Aklimatyzacja owsa ozimego do klimatu Polski

Transkrypt

1 Aklimatyzacja owsa ozimego do klimatu Polski Bogusław Łapiński Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych IHAR PIB - Radzików BŁONIE Zadanie badawcze 2.3 ( )

2 Cel dalekosiężny zadania: Wprowadzenie owsa ozimego do polskiego rolnictwa. Cele do realizacji w Zadaniu 2.3.w latach : 1. Zgłoszenie do badań COBORU min. czterech odmian. 2. Wytworzenie materiałów roślinnych z mieszańców owsa ozimego z A. macrostachya umożliwiających dalszy postęp hodowlany owsa ozimego w Polsce. 3. Poprawa nowego syntetycznego gatunku owsa oktoploidalnego (Avena sativa + A. macrostachya).

3 Strefy zimotrwałości w Europie Wg. średnich wieloletnich z minimalnych temperatur o C o C o C o C

4 dt/ha min. temp. gr. 0 Rys 1. Plony i minimalne temperatury powierzchni gruntu. Radzików, Carola jęczmień oz. Krezus owies jary najplenniejszy owies oz. owies oz. 8x owies oz. RAH 5Q5.2 (od 2010 r.) ,0 o C -5,2 o C -9,5 o C -14,4 o C -5,8 o C -5,7 o C -8,7 o C

5 Cele do realizacji w sezonie 2014/2015: 1. Wyrównanie i rozmnożenie do etapu materiału matecznego jednego rodu; złożenie wniosku do COBORU o wpis do Krajowego Rejestru. 2. Zbadanie plonowania wybranych rodów w doświadczeniach polowych w Radzikowie i Grodkowicach; wybór nowych rodów do hodowli zachowawczej. 3. Zbiór i analiza danych z doświadczeń jedno i dwupunktowych, wybór rodów i założenie doświadczeń dwu- i wielopunktowych. 4. Selekcja i ustalanie w szkółkach nowych linii, utworzenie nowych rodów do doświadczeń jednopunktowych. 5. Wