Opis ważniejszych przedsięwzięć promujących i popularyzujących wyniki badań naukowych

Transkrypt

1 II 3 POPULARYZACJA NAUKI Opis ważniejszych przedsięwzięć promujących i popularyzujących wyniki badań naukowych 1. Pokazy popularyzujące naukę dla dzieci i młodzieży IFJ dzieciom W 2016 r. Instytut kontynuował rozpoczętą w poprzednim roku (Jubileuszu swego powstania) akcję popularyzacji pt. 60 lat istnienia IFJ IFJ dzieciom. Zaprosiliśmy nauczycieli i uczniów szkół podstawowych na cykl widowisk popularnonaukowych. Prowadzącym był redaktor Wiktor Niedzicki popularyzator nauki, dziennikarz, redaktor programów telewizyjnych oraz radiowych, nauczyciel akademicki, pracownik IFJ PAN. Jego życiowym celem jest promocja polskiej nauki i techniki, a jego hobby to muzyka klasyczna, zabawki naukowe i podróże. Pokazy widowiskowe zatytułowane Zabawa i fizyka odbywały się w dniach kwietnia 2016 w auli Instytutu dwukrotnie w ciągu dnia i cieszyły się wielkim zainteresowaniem. Obejrzało je z wielkim aplauzem około 2500 uczniów ze szkół podstawowych Krakowa i okolic. Informacje o tej cyklicznej akcji popularyzatorskiej zatytułowanej IFJ dzieciom podało Polskie Radio oraz liczne portale internetowe, Nauka w Polsce, Gazeta Wyborcza i inne. 2. Widowisko pt. Gwiezdny pył W dniu w Hali Sportowej MOSIR Zespołu Szkół nr 2 w Dukli (woj. Podkarpackie) zostało przedstawione widowisko popularnonaukowe "Gwiezdny Pył" w reżyserii dr hab. Jerzego Grębosza, omawiające zagadnienia współczesnej fizyki - na przykładzie fizyki gwiazd. W widowisku wystąpili: dr hab. Jerzy Grębosz, dr hab. Andrzej Horzela, prof. nadzw. IFJ PAN, dr Marcin Jastrząb, dr inż. Paweł Janowski. Ta refleksyjnofilozoficzna opowieść trwała 2 godz. 15 minut, a jej formuła sceniczno-filmowa, efekty specjalne, dźwięk 5.1 (kwadrofoniczny), światło sceniczne, dymy - bardzo podobały się młodej publiczności. Spektakl obejrzało kilkaset uczniów przybyłych autokarami z różnych części powiatu krośnieńskiego, a także miejscowe władze. 3. Konkurs engage - realizacja projektu "Optyczna gra kwantowa" Dr Michał Krupiński został jednym z laureatów trzeciej edycji konkursu engage organizowanym w 2015 r. przez Fundację na Rzecz Nauki Polskiej (FNP). Zwycięski projekt dr. Michała Krupińskiego "Optyczna gra kwantowa" miał na celu stworzenie gry internetowej, która w prosty sposób pokaże podstawowe idee optyki kwantowej i fotoniki. Gra pozwala na proste wprowadzenie do podstaw optyki kwantowej i uzupełnia tradycyjne, teoretyczne podejście do nauczania tego działu fizyki. Oprócz stworzenia samej aplikacji, w ramach projektu przeprowadzone zostały dwa cykle warsztatów naukowych z optyki kwantowej dla uczniów Liceum im. Ojców Pijarów w Krakowie oraz stypendystów Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci. Gra jest ogólnodostępna pod adresami oraz przy czym udostępniona jest ona na licencji open source, co oznacza, że każda zainteresowana osoba może nadal ją rozwijać. Czas trwania projektu: od kwietnia 2015 do końca czerwca 2016 roku. Obecne statystyki pokazują, że przez ostatnie pół roku od zakończenia projektu gra została uruchomiona z około 5000 unikalnych adresów IP. Niecałe 70% uruchomień pochodzi z Polski, podczas gdy na pozostałe składają się głównie wejścia z Wielkiej Brytanii, Niemiec, Hiszpanii i USA. 13

