II 3 POPULARYZACJA NAUKI. Wyróżnienia i nagrody za działalność popularyzatorską

Transkrypt

1 II 3 POPULARYZACJA NAUKI Wyróżnienia i nagrody za działalność popularyzatorską Nagroda im. Krzysztofa Ernsta za Popularyzację Fizyki Polskie Towarzystwo Fizyczne przyznało w 2014 r. nagrodę Krzysztofa Ernsta dla mgr inż. Pawła Janowskiego, Doktoranta ISD w zakładzie NZ57, za wybitne osiągnięcia w dziedzinie upowszechniania wiedzy fizycznej oraz za popularyzację fizyki. Konkurs engage Dr Maciej Trzebiński został jednym z laureatów pierwszej edycji konkursu engage organizowanym w 2014 r. przez Fundację na Rzecz Nauki Polskiej (FNP). Opis zrealizowanego projektu w dalszej części zestawienia. FameLab - konkurs popularyzatorow fizyki. Famelab to międzynarodowy konkurs, który zachęca naukowców - naturalnych rzeczników nauki - do zabrania głosu publicznie. Dnia 31 marca 2014 roku w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie odbył się półfinał konkursu Famelab. Wśród 25 półfinalistów znalazł się pracownik IFJ PAN - dr Maciej Trzebiński. 1. Dzień Otwarty Centrum Cyklotronowego Bronowice (CCB) W dniu 9 maja 2014 r. (piątek), w godzinach zorganizowano dzień otwarty Centrum Cyklotronowego Bronowice (CCB) w Instytucie Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauk. Była to niepowtarzalna okazja zobaczenia z bliska nowoczesnego ośrodka terapeutyczno-badawczego: Narodowego Centrum Radioterapii Hadronowej: Centrum Cyklotronowe Bronowice (CCB). Zwiedzanie poprzedziły dwa trzydziestominutowe wykłady wprowadzające o przyspieszaniu cząstek i terapii protonowej. Goście mogli zobaczyć krótkie filmy popularno-naukowe, których autorem jest dr hab. Jerzy Grębosz. Dostępne dla zwiedzających były urządzenia badawcze: 1. Stanowisko gantry, 2. Tomograf komputerowy, 3. Stanowisko do radioterapii nowotworów gałki ocznej, 4. Hala eksperymentów fizyki jądrowej, detektor BINA, 5. Cyklotronu C-235 Proteus. W tym dniu odwiedziło nas około 300 osób, z których wszyscy podkreślali wielkie wrażenie jakie robi na nich to nowoczesne centrum i program medyczny oraz naukowy jaki będzie prowadzony w centrum. Relacje z dnia otwartego CCB pojawiły się w prasie i Kronice Krakowskiej TVP Kraków. 2. Udział w XIV Festiwalu Nauki w Krakowie XIV Festiwal Nauki odbył się w dniach maja 2014 w Krakowie pod hasłem Z nauką przez wieki", nawiązującym do obchodów Jubileuszu 650-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego. Głównym koordynatorem Festiwalu po raz czwarty był Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie. Instytut Fizyki Jądrowej PAN przygotował kilka interaktywnych pokazów w dwóch namiotach. Namiot 1 Czysta energia dla przyszłości - synteza w gorącej plazmie: wirtualny spacer po TOKAMAKU (reaktorze termojądrowym), plazma - czwarty stan skupienia materii, Słońce w butelce - eksperymenty ze zjonizowanym gazem 12

2 Pomiary dawek promieniowania kosmicznego na orbicie Ziemi przy użyciu detektorów termoluminescencyjnych Centrum Cyklotronowe Bronowice: zasada działania cyklotronu na przykładzie cyklotronu Proteus C-235 oraz radioterapia protonowa nowotworów prowadzona w IFJ PAN Namiot 2 Wielki Zderzacz Hadronów - największy mikroskop na świecie, czyli w jaki sposób badamy najmniejsze składniki materii? 3. Uroczystość nadania imienia Profesora Mariana Mięsowicza nowej ulicy w Krakowie W programie Festiwalu Nauki znalazła się ponadto ważna uroczystość dla historii miasta ale przede wszystkim dla Instytutu Fizyki Jądrowej. W dniu 23 maja 2014 r. miało miejsce wydarzenie nadania imienia Profesora Mariana Mięsowicza nowej ulicy, łączącej ul. Sosnowiecką z Centrum Cyklotronowym Bronowice w Instytucie Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauk. Uroczystości nadania imienia dokonał Prezydent Miasta Krakowa prof. dr hab. Jacek Majchrowski w obecności przedstawicieli władz miasta oraz zaproszonych przedstawicieli świata nauki. Decyzja władz miasta, która była zwieńczeniem kilkuletnich starań ze strony Dyrekcji IFJ PAN, to oddanie hołdu wspaniałemu człowiekowi, jednemu z najznakomitszych uczonych zatrudnionych w Instytucie Fizyki Jądrowej. Z tej okazji zorganizowana została sesja popularno-naukowa, na której goście wysłuchali trzech referatów, poświęconych dokonaniom prof. Mariana Mięsowicza, fizyka i terapii protonowej w Centrum Cyklotronowym Bronowice oraz projektowi Cherenkov Telescope Array, do którego prototyp małego teleskopu zainstalowano w IFJ PAN w 2014 r. Udostępnione do zwiedzania zostały dwa stanowiska najważniejszych inwestycji naukowych jakie są usytuowane w pobliżu nowej drogi noszącej od tego dnia imię Profesora Mięsowicza: - sztandarowy projekt inwestycyjny Instytutu - Centrum Cyklotronowego Bronowice IFJ PAN, w tym cyklotronu Proteus C-235 i stanowiska radioterapii protonowej - stanowisko prototypu teleskopu dla Cherenkov Telescope Array - największego na świecie obserwatorium badającego promieniowanie gamma wysokich i najwyższych energii. Relacje z uroczystości podała prasa, portale internetowe i kilka stacji radiowych. 4. Udział w 18. Pikniku Naukowym Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik Cykliczna impreza plenerowa popularyzująca naukę - Piknik Naukowy odbyła się 31 maja 2014 w Warszawie na stadionie narodowym. Tematem przewodnim programu było zjawisko czasu. W trakcie tej największej w Europie popularnonaukowej imprezy plenerowej było można skorzystać z atrakcji przygotowanych przez 150 instytucji naukowych z Polski i zagranicy. Podczas Pikniku specjaliści z IFJ PAN obrazowo pokazali następujące zagadnienia: - Jak długo żyją pierwiastki promieniotwórcze? By to obliczyć wystarczy zwykła kostka do gry - symulacja teoretyczna, bez udziału prawdziwych izotopów. - Rodzice i dzieci w rodzinie promieniotwórczej. Prezentacja zjawiska równowagi promieniotwórczej. Role groźnych pierwiastków promieniotwórczych przejmują naczynia ze zwykłą wodą. - Jak szybko kontrast dociera do serca? Czym jest i jak działa tzw. "kontrast", używany podczas prześwietleń (zastosowanie w 13

3 magnetycznym rezonansie jądrowym).? Dzięki prostemu modelowi układu krwionośnego gryzonia zaobserwujemy transport barwników w różne rejony żywego organizmu. Dodatkowo prezentowaliśmy różne źródła promieniotwórcze, które możemy znaleźć wokół nas. 5. Udział w Dniu Odkrywcy - 5. Pikniku Wiedzy w Rzeszowie Interaktywny, rodzinny Piknik Wiedzy Dzień Odkrywców, którego czwarta edycja odbyła się 7 czerwca 2014 roku w Rzeszowie, jest imprezą, której celem była popularyzacja wiedzy naukowej i technicznej w przystępny i atrakcyjny sposób. Instytut Fizyki Jądrowej opracował kilka interaktywnych pokazów w obszernym namiocie. Prezentowaliśmy model cyklotronu, grę cyklotronową, zabawy z określaniem czasu połowicznego rozpadu, doświadczenie Rutherforda. Omawiano także ideę radioterapii protonowej, Centrum Cyklotronowym Bronowice, zjawisku fuzji termojądrowej oraz udziale naukowców IFJ PAN w budowie Stellaratora WX-7 w Greisfwaldzie. Nasz namiot odwiedziło kilkaset osób. Radio Rzeszów (patron medialny imprezy) nadawało relacje z imprezy podobnie jak telewizja TVP3. 6. Małopolska Noc Naukowców w IFJ PAN W dniu r. miało miejsce kolejne wydarzenie z cyklu: Małopolska Noc Naukowców, koordynowane przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego i dofinansowane z Programu Unii Europejskiej (SmartNight). Od godz w IFJ PAN prezentowano popularnonaukowy program Nauka w plenerze i za zamkniętymi drzwiami. Organizacja Małopolskiej Nocy Naukowców jest największym przedsięwzięciem Instytutu promującym naukę. W różnych punktach, które były przygotowane dla odwiedzających prezentacje prowadziło 104 badaczy, grupy oprowadzało 20 pilotów. Łącznie do powodzenia imprezy przyczyniło się 160 osób. W tym dniu odwiedziło nas ponad 1000 osób pasjonatów nauki. a) Pod chmurką, w namiotach, usytuowanych w terenach zielonych Instytutu przedstawiane były dokonania i osiągnięcia pięciu oddziałów Instytutu obejmujące prezentacje i doświadczenia z udziałem publiczności. Tematy: - gry atomowe i akceleratorowe: - promieniowanie wokół nas: - materiały pod lupą (anihilacja pozytonów): - złożoność w przyrodzie: b) Ponadto można było zwiedzić najciekawsze laboratoria Instytutu na szlaku W labiryncie nauki : - Centrum Cyklotronowe Bronowice pracownię cyklotronu Proteus C pracownię akceleratora liniowego typu Van de Graaffa wraz z układem mikrowiązki protonowej, - pracownię obrazowania magnetyczno-rezonasowego, - laboratoria badań poziomów radioaktywności środowiska - pracownię wytwarzania i badania fizykochemicznych właściwości nowych materiałów, - Laboratorium Aparaturowych Źródeł Neutronów im. Prof. J.A. Czubka w Zakładzie Fizyki Transportu Promieniowania, zapoznanie się z zagadnieniami fuzji termojądrowej, czystej energii dla przyszłości 14

4 Zwiedzający mogli również zapoznać się na specjalnej ścieżce dydaktycznej z wielkimi eksperymentami badawczymi prowadzonymi na świecie z udziałem naukowców z Polski, w tym z IFJ PAN: na Wielkim Zderzaczu Hadronów (LHC) eksperymenty ATLAS, ALICE i LHCb w CERN (Korzystając z przygotowanego specjalnie na tę okazję tele-mostu można było porozmawiać bezpośrednio z naukowcami w CERN), a także eksperymenty Belle/BelleII w Japonii i ICARUS we Włoszech oraz Obserwatorium Pierre Auger w Argentynie. c) Dużym zainteresowaniem cieszył się spektakl Gwiezdny pył z cyklu: Fizyka Największe widowisko wszechświata, wg scenariusza i w reżyserii dr hab. Jerzego Grębosza. Spektakl, oparty na połączeniu prowadzonych "na żywo" doświadczeń oraz fascynujących sekwencji filmowych, prezentowany był dwukrotnie w specjalnie przystosowanej do tego celu Auli IFJ PAN. d) Kolejną propozycją dla gości były wykłady popularnonaukowe opisujące niektóre spośród najważniejszych osiągnięć IFJ PAN: Fizyka w walce z rakiem od Marii Curie-Skłodowskiej do terapii protonowej; Prof. dr hab. Paweł Olko Jak ugotować zupę z jąder atomowych; Prof. dr hab. Marek Kowalski Astronomia najwyższych energii: niebo w promieniowaniu gamma projekt CTA; dr hab. Jacek Niemiec e) Pokaz doświadczeń fizycznych Triki fizyki, obejmujący demonstracje niebanalnych doświadczeń fizycznych objaśniających zjawiska z codziennego życia i połączony z konkursami dla publiczności adresowany był do najmłodszych gości Nocy Naukowców. f) W ciągu całej Nocy cyklicznie wyświetlane były filmy popularnonaukowe: Tajemniczy świat jąder atomowych, Terapia protonowa nowotworów oka, Badamy tajemnice DNA, których twórcą jest dr hab. inż. Jerzy Grębosz g) Dla zwiedzających została przygotowana również dodatkowa atrakcja-niespodzianka gra terenowa Podchody fizyczne. Gracze mieli rozwiązać 6 różnorodnych zadań rozmieszczonych na terenie Instytutu. Prawidłowa odpowiedź prowadziła do następnego zadania, nieprawidłowa na manowce. Za prawidłowe rozwiązanie wszystkich zadań przysługiwały specjalnie zaprojektowane nagrody: kubki, smycze oraz latarki z logo IFJ PAN. 7. Przyjmowanie wycieczek do laboratoriów Instytutu w ciągu roku Poza wydarzeniami otwartymi takimi jak Małopolska Noc Naukowców Instytut umożliwia zwiedzanie wybranych laboratoriów dla zorganizowanych grup także w ciągu roku. W roku 2014 Instytut odwiedziły 34 wycieczki, liczące łącznie 1031 osób, w tym: - z gimnazjów 240 osób (16 grup) - ze szkół średnich i pomaturalnych: 460 osób (30 grup) - ze szkół wyższych: 311 osób (20 grup) - Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii, Oddział Krakowski 20 osób Wycieczki wybierają program zwiedzania spośród udostępnianych laboratoriów, zwykle 2-3 dla każdej grupy, gdzie mogą wysłuchać półgodzinnej prelekcji na temat badań prowadzonych w danej pracowni. 15

5 Wyświetlane są filmy popularnonaukowe: Tajemniczy świat jąder atomowych i Badamy tajemnice DNA (aut. dr hab. inż. J. Grębosz, mgr inż. M. Ziębliński). Nauczyciele, opiekunowie grup otrzymują w prezencie na płycie CD oba wymienione filmy, a także film zrealizowany w oparciu o badania i terapię przeprowadzaną w IFJ PAN pt. Terapia protonowa nowotworów oka (aut. dr hab. inż. J. Grębosz). 8. Udział w akcji X International Master Classes W dniach w Krakowie oraz w Bielsku-Białej przeprowadzone były wykłady i ćwiczenia edukacyjne w ramach X Międzynarodowych Warsztatów Fizyki Cząstek Elementarnych International MasterClasses Hands on Particle Physics. Zajęcia te, koordynowane przez International Particle Physics Outreach Group, odbywały się w kilkudziesięciu krajach świata. W ćwiczeniach, organizowanych przez dr hab. Krzysztofa Woźniaka, wzięło udział ok. 260 uczniów ze szkół ponadpodstawowych z Krakowa i Bielska- Białej oraz ich okolic. Na wykładach uczestnicy Warsztatów zapoznali się z podstawami fizyki cząstek elementarnych oraz metodami badań stosowanymi z tej dziedzinie. Dokonali też samodzielnej analizy najnowszych danych doświadczalnych z eksperymentu ATLAS przy LHC, związanych z niedawno odkrytą cząstką Higgsa. Otrzymane wyniki zostały omówione podczas wideokonferencji z udziałem kilku zagranicznych ośrodków oraz fizyków w CERN. 9. Warsztaty edukacyjne dla uczniów liceum "Fizyka cząstek elementarnych" W dniach października 2014 odbył się cykl warsztatów popularnonaukowych "Fizyka cząstek elementarnych" organizowanych przez Instytut Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie oraz Polską Akademię Nauk (Wydział III). W ramach zajęć 13 uczniów małopolskich liceów miało możliwość zapoznania się z podstawami fizyki cząstek elementarnych oraz najnowszymi wynikami badań w tej dziedzinie. Aby zakwalifikować się do uczestnictwa w projekcie, uczestnicy musieli wykonać eksperymentalne zadanie kwalifikacyjne. Dane uzyskane przez uczestników w zadaniu kwalifikacyjnym służyły podczas warsztatów do ćwiczeń z podstaw statystycznego opracowywania pomiarów. Następnie uczestnicy wyprowadzili teoretyczne przewidywanie na mierzoną zależność i porównali ją do wyniku doświadczalnego. Na kolejnych zajęciach uczestnicy, używając prostych metod modelowania komputerowego, rozwiązywali problem rozpraszania dwóch cząstek oddziałujących ze sobą elektrostatycznie. Rezultatem były wykresy torów rozpraszania. Na ostatnich zajęciach uczestnicy porównali wyniki modeli opracowanych podczas pierwszych i drugich zajęć do wyników pomiarów rozpraszania elastycznego przeprowadzonych na Wielkim Zderzaczu Hadronów LHC. Zajęcia praktyczne przeplatane były wykładami popularnonaukowymi, przybliżającymi uczniom najnowsze techniki badawcze oraz najważniejsze wyniki w fizyce cząstek elementarnych. Przeprowadzone warsztaty spotkały się z bardzo dobrym odbiorem uczestników. Opinie te znalazły odzwierciedlenie w przeprowadzonej ankiecie, w której warsztaty uzyskały średnio 4.6 na 5 punktów. Pomysłodawcami i koordynatorami projektu byli dr Maciej Trzebiński, dr Rafał Staszewski, prof. dr hab. Janusz Chwastowski. 