RADY DLA RODZICÓW DOTYCZĄCE STYMULOWANIA ROZWOJU JĘZYKOWEGO DZIECKA 1. Mów, mów i jeszcze raz mów. U dziecka pozbawionego kontaktów werbalnych nie

Transkrypt

1 RADY DLA RODZICÓW DOTYCZĄCE STYMULOWANIA ROZWOJU JĘZYKOWEGO DZIECKA 1. Mów, mów i jeszcze raz mów. U dziecka pozbawionego kontaktów werbalnych nie rozwinie się mowa. Mów wyraźnie językiem dorosłych, używaj prostych zdań. Różnicuj ton i intonację głosu. Często zwracaj się bezpośrednio do dziecka i dawaj mu czas na odpowiedź. Różne sytuacje domowe wykorzystaj do mówienia. Przy ubieraniu dziecka nazywaj części ciała i rodzaje ubrania, przy jedzeniu wprowadzaj nazwy pokarmów, a także ich cechy ( słodki, kwaśny, gorzki itp.). Podczas prac domowych opowiadaj dziecku, co właśnie robisz. 2. Dbaj o prawidłowe żucie, gryzienie i połykanie. Karm dziecko piersią, (jeśli to tylko możliwe), a potem łyżeczką. Ssanie piersi to doskonałe ćwiczenie aparatu artykulacyjnego. Ogranicz używanie smoczka, wprowadzaj pokarmy o twardej konsystencji ( marchewkę, jabłko, skórki od chleba), gdy tylko zaczynają się wyrzynać ząbki. Zwróć uwagę jak dziecko oddycha czy nosem, czy ustami podczas snu i milczenia. Jeżeli dziecko ma otwarte usta jego żuchwa układa się nienaturalnie i zmienia się ułożenie języka. Daje to w konsekwencji wady zgryzu jak również wady wymowy. Dzieci takie częściej się przeziębiają. 3. Zwróć uwagę na słuch dziecka, jeśli coś cię niepokoi skontaktuj się z lekarzem. Zwracaj uwagę na odgłosy codziennego życia i zadawać dziecku pytanie, Co to jest. Szukajcie razem źródła dźwięku. W ten sposób kształcisz jego uwagę słuchową. 4. Nie wymagaj mówienia, czy powtarzania, gdy dziecko nie jest do tego gotowe. Pamiętaj, że rozumienie zawsze wyprzedza umiejętność mówienia. 5. W początkowym okresie naśladuj wszelkie wokalizacje dziecka. Wprowadzaj wyrazy dźwiękonaśladowcze np: kotek miauczy miau, miau piesek szczeka hau, hau koza meczy mee, mee baranek beczy - bee, bee krowa ryczy muu, muu kura gdacze ko, ko, ko samochód policyjny e-o, e-o, karetka pogotowia i-u, i-u, straż pożarna e-u, e-u,

2 6. Mów zawsze w nawiązaniu do konkretnych znajdujących się w zasięgu wzroku przedmiotów czy obrazków. Często powtarzaj te same informacje. Zachęcaj do utrzymywania kontaktu wzrokowego. 7. Ucz wierszyków i rymowanek. Wprowadzaj zabawy paluszkowe np.: idzie rak nieborak, sroczka kaszkę warzyła itp. Rytm i koordynacja mają ogromne znaczenie dla rozwoju, płynnej zrozumiałej mowy. 8. Od pierwszych prób porozumiewania się z dzieckiem staraj się przekazać informację że oczekujesz odpowiedzi. Zadawaj proste pytania i zawieszaj glos w oczekiwaniu na odpowiedź. Jeśli dziecko nie odpowiada, sam w prosty sposób odpowiedz. 9. Staraj się by rozmowa była przyjemnością dla wszystkich zainteresowanych. Unikaj nieustannego poprawiania wymowy dziecka. Dziecko ciągle upominane wycofuje się z kontaktów słownych. 10. Prowadź ćwiczenia oddechowe: dmuchanie baniek mydlanych, dmuchanie na lekkie przedmioty, dmuchanie na wiatraczki, granie na prostych instrumentach muzycznych typu trąbka, flet, zdmuchiwanie świeczki, picie i dmuchanie przez słomkę itp. 11. Wprowadzaj proste ćwiczenia gimnastyki buzi i języka w formie zabawy np: buziaki dla mamy, oblizywanie się jak miś po zjedzeniu miodu ( przy szeroko otwartej buzi), koniki, sięganie językiem do nosa, do brody, do prawego ucha, do lewego ucha, liczeni ząbków językiem, parskanie itd. 12. Wspólnie róbcie książeczki o rodzinie, kolegach, zajęciach dziecka. Książeczki rozwijają myślenie i wyobraźnię, rozwijają słownictwo, zachęcają do czytania. Są wspaniałą forma spędzania czasu z dzieckiem i nawiązania głębszych więzi. 13. Śpiewaj dziecku i razem z dzieckiem. Słuchaj płyt i kaset z muzyką dziecięcą i śpiewajcie razem. 14. Ogranicz oglądanie telewizji. Przekaz telewizyjny jest mało zrozumiały dla dziecka. Wybieraj wartościowe programy. Bądź zawsze zorientowanym, co dziecko ogląda. Nie zostawiaj włączonego telewizora, jeżeli nikt go nie ogląda. 15. Kiedy dziecko usiłuje coś przekazać, zrób wszystko, co możliwe, by je zrozumieć. Jeżeli mu brakuje słów, poproś, żeby pokazało co ma na myśli. 16. Rysuj i maluj z dzieckiem, gdy mu coś opowiadasz. Ilustrowanie opowiadań ułatwia dziecku rozumienie. 17. Dbaj o mocną więź emocjonalną. Głaskaj, przytulaj, chwal dziecko. Zachęca to do kontaktów werbalnych. 18. Dbaj o prawidłowy rozwój ruchowy. Zachęcaj do biegania, wspinania się po drabinkach, jazdy na hulajnodze, rowerze, rolkach. Usprawniaj motorykę palców, poprzez wydzieranie, naklejanie, lepienie z plasteliny, malowania, rysowanie.