2 4. Trzecia edycja programu Atom dla Nauki "Atom dla Nauki" to ogólnopolski projekt informacyjno-edukacyjny PGE EJ 1 w ramach kampanii Świadomie o Atomie. Jest on skierowany do studentów, absolwentów oraz kadry naukowej, zajmującej się nie tylko naukami ścisłymi i technicznymi, ale również naukami społecznymi, medycznymi czy przyrodniczymi. Celem programu jest popularyzacja wiedzy na temat energetyki jądrowej wśród przyszłych pokoleń inżynierów oraz specjalistów innych dziedzin. W ramach tegorocznej edycji programu wystartowały dwa konkursy. Pierwszy, skierowany do studentów, polegał na rozwiązaniu zadania problemowego związanego z energetyką jądrową. W drugim, adresowanym do doktorantów i kadry naukowej, zostały nagrodzone najlepsze publikacje naukowe poświęcone szeroko rozumianej technologii jądrowej. Partnerami trzeciej edycji programu były: Narodowe Centrum Badań Jądrowych, Polskie Towarzystwo Nukleoniczne i Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego PAN. Dr hab. Krzysztof Kozak z IFJ PAN uczestniczył w organizacji i w Komisji Konkursowej na najlepsze publikacje naukowe z dziedziny energetyki jądrowej. Laureaci zdobyli wsparcie finansowe dla własnych projektów. 5. Udział w 20. Pikniku Naukowym Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik Cykliczna impreza plenerowa popularyzująca naukę - Piknik Naukowy odbyła się 7 maja 2016 r. w Warszawie na Stadionie Narodowym. Tematem przewodnim tegorocznego Pikniku było Zdrowie, a na odwiedzających czekało ponad 200 stanowisk przygotowanych przez instytucje z Polski i zagranicy. Licznie przybyli goście mogli odwiedzić stoiska przygotowane w ramach KNOW przez pracowników i doktorantów IFJ PAN. Zwiedzający stanowiska IFJ PAN (ok. 1 tysiąca osób, wśród których znalazł się Wicepremier, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, dr Jarosław Gowin) mogli obejrzeć maski do terapii protonowej z Centrum Cyklotronowego Bronowice, poznać zastosowanie magnesów w leczeniu, poszerzyć swoją wiedzę na temat promieniowania i jego wpływu na nasze zdrowie, a także przeprowadzić wiele interesujących doświadczeń, m.in. dotyczących informacji pozyskiwanych z oddechu. Duże zainteresowanie wśród prezentowanych eksponatów wzbudził przede wszystkim model generatora Van de Graaffa. Odwiedzający stoiska IFJ PAN mogli także zagrać w grę cyklotronową, podczas której zapoznawali się z zasadami działania urządzenia. Dużą popularnością cieszyły się broszury redaktora Wiktora Niedzickiego - broszura z doświadczeniami Nowe Laboratorium Wiktora. Sztuczki dla dzieci (i dorosłych) oraz zbiór felietonów Teleobiektyw. Spojrzenie na naukę, którymi nagradzaliśmy zwycięzców licznych konkursów i autorów najciekawszych odpowiedzi. 6. Udział w XVI Festiwalu Nauki w Krakowie XVI Festiwal Nauki w Krakowie odbył się w dniach od 19 do 21 maja 2016 pod hasłem Czas i przestrzeń, a patronem Festiwalu był znakomity polski twórca literatury fantastyczno-naukowej, filozof i futurolog Stanisław Lem. Głównym koordynatorem Festiwalu po raz kolejny był Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Organizatorem wspierającym Festiwalu było Kuratorium Oświaty w Krakowie. Wśród licznych stanowisk prezentujących krakowskie uczelnie i instytucje naukowe znalazły się też ekspozycje przygotowane przez pracowników i doktorantów z IFJ PAN. Koordynatorem udziału IFJ PAN w Festiwalu był dr hab. Piotr Bednarczyk. W czasie imprezy, przez dwa namioty wystawowe IFJ PAN przewinęło się blisko tysiąc zwiedzających. Goście mieli okazję zapoznać się z badaniami cząstek elementarnych prowadzonymi w CERN, dowiedzieć się o najnowszych odkryciach dotyczących m.in. cząstki Higgsa, oscylacji neutrin, promieniowania kosmicznego czy fal grawitacyjnych. Wśród prezentowanych eksponatów szczególne zaciekawienie wzbudzał interaktywny model 14