10. Zagraj w naukę! - projekt popularyzatorski W dniu 13 grudnia 2014 roku odbył się finał projektu Zagraj w naukę! organizowanego przez dr. Macieja Trzebińskiego we współpracy z Fundacją na rzecz nauki Polskiej oraz IFJ PAN, w ramach konkursu engage projektu SKILLS. Projekt adresowany był do uczniów szkół ponadgimnazjalnych z Bielska-Białej i okolic. Jego celem było zaprezentowanie młodzieży najnowszych wyników badań w dziedzinie fizyki oraz 16

6 przekazanie umiejętności przydatnych zarówno w kontekście innych konkursów fizycznych, jak i w perspektywie studiów wyższych. Zakwalifikowani uczniowie wzięli udział w cyklu sześciu zajęć zorganizowanych przez pracowników IFJ PAN. Na zajęciach zostały zaprezentowane podstawy współczesnej fizyki cząstek elementarnych oraz najnowsze eksperymenty prowadzone w tej dziedzinie nauki. Duży nacisk położony został na ćwiczenia praktyczne, podczas których uczestnicy zapoznali się z metodami opracowania wyników pomiarów, podstawami programowania mikrokontrolerów, komputerową analizą danych oraz podstawami modelowania komputerowego. Projekt zakończył się konkursem, który miał miejsce w IFJ PAN w Krakowie. Drużyny zmagały się z rozwiązaniem siedmiu zestawów zadań. Rywalizacja była emocjonująca i zacięta, a o wygranej zadecydowały pojedyncze punkty. Każdy z uczestników biorących udział w konkursie otrzymał nagrody: zestaw elektroniki oraz książki. Uczniowie bardzo dobrze ocenili przeprowadzone zajęcia spełniły, a nawet przerosły one ich oczekiwania. Zarówno ćwiczenia praktyczne, takie jak programowanie elektroniki, oraz wykłady spotkały się z entuzjastycznym odbiorem uczniowie podkreślali nietuzinkowość oraz wysoki poziom stawianych przed nimi zadań jak i dobrą organizację. 11. Udział w ADAMED SmartUP - programie naukowo edukacyjny dla nauk przyrodniczych i ścisłych Program ADAMED SmartUP został przygotowany przez Fundację Grupy ADAMED. Grupa ADAMED to polska firma farmaceutyczno-biotechnologiczna, której podstawą działalności jest innowacja płynąca z synergii nauki i nowoczesnych technologii. W ramach programu ADAMED SmartUP stworzona została witryna internetowa, gdzie współpracujący badacze, popularyzatorzy nauki, w ciekawy i przystępny sposób prezentują różne tematy naukowe. W 2014 roku dr Michał Krupiński z IFJ PAN zrealizował w laboratoriach IFJ PAN i opublikował na tym portalu trzy filmy popularnonaukowe: Wszystko jest magnetyczne - publikacja na stronie: Oswoić promieniotwórczość - publikacja na stronie: Pędzące cząstki - publikacja na stronie: Cykl pokazów popularyzujących naukę dla dzieci i młodzieży Kosmos w naszym domu Z okazji zbliżającego się w 2015 jubileuszu swego powstania Instytut rozpoczął roczną akcję popularyzacji pt. 60 lat istnienia IFJ. Rozpoczynając cykl imprez związanych z jubileuszem zaprosiliśmy nauczycieli i uczniów na widowisko popularnonaukowe poświęcone fizyce oraz nowym materiałom i technologiom, zatytułowane Kosmos w naszym domu. Autorem i wykonawcą widowiska był znany z telewizji radia red. Wiktor Niedzicki. Pokazy odbywały się w Auli Instytutu dwukrotnie w ciągu dnia w okresie od 15 do 18 grudnia 2014 i cieszyły się wielkim zainteresowaniem. Obejrzało je z wielkim aplauzem ponad 1300 uczniów ze szkół podstawowych i gimnazjów Krakowa i okolic. Informacje o tej akcji popularyzacyjnej zatytułowanej IFJ dzieciom podało polskie radio, oraz liczne portale internetowe, Nauka w Polsce, Gazeta Wyborcza i inne. 17

7 13. Wystawa Breakup, czyli rozpad deuteronu "Breakup" to wystawa czasowa od 5 listopada 2014 do 1 marca 2015 r., zorganizowana przez Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie, których celem było prezentowanie badań prowadzonych przez krakowskich naukowców. Na wystawie znajdowaly się detektory, używane przez fizyków jądrowych do badania reakcji rozpadu deuteronu (jądra złożonego z protonu i neutronu). W skład grupy eksperymentalnej, której badania pokazało Muzeum, poza naukowcami z krakowskich ośrodków: Instytutu Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Instytutu Fizyki Jądrowej PAN, wchodzili również badacze z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Śląskiego, Instytutu Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Warszawskiego i holenderskiego Kernfysisch Versneller Instituut w Groningen. 14. Wsparcie Małopolskiego Konkursu z Fizyki i Astronomii w roku szkolnym 2013/2014 Głównym organizatorem jest Kuratorium Oświaty przy współudziale Oddziału Krakowskiego PTF. Konkurs adresowany jest do uczniów gimnazjów województwa małopolskiego. W roku 2014 Instytut Fizyki Jądrowej ufundował nagrody książkowe dla nauczycieli, którzy przygotowywali zwycięskich uczniów. 15. Wsparcie Ogólnopolskiego Konkursu Eksperyment Łańcuchowy Drugą edycję Ogólnopolskiego Konkursu Eksperyment Łańcuchowy w dniu 31 maja 2014 r. zorganizowali studenci Koła Naukowego Biofizyki Molekularnej i Fizyki Medycznej oraz Instytut Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wydarzenie to patronatem honorowym objęli m.in. Wojewoda Małopolski oraz Prezydent Miasta Krakowa. W konkursie, który cieszył się dużym zainteresowaniem, wzięły udział drużyny z całej Polski. Instytut Fizyki Jądrowej PAN wsparł to przedsięwzięcie fundując główną nagrodę dla zwycięskiego zespołu w kategorii szkoła średnia i studenci. 16. Wykłady popularyzatorskie na zaproszenie różnych instytucji dr inż. Michał Krupiński: Warszawa, Polska Agencja Prasowa, mini-wykład i pokaz Fizyka spaghetti, lasagne i innych makaronów Gdynia, Centrum Nauki Experyment, pokaz doświadczeń Kilka łyków fizyki w ramach wydarzenia Z miłości do nauki Kraków, Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych, wykład w ramach cyklu Granice Nauki pt. Sięgając, gdzie wzrok nie sięga granice mikroskopii Kraków, Politechnika Krakowska, Wydział Fizyki, Matematyki i Informatyki, wykład otwierający II Krakowską Sesję Kół Naukowych Fizyków pt. Niekonwencjonalne metody nanostrukturyzacji materiałów magnetycznych - 30 kwietnia 3 maja 2014 Serock, Wielodyscyplinarny obóz naukowy uczestników programu pomocy wybitnie zdolnym Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci, warsztaty Fizyczne lanie wody, czyli oscylatory sprzężone Serock, Ogólnorozwojowy wielodyscyplinarny obóz naukowy uczestników programu pomocy wybitnie zdolnym Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci, wykład Fizyka jazdy na rowerze Kraków, Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych, Festiwal Rewolucje, wykład i spotkanie z publicznością pt. Jesteś promieniotwórczy Kraków, Forum Przestrzenie, warsztaty Kids Lab pt. Fizyka muzyki Warszawa, Politechnika Warszawska, Dni Nauki na kongresie Awangarda, wykład Co ma wspólnego kawa z twoim komputerem?, 18

8 Warszawa, Politechnika Warszawska, Dni Nauki na kongresie Awangarda, wykład Fizyka spaghetti, lasagne i innych makaronów Kraków, Uniwersytet Jagielloński, wykłady inauguracyjne Uniwersytetu Dzieci w Krakowie Co to jest fizyka? Warszawa, Warsztaty Przyrodnicze Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci kurs Jak analizować dane naukowe? Warszawa, Warsztaty Przyrodnicze Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci warsztaty Komunikacja w nauce. Jak przygotować plakat naukowy? Kraków, Nowohuckie Centrum Kultury, warsztaty w ramach Nowohuckiego Uniwersytetu Dzieci pt. Odkryj świat dźwięków dr Anna Wiecheć - 16 styczeń Kwasy i zasady wykład z prezentacją i wspólnym wykonywaniem doświadczeń, Szkoła Podstawowa nr 2 w Chrzanowie - 25 luty "Eksperymentowanie jest super" - przedstawienie na czym polega praca w laboratorium i wykonywanie doświadczeń wspólnie z dziećmi, Przedszkole Samorządowe nr 10 w Chrzanowie - 19 marzec Właściwości fizyko-chemiczne i znaczenie biologiczne cząsteczki wody - wykład z prezentacją i wspólnym wykonywaniem doświadczeń, Szkoła Podstawowa nr 2 w Chrzanowie - 18 czerwiec Dziecięca Akademia Rozwoju, Chrzanów Doświadczenia z jajkiem - chemia, fizyka i biologia w doświadczeniach z jajkiem - 27 listopad 2014 "P- jak powietrze, W-jak woda" przeprowadzanie razem z dziećmi doświadczeń w celu porównania fizyko-chemicznych właściwości gazów i cieczy. Szkoła Podstawowa nr 2 w Chrzanowie, - 20 grudnia 2014 Dlaczego dzieci są wyższe od swoich rodziców? wykład dla Małopolskiego Uniwersytetu dla Dzieci mgr inż. Paweł Janowski (ISD) - wykłady i pokazy tematyczne na zaproszenie przedszkoli, szkół i uczelni: około 15 takich wykładów i pokazów w roku ubiegłym, w tym: 14 listopada w Jastrzębiu-Zdroju; wykład i pokaz eksperymentów dla przedszkolaków pt. Naprawdę mroźna zima, czyli świat w ciekłym azocie, na inauguracji Uniwersytetu Przedszkolaka "AGH Jastrząbki" prowadzonego przez Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny AGH w Jastrzębiu-Zdroju. wykład Promieniowanie wokół nas wygłoszony na Delta Optical AstroShow obok wykładu Wiktora Niedzickiego O świetle - udział w XIV Spotkaniu Ogólnopolskiego Klubu Demonstratorów Fizyki; prezentacja zestawów doświadczalnych samoorganizacja magnesów i cztery żarówki niecodziennego obwodu elektrycznego - założenie i administrowanie największym polskim forum internetowym poświęconym fizyce na wszystkich poziomach nauczania: Ars Physica. Fizyka dla każdego - pomysł i prowadzenie projektu Kartka z naukowego kalendarza na forum Ars Physica oraz w portalu facebook; dr Stanisław Kwieciński maj 2014; wykład dla Uniwersytetu Dzieci w Krakowie: "Jak Działa Elektrownia Jądrowa?". dr hab. Krzysztof Kozak 9 czerwca 2014, wykład pod tytułem: Promieniotwórczość w środowisku. Spektrometria promieniowania gamma w ławce szkolnej Prywatne Gimnazjum nr 3, DONA, Kraków. 19

9 prof. dr hab. Paweł Olko, - 20 października 2014, wykład pod tytułem: Fizyka w walce z rakiem od Marii Skłodowskiej do terapii protonowej. Kawiarnia Naukowa Polskiej Akademii Umiejętności. - głos w dyskusji panelowej "Oblicza Fizyki - Między fascynacją a niepokojem"; 5 grudnia 2014 r. w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Śląskiego. dr hab. Paweł Jochym 18 października 2014, wykład: Historia obserwacji gwiazd zmiennych w MOA - Młodzieżowym Obserwatorium Astronomicznym, podczas VII Międzynarodowej Konferencji Astronomia XXI wieku i jej nauczanie, Niepołomice. dr Maciej Trzebiński: - 12 maja 2014, wykład W jaki sposób dokonujemy odkryć na LHC? wygłoszony dla Naukowego Koła Fizyków Uniwersytetu Jagiellońskiego - 17 maja 2014, wykład Odkrycia w