Bruksela, 27 września 2016 r. (OR. en)

Transkrypt

1 Rada Unii Europejskiej Bruksela, 27 września 2016 r. (OR. en) 12606/16 SOC 565 EM 375 ECOFIN 837 EDUC 302 PISMO PRZEWODNIE Od: Komitet Ochrony Socjalnej Do: Komitet Stałych Przedstawicieli (część I) / Rada Dotyczy: Przegląd sytuacji w dziedzinie zatrudnienia Sprawozdanie na temat kluczowych wyzwań społecznych oraz główne postulaty Komitetu Ochrony Socjalnej Zatwierdzenie Delegacje otrzymują w załączeniu główne postulaty wyżej wymienionego sprawozdania w brzmieniu ostatecznie ustalonym przez Komitet Ochrony Socjalnej w dniu 19 września 2016 r.; mają one zostać zatwierdzone przez Radę (EPSCO) w dniu 13 października 2016 r. Pełne sprawozdanie zamieszczono w dok / /16 ap/md/zm 1

2 Komitet Ochrony Socjalnej Główne postulaty Komitetu Ochrony Socjalnej dotyczące sytuacji społecznej oraz priorytetów reform polityki społecznej na szczeblu UE 1. Zgodnie z mandatem, jaki nadaje mu art. 160 TFUE, Komitet Ochrony Socjalnej przedstawił Radzie swoje roczne sprawozdanie na temat sytuacji społecznej w UE oraz na temat zmian w zakresie tej polityki w państwach członkowskich. Sprawozdanie to przygotowano na podstawie najnowszych dostępnych danych i informacji 1. Na tej podstawie Komitet Ochrony Socjalnej zwraca uwagę na następujące ustalenia oraz wspólne priorytety reform polityki socjalnej, które to priorytety powinny ukierunkowywać prace podczas przygotowywania rocznej analizy wzrostu gospodarczego na 2017 r. 2. Ostatnia aktualizacja przeglądu sytuacji w dziedzinie ochrony socjalnej wskazuje na dalszą korzystną ewolucję rynku pracy, więcej wskaźników demonstruje też pozytywne zmiany. 3. Niemniej jednak UE jest nadal znacznie opóźniona w realizowaniu zakładanego na 2020 r. celu w zakresie włączenia społecznego, jako że łączne wartości wskaźnika zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym w UE nadal wskazują na stagnację na wysokim poziomie. 4. W odniesieniu do UE zidentyfikowano następujące tendencje społeczne wymagające obserwacji: ogólne stałe pogarszanie się wskaźnika ubóstwa względnego, jego głębokości i trwałości; 1 Dokonano tego w oparciu o Przegląd sytuacji w dziedzinie ochrony socjalnej oraz o sprawozdania państw członkowskich dotyczące reform /16 ap/md/zm 2

3 wzrost liczby osób żyjących w gospodarstwach domowych osób quasi-bezrobotnych, wraz ze wzrostem wskaźnika zagrożenia ubóstwem osób żyjących w takich gospodarstwach. 5. W 2014 r. 26,1 mln dzieci w UE-28 było zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, co odpowiada około 1/5 wszystkich osób żyjących w ubóstwie i wykluczonych społecznie. 6. Najnowsze dane wskazują na ponowny wzrost dochodów gospodarstw domowych w wielu państwach członkowskich, co prowadzi do obniżenia wskaźników pogłębionej deprywacji materialnej i zmniejszenia ciężaru kosztów mieszkaniowych w kilku krajach. 7. Najważniejszymi wyzwaniami w UE pozostają bezrobocie długotrwałe oraz wciąż stosunkowo niskie szanse młodzieży (15 24) na zatrudnienie. W ostatnim okresie odnotowano jednak pewne pozytywne zmiany w postaci spadku odsetka młodzieży NEET oraz stopy bezrobocia młodzieży. 8. Współczynnik aktywności zawodowej pracowników w starszym wieku oraz poziom dochodów i warunków życia osób starszych względem reszty społeczeństwa wciąż się poprawiają. 9. Pomiędzy państwami członkowskimi nadal istnieją znaczne i pogłębiające się różnice, jeśli chodzi o nierówności w dochodach. Od 2008 r. w prawie połowie państw członkowskich odnotowano wzrost nierówności w dochodach. W celu zlikwidowania nadmiernych nierówności polityki mogą również koncentrować się na promowaniu równych szans. 10. Prawie połowa państw członkowskich wykazuje potencjał poprawy, jeśli chodzi o skuteczność świadczeń dla osób w wieku produkcyjnym, natomiast w kilku innych wyzwania dotyczą skuteczności usług społecznych lub integracyjnego charakteru rynków pracy. Niektóre państwa członkowskie przeprowadziły istotne reformy polityczne koncentrujące się na zakresie i adekwatności świadczeń społecznych i ich powiązaniach z aktywizacją. Reformy te obejmują na przykład: zwiększone kwoty w zakresie wsparcia dochodów i ukierunkowanie transferów socjalnych oraz ułatwianie dostępu do wysokiej jakości usług społecznych oraz usprawnione narzędzia monitorowania /16 ap/md/zm 3

