Profilaktyka logopedyczna w przedszkolu. Jolanta Hysz konsultant ds. informatyki i edukacji początkowej WODN w Skierniewicach

Transkrypt

1 Profilaktyka logopedyczna w przedszkolu Jolanta Hysz konsultant ds. informatyki i edukacji początkowej WODN w Skierniewicach

2 Etapy rozwoju dziecka istotne ze względu na mowę

3 Rozwój mowy dziecka rozpoczyna się jeszcze w brzuchu mamy. Wówczas dojrzewają wszystkie odruchy oralne, tj. ssanie, kąsanie, odruchy wargowe, odruch wysuwania języka, szukania i zwracania. Następnie, po urodzeniu, na długo przed pojawieniem się pierwszych słów, dziecko używa buzi do wszelkich czynności związanych z jedzeniem. Jest to jedyny w swoim rodzaju trening przed mówieniem.

4 około 0-1 miesiąca życia

5 około 2-4 miesiąca życia

6 około 4-6 miesiąca życia

7 około 6-9 miesiąca życia

8 około 9-12 miesiąca życia

9 około 1-2 roku życia

10 około 2-3 roku życia

11 po 3 roku życia

12 Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego nie powinny się dzieciom kojarzyć z przykrym codziennym obowiązkiem. Powinny być dla dzieci atrakcyjne i interesujące.

13 Smaczne zabawy buzi i języka

14 Chrupiąca gimnastyka języka ćwiczenia z wykorzystaniem różnych chrupek, wafelków i innych chrupiących smakołyków Żelkowy zawrót głowy ćwiczenia z użyciem żelków różnej wielkości, o różnym kształcie i smaku Miód, dżem, krem ćwiczenia z wykorzystaniem różnych smarowideł

15 Lizaki i spółka ćwiczenia z użyciem lizaków i lodów Chlupoty bulgoty ćwiczenia z wykorzystaniem napojów Marchewkowe psoty ćwiczenia z użyciem owoców i warzyw

16

17 Chrupiąca gimnastyka języka

18 Żelkowy zawrót głowy

19 Miód, dżem, krem

20 Lizaki i spółka

21 Chlupoty-bulgoty

22 Marchewkowe psoty

23 Ćwiczenia oddechowe wspomagające prawidłowy rozwój mowy dziecka

24 Mówienie jest złożoną czynnością związaną z intensywną pracą mięśni układu oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego. W terapii logopedycznej bardzo dużą wagę przykłada się do wytworzenia właściwego toru oddechowego dziecka: Prawidłowego oddychania Wydłużania fazy wdechowej i wydechowej Opanowanie ich jest niezbędnym warunkiem prawidłowej wymowy.

25 W zabawach ze słomką dzieci: Wzmacniają mięśnie oddechowe Mięśnie zwierające pierścienie gardła Ćwiczą podniebienie miękkie Mięsień okrężny warg Zwiększają pojemność płuc Słomki mogą służyć dzieciom do nabierania powietrza tak, aby na czubku słomki przykleiła się i utrzymała na chwilę papierowa plamka, kropka lub kropelka.

26

27

28

29 Terapeutyczne wierszyki dźwiękonaśladowcze

30 Ćwiczenia językowe z wyrazami dźwiękonaśladowczymi mają na celu ogólna stymulację językową dziecka. Wyrazy dźwiękonaśladowcze (onomatopeje) to wyrazy, które swym brzmieniem naśladują naturalne dźwięki i mają często zwyczajowo ustaloną pisownię. Np. hau! hau! naśladujące szczekanie psa czy kukuryku! naśladujące pianie koguta.

31 Nie wszystkie dźwięki są możliwe do zapisania. Przykładem może być odgłos cmoknięcia stosunkowo łatwy do wydobycia, ale trudny do zarejestrowania za pomocą środków językowych. Onomatopeje zwykle wymawia się nieco inaczej niż słowa o podobnym zapisie, ale mające inne znaczenie, np. kukułki kuku a słowo ku w znaczeniu do.

32 Przedmioty

33 Instrumenty i odgłosy ludzkie

34 Zwierzęta

35 Pojazdy

36 Inne

37 Zawołania i okrzyki

38 Wierszyki usprawniające narządy mowy dziecka

39 Jednym z podstawowych warunków prawidłowej artykulacji jest sprawne działanie narządów mowy. Realizacja każdej głoski wymaga innego układu artykulacyjnego i innej pracy mięśni. Gimnastyka narządów mowy ma na celu: Wypracowanie zręcznych i celowych ruchów języka Warg Podniebienia miękkiego Policzków I żuchwy Terapii mowy towarzyszą też ćwiczenia kształtujące prawidłowy oddech oraz ćwiczenia głosowe.

40 Warunkiem wytwarzania prawidłowej mowy jest współpraca układów: Oddechowego Fonacyjnego Artykulacyjnego Poprawność artykulacyjną determinują również: Słuch fizjologiczny Słuch fonetyczny

41

42

43 cd.

44

45 Ćwiczenia słuchu fonemowego z wykorzystaniem rymowanek od 5 r.ż.

46 W terapii logopedycznej bardzo ważną rolę odgrywa słuch. Wyróżniamy 3 rodzaje słuchu: Słuch fizyczny zdolność słyszenia przez człowieka fal dźwiękowych o częstotliwości Hz Słuch muzyczny zdolność różnicowania i powtarzania podstawowych cech dźwięku: wysokości, barwy i siły (głośności) Słuch mowy składa się na niego: Słuch fonemowy (fonologiczny, fonematyczny) Słuch fonetyczny

47 Słuch fonemowy (fonologiczny, fonematyczny) umiejętność rozróżniania najmniejszych elementów składowych wyrazów, czyli fonemów. Fonemy rozróżniamy na zasadzie opozycji, np.: Dźwięczność bezdźwięczność Ustność nosowość Miękkość twardość Słuch fonetyczny zdolność do rozróżniania różnych głosek w obrębie tego samego fonemu oraz zdolność spostrzegania cech prozodycznych mowy (akcent, intonacja, iloczas przerwy między wyrazami).

48 Rymowanki fonologiczne zawierające paronimy

49

50

51

52

53

54

55

56 Wierszyki logopedyczne do automatyzacji głosek k i g

57

58

59 Bibliografia Bogdańska T., Olszewska G. M., Rymowanki fonologiczne do ćwiczeń słuchu fonemowego, Fraszka Edukacyjna, Warszawa Borsuk-Sorota E., Kruszewska A., Smaczne zabawy buzi i języka. Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego dla dzieci, Wydawnictwo Harmonia, Gdańska Jackowska I., Rutkowska-Błachowiak I., Plamki, kropki i kropelki. Ćwiczenia wspomagające prawidłowy rozwój mowy dziecka, Wydawnictwo Bonami, Poznań Szwajkowska E., Szwajkowski W., Terapeutyczne wierszyki dźwiękonaśladowcze, Wydawnictwo Harmonia, Gdańska Wasilewicz G., Gdzie jesteś języczku? 30 zabawnych wierszyków usprawniających narządy mowy dziecka, Wydawnictwo Harmonia, Gdynia 2013.