Obliczenia geograficzne - przykłady

Transkrypt

1 bliczenia geograficzne - przykłady Zmiany temperatury wraz z wysokością Wilgotne powietrze na każde 100 metrów wysokości zmienia swoją temperaturę o 0,5, powietrze suche o 1, natomiast powietrze częściowo nasycone wilgocią o 0,6 0,65. rzyjmuje się jednak zwykle średnia wartość 0,6 na każde 100 metrów wysokości. Zad 1. blicz o ile spadła i jaka wartość osiągnęła temperatura powietrza na szczycie (1890 m n.p.m.), w stosunku do punktu w dolinie (730 m n.p.m.). Temperatura w dolinie wynosiła 5 a powietrze było częściowo nasycone wilgocią. Wynik podaj z dokładnością do 0,1. 1. Wyznaczamy wysokość względną szczytu w stosunku do doliny, czyli inaczej różnicę wysokości bezwzględnych tych punktów: hwzgl hsz hdol m. bliczamy zmianę temperatury przypadającą na 1160 m, wiedząc, że dla powietrza częściowo nasyconego wilgocią na każde 100 m wysokości przypada zmiana temperatury równa 0,6. 0,6 100 m 1180 m 0, m 7, m 7,1 3. Wznosząc się na szczyt obserwujemy spadek temperatury i dlatego od temperatury w dolinie odejmujemy różnicę temperatur. amiętamy o podaniu wyniku z właściwą dokładnością tsz tdol t 5 7,1, 1 4. trzymujemy zatem, że temperatura spadła o 7,1, i na szczycie wyniosła,1. bliczenia związane ze skalą rzykładowy zapis 1 : oznacza pomniejszenie mapy w stosunku do rzeczywistości razy, a zatem 1 cm na mapie odpowiada cm w terenie. Taka informacja nie jest jednak przyjemna dla oka, a zatem stosuje się zamianę mianownika skali na metry, bądź kilometry. Aby zamienić mianownik skali na metry usuwamy z niego dwa zera, co jest równoznaczne z przesunięciem przecinka o pozycje w lewo. Gdy ten zapis jeszcze nie jest dla nas korzystny możemy pozbyć się kolejnych trzech zer (przesunięcie przecinka o kolejne 3 miejsca w lewo) i uzyskujemy zamianę na kilometry. Zad. Zamień skalę liczbową na mianowaną a mianowaną na liczbową: a) 1 : onieważ mianownik skali liczy 8 cyfr, stosujemy bezpośrednią zamianę na kilometry, usuwając jednocześnie 5 zer 1 : Wprowadzamy obok licznika ułamka symbol cm a obok mianownika km i gotowe: 1 cm : 50 km b) 1 : onieważ mianownik skali liczy tym razem 4 cyfry, stosujemy zamianę na metry, usuwając zera 1 : 000. Wprowadzamy obok licznika ułamka symbol cm a obok mianownika m i gotowe: 1 cm : 0 m c) 1 cm 1,5 km 1. onieważ skala mianowana centymetry zamienia na kilometry, musimy usunąć jednostki, a mianownik pomnożyć przez : (1, ). Wykonujemy mnożenie i otrzymujemy skalę liczbową: 1 : d) 1 cm 75 m 1. onieważ skala mianowana centymetry zamienia w tym przypadku na metry, usuwamy jednostki, a mianownik mnożymy przez : (75 100). Wykonujemy mnożenie i otrzymujemy skalę liczbową: 1 : 7500

2 Zad. 3. Droga krajowa na mapie w skali 1 : długość 4 cm. blicz jej długość w rzeczywistości. 1. Zamieniamy skalę liczbowa na mianowaną, tak samo jak w zadaniu poprzednim i otrzymujemy: 1 : cm 7,5 km. Korzystając z właściwości proporcji oraz skali mianowanej obliczamy rzeczywistą długość drogi 1 cm 7,5 km 4 cm 7,5 km 180 km 4 cm 1cm 3. trzymujemy zatem odpowiedź: Długość drogi krajowej wynosi 180 km. Zad 4. blicz powierzchnię gruntów ornych na mapie w skali 1 : , jeśli w terenie ma ono km. 1. Zamieniamy skalę liczbową na mianowaną a następnie podnosimy ją do kwadratu, otrzymując tzw. skale polową 1 : cm 50 km (1 cm) (50 km) 1 cm 500 km Korzystając z właściwości proporcji oraz skali polowej obliczamy powierzchnię na mapie 1 cm 500 km 1cm 1500 km 5 cm 1500 km 500 km 3. Zapisujemy odpowiedź: owierzchnia gruntów ornych, na mapie, jest równa 5 cm. bliczenia związane z ludnością Demografia to nauka zajmująca się społecznością ludzką. W zakresie jej badań znajdują się m. in.: gęstość zaludnienia G, przyrost naturalny, saldo migracji S, przyrost rzeczywisty RZ oraz stopy tych wielkości. Gęstość zaludnienia: rzyrost naturalny: G, gdzie liczba mieszkańców, powierzchnia terenu, który oni zamieszkują, U Z, gdzie U liczba żywych urodzeń, Z liczba zgonów, U Z Stopa (współczynnik) przyrostu naturalnego: S 1000 Saldo migracji: S I E, gdzie I liczba imigrantów, Z liczba emigrantów, I E Stopa (współczynnik) salda migracji: S S 1000, rzyrost rzeczywisty: RZ Stopa (współczynnik) salda migracji: S 1000 S S R lub R S rzyrost naturalny, saldo migracji i przyrost rzeczywisty a także stopy ww. wielkości mogą być wielkościami zarówno dodatnimi jak i ujemnymi. ależy pamiętać jednak, w jaki sposób interpretować otrzymany wynik i że wielkość i jej stopa muszą mieć dla danego przypadku taki sam znak. oniższe tabele zawierają dane demograficzne dla województwa wielkopolskiego za rok 010, niezbędne do prezentacji rozwiązań zadań 5 9 Liczba ludności osób owierzchnia km Urodzenia żywe U osób Imigracje I osób Zgony Z osób Emigracje E osób

3 Zad 5. blicz średnia gęstość zaludnienia w województwie wielkopolskim. 1. Liczbę ludności i powierzchnię terenu, który zamieszkuje ta ludność, podstawiamy do wzoru pamiętając o tym, żeby dane były przedstawione w odpowiednich jednostkach: osób km. odstawiamy dane do wzoru: G 115 osób / km trzymujemy średnią gęstość zaludnienia w województwie, równą 115 osób / km Zad 6. blicz przyrost naturalny i stopę przyrostu naturalnego w województwie wielkopolskim. 1. odobnie jak poprzednio liczbę ludności, ilość urodzeń żywych i zgonów przedstawiamy w tych samych jednostkach: osób U osób Z osób. odstawiamy dane do wzorów: U Z osób S U Z ,9. trzymujemy przyrost naturalny w wysokości osób i stopę przyrostu naturalnego na poziomie,9. Uzyskany wynik możemy interpretować w taki sposób, że przewaga urodzeń nad zgonami osób oraz, że na każde 1000 osób zamieszkujących województwo więcej o,9 osoby się rodzi niż umiera. Zad 7. blicz saldo migracji i stopę salda migracji w województwie wielkopolskim. 1. odobnie jak poprzednio liczbę ludności, ilość imigrantów i emigrantów przedstawiamy w tych samych jednostkach: osób I osób E osób. odstawiamy dane do wzorów: S S S I E osób U Z ,5. trzymujemy saldo migracji w wysokości osób i stopę salda migracji na poziomie 0,5. Uzyskany wynik możemy interpretować w taki sposób, że przewaga imigrantów nad emigrantami wynosi osób oraz, że na każde 1000 osób zamieszkujących województwo więcej o 0,5 osoby przyjeżdża niż wyjeżdża. Zad 8. blicz przyrost rzeczywisty i stopę przyrostu rzeczywistego w województwie wielkopolskim. 1. odobnie jak poprzednio liczbę ludności, przyrost naturalny i saldo migracji przedstawiamy w tych samych jednostkach: osób osób S osób S,9 S S 0,5. odstawiamy dane do wzorów: S RZ R osób ,4 lub S R S S,9 + 0,5 3,4. trzymujemy przyrost rzeczywisty w wysokości osób i stopę przyrostu rzeczywistego na poziomie 3,4.

4 bliczenia związane z czasem Z ruchu wirowego Ziemi dookoła własnej osi wynikają różnice czasowe na Ziemi. rzemieszczając sie w kierunku wschodnim, obserwujemy wcześniejsze górowanie słońca, a zatem jest późniejsza pora. W tym przypadku musimy dodawać różnicę czasową, którą wyliczamy, korzystając z następujących zależności: ełny obrót Ziemi dookoła własnej osi (360 ) odpowiada 1 dobie, a zatem 15 obrotu Ziemi dookoła własnej osi odpowiada 1 godzinie różnicy czasu, 1 obrotu Ziemi dookoła własnej osi odpowiada 4 minutom różnicy czasu, rzemieszczając sie w kierunku zachodnim, obserwujemy późniejsze górowanie słońca, a zatem jest wcześniejsza pora. W tym przypadku musimy odejmować różnicę czasową, którą wyliczamy. Zad 9. blicz różnicę czasu słonecznego pomiędzy iami (81 W) a Bielskiem Białą (19 0 E), oraz którą godzinę czasu słonecznego wskaże zegar w iami, jeśli w Bielsku Białej jest h W 0 19 E 88 E iami Greenwich Bielsko B. Kalkuta 1. bliczamy różnicę długości geograficznych obu miast, tzn. Bielska Białej i iami. onieważ przekraczamy południk 0, wykonujemy dodawanie Zamieniamy wyliczoną wcześniej różnicę kątową na czas, pamiętając, że 1 odpowiada 4 minutom, a 15 1 godzinie. Uzyskaną ilość minut dzielimy przez 60 i otrzymujemy ilość godzin ' ' 400 ' 6h 40 ' 3. W celu obliczenia godziny, którą wskazuje zegar w iami określamy kierunek, w którym poruszamy się chcąc dojechać z Bielska Białej do tego miasta. onieważ jest to zachód, to wyliczoną różnicę czasu odejmujemy od godziny, która panuje, na 19 E h 40 ' Z powyższych obliczeń wynika, że w tym samym czasie, co w Bielsku Białej jest godzina czasu słonecznego, to w iami zegar wskazuje godzinę bliczenia związane z wysokością słońca Z ruchu obiegowego Ziemi dookoła Słońca wynika różna intensywność ogrzewania powierzchni, co w dużej części wiąże się z różnicami kątów padania promieni słonecznych na powierzchnię Ziemi. Zasada obliczeń wysokości Słońca nad horyzontem, w momencie górowania, polega na obliczeniu różnicy szerokości geograficznych pomiędzy miejscem górowania słońca w Zenicie i miejscem, dla którego wykonujemy obliczenia, a następnie odjęcia wspomnianej wartości od 90 Warto jeszcze zwrócić uwagę na fakt, że obserwując słońce z półkuli północnej, z szerokości umiarkowanych lub okołobiegunowych, widzimy słońce po południowej stronie nieba, gdyż góruje ono w zenicie tylko w strefie międzyzwrotnikowej. Zad 10. blicz wysokość Słońca w następujących miejscach w określonych dniach: Buenos Aires (36 S) 3. IX 1. onieważ i słońce góruje na Równiku, to obliczenia są uproszczone. W pierwszej kolejności obliczamy różnicę szerokości geograficznych miejsca górowania słońca w zenicie ( równik) i miejsca, dla

5 którego liczymy wysokość słońca (Buenos Aires) d kąta górowania słońca w zenicie (90 ) odejmujemy wyliczoną wcześniej różnicę i otrzymujemy wysokość słońca nad horyzontem w określonym miejscu: trzymujemy odpowiedź: romienie słoneczne, 3. 09, w momencie górowania w Buenos Aires, padają na powierzchnię Ziemi pod kątem 54. Spitsbergen (78 0 ). XII 1. onieważ. 1 słońce góruje na Zwrotniku Koziorożca, to w obliczeniach uwzględniamy to. W pierwszej kolejności obliczamy różnicę szerokości geograficznych miejsca górowania słońca w zenicie i miejsca, dla którego liczymy wysokość słońca (Spitsbergen). onieważ przekraczamy równik, to wykonujemy dodawanie d kąta górowania słońca w zenicie (90 ) odejmujemy wyliczoną wcześniej różnicę i otrzymujemy wysokość słońca nad horyzontem w określonym miejscu: < 0 3. trzymujemy wynik mniejszy od 0, co interpretujemy w taki sposób, że promienie słoneczne w tym dniu nie docierają nad to miejsce, a zatem panuje tam noc polarna. 78 Spitsbergen 3 7 (Z. Raka. 06) (Równik i 3. 09) S (Z. Koziorożca. 1) 36 S Buenos Aires pracował: mgr inż. Bartosz Stasicki zęść definicji i pojęć zaczerpnięto z Wikipedii oraz ze strony GUS.