Plan pracy dotyczący sygmatyzmu interdentalnego

Transkrypt

1 Plan pracy dotyczący sygmatyzmu interdentalnego ETAP Usprawnianie motoryki narządów mowy Nauka oddychania przez nos Reedukacja połykania Korekcja usprawniania języka w spoczynku Terapia logopedyczna polegająca na nauce poprawnej artykulacji odpowiednich głosek Wywoływanie głoski Utrwalanie prawidłowej wymowy głoski OPIS Nauka poprawnego układania języka na wałku dziąsłowym poprzez: -wskazywanie wałka dziąsłowego np. palcem dziecka, szpatułką, zimną łyżeczką, nutellą, dżemem -ćwiczenia demonstrujące poprawne ułożenie języka -kształtowanie umiejętności utrzymania języka na wałku dziąsłowym przez dłuższy czas Wskazanie prawidłowego toru oddechowego np. przez zablokowanie dłonią możliwości nabrania powietrza przez usta Ćwiczenia utrwalające np. dmuchanie na piórko, wiatraczek, płomień świecy. Przypominanie także dziecku aby zamykało usta w momencie milczenia. Ćwiczenia te wykonywane będą pod warunkiem drożności nosa. Jeśli dziecko nie może oddychać przez nos, dziecko zostanie skierowane na konsultację laryngologiczną i objęte leczeniem. Terapia w tym zakresie wymaga wyjątkowej systematyczności, dlatego rodzice zostaną poinformowani i poproszeni o zobowiązanie się do rzetelnej pracy z dzieckiem. Ćwiczenia powinny być wykonywane w domu przed każdym posiłkiem. Przebiegają w następujących etapach: -połykanie śliny -połykanie płynów -połykanie stałych pokarmów Aby przekazać rodzicom wiedzę, zorganizowane zostaną warsztaty (logopeda, rodzice i dzieci) w zakresie prawidłowego połykania i ćwiczeń logopedycznych. Zagadnienie dotyczące ustawienia języka zostanie poruszone na warsztatach z rodzicami na temat prawidłowego połykania. Ostateczną decyzję w sprawie doboru płytki odpowiedniego typu (cofającej lub unoszącej język)podejmie ortodonta. Terapia seplenienia międzyzębowego rozpoczęta będzie od głoski, która pozwoli na zmianę postawy języka od międzyzębowej, leżącej na pionową. Metody: -słuchowa -wzrokowa -wyjaśniania -przekształceń artykulacyjnych Celem jest uzyskanie prawidłowej wymowy głoski w swobodnych wypowiedziach. Głoska będzie utrwalana kolejno: -w izolacji -w sylabach otwartych i zamkniętych -w logotomach -w wyrazach- w nagłosie, śródgłosie, wygłosie -w zdaniach -w krótkich wierszach i tekstach -w mowie swobodnej 1

2 Plan pracy dotyczący parasygmatyzmu i sygmatyzm właściwego ETAP DIAGNOSTYCZNY PRZYGOTOWAWCZY WŁAŚCIWY UTRWALAJĄCO- AUTOMATYZUJĄCY OPIS Dokonanie wstępnej diagnozy, w miarę potrzeby skierowanie na badanie uzupełniające: laryngologiczne, foniatryczne, ortodontyczne, psychologiczne. Diagnoza logopedyczna będzie podlegać ciągłej weryfikacji podczas terapii -Ćwiczenia słuchowe -Ćwiczenia oddechowe -Ćwiczenia fonacyjne Ćwiczenia narządów artykulacyjnych Powyższe ćwiczenia mają na celu przygotowanie narządów mowy do wywołania głoski Etap właściwy związany jest z wywołaniem głoski. Celem terapii jest poprawienie zrozumiałości mowy, dlatego zaczynami terapię od wywołania głosek których brakuje, następnie wywołane będą głoski zniekształcone, a na końcu zastępowane przez inną głoskę. Wybór metody wywołania głoski jest rzeczą indywidualną i uzależnioną od konkretnego przypadku. Główną zasadą wywoływania głosek jest naturalna kolejność pojawiania się głosek przy większej ilości wadliwej realizacji. Jednak w przypadku sygmatyzmu międzyzębowego zaczyna się zwykle od głosek z szeregu szumiącego, ponieważ zachodząca przy ich artykulacji pionizacja języka jest pomocna w ograniczeniu wsuwania się języka między zęby. Stabilizowanie wywołanego prawidłowo dźwięku następuje w: sylabach, logotomach, w wyrazach we wszystkich pozycjach i sąsiedztwach fonetycznych. Następnie utrwalone zostanie w zdaniach, krótkich tekstach i różnorodnym materiale językowym, aż do automatyzacji głosek w mowie spontanicznej i wykształcenia umiejętności autokontroli i autokorekcji. Szczególnie ważnym etapem,(przede wszystkim w przypadku substytucji) będą ćwiczenia związane z różnicowaniem głosek. 2

3 Program terapii różnicowania głosek r-l 1. Ćwiczenia kształtujące słuch fonematyczny 2. Ćwiczenia narządów mownych 3. Ćwiczenia słuchowe i autokontroli oraz autokorekty 4. Ćwiczenia oddechowe 5. Ćwiczenia poprawnej artykulacji głosek 3

4 Plan pracy dotyczący parotacyzmu i rotacyzmu właściwego Ćwiczenia usprawniające motorykę narządów artykulacyjnych Ćwiczenia apeksu języka Ćwiczenia pionizacji języka Wywoływanie głoski [r] i utrwalanie jej w sylabach, wyrazach, zdaniach, tekstach Kształtowanie słuchu fonematycznego 4

5 Plan pracy dotyczący ORM ETAP Diagnoza: poznanie przyczyny opóźnienia i zakwalifikowanie : samoistne lub niesamoistne opóźnienie rozwoju mowy Uaktywnienie rozwoju mowy w przypadku SORM Postępowanie w przypadku potwierdzenia NORM Terapia OPIS Szczegółowa diagnoza w przypadku ORM, poznanie przyczyny opóźnienia i zakwalifikować OMR: SORM lub NORM. W przypadku podejrzenia NORM wskazane mogą być dodatkowe specjalistyczne badania. Ćwiczenia narządów artykulacyjnych, wspomagających ich pracę, ćwiczenia oddechowe Najpierw skupiamy się na najpoważniejszej wadzie, jak zaburzenia rozwoju dziecka, terapia logopedyczna w tym przypadku schodzi na dalszy plan, chociaż jest równie istotna Terapia rozpoczynać się będzie od ćwiczeń doskonalących pracę narządów artykulacyjnych -zachęcamy dziecko do podejmowania pierwszych prób mówienia -budujemy krótkie, nieskomplikowane wypowiedzi -poprawnie akcentujemy wyrazy -wzbogacamy słownictwo dziecka -zaczynamy od samogłosek -poszczególne głoski, wyrazy, zdania, a potem dbamy również o poprawność form gramatycznych 5

6 Program terapii- mowa bezdźwięczna 1. Diagnoza logopedyczna ze szczególnym uwzględnieniem słuchu fizjologicznego i słuchu fonematycznego 2. Ćwiczenia narządów artykulacyjnych 3. Ćwiczenia czucia narządów artykulacyjnych 4. Ćwiczenia słuchowe 5. Ćwiczenia wzrokowo-słuchowo-czuciowe 6. Ćwiczenia koncentracji uwagi, pamięci wzrokowo-słuchowej 7. Ćwiczenia wywołujące prawidłową wymowę głosek w izolacji, sylabach, wyrazach, zdaniach, wierszach i dłuższych tekstach 8. Ćwiczenia autokontroli słuchowej i autokorekcji słuchowej 9. Ćwiczenia utrwalające i automatyzujące prawidłową wymowę ćwiczonych głosek w swobodnej wypowiedzi 6

7 Plan pracy dotyczący jąkania ETAP OPIS Diagnoza Wywiad, obserwacja, ocena stanu jąkania Terapia Ćwiczenia rozluźniające Ćwiczenia oddechowe (mowa na wydechu) Technika przedłużonego mówienia Technika miękkiego nastawienia głosu oraz narządów artykulacyjnych Technika ręki czyli ruch wspomagający płynność mówienia Zalecana jest równocześnie terapia psychologiczna, obejmująca terapię nad stanami lękowymi (np. metoda systematycznej desentyzacjii), ewentualnie terapii rodziny Wg Chęćka wyróżniamy 4 etapy psychofizycznej terapii jąkania się: 1etap: - tempo dziecka powinno być zwolnione (zgodnie z techniką przedłużonego mówienia ) - poprzez przeciąganie samogłosek ustnych, z zaznaczeniem nosowych - mówienie dziecka powinno być płynne, realizowane na wydechu bez częstych, zbytecznych wdechów zakłócających płynny tok mówienia - mówienie ucznia powinno być śpiewne (nie monotonne) - nie skandowane, intonacja powinna być melodyjna - proces oddychania w wypowiedziach powinien być odpowiednio uregulowany (krótki wdech, realizacja dłuższych sekwencji słownych na jednym wydechu, bez częstych, zbytecznych wdechów, oddech brzuszno-przeponowy - wypowiedzi dziecka powinny być pełne (pełne zdania, w których jest możliwe zastosowanie odpowiedniego procesu oddychania i techniki przedłużonego mówienia) - mówienie dziecka powinno być wyraziste (z odpowiednim miękkim i szerokim układem narządów mownych) - uczeń na początku terapii wspomaga płynne i spowolnione mówienie parabolicznymi ruchami dłonią, a później palcem wskazującym dłoni - narządy mowny (wargi, język, podniebienie miękkie) w czasie artykulacji powinny się delikatnie zwierać, przy minimalnym napięciu ich mięśni - początek mówienia powinien zbiegać się w czasie z początkiem wydechu i parabolicznych ruchów dłoni (palcem wskazującym) - należy stosować krótkie pauzy pomiędzy wypowiedziami na zebranie myśli oraz przygotowanie aparatu mowy do dalszych wypowiedzi - ważne jest utrzymanie kontaktu wzrokowego z dzieckiem - unikanie mówienia należy zastąpić zasadą : mówić mówić i jeszcze raz mówić II etap terapii: - utrwalanie procesu oddychania i zastosowywanie w mówieniu: Podparcie oddechowe Technik przedłużonego mówienia III etap: Przeznaczony jest w szczególności do ćwiczenia miękkiego nastawienia głosu i delikatnego startu mowy 7

8 Ćwiczenia relaksacyjne Ćwiczenia negatywnej praktyki czyli celowego jąkanie się 4 etap: Utrwalanie i stosowanie w mowie potocznej gestów plynności i łączenie procesu mówienia z myśleniem Naprzemienne zastosowanie: Techniki przedłużonego mówienia (mowa szybsza ale wolniejsza od starej Technika mówienia z użyciem toru oddechowego brzusznoprzeponowego oraz podparcia oddechowego Elementy psychoterapii Technika rozmów kierowanych i spontanicznego opowiadania z użyciem rozmów kierowanych i spontanicznego opowiadania z użyciem gestów płynności 8