Kompetencje obywatelskie uczniów w Polsce i Unii Europejskiej. Warszawa-Poznań, marzec 2011 r.

Transkrypt

1 Kompetencje obywatelskie uczniów w Polsce i Unii Europejskiej Warszawa-Poznań, marzec 2011 r.

2 Porządek prezentacji I. Co wiemy w badań? I. Co wiemy z doświadczeń? I. Co robić? II. Co proponuje UE? 2

3 Kompetencje kluczowe w UE ZALECENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dn. 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie Kompetencje kluczowe te, których wszystkie osoby potrzebują do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia; łączą wiedzę, umiejętności i postawy odpowiednie do sytuacji. W tzw. europejskich ramach odniesienia ustanowiono osiem kompetencji kluczowych: 1. porozumiewanie się w języku ojczystym; 2. porozumiewanie się w językach obcych; 3. kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne; 4. kompetencje informatyczne; 5. umiejętność uczenia się; 6. kompetencje społeczne i obywatelskie; 7. inicjatywność i przedsiębiorczość; 8. świadomość i ekspresja kulturalna.

4 Edukacja obywatelska w szkołach

5 Wskaźnik aktywnego obywatelstwa (wg analizy CRELL, 2006 r.)

6 Aktywne obywatelstwo 4 komponenty wskaźnika aktywnego obywatelstwa : 1.Wskaźnik społeczeństwa obywatelskiego (zaangażowanie na rzecz społeczeństwa, udział w organizacjach / stowarzyszeniach) 2.Wskaźnik wymiaru wspólnotowości (spójność społeczna) 3.Wskaźnik zaangażowania politycznego (rola polityki w życiu obywateli) 4.Wskaźnik poczucia i wyznawania wartości

7 Społeczeństwo obywatelskie i wymiar wspólnotowości

8 Zaangażowanie polityczne i wyznawanie wartości

9 Postawy obywatelskie Polaków (wg badań CBOS) Trzy czwarte Polaków (72%) nie działa w żadnej organizacji obywatelskiej (dane: 2009 r.) Co siódmy respondent (15%) działa społecznie w jednej dziedzinie, 5% w dwóch, 8% w trzech lub więcej. Największa aktywność obywatelska Polaków przejawia się w pracy na rzecz własnej społeczności lokalnej lub osób potrzebujących. Tego typu zaangażowanie deklaruje co trzeci Polak (36% obywatelskość nieformalna, często poza organizacjami).

10 Postawy obywatelskie Polaków cd. (wg badań CBOS) Zaangażowanie społeczne w organizacjach dotyczy najczęściej pracy w komitetach rodzicielskich, radach rodziców oraz innych organizacjach w zakresie szkolnictwa i oświaty. Nieco rzadsza jest działalność w związkach, klubach i stowarzyszeniach sportowych, organizacjach charytatywnych oraz ruchach religijnych i wspólnotach parafialnych. Młodzi ludzie (18-24 lat) działają najchętniej w związkach, klubach i stowarzyszeniach sportowych (15%), harcerstwie, klubach, stowarzyszeniach uczniowskich i studenckich (11%), organizacjach charytatywnych na rzecz dzieci (10%) i innych grupach pomocy społecznej (8%) oraz w stowarzyszeniach artystycznych (7%).

11 Udział w organizacjach obywatelskich w latach Źródło: CBOS

12 Zaangażowanie społeczne Polaków w latach (wg cech społeczno-demograficznych) Źródło: CBOS

13 Zaangażowanie społeczne Polaków w latach (wg grup zatrudnienia) Źródło: CBOS

14 Udział w organizacjach obywatelskich w 2010 r. (wg cech społeczno-demograficznych) Źródło: CBOS

15 Udział w organizacjach obywatelskich w 2010 r. (wg grup zatrudnienia) Źródło: CBOS

16 Potencjał obywatelski Polaków Pomimo wciąż niskiego na tle innych krajów UE wskaźnika zaangażowania społecznego, Polacy wierzą w siłę społeczeństwa obywatelskiego. Wiara w sens współdziałania z innymi na rzecz swojej społeczności wykazuje w ostatnich latach tendencję wzrostową.

17 Frekwencja wyborcza Polska a nowe kraje UE

18 Udział w wyborach w latach

19 Udział w wyborach parlamentarnych w 2007 r. Młodzi ludzie stanowią najmniej aktywną grupę wyborców.

20 Udział w wyborach ze względu na wiek

21 Udział w wyborach ze względu na wykształcenie

22 Frekwencja wyborcza w Polsce Uczestnictwo Polaków w wyborach zależy od (w kolejności wg skali wpływu): 1. Wykształcenia (wyższe sprzyja uczestnictwu) 2. Wieku (najmłodsi i najstarsi są najmniej aktywni) 3. Częstotliwości praktyk religijnych (praktykujący częściej głosują) 4. Płci (kobiety rzadziej chodzą na wybory niż mężczyźni) Na frekwencję wyborczą wpływają jednak również: 1. Stopień personifikacji wyborów (tu: personalizacja kampanii wyborczej / wymiar emocjonalny, wyrazistość kandydatów / polaryzowanie) 2. Działania profrekwencyjne (tu: kampania polityczna i informacyjna/społeczna)

23 Kampania Zmień kraj idź na wybory a uczestnictwo w wyborach w 2007 r. W wyniku kampanii 36% niegłosujących w wyborach w 2005 r. zdecydowało się oddać swój głos w wyborach w 2007 r. 17% wyborców podtrzymała swoją swoją mobilizację.

24 Kampania Zmień kraj idź na wybory a uczestnictwo w wyborach w 2007 r. Im młodsi wyborcy, tym większy był wpływ kampanii na decyzję udziału w wyborach.

25 Co warunkuje frekwencję wyborczą? 1. posiadane przez jednostkę zasoby (predyspozycje do aktywności obywatelskiej, w szczególności politycznej) 2. skłonności do bycia mobilizowanym (poddatność na profrekwencyjną argumentację, np. w ramach kampanii społecznych przed wyborami; rozumienie dyskursu politycznego) 3. motywacje instrumentalne (poczucie wpływu na rzeczywistość; świadomość, że oddany w wyborach głos ma znaczenie)

26 Edukacja a aktywność obywatelska 1. Edukacja obywatelska wpływa na wzrost aktywności obywatelskiej. 2. Im większa wiedza obywatelska, tym większa świadomość wagi zaangażowania na rzecz społeczeństwa. 3. Szkoła kształtuje postawy i przekonania prospołeczne (tzw. socjalizacja obywatelska). nauka lepszego rozumienia dyskursu publicznego i aktywnego w nim uczestniczenia; wzbudzanie zainteresowań sprawami społecznymi, w tym polityką; wzbudzanie poczucia odpowiedzialności za ogół społeczny (tu: poczucie obowiązku obywatelskiego, jakim jest udział w wyborach); kształtowanie przekonania o wpływie działań jednostki na rzeczywistość (np. poprzez oddanie głosu w wyborach). 4. Im dłużej jednostka poddawana jest socjalizacji obywatelskiej, tj. im dłuższy okres uczenia się, tym większa szansa na rozwinięcie się u niej tzw. cnót obywatelskich.

27

28 Rozwój wiedzy obywatelskiej w szkołach (zmiany w latach )

29 Udział w różnych formach edukacji obywatelskiej w szkołach

30 Udział w różnych formach edukacji obywatelskiej w szkołach cd.

31 Szkoła w procesie edukacji obywatelskiej SZKOŁA jako miejsce tworzenia kapitału ludzkiego i społecznego. jakościowy przełom w myśleniu o funkcjach szkoły, roli procesu nauczania i wychowania, powinnościach nauczyciela; nie zarzucanie głównego podejścia, ale uzupełnienie go o nowe mechanizmy i działania. Ważne raporty: Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia Polaków Raport o kapitale intelektualnym Polski Polska Wyzwania rozwojowe POLSKA 2030 Kapitał intelektualny społeczny strukturalny relacyjny

32 Zadania współczesnej szkoły 1. Uczenie współdziałania promowanie aktywności obywatelskiej społeczeństwo oparte na zaufaniu 2. Uczenie przedsiębiorczości wspieranie naturalnych predyspozycji społeczeństwo przedsiębiorcze 3. Kształtowanie ucznia przyszłości nauczanie uczenia się w szkole społeczeństwo uczące się przez całe życie 4. Dawanie równych szans podciąganie najbardziej potrzebujących społeczeństwo zróżnicowane 5. Uczenie kreatywności wspieranie zdolnych uczniów, odkrywanie talentów społeczeństwo innowacyjne

33 Wspieranie obywatelskości MOŻLIWE DZIAŁANIA / DOSTĘPNE NARZĘDZIA: 1. kształcenie i doskonalenie nauczycieli; 2. stosowanie odpowiednich programów rozwoju i nauczania; 3. odpowiednia organizacja szkoły (w tym otwartość na współpracę z innymi podmiotami); 4. realizacja projektów edukacyjnych; 5. praca zespołowa (np. prace grupowe); Kształtowanie postaw obywatelskich uczniów wykracza poza lekcje jednego przedmiotu i jest zadaniem całej szkoły. Jednak obywatelskości można się uczyć: w różnych miejscach, nie tylko w szkole; w różnym czasie, nie tylko szkolnym ; w różnych formach, nie tylko formalnych.

34 Wsparcie społeczeństwa obywatelskiego w UE UE wspiera aktywność obywatelską, szczególnie wśród młodych ludzi za pomocą: 1. Programów: Uczenie się przez całe życie (LLP) Młodzież w działaniu Europa dla obywateli na lata Kampanii społecznych, np. w ramach Roku Europejskiego Europejski Rok Wolontariatu Portali informacyjnych European Youth Portal (Active Citizenship) 4. Nagród, konkursów, quizów i innych

35 Dziękuję za uwagę!