fizyce cząstek elementarnych inaugurujący II Krakowską Sesję Kół Naukowych Fizyków organizowaną przez Politechnikę Krakowską - 20 maja 2014, wykład Za co płacimy uczonym? wygłoszony dla Naukowego Koła Fizyków Kwark Politechniki Krakowskiej - 10 grudnia 2014, wykład Parę słów o fizyce cząstek elementarnych wygłoszony dla Studenckiego Koła Naukowego Wentylacji, Klimatyzacji i Ogrzewnictwa EQUILIBRIUM Politechniki Krakowskiej. dr Dominik Derendarz, dr Paweł Malecki, dr Rafał Staszewski, dr Maciej Trzebiński, - 26 maja 2014, prezentacja działalności Zakładu Eksperymentu ATLAS dla studentów fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. - dr Michał Dyrda - Badania centrów burzowych, , Gimnazjum w Gibach 17. Media informacyjne W 2014 Instytut upublicznił doniesienia o trzech istotnych publikacjach naukowych powstałych we współpracy międzynarodowej, z dużym udziałem grupy z IFJ PAN, na zagranicznych naukowych serwisach prasowych: AphaGalileo oraz EurekAlert! Notatki o tych publikacjach ukazały się także w szeregu mediów informacyjnych w Polsce, w tym PAP Nauka w Polsce. Notatki te miały ponad 2000 otwarć każda. Signatures of Alfa Clustering in Light Nuclei from Relativistic Nuclear Collisions W. Broniowski, Enrique Arriola; Physical Review Letters, 112, (2014) Isospin Character of Low-Lying Pygmy Dipole States in 208Pb via Inelastic Scattering of 17O Ions F. C. L. Crespi et al.; Physical Review Letters 113, , 4 July 2014; DOI: /PhysRevLett NUNDO: a numerical model of a human torso phantom and its application to effective dose equivalent calculations for astronauts at the ISS M. Puchalska, P. Bilski, T. Berger, M. Hajek, T. Horwacik, Ch. Körner, P. Olko, V. Shurshakov, G. Reitz; Radiation and Environmental Biophysics (2014) 53: ; DOI /s Ponadto rok 2014 obfitował w bardzo dużą liczbę wywiadów publikowanych w codziennej prasie jak i artykułów w miesięcznikach o zasięgu ogólnopolskim, a także w liczny udział w programach popularno-naukowych w telewizji i radio. Ukazało się także bardzo dużo informacji na portalach internetowych. Główne tematy tych doniesień związane były z: 20

10 badaniami w CERN na Wielkim Zderzaczu Hadronów i poszukiwaniem cząstkihiggsa, ogólnie badaniami prowadzonych w IFJ PAN, osiągnięciami Instytutu oraz planami na przyszłość ze szczególnym akcentem na budowę Centru Cyklotronowego Bronowice i programem terapii nowotworów w tym Centrum jak również z programem badań fizycznych i interdyscyplinarnych tam planowanych. Kolejne tematy dotyczyły: - otwarcia eksperymentalnego reaktora syntezy jądrowej Instytucie Fizyki Plazmy Max Planck w niemieckim Greifswald (znaczący udział IFJ PAN w budowie), badań nad skuteczniejszymi metodami magazynowania wodoru realizowanych w ramach Polsko- Szwajcarskiego Programu Badawczego; - początków obrazowania MR w Polsce i udziale naukowców z Instytutu Fizyki Jądrowej; - uroczystości nadania imienia Profesora Mariana Mięsowicza nowej ulicy, inauguracji prototypu małego teleskopu dla obserwatorium CTA i jego instalacji w IFJ PAN; nowych wyników badań międzynarodowego zespołu fizyków we Włoszech z użyciem spektrometru AGATA dotyczące zaobserwowania po raz pierwszy z tak dużą dokładnością drgania powierzchni ciężkiego jądra atomowego, ołowiu 208Pb. tzw. rezonansów pigmejskich; - testów oddechowych wykrywających choroby nerek, których metoda opracowana jest w IFJ PAN; - o wynikach jakie wykazał międzynarodowy eksperyment ESA o akronimie Matroshka, dla którego naukowcy z Instytutu Fizyki Jądrowej PAN przygotowali detektory rejestrujące dawki kosmicznego promieniowania. 21