3 akceleratora LHC oraz fragment detektora promieniowania przejścia (TRT) eksperymentu ATLAS. Uwagę wielu zwiedzających, zainteresowanych pochodzeniem pierwiastków i syntezą radioaktywnych jąder atomowych przykuwał układ wszystkich znanych jak dotąd nuklidów, a pasjonaci eksperymentu mogli zapoznać się z zasadami rejestracji promieniowania jądrowego. Posługując się oscylatorem jako modelem detektora próbowali wygenerować widmo promieniowania gamma. Z ogromnym zainteresowaniem spotkała się tematyka radioterapii protonowej raka w Centrum Cyklotronowym Bronowice (CCB). Goście mogli uzyskać aktualne informacje na temat funkcjonowania ośrodka, poznać zasady terapii hadronowej, a także prześledzić drogę wiązki protonów od akceleratora poprzez układ Gantry aż do naświetlanej tkanki i precyzyjnego niszczenia guza. Zwiedzający zapoznali się z ekspozycją elementów stanowiska terapeutycznego i zobaczyli proces przygotowania indywidualnej maski do pozycjonowania pacjenta. Dla najmłodszych gości dużą atrakcją stanowiska IFJ PAN okazały się: elektroniczny quiz z nagrodami o CERN, możliwość wykonania tatuażu z grafem wybranej przez siebie reakcji cząstek elementarnych czy gra cyklotronowa, ilustrująca pracę urządzenia i wyprowadzanie wiązki protonów. Wiele emocji dostarczyła możliwość skomponowania własnego utworu muzycznego, granego przez orkiestrę radioaktywnych nuklidów. 7. Udział w Dniu Odkrywcy - 7. Pikniku Wiedzy w Rzeszowie Interaktywny, rodzinny Piknik Wiedzy Dzień Odkrywców, którego siódma edycja odbyła się 11 czerwca 2016 r. w Rzeszowie, jest imprezą mającą na celu popularyzację wiedzy naukowej i technicznej w przystępny i atrakcyjny sposób. Podczas 7. edycji Dnia Odkrywców zaprezentowały się instytucje naukowe, instytucje i organizacje związane z edukacją interaktywną oraz kulturą, a także firmy z różnych branż. Instytut Fizyki Jądrowej opracował kilka interaktywnych pokazów w obszernym namiocie. Prezentowaliśmy doświadczenia z plazmą, elektrycznością, promieniowaniem elektromagnetycznym, a także omawialiśmy podstawowe zagadnienia związane z promieniotwórczością naturalną. Każdy odwiedzający nas Gość otrzymał mały upominek kojarzący się z Instytutem Fizyki Jądrowej PAN, a laureaci organizowanych konkursów, pytań i quizów wyszli obdarowani broszurami redaktora Wiktora Niedzickiego. Nasz namiot odwiedziło kilkaset osób. Radio Rzeszów (patron medialny imprezy) nadawało relacje z imprezy, podobnie jak telewizja TVP3. 8. Małopolska Noc Naukowców w IFJ PAN - 10 edycja W dniu 30 września 2016 r. miało miejsce kolejne wydarzenie z cyklu: Małopolska Noc Naukowców, koordynowane przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego i dofinansowane z Programu Unii Europejskiej (SmartNight). Od godz w IFJ PAN prezentowano popularnonaukowy program Postęp zaczyna się w laboratorium, czyli jak naukowcy zmieniają świat". Organizacja Małopolskiej Nocy Naukowców jest największym przedsięwzięciem Instytutu promującym naukę. W różnych punktach, które były przygotowane dla odwiedzających, prezentacje prowadziło 105 badaczy. Grupy oprowadzało 22 pilotów. Łącznie, do powodzenia imprezy przyczyniło się 160 osób. W tym dniu odwiedziło nas około 1000 osób pasjonatów nauki, rozdano ok 60 kart w grze terenowej, większość wróciła z poprawnymi odpowiedziami. Koordynatorem udziału IFJ PAN w Małopolskiej Nocy Naukowców był dr hab. Paweł Jochym a) Pod chmurką, w namiotach usytuowanych w terenach zielonych Instytutu przedstawiane były dokonania i osiągnięcia pięciu oddziałów Instytutu obejmujące prezentacje i doświadczenia z udziałem publiczności. 15

4 Tematy prezentowane m.in.: gry atomowe i akceleratorowe, promieniowanie wokół nas, materiały pod lupą (anihilacja pozytonów, puzzle molekularne, ogniwa wodorowe i fotowoltaiczne ), złożoność w przyrodzie; b) Ponadto, można było zwiedzić najciekawsze laboratoria Instytutu na szlaku W labiryncie nauki : Centrum Cyklotronowe Bronowice pracownię cyklotronu Proteus C-235, Pracownię akceleratora liniowego typu Van de Graaffa wraz z układem mikrowiązki protonowej, Pracownię obrazowania magnetyczno-rezonasowego, Laboratorium Ekspertyz Radiometrycznych badań poziomów radioaktywności środowiska, (m.in. prezentacja wykonanego w 2016 r stanowiska modelu wnikania radonu do budynku) Pracownię wytwarzania i badania fizykochemicznych właściwości nowych materiałów, Laboratorium chromatograficznych analiz śladowych, Laboratorium Aparaturowych Źródeł Neutronów im. Prof. J.A. Czubka w Zakładzie Fizyki Transportu Promieniowania, zapoznanie się z zagadnieniami fuzji termojądrowej, czystej energii dla przyszłości. Dział Budowy Aparatury i Infrastruktury Naukowej (DAI) wraz z Oddziałem Fizyki i Astrofizyki Cząstek (NO1) zaprezentował prototyp teleskopu CTA Cherenkov Telescope Array. Służy on do badań wysokoenergetycznego promieniowania gamma. Zwiedzający mogli zapoznać się z działaniem, budową i zastosowaniem urządzenia. W laboratoriach DAI naukowcy, inżynierowie i technicy działu przedstawili unikatowe eksponaty będące pamiątkami niektórych wielkich eksperymentówo fizycznych. Pokazano tajniki produkcji zwierciadeł do teleskopu CTA i pracę zaawansowanej obrabiarki numerycznej. Goście wraz z programistami i elektrotechnikami działu brali udział w zabawie przybliżającej zagadnienia związane z pracą w CERN. Zwiedzający mogli również zapoznać się, na specjalnej ścieżce dydaktycznej, z wielkimi eksperymentami badawczymi prowadzonymi na świecie z udziałem naukowców z Polski. Wśród nich znalazły się eksperymenty ATLAS, ALICE i LHCb, prowadzone przy Wielkim Zderzaczu Hadronów w CERN (Korzystając z przygotowanego specjalnie na tę okazję telemostu można było porozmawiać bezpośrednio z naukowcami w CERN), a także eksperymenty Belle/BelleII w Japonii i IKARUS we Włoszech oraz Obserwatorium Pierre Auger w Argentynie. c) Pokaz doświadczeń fizycznych Triki fizyki, obejmujący demonstracje niebanalnych doświadczeń fizycznych objaśniających zjawiska z codziennego życia i połączony z konkursami dla publiczności adresowany był do najmłodszych gości Nocy Naukowców. Pokazy przeprowadzili: dr inż. Michał Krupiński, mgr inż. Piotr Konieczny. d) W ciągu całej Nocy cyklicznie wyświetlane były filmy popularnonaukowe: Tajemniczy świat jąder atomowych, Terapia protonowa nowotworów oka, Badamy tajemnice DNA, których twórcą jest dr hab. inż. Jerzy Grębosz oraz Przesuwanie horyzontów w reżyserii Wiktora Niedzickiego. e) Dla zwiedzających została przygotowana również dodatkowa atrakcja-niespodzianka gra terenowa Podchody fizyczne. Gracze mieli rozwiązać sześć różnorodnych zadań rozmieszczonych na terenie Instytutu. Prawidłowa odpowiedź prowadziła do następnego zadania, nieprawidłowa na manowce. Za prawidłowe rozwiązanie wszystkich zadań 16