3 KIEDY DO ORTODONTY? Najlepiej pomiędzy trzecimi a czwartymi urodzinami malucha, kiedy ma już wszystkie zęby mleczne. Wtedy lekarz będzie mógł ocenić, czy dziecko nie ma wady zgryzu. Gdy zostanie wcześnie dostrzeżona, łatwiej będzie ją skorygować.w około 80% wady zgryzu powstają w pierwszych latach życia. Nie czekajmy aż pojawią się zęby stałe u dzieci, bo może się okazać, że leczenie ortodontyczne stanie się bardziej skomplikowane i będzie wymagać dłuższej terapii i leczenia. Objawy wskazujące na potrzebę konsultacji ortodontycznej: asymetria w rysach twarzy dziecka, oddychanie ustami, stale otwarta buzia, złe i szkodliwe nawyki takie jak: obgryzanie paznokci, ołówków, długopisów, ssanie smoczka czy palca, różne wady wymowy, dysfunkcja języka, przedwczesna utrata zębów mlecznych (próchnica), nadmiernie cofnięta lub wysunięta bródka, nieprawidłowe uszeregowanie zębów: szpary między zębami lub nadmierne stłoczenia, kiedy dziecko powyżej 3 roku życia nie chce gryźć twardych pokarmów, zbyt późne wypadanie zębów mlecznych, zęby wyrznięte w niewłaściwym miejscu, zbyt głębokie lub zbyt płytkie nagryzanie zębów górnych na dolne, odwrotny nagryz w zakresie zębów przednich, tj. zęby dolne stoją przed zębów z powodu nieprawidłowych obciążeń pewnych ich grup w trakcie żucia zębami górnymi.

4 Zaniechanie leczenia ortodontycznego może być przyczyna wielu powikłań w obrębie narządu żucia, takich jak: nasilenia próchnicy zaburzeń mowy zaburzeń w stawach skroniowo-żuchwowych paradontozy starcia zębów nadwrażliwości zębów TRZECI MIGDAŁEK Ma chronić przed infekcjami, czasem jednak z trzecim migdałkiem są same problemy. Wtedy dziecko ciągle choruje. Na temat migdałków rodzice słyszą często i wiele. W stanach zapalnych zdarza się, że są powiększone, ale właściwie leczenie szybko przywraca je do zdrowia. Co jednak robić, gdy mamy do czynienia z przerośniętym migdałem? Migdałek gardłowy zwany trzecim jest zbudowany z tkanki limfatycznej zawierającej komórki niszczące drobnoustroje oraz produkującej m.in. przeciwciała. Wraz z migdałami podniebiennymi oraz innymi, mniejszymi skupiskami tkanki limfatycznej stanowi barierę ochronną organizmu, tworząc tzw. pierścień chłonny gardłowy. Trzeci migdałek znajduje się w nosowej części gardła. Jest niewidoczny nawet przy szeroko otwartych ustach. Adenoid czyli trzeci migdałek należy do bardzo rozległego w organizmie dziecka układu immunologicznego. Migdałki są z reguły większe u dzieci (1-5 r. ż.) niż u dorosłych. W okresie pokwitania następuje ich powolne obkurczanie się aż do zaniku. Zdarza się jednak, że migdałek gardłowy zamiast zmniejszyć się i spłaszczyć rozrasta się tzw. nadmierny rozrost tkanki aneroidalnej w części nosowej gardła. Sprzyjać temu mogą powtarzające się anginy, przebyte choroby zakaźne: odra oraz płonica, ale obserwuje się też rodzinne występowanie tego schorzenia bez wyraźnej przyczyny. Bardzo wielu rodziców ma problem z trzecim migdałkiem u swej pociechy. Jego zadaniem, tak samo jak pozostałych dwóch, znajdujących się po obu bokach gardła, jest tworzenie bariery ochronnej przed bakteriami i wirusami. Kiedy organizm malucha walczy z infekcją, migdałek się

5 powiększa i jest to zupełnie naturalna reakcja ustroju. Gdy infekcja się kończy, wszystko powinno wrócić do normy. Zdarza się jednak, że z czasem migdałki stają się niewydolne. Pozostają nadmiernie powiększone, nawet wtedy, gdy choroba już dawno minęła Przeważnie wskutek częstych infekcji przerośnięciu ulega trzeci migdałek. I wtedy sam staje się źródłem zakażeń. Może być przyczyną np. zapalenia gardła czy ucha. Na szczęście nowoczesne antybiotyki są na tyle skuteczne, że zazwyczaj udaje się zwalczyć chorobę i nie dopuścić do jej nawrotu. Ale zdarza się, że katar czy kaszel mają podłoże alergiczne. O tym czy migdał jest przerośnięty i czy należy go usuwać decyduje lekarz laryngolog. Przerost migdałka gardłowego prowadzi do wielu niekorzystnych zmian. Znajdując się w tylnej ścianie nosogardzieli i powiększając się stale lub okresowo upośledza jego drożność, co objawia się zaburzeniami w oddychaniu przez nos. Przerośnięty migdał ma największy wpływ na sposób oddychania dziecka. Objawy przerostu trzeciego migdałka: dziecko oddycha ustami, śpi z otwartą buzią, miewa momenty bezdechu, pochrapuje lub pochrząkuje podczas snu, często ma katar oraz infekcje górnych dróg oddechowych, mówi z charakterystycznym nosowym zabarwieniem i oddycha przez niedomknięte usta (przez co łatwiej łapie infekcje). Oddychanie przez usta powoduje, że dziecko wdycha suche i zimne powietrze (w jamie nosowej powietrze jest nawilżane i ogrzewane), przez co łatwiej dochodzi do infekcji w obrębie górnych dróg oddechowych. Niewłaściwe oddychanie może spowodować wadliwy zgryz lub nawet rozwój podniebienia, a niesie to za sobą oczywiście konsekwencje związane z wadliwą wymową. Ciągłe oddychanie przez rozchylone usta prowadzi w konsekwencji do osłabienia mięśni żuchwy i mięśni języka odpowiedzialnych za utrzymywanie go w jamie ustnej. Powoduje to niekontrolowane wsuwanie jego czubka między zęby, a stąd już tylko krok do wymowy międzyzębowej. Cechą charakterystyczną dla dzieci z przerośniętym migdałem jest tzw. mowa nosowa. Nadmierne rozmiary migdałka powodują utrudniony przepływ powietrza przez jamę nosową, co może być przyczyną nosowania zamkniętego, czyli braku lub osłabienia rezonansu nosowego głosek nosowych. Przerost migdała bardzo często powoduje zapalenie ucha środkowego. Powiększony adenoid uciska na znajdującą się w pobliżu ujścia trąbkę słuchową. Jej zamknięcie powoduje blokadę naturalnej drogi upowietrznienia jam bębenkowych oraz ewakuacji powstającej tam wydzieliny. Zaburzenia te objawiają się nawracającymi wyciekowymi zapaleniami uszu, przewlekłym zaleganiem płynu w jamach bębenkowych oraz wynikającym z tego niedosłuchem przewodzeniowym. Częstym objawem przerośniętego migdałka u naszego dziecka jest również zmiana w zachowaniu naszej pociechy. Dzieci te bardzo często stają się nagle marudne, senne, zmęczone i apatyczne, zaczynają się skarżyć na bóle głowy oraz tracą apetyt. Przerost migdałka gardłowego może mieć

6 wpływ na rozwój psychofizyczny dziecka, np. zaburzenia koncentracji. Należy pamiętać, że nie zawsze możemy mieć styczność ze wszystkimi objawami. Jako rodzice musimy być jednak czujni i bacznie obserwować nasze dzieci. W dobie obecnego rozwoju medycyny, diagnozę lekarze stawiają szybko, więc prędko można zacząć leczenie. Jeśli kolejne kuracje nic nie dają, a migdałek jest cały czas mocno powiększony, laryngolog może zadecydować o operacji. Maluch bowiem, u którego doszło do nadmiernego przerostu trzeciego migdałka, jest chory całymi miesiącami, ale ma też duże kłopoty z oddychaniem, a nawet przełykaniem. Na szczęście zabieg nie jest skomplikowany. Można go przeprowadzić już u małych dzieci. Co prawda, wymaga znieczulenia ogólnego, ale płytkiego (do 20 minut), i już następnego dnia maluch może wrócić do domu. Potrzeba jeszcze około dwóch tygodni, by wszystko dobrze się zagoiło, ale dziecko dosłownie z dnia na dzień odczuwa poprawę lepiej oddycha, nie pociąga nosem. Kończą się jego problemy z katarem, no i wreszcie bezkarnie może jeść lody. Materiał zebrała i pracowała: - Małgorzata Stefańska