Europa Środkowa i Wschodnia w XV wieku

Transkrypt

1 Europa Środkowa i Wschodnia w XV wieku

2 1. Czechy w czasach panowania Luksemburgów Po Przemyślidach są Luksemburgowie; Po Janie Luksemburskim rządził syn Karol IV 1. Rozwijał Czechy; Praga stolicą uniezależnił Czechy od arcybiskupstwa mogunckiego uniwersytet w Pradze 4. Powiększał terytorium (m.in. Marchia Brandenburska) 5. Zapewniał korony swym synom; Wacław IV tron niemiecki, Zygmunt Luksemburski tron węgierski

3 2. Powstanie husytyzmu Uniwersytet praski miejscem wykluwania się wielu poglądów Jan Hus, wzorując się na Johnie Wiklefie, chce zmian 1. Komunia pod dwiema postaciami 2. Język czeski w liturgii oraz przetłumaczenia Biblii na język czeski 3. Domagał się sekularyzacji dóbr kościelnych, 4. Był przeciw świeckiej władzy papieża Hus bardzo popularny w Czechach Aby uciszyć Husa zaproszono go do Konstancji na spotkanie, na którym, mimo listu żelaznego, spalono go w 1415 r. na stosie

4 Oburzenie w Czechach; jednocześnie pogłębiona niechęcią do Niemców Symbolem husytyzmu była komunia pod dwiema postaciami dlatego zwolenników Husa nazywano ultrakwistami (od pod dwiema postaciami ) lub kalistynami (od kielich ) umiarkowany nurt Taboryci (od miasta Tabor) radykalni, nie chcą reform Kościoła, władzy papieża, chcą własnej organizacji religijnej i wojskowej

5 3. Wojny husyckie Początek konfliktu 1419r.; tłum praski opanowuje miasto Stopniowe opanowanie Czech Śmierć Wacława IV (bezpotomna); Zygmunt Luksemburski chce korony (ale nie ma szans u husytów za udział w zabójstwie Husa) Zygmunt się tym nie zrażając wraz z papieżem organizuje krucjatę przeciw heretykom Początkowo utrakwiści chcą się dogadać, ale król nie chce więc umowa z taborytami Oddziały taborytów dowodzonych przez Jana Żiżkę wygrywają z katolikami

6 Cztery artykuły praskie 1420r. 1. Prawa do swobodnego głoszenia Słowa Bożego, 2. Przywrócenia komunii pod dwiema postaciami dla świeckich, 3. Odebrania duchowieństwu władzy świeckiej i sekularyzacji dóbr kościelnych, 4. Karania za grzechy śmiertelne przez władzę świecką.

7 1420 r. wyprawa krzyżowa przeciw husytom; początkowo sukcesy, nawet Zygmunt Luksemburski koronuje się na króla Czech Jednak znów okres zwycięstw heretyków; 1421 r. detronizacja Zygmunta, propozycja oddania korony Władysławowi Jagielle (odrzucana przez naszego) W 1422 r. kolejna krucjata i znów porażka Po śmierci Żiżki na czele husytów stanął Prokop Wielki; odparł atak i rozpoczął tzw. wspaniałe wyprawy najady na Śląsk, Morawy, Niemcy

8 By rozbić jedność Z. Lukemburski dogaduje się z utrakwistami Skutkiem tego w 1434 r. pod Lipanami krzyżowcy rozgromili taborytów 1436 r. król przyjął tzw. Kompakty praskie 1. Gwarancja autonomii religijnej 2. Komunia pod dwiema postaciami 3. Liturgia w jęz. czeskim

9 Po śmierci Zygmunta Luksemburskiego po kilkunastu latach królem został utrakwista Jerzy z Podiebradów Konflikt z papiestwem; 1462 r. Pius II odwołał kompakty praskie 1471 r. królem mianowano Władysława II Jagiellończyka (syn Kazimierza Jagiellończyka); konflikt z królem Węgier Maciejem Korwinem, który też chce tam rządzić Ostatecznie umowa, że po bezpotomnej śmierci Korwina Jagiellończyk będzie rządzić na Węgrzech (tak się stało w 1490r.)

10 4. Powstanie Imperium Osmańskiego XIII w. rozpad państwa Seldżuków Koniec XIII w. na Osman I ogłasza się sułtanem i rozpoczyna etap ekspansji Okres podbojów Doborowe wojsko; janczarowie Połowa XIV w. zajmują tereny bizantyjskie w Anatolii, zagrażając Konstantynopolowi

11 Zdobywanie państw bałkańskich 1362 r. zajęli Adrianopol 1389 r. pokonali Serbów i Bośniaków na Kosowym Polu; dzięki temu mogli zagarnąć Bułgarię Aby zapobiec atakowi król Węgier Zygmunt Luksemburski w 1396 r. rozpoczyna krucjatę, ale klęska pod Nikopolis Na szczęście dla Erupy Turcy w 1402 r. pod Ankarą przegrali z mongolskim władcą Tamerlanem i na pewien czas upadek państwa

12 Bitwa pod Warną 1444r. Węgrzy ponownie walczą w 1443 r. i odnoszą sukces; w 1444 r. pokój w Segedynie korzystny dla Węgrów; odzyskanie ziem oraz otrzymują odszkodowanie wojenne Ale jesienią zerwanie rozejmu i klęska w bitwie pod Warną, gdzie ginie król węgierski i polski Władysław Warneńczyk

13 Upadek Konstantynopola 1453r. Coraz bardziej okrajanie Ces. Bizantyjskie Z czasem ograniczone tylko do Konstantynopola 29 maja 1453 r. wojska sułtana Mehmeda II rozpoczynają atak Upadek miast i nowa nazwa Stambuł

14 5. Węgry w XV w. Po Andegawenach na Węgrzech rządził Zygmunt Luksemburski (mąż Elżbiety Andegaweńskiej) Po nim Albrecht II Habsburg W 1440 r. na tronie Władysław III (Warneńczyk) jednocześnie król Polski; ale pod Warną kończy swoje rządy Po Warnie na tronie węgierskim osadzono syna Albrechta II Habsburga Władysława V Pogrobowca Po jego śmierci na tron wybrano syna wodza węgierskiego Jana Hunyady Macieja Korwina; bardzo dobry władca, przyłączył Śląsk, Morawy, cz. Austrii po Korwinie królem król Czech Władysław Jagiellończyk

15 W 1515 r. ugoda dynastyczna Jagiellonów z Habsburgami w razie bezpotomnej śmierci Kiedy w 1526 r. w bitwie pod Mohaczem ginie Ludwik Jagiellończyk (syn Władysława Jagiellończyka) panowanie dyn. Jagiellonów w Czechach i na Węgrzech się kończy

16 6. Uniezależnienie się Rusi od Mongołów W XIII w. atak Mogołów i zależność od nich przez 100 (księstwa zachodnie) i 200 lat (księstwa wschodnie) Zahamowanie rozwoju Książęta zależni od chanów, wypełniali zadania Chanowie wprowadzili urząd księcia Rusi sprawującego władzę nad pozostałymi Z czasem najważniejsi stali się książęta moskiewscy XIV w. kryzys polityczny w Złotej Ordzie próbują wykorzystać książęta ruscy i litewscy Litewski Olgierd podbija Podole w 1362r.

17 Książęta moskiewscy zaczęli likwidować księstwa dzielnicowe i włączali je do swojego państwa (tzw. polityka zbierania ziem ruskich ) 1380 r. Dymitr Doński bije wojska tatarów pod wodzą Mamaja w bitwie na Kulikowym Polu Wielkie Księstwo Moskiewskie staje się pierwszoplanową dzielnicą Jednak jeszcze przez kolejne 100 lat Moskwa zależna od Złotej Ordy

18 Litwini z Witoldem na czele próbowali podbić Złotą Ordę; bitwa pod Worsklą z 1399 r. jednak przegrana Z czasem konflikt z Moskwą i przez to ściślejszy sojusz z Polską

19 Za czasów Iwana III Srogiego szybki rozwój 1. Przyłączył wiele ziem ruskich r. ożenił się z Zofią Paleolog (krewna cesarzy bizantyjskich) czyniąc z Moskwy spadkobierczynię Cesarstwa Bizantyjskiego Moskwa trzeci Rzym Po upadku Konstantynopola Moskwa stała się centrum religii prawosławnej Ostatecznie uniezależnienie od Ordy w 1480 r.