5 przysługiwały specjalnie zaprojektowane nagrody: kubki, smycze oraz latarki z logo IFJ PAN. f) Dla dorosłej publiczności zorganizowano specjalny show pt. Fizyka dla Dorosłych poprowadzony brawurowo przez dr inż. Michała Krupińskiego. Był to cykl doświadczeń, pokazów, zabawnych historii, ukazujących m.in. na ile sposobów możemy otwierać butelkę po piwie, jak krople wina ściekają po ściankach kieliszka, dyfrakcja świetlna na kłębach dymu papierosowego. Pokaz cieszył się olbrzymim zainteresowaniem i pomimo dość późnej pory (początek o 23.00) sala audytoryjna wypełniona była po brzegi. 9. Udział w Międzynarodowych Warsztatach Fizyki Cząstek Elementarnych (XII International Masterclasses, Hands on Particle Physics) W lutym i marcu 2016 zostały przeprowadzone przez pracowników IFJ PAN zajęcia w ramach XII Międzynarodowych Warsztatów Fizyki Cząstek Elementarnych, które odbyły się w 3 miastach: w Krakowie (17 II i 22 II), w Sandomierzu (7 III) i w Bielsku-Białej (11 III). Zajęcia te, koordynowane przez International Particle Physics Outreach Group, odbywały się w kilkudziesięciu krajach świata. W ćwiczeniach, organizowanych przez dr hab. Krzysztofa Woźniaka z pomocą 9 innych pracowników IFJ PAN lub słuchaczy Międzynarodowego Studium Doktoranckiego, wzięło udział w sumie 427 uczniów z 23 szkół średnich z wymienionych wyżej miast oraz ich okolic. Podczas wykładów uczestnicy Warsztatów zapoznali się z podstawami fizyki cząstek elementarnych oraz metodami badań stosowanymi w tej dziedzinie. Dokonali też samodzielnej analizy najnowszych danych doświadczalnych z eksperymentu LHC-b lub eksperymentu ATLAS przy LHC (Large Hadron Collider - Wielki Zderzacz Hadronów). Otrzymane przez uczniów wyniki zostały omówione podczas wideokonferencji z udziałem kilku zagranicznych ośrodków oraz fizyków w CERN. W 2016 r. Warsztaty były współfinansowane przez Komitet Fizyki Polskiej Akademii Nauk oraz Instytut Fizyki Jądrowej PAN. 10. LHC Praktyki studenckie Od 22 sierpnia do 16 września 2016 r. Zakład Eksperymentu ATLAS Instytutu Fizyki Jądrowej PAN był organizatorem programu LHC praktyki studenckie. Laboratorium fizyki cząstek elementarnych. Praktyki te miały na celu zachęcenie studentów fizyki i nauk pokrewnych do włączenia się w badania w zakresie fizyki cząstek elementarnych. Zajęcia obejmowały część wspólną dla wszystkich uczestników - wykłady i ćwiczenia wprowadzające w tematykę fizyki cząstek - oraz część indywidualną, obejmującą współpracę z opiekunem przy realizacji wybranego zagadnienia w oparciu o wiadomości i umiejętności zdobyte w pierwszej części. Temat zadania był wybierany spośród następujących kategorii: poszukiwania tzw. "nowej fizyki", fizyka oddziaływań dyfrakcyjnych, fizyka oddziaływań ultrarelatywistycznych ciężkich jonów, narzędzia monitorowania stanu detektora cząstek, algorytmy uczące się w fizyce cząstek oraz popularyzacja fizyki cząstek. Na zakończenie praktyk zorganizowano konkurs na prezentację z wykonanych projektów. W praktykach wzięło udział 45 osób z całej Polski. (J. Chwastowski, M. Trzebiński, R. Staszewski) th International Particle Physics Outreach Group Meeting in Krakow (11th IPPOG Meeting) W dniach maja 2016 zorganizowano w Krakowie, pod auspicjami International Particle Physics Outreach Group, warsztaty popularyzatorów fizyki cząstek elementarnych. W spotkaniu wzięło udział 29 osób reprezentujących różne zagraniczne ośrodki naukowe z kilkunastu krajów, w tym Ch. Warakaule, dyrektor CERN ds. kontaktów międzynarodowych. Wygłoszonych zostało 30 referatów dotyczących przebiegu Warsztatów Fizyki Cząstek Elementarnych - Masterclasses (dla uczniów szkół średnich) w 2017 r. na całym świecie, 17

