu) Syn Przemka Leszek raciborski przejmuje swoją dzielnicę po śmierci ojca 1327 Leszek raciborski (wraz z z Władysławem kozielsko-bytomskim) złożył hołd lenny władcy Czech Janowi Luksemburskiemu. Od tej pory, aż do wymarcia ostatnich Piastów (w 1522 roku), dynastia ta panuje na ziemi rybnicko-wodzisławskiej, jednakże rządzi tymi włościami z woli królów czeskich Zmarł bezpotomnie książę Leszek. Jan Luksemburski zdecydował się, mimo oporu pozostałych książąt górnośląskich z linii cieszyńskiej, bytomskiej i opolskiej nadać Księstwo Raciborskie księciu opawskiemu Mikołajowi II, ożenionemu z Anną, córką raciborskiego Przemysława a pochodzącemu z bocznej linii Przemyślidów (jego ojciec Mikołaj I narodził się z pozamałżeńskiego związku króla Przemysła Ottokara II). Decyzja Jana Luksemburskiego połączyła Księstwo Raciborskie aż do 1377r. z Księstwem Opawskim Nieudana wyprawa Kazimierza Wielkiego w celu zajęcia Śląska wraz z Księstwem Raciborskim. W czasie obrony Rybnika przez Czechów mieszkańcy ukrywają się w okolicznych lasach.

12 1348 Kazimierz Wielki zrzekł się w Namysłowie praw do Śląska na rzecz Czech, jednak potem podejmował jeszcze działania u papieża na rzecz unieważnienia tego zrzeczenia Podział dzielnicy (Księstwa Opawskiego z Księstwem Raciborskim) między synów Mikołaja II. Racibórz razem z pobliskimi Wodzisławiem, Rybnikiem, Żorami, Karniowem i Bruntalem dostał się wówczas księciu Janowi I. 8.VII.1445 uprzywilejowanie przez księcia Wacława II Raciborskiego wolnego Sołtysa w Przegęzie Szymka, instytucja wolnego sołtysa przetrwała do XIX wieku 29.VII.1445 obdarowanie (przez księcia Wacława II) Sołtysa Szymka jednym stawem w Lędzinach 1469 Śląsk opanował wybrany królem Czech przez część katolickiej szlachty Maciej Korwin, król Węgier.

13 1473 Konflikt księcia opawskiego Wacława III z panującym Maciejem Korwinem; oblężenie i zdobycie przez przeciwników Wacława zamku w Rybniku; pomoc wojsk polskich Wacławowi; w czerwcu 1473r. rozegrała się bitwa Żorska, po której został zawarty pokój w Żorach Na jego mocy miasta księstwa rybnicko-żorsko-pszczyńskiego zostają oddane pod kuratelę dowódcom armii węgierskoczeskiej. Rybnik otrzymał Václav Kropáè z Nevìdomí Na mocy pokoju ołomunieckiego zarówno Władysław II Jagiellończyk, jak i jego konkurent Maciej Korwin mieli prawo do używanie tytułu króla czeskiego Po śmierci Korwina biskup wrocławski oraz książęta śląscy wyrazili zgodę na uznanie swoim panem Władysława Jagiellończyka wydzielenie z księstwa raciborskiego tzw. Rybnickiego Państwa Stanowego obejmującego Rybnik i okoliczne wsie (Ligota, Rybnicka Kuźnia, Ligocka Kuźnia, Boguszowice, Gotartowice, Szczejkowice, Przegędza, Książenice, Lasoki, Ochojec, Golejów, Grabownia, Wielopole, Orzepowice, Jejkowice, Smolna, Zamysłów, Rydułtowy, Radoszowy, Biertułtowy, Niedobczyce, Popielów, Radziejów, Jankowice, Michałkowice, Chwałowice, Świerklany Górne) Zależność, wraz z całym Królestwem Czech, od Habsburgów austriackich Wojna trzydziestoletnia. W Przegędzy opuszczono śródleśne przysiółki (Koraba, Kałuża, Blizny, Szczepaniak) a wieś przesunęła się w kierunku na północ, w miejsce dzisiejszego położenia

14 Strata 1/3 ludności Śląska 23/24.VIII.1663 Przemarsz polskich oddziałów Jana III Sobieskiego pod Wiedeń nocleg w klasztorze Cystersów w Rudach I wojna śląska - Fryderyk II Hohenzollern, zwany Wielkim (król Prus od 1740) w sojuszu z Saksonią zajął prawie cały Śląsk z Kłodzkiem, zdobycze te uznała Austria w pokoju wrocławskim (1742) II wojna śląska - rozpoczęła ją Austria w celu odzyskania utraconych ziem. Pobita pod Dobromierzem i Kotliskami przyjęła warunki pokoju drezdeńskiego (1745), potwierdzającego ustalenia pokoju wrocławskiego III wojna śląska (wojna siedmioletnia) Toczyła się w Europie, gdzie Austria usiłowała odzyskać Śląsk i wraz ze sprzymierzeńcami rozparcelować Prusy, oraz w koloniach - w Ameryce Północnej i Indiach. Zakończyła się pokojem w Hubertusburgu 1763, który nie wprowadzał zmian terytorialnych, pozostawiając Prusom Śląsk. Austrii pozostało jedynie Księstwo Cieszyńskie oraz niewielkie fragmenty południowych księstw śląskich. Wojna w koloniach, zakończona pokojem paryskim 1763, przyniosła zwycięstwo Wielkiej Brytanii, która uzyskała francuską Kanadę oraz posiadłości w Indiach, a także hiszpańską Florydę i francuską Minorkę. Doprowadziła do wielkich zniszczeń, zwłaszcza w Europie Środkowej. Ugruntowała brytyjskie imperium kolonialne oraz mocarstwową rolę Prus.

15 1788 państwo rybnickie zostało odkupione przez króla Fryderyka Wilhelma II i przeszło na własność skarbu pruskiego rozpoczęcie działalności władz nowo utworzonego powiatu rybnickiego 1840 wybudowanie w Przegędzy przydrożnej kaplicy dała ona początek samodzielnej parafii wybuch epidemii tyfusu na całym Górnym Śląsku zmarł co szósty mieszkaniec 1852 zakończenie funkcjonowania Młynu Korusa na Kanertowcu 1863 wybudowanie w Przegędzy pierwszej szkoły

16 1.IX.1864 uroczyste otwarcie szkoły Lipiec 1909 założenie w Przegędzy Straży Pożarnej 1912 założenie w Przegędzy chóru mieszanego Polonia prowadził działalność do lat 50-tych XX wieku VIII.1920 II powstanie śląskie - ostrzelanie leśniczówki na Szczotkach, w której niemiecki leśniczy ukrył broń w czasie potyczki zginął miejscowy powstaniec Józef Buchta luty 1922 Działalność przegędzkiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. Rozpoczęcie działalności w klubie sportowym (gra w palanta).

17 20.III.1921 Plebiscyt - w głosowaniu 359 mieszkańców Przegędzy opowiedziało się za przyłączeniem Śląska do Polski, a 36 za pozostawieniem go w granicach Niemiec. 3.VII.1922 wkroczenie Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego do Rybnika 4.VII.1922 podpisanie w Rybniku przejęcia polskiej części obszaru plebiscytowego od aliantów wrzesień 1939 marzec 1945 okupacja hitlerowskich Niemiec powoływanie Ślązaków do niemieckiej armii 1951 założenie Koła Łowieckiego,,Raróg 1956 utworzenie Ludowego Zespołu Sportowego (LZS) Czarni Przegędza, z inicjatywy Eugeniusza Gąsiora 26.IV.1981 powstanie Rzymsko Katolickiej Parafii Matki Bożej Bolesnej w Przegędzy

18 28.VIII.1988 poświęcenie nowo wybudowanego kościoła pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego. 4.X.1993 Uroczyste otwarcie i ooświęcenie przez ks. Arcybiskupa Damiana Zimonia Schroniska św. Brata Alberta w Przegędzy. 1.XI.1995 Poświęcenie przez ks. Biskupa Gerarda Bernackiego cmentarza parafialnego 1.IX.2000 poświęcenie przez ks. Arcybiskupa Damiana Zimonia nowej sali gimnastycznej Przegedza.eu

19 Przynależność państwową oznaczono kolorami: słowiańska wspólnota rodowa Wielkie Morawy Czechy Austria Niemcy, Prusy Polska Przegedza.eu

20 Program Opieki Nad Zabytkami na terenie Gminy Czerwionka-Leszczyny