4 11. Nadal potrzebne są reformy polityczne oparte na podejściu aktywnego włączenia, które łączą odpowiednie wsparcie dochodów, dostęp do usług społecznych wysokiej jakości i wsparcie na rzecz aktywizacji w celu zachęcania do integracji i reintegracji na rynku pracy. Istnienie oraz poprawę zasięgu tych systemów świadczeń i korzystania z nich należy zapewnić poprzez uproszczenie dostępu do świadczeń, unikanie bardzo rygorystycznego kwalifikowania w oparciu o kryterium niskich dochodów oraz wnikliwą analizę adekwatności świadczeń. Aby uniknąć fragmentaryzacji świadczenia usług, państwa członkowskie powinny dokładać większych starań, by wprowadzać i świadczyć zintegrowane usługi dopasowane do indywidualnych potrzeb. Należy też wzmocnić zachęty do pracy. 12. W zdecydowanej większości państw członkowskich zidentyfikowano wyzwania w zakresie ubóstwa lub wykluczenia społecznego osób znajdujących się w trudnej sytuacji, a więc wyraźnie widać, że otwartość i sprawiedliwość systemów ochrony socjalnej jest poważnym wyzwaniem w całej UE. Zmniejszenie ubóstwa dzieci i przerwanie cyklu ubóstwa pomiędzy pokoleniami wymaga zintegrowanych strategii łączących profilaktykę z udzielaniem wsparcia. Strategie te powinny mieć na celu ułatwienie wspierania dostępu rodziców do rynku pracy oraz wzmocnienie podejść zapobiegawczych poprzez wczesną interwencję i większe wsparcie dla rodzin. 13. W dostępie do opieki zdrowotnej wysokiej jakości nadal występują znaczne różnice uzależnione od poziomu dochodów. Uznając krajowe kompetencje państw członkowskich w zakresie świadczenia i organizacji usług zdrowotnych i opieki medycznej, podkreśla się konieczność dalszych działań politycznych na szczeblu krajowym, aby zapewnić powszechny dostęp do usług zdrowotnych wysokiej jakości, a jednocześnie zapewnić ich odpowiednie i stabilne finansowanie oraz wykorzystywać rozwój innowacji i postęp technologiczny /16 ap/md/zm 4

5 14. Kwestią priorytetową pozostaje dostęp do adekwatnej, przystępnej cenowo opieki długoterminowej wysokiej jakości, a jednocześnie coraz większą uwagę należy poświęcać zapobieganiu zapotrzebowania na opiekę długoterminową. Może to oznaczać konieczność zmiany podejścia: z polityki przede wszystkim reaktywnej na coraz bardziej proaktywną jak w przypadku opieki społecznej i zdrowotnej gdzie polityka łącząc elementy dostarczania usług opieki długoterminowej dotyczące zdrowia i opieki socjalnej ma na celu zapobieganie utracie przez osoby autonomii, a tym samym zmniejszenie zapotrzebowania na usługi z zakresu opieki długoterminowej, oraz pobudzenie skutecznej i charakteryzującej się wysoką jakością opieki długoterminowej. 15. Z myślą o zajęciu się skutkami starzenia się oraz promowaniu wydłużonej aktywności zawodowej w ostatnich latach przeprowadzono szeroko zakrojone reformy emerytalne polegające na np. zrównaniu wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn oraz powiązaniu wieku emerytalnego ze średnim trwaniem życia. Wysiłki te należy kontynuować, trzeba jednak uczynić jeszcze więcej, aby zapewnić adekwatność przyszłych emerytur w przypadku wielu państw członkowskich. Systemy emerytalne mogą zachować swoją wiarygodność i atrakcyjność, jeżeli będą się opierać na połączeniu środków zwiększających zarówno ich adekwatność, jak i stabilność. Dla stabilności i adekwatności świadczeń emerytalnych w przyszłości kluczowe jest, by już teraz zmniejszać bezrobocie i zachęcać do dłuższego pozostawania na rynku pracy, m.in. poprzez zwiększenie udziału kobiet w rynku pracy. Jednym z priorytetów działań politycznych powinno być także zmniejszenie zróżnicowania emerytur ze względu na płeć. Ponadto ważną częścią tego niezbędnego połączenia środków w zakresie zapewniania przyszłej adekwatności emerytur w wielu państwach członkowskich będą polityki promujące racjonalne pod względem kosztów i bezpieczne dodatkowe oszczędności na czas emerytury. Reformy emerytalne wymagają szerokiego poparcia politycznego i społecznego; partnerzy społeczni mają w tym zakresie ważną rolę do odegrania. 16. Zwiększenie zdolności wszystkich ludzi do aktywnego udziału w życiu społecznym i gospodarczym wymaga inwestycji społecznych, podejść zapobiegawczych i uwzględniania aspektu płci w kształtowaniu polityki. Do rozwoju polityki należy włączyć ocenę skutków społecznych, należy też uwzględnić dystrybucyjny efekt poszczególnych wariantów polityki /16 ap/md/zm 5

6 17. Ogólnie rzecz biorąc, poprawa skuteczności systemów ochrony socjalnej w zakresie zapobiegania ubóstwu i ograniczania go, w tym poprzez skuteczne zabezpieczenia społeczne i pomoc społeczną, a także poprzez inwestycje społeczne, będzie miała zasadnicze znaczenie dla postępów na drodze do osiągnięcia do roku 2020 celu dotyczącego walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz przyczyni się do ciągłej poprawy sytuacji w zakresie zatrudnienia i sytuacji społecznej 2 w UE. Państwa członkowskie nie powinny ustawać w wysiłkach i zapewnić, aby systemy zabezpieczenia społecznego dawały lepsze wyniki społeczne, a jednocześnie zwiększały swój pozytywny wpływ na zatrudnienie i wzrost. 2 Konkluzje Rady z 2015 r. Sprzyjanie włączeniu społecznemu w Europie za pomocą zarządzania społecznego (dokument Rady nr 14129/15) /16 ap/md/zm 6