6 działań popularyzatorskich w poszczególnych krajach, sposobu prezentacji wyników naukowych, zorganizowanych wystaw i wydarzeń. Przedstawione zostały wyniki dyskusji w grupach problemowych omawiających organizację Warsztatów Masterclasses w nowych krajach, popularyzację badań promieniowania kosmicznego oraz wprowadzanie wirtualnych wizyt w laboratoriach. Konferencja organizowana przez K. Woźniaka była dofinansowana przez Biuro Współpracy Zagranicznej PAN oraz IFJ PAN. 12. Piknik Radonowy Szklarska Poręba W dniu 24 września 2016 r. w Szklarskiej Porębie odbył się Festyn Radonowy pt. "Czy mieszkasz z Radonem" zorganizowany przez Izerskie Centrum Pulmonologii i Chemioterapii "IZER-MED" Spółka z o.o. oraz Stowarzyszenie Edukacyjno-Prozdrowotne ANASA. Fizycy z Laboratorium Ekspertyz Radiometrycznych IFJ PAN, dr hab. Krzysztof Kozak i dr Jadwiga Mazur, zaprezentowali wykłady na temat wpływu radonu na zdrowie i metod obniżania stężeń radonu w budynkach oraz przedstawili metody pomiarów stężeń radonu w budynkach, w powietrzu gruntowym i w wodzie. 13. Europejski Dzień Radonu w Krakowie W dniu 7 listopada 2016 w ramach Europejskiego Dnia Radonu Laboratorium Ekspertyz Radiometrycznych zorganizowało w IFJ PAN sesję popularnonaukową W czasie sesji przedstawione zostały m.in. wyniki pomiarów stężenia radonu, które zostały przeprowadzone w ramach projektu pt. Radon i jego wpływ na zdrowie dzieci i personelu w przedszkolach w krajach Wyszehradzkich współfinansowanego z Funduszy Wyszehradzkich. Jednym z punktów programu będzie także wykład poświęcony Marii Skłodowskiej-Curie, patronce Europejskiego Dnia Radonu obchodzonego w dniu jej urodzin. 14. Udział w projekcie ADAMED SmartUP Program ADAMED SmartUP jest realizowany przez Fundację Grupy Adamed. Fundacja Grupy Adamed została stworzona, aby wpierać działalność badawczo-rozwojową, naukową i oświatową w obszarze nauk ścisłych i przyrodniczych oraz wspierać rozwój młodzieży i środowiska naukowego. W wyniku realizacji programu powstała seria filmów prezentowanych na You Tube, nagranych przez młodych popularyzatorów nauki. Wykładowcy ADAMED SmartUP to wyjątkowa grupa osób. Wybitni naukowcy z niezwykłym talentem dydaktycznym udowadniają, że każdy problem naukowy można zrozumieć, a rozmowy o nauce są po prostu ciekawe. Wśród wykładowców programu i prezenterów filmów znalazł się dr Michał Krupiński z IFJ PAN. W 2016 roku dr Michał Krupiński z IFJ PAN zrealizował w laboratoriach IFJ PAN i opublikował na tym portalu film popularnonaukowy dotyczący pomiarów stężeń gazów cieplarnianych w powietrzu pt. Fizyka w chmurach - publikacja na stronie: Przyjmowanie wycieczek do laboratoriów Instytutu w ciągu roku Poza wydarzeniami otwartymi, takimi jak Małopolska Noc Naukowców, Instytut umożliwia zwiedzanie wybranych laboratoriów dla zorganizowanych grup także w ciągu roku. W roku 2016 Instytut odwiedziło 45 wycieczek, liczące łącznie 1165 osób, w tym: - z gimnazjów 195 osób (7 grup), - ze szkół średnich i pomaturalnych: 677 osób (24 grup), - ze szkół wyższych: 293 osób (14 grup). Wycieczki wybierają program zwiedzania spośród udostępnianych laboratoriów, zwykle 2-3 dla każdej grupy, gdzie mogą wysłuchać półgodzinnej prelekcji na temat badań prowadzonych w danej pracowni. 18

