Najczęściej spotykane rodzaje wad wymowy u dzieci:

Transkrypt

1 Zaburzenia mowy to wszelkie odstępstwo od prawidłowej mowy, od normy przyjętej w danym języku. Zaburzenia mowy ujawniaj ą si ę w postaci : nieprawidłowej wymowy głosek wady wymowy opóźnionego rozwoju mowy zaburzenia rozwoju mowy jąkania Następstwa zaburze ń mowy u dzieci: obniżaj ą osiągnięcia szkolne niekorzystnie wpływaj ą na akceptacj ę spo ł. w grupie s ą przyczyn ą występowania objawów nerwicowych kształtuj ą negatywn ą postaw ę wobec szkoły ograniczaj ą możliwo ść wyboru szkoły i wykonywania zawodu. Dziecko pozbawione indywidualne opieki logopedy w okresie, gdy powinno poprawnie wymawia ć ju ż wszystkie głoski, przyzwyczaja się do wadliwej wymowy. Nawyk ten po roku życia ulega zmechanizowaniu i po tym okresie usunięcie wady jest długotrwałe i wymaga ogromnego wysiłku dziecka i logopedy. Najczęściej spotykane rodzaje wad wymowy u dzieci: SEPLENIENIE to nieprawidłowa wymowa głosek : s, z, c, dz, ś, ź, ć, d ź,sz, ż,cz, d ż - wszystkich lub tylko niektórych z nich.

2 Głoski te mog ą by ć: A) zamieniane na inne Np. s, z, c,dz,sz, ż,cz,d ż na ś, ź, ć,d ź mowa spieszczona Sz, ż,cz,d ż na s,z,c,dz S, z, c, dz na sz, ż, cz, dż B) zniekształcane i mówimy wówczas o: - seplenieniu międzyzębowym podczas wymowy wyżej wymienianych głosek język wsuwa si ę między zęby - seplenieniu bocznym powietrze wydychane gromadzi si ę w policzkach i uchodzi na zewnątrz po bokach języka, a nie w linii środkowej w czasie realizacji wyżej wymienionych głosek. C) opuszczane brak tych głosek w mowie dziecka. Przyczyny seplenienia: - nieprawidłowa budowa języka - mała sprawno ść języka - zniekształcenia zgryzu, ubytki zębowe - przyczyny tkwiące w środowisku kto ś z najbliższego otoczenia dziecka ma tak ą sam ą wad ę wymowy i dziecko naśladuje nieprawidłow ą wymowę - nieprawidłowy układ narządów artykulacyjnych, biorących udział w tworzeniu głoski (język, wargi,zęby, podniebienie). RERANIE to nieprawidłowa wymowa głoski r. Głoska ta może by ć:

3 A) zamieniana na inne najczęściej na j, l B) zniekształcana zamiast drgania czubka języka w czasie jej wypowiadania drgaj ą : wargi ( r wargowe), policzki ( r - policzkowe) i inne. C) opuszczana brak tej głoski w mowie dziecka. Przyczyny rerania: - mała sprawno ść ruchowa języka - wady anatomiczne języka. - NIEPRAWIDŁOWA WYMOWA GŁOSEK K I G które to głoski najczęściej ulegaj ą zamianie na głoski T i D np.: kot- tot, gapa, dapa. Przyczyn ą jest nieprawidłowa praca języka. Jest to wada, którą logopeda bardzo szybko skoryguje. BEZDŹWIĘCZNO ŚĆ polega na wymawianiu głosek dźwięcznych bezdźwięcznie (bez drga ń wiązade ł głosowych) Np.: woda fota noga - noka żaba - szapa Przyczyny: - zaburzenia słuchu fonematycznego nie rozróżnianie dźwięków - wady anatomiczne wiązade ł głosowych

4 NOSOWANIE mowa dziecka przypomina mow ę człowieka, który ma potężny katar i zatkany nos. Przyczyny: - wady anatomiczne nosa, gardła - przewlekłe stany kataralne =» niedrożno ść nosa - przerost trzeciego migdałka - rozszczepy podniebienia Innym rodzajem zaburzenia mowy jest: OPÓŹNIONY ROZWÓJ MOWY wówczas mowa nie rozwija się prawidłowo, z opóźnieniem pojawiaj ą si ę wyrazy, zdania, słownictwo dziecka jest bardzo ubogie. Pierwsze wyrazy powinny pojawi ć si ę ok.1 roku życia, pierwsze zdania ok.2 roku życia. Od 3 r. ż. mowa dziecka zaczyna rozwija ć si ę bardzo szybko, pojawia si ę mnóstwo nowych wyrazów. Rozwój mowy jest spraw ą indywidualn ą i zależy od takich czynników jak: - w jakim wieku dziecko zaczęło mówić - czy z natury jest gadu łą czy milczkiem - czy osoby z najbliższego otoczenia dużo rozmawiaj ą z dzieckiem - obecno ść rodzeństwa - atmosfera wokó ł dziecka. JĄKANIE polega na powstawaniu blokad w czasie mówienia, przez co mowa pozbawiona jest naturalnej płynności.

5 Przyczyny jąkania s ą bardzo złożone od środowiskowych (trudna sytuacja dziecka w domu, w szkole) po psychologiczne (tkwiące w samym dziecku). Jąkanie może by ć te ż skutkiem gwałtownych przeży ć o charakterze emocjonalnym. Jąkania nie należy myli ć z tzw. fizjologiczn ą niepłynności ą mowy występując ą u dzieci. Niepłynno ść mowy nie jest wad ą wymowy, jest spowodowana jedynie ograniczonymi możliwościami małego dziecka do wyrażania myśli słowami. Małe dziecko chciałoby bardzo wiele powiedzie ć, ale nie może z powodu ubogiego jeszcze słownictwa. Objawia ć si ę to może właśnie niepłynności ą mowy. Taki stan rzeczy może trwa ć do 6 r. ż. ( do momentu zakończenia rozwoju mowy). Jeżeli niepłynno ść mowy występuje jeszcze po 6 r. ż. lub nasila si ę w sposób niepokojący należy zasięgn ąć porady logopedy. Po 6 r. ż. niepłynno ść staje si ę jąkaniem. W momencie dostrzeżenia u dziecka niepłynności mowy rodzice powinni stosowa ć si ę do następujących zalece ń: - mówi ć do dziecka wolno i spokojnie, zmniejszy ć tempo własnej mowy, - nie ośmiesza ć dziecka - pomaga ć dziecku w momencie trudności w wyrażaniu jakiej ś myśli w sposób życzliwy i taktowny - zachęca ć dziecko, aby nie spieszyło si ę tak w czasie mówienia, aby mówiło wolniej.

6 Do wad wymowy nie zaliczamy cech wymowy dziecięcej, które są normalnym przejawem niedojrzałości mowy. Te cechy wymowy dziecięcej pojawiaj ą si ę w czasie rozwoju mowy, a więc do 6, 7 r. ż. Po tym okresie mowa dziecka powinna by ć ju ż prawidłowa. Dziecko idąc do pierwszej klasy powinno prawidłowo wypowiada ć wszystkie głoski. Istniej ą jednak pewne odchylenia uchwytne ju ż w okresie rozwoju mowy: 1. Dziecko na żadnym etapie rozwoju nie powinno zniekształca ć głosek a więc zastępowa ć ich innymi dźwiękami ni ż s ą obecne w naszym systemie językowym (seplenienie boczne, międzyzębowe). 2. Dziecko nie powinno głoski l zamienia ć na j świadczy to o tym, że nie potrafi wypowiada ć tej głoski, a jeżeli nie wypowiada l to równie ż nigdy nie wypowie r. 3. Wady takie jak: bezdźwięczno ść i nosowanie powinny być korygowane od pierwszego momentu ich wystąpienia. Z tych wad dziecko nie wyrasta.

7 Jakie odstępstwa od prawidłowej mowy dziecka nie powinny niepokoić rodziców?: - 2-latek ma prawo głoski s,z,c,dz, sz, ż,cz,d ż zamienia ć na ś, ź, ć,d ź ; - 3-latek może opuszcza ć głoski lub zastępowa ć je innymi np. kot-tot, zaczyna prawidłowo wypowiada ć głoski s,z,c,dz, głoski sz, ż,cz,d ż ma prawo zamienia ć na s,z,c,dz lub na ś, ź, ć,d ź ; - 4-latek może zamienia ć sz, ż,cz,d ż na s,z,c,dz, ale ju ż nie na ś, ź, ć,d ź ; - 5-latek powinien prawidłowo wypowiada ć głoski sz, ż,cz,d ż - 6-latek powinien prawidłowo realizowa ć wszystkie głoski, łącznie z głosk ą r - zakończenie okresu rozwoju mowy. Uwagi dla rodziców: - dziecko na żadnym etapie rozwoju mowy nie powinno zniekształcać głosek, a więc zastępowa ć ich innymi dźwiękami nieobecnymi w naszym języku (seplenienie boczne, międzyzębowe); -należy na każdym etapie rozwoju mowy dziecka sprawdza ć czy dziecko rozumie, co do niego mówimy jest to ważniejsze ni ż ubogie słownictwo; - od momentu urodzenia dziecka mówi ć do niego dużo i w sposób prawidłowy (unika ć spieszczania mowy); - w okresie rozwoju mowy dziecka nie poprawia ć nieprawidłowej wymowy, ale prezentowa ć (powtarza ć) za dzieckiem wyraz w sposób prawidłowy; - nigdy nie powtarza ć za dzieckiem błędnie wypowiedzianych wyrazów; - zachęca ć do mówienia, nie ponagla ć, nie ośmiesza ć.