7 Dla grup wyświetlane są także filmy popularnonaukowe: Tajemniczy świat jąder atomowych i Badamy tajemnice DNA (aut. dr hab. inż. J. Grębosz, mgr inż. M. Ziębliński). Nauczyciele, opiekunowie grup otrzymują w prezencie na płycie CD oba wymienione filmy, a także film zrealizowany w oparciu o badania i terapię przeprowadzaną w IFJ PAN pt. Terapia protonowa nowotworów oka (aut. dr hab. inż. J. Grębosz). 16. Wsparcie Małopolskiego Konkursu z Fizyki i Astronomii w roku szkolnym 2015/2016 Głównym Organizatorem Konkursu jest Kuratorium Oświaty przy współudziale Oddziału Krakowskiego PTF. Konkurs adresowany jest do uczniów gimnazjów województwa małopolskiego. W roku 2016 Instytut Fizyki Jądrowej ufundował nagrody książkowe. 17. Media informacyjne W 2016 Instytut zamieścił na globalnym naukowym serwisie prasowym: EurekAlert! notatki o siedmiu znaczących osiągnięciach naukowych, dokonanych z istotnym udziałem badaczy z IFJ PAN, które były opublikowane w renomowanych czasopismach. Doniesienia prasowe na tym serwisie miały od kilkuset do kilku tysięcy otwarć w miesiącu, a w jednym przypadku nawet wyświetleń. Serwis EurekAlert! jest prowadzony przez American Association for the Advancement of Science. Ponadto jedna z notatek została umieszczona w serwisie prasowym AlphaGalileo. Notatki o tych osiągnięciach ukazały się także w szeregu mediów informacyjnych w Polsce, w tym PAP Nauka w Polsce. Ponadto rok 2016 obfitował w bardzo dużą liczbę wywiadów publikowanych w codziennej prasie jak i artykułów w miesięcznikach o zasięgu ogólnopolskim, a także w liczny udział w programach popularnonaukowych w telewizji i radio. Ukazało się także bardzo dużo informacji na portalach internetowych. Łączna liczba informacji medialnych wyniosła ponad 250. Główne tematy tych doniesień związane były z funkcjonowaniem Centrum Cyklotronowego Bronowice i uruchomieniem programu terapii nowotworów zlokalizowanych poza narządem wzroku z użyciem wiązki protonów w tym Centrum. 18. Wykłady popularyzatorskie na zaproszenie różnych instytucji Dr Dariusz Bocian , wykład pt. Nadprzewodnictwo: Nadprzewodniki i ich zastosowanie w nauce, 7. Liceum Ogólnokształcące w Krakowie Mgr Erazm Dutkiewicz przeprowadzenie warsztatów naukowych dotyczących nanotechnologii dla drugiej klasy Technikum nr 2 w ZSTiO "Meritum" z Siemianowic Śląskich. Uczniowie próbowali określać obecność niebezpiecznych substancji w powietrzu i glebie. Dr hab. inż. Jerzy Grębosz , Żyłem wśród ludzi pierwotnych Vanuatu, 10. Gryfiński Festiwal Miejsc i Podróży "Włóczykij" , Od chaosu do kosmosu, Stowarzyszenie Kulturowy Gościniec, Rabka- Zdrój Mgr inż. Dominik Grządziel , wykład z cyklu Ekologiczne czwartki, Wpływ radonu na zdrowie, Klub Dziennikarz Pod Gruszką Dr inż. Tomasz Horwacik 19

8 wykład pt. Radioterapia protonowa nowotworów gałki ocznej w Instytucie Fizyki Jądrowej w Krakowie, 4. Konferencja Okulistyczna Sokolim Okiem, Rzeszów. Dr hab. Robert Kamiński , wykład pt. Astronomia promieniowania gamma najwyższych energii, obóz astronomiczny Stowarzyszenia Almukantarat we Wrocławiu , wykład pt. IFJ PAN (i w ogóle praca fizyka) obóz astronomiczny Stowarzyszenia Almukantarat we Wrocławiu Dr hab. Krzysztof Kozak , wykład "Radon w mieszkaniu i jego skutki - konsekwencje i zadania wynikające z Dyrektywy Rady 2013/59/EURATOM" Spotkanie Naukowe - debata Rady Naukowej PKE, Polski Klub Ekologiczny - Okręg Małopolska. Miejsce: Wyższa Szkoła Zarządzanie i Bankowości w Krakowie , Energetyka jądrowa w Polsce- szanse i problemy, Centrum Kultury Żydowskiej , Dyskusja panelowa nt. energetyki i broni jądrowej Zespół Szkół Mechaniczno-Elektrycznych, Tarnów , Systemy bezpieczeństwa elektrowni jądrowych generacji III i III+, Naukowe Koło Fizyków Uniwersytet Jagielloński, Kraków Dr hab. Krzysztof Kozak i dr Jadwiga Mazur , wykład z cyklu Ekologiczne czwartki, BEZPIECZNE MIESZKANIE.. Promieniotwórczy RADON. Fakty i mity, Klub Dziennikarz Pod Gruszką Dr inż. Michał Krupiński , wykład z pokazem pt. Fizyka na wyciągnięcie ręki, na konferencji Nauczyciel w centrum uwagi w ramach Toruńskiego Festiwalu Nauki i Sztuki w Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy , udział w programie SONDA 2, TVP2, pt. Czas red. dr Tomasz Rożek , udział w programie SONDA 2, TVP2, pt. Ruch ciał niebieskich we Wszechświecie red. dr Tomasz Rożek , udział w programie SONDA 2, TVP2, pt. Badania nad księżycem , udział w programie SONDA 2, TVP2, pt, Zjawisko światła jako fenomen red. dr Tomasz Rożek , udział w programie SONDA 2, TVP2, pt. Projekt elastycznych ekranów w urządzeniach red. dr Tomasz Rożek Prof. dr hab. Wojciech M. Kwiatek , wygłoszenie wykładu pt.: Niewidzialne promienie, które leczą" w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Myślenicach dla młodzieży gimnazjalnej, szkół ponadgimnazjalnych oraz wszystkich zainteresowanych Dr inż. Barbara Michalec wykład pt. Radioterapia protonowa w Centrum Cyklotronowym Bronowice IFJ PAN, Uniwersytet Trzeciego Wieku "Akademia Prądnicki Senior", Kraków Prof. dr hab. Jerzy W. Mietelski , Udział w audycji radiowej pt. Awaria elektrowni jądrowej w Czarnobylu, Polskie Radio Kraków, godz. 10 Dr inż. Bartłomiej Rachwał , wykład w ramach Międzynarodowych Warsztatów Fizyki Cząstek Elementarnych pt. Zagadka materii i antymaterii. LHC, Wielki zderzacz hadronów oraz Eksperyment LHCb, Bielsko-Biała 20

9 , wykład w ramach Międzynarodowych Warsztatów Fizyki Cząstek Elementarnych pt Obserwacja rozpadów mezonów D^0 w detektorze LHCb oraz Pomiar czasu życia mezonu D^0, Bielsko-Biała Dr Rafał Staszewski , wykład pt. Kwantowa teoria pola i bozon Higgsa 7. Liceum Ogólnokształcące w Krakowie Dr hab. inż. Ireneusz Śliwka wykład pt. Chromatografia gazowa w ochronie atmosfery i klimatu Ziemi, Studium Podyplomowe Wydziału Chemii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Prof. dr hab. Agnieszka Zalewska udział w programie Z innej planety, Polskie Radio RDC wykład pt. Neutrina cząstki zmieniające tożsamość; Nogroda Nobla z fizyki w 2015 roku, CWINT Open Days ASTROSHOW, gimnazjum w Kobylej Górze Prof. dr hab. Agnieszka Zalewska i mgr inż. Jaromir Ludwin udział w programie Radosława Brzózki JAK TO DZIAŁA? TVP3 Pasmo Ogólnopolskie. Wypowiedzi m.in. o badaniach neutrin oraz o eksperymentach prowadzonych w CERN i o grupie 25 pracowników IFJ pracujących przy testach magnesów. Mgr Magdalena Zydek referat dotyczący radioterapii nowotworów za pomocą wiązki protonowej w centrum Cyklotronowym Bronowice wygłoszony podczas konferencji zdrowotnej nt. Najnowsze technologie medyczne w moim zasięgu". 31. Dr hab. Piotr Homola referat pt. CosmicRay Extremely Distributed Observatory: nowe podejście do detekcji promieni kosmicznych szansą na przełom w nauce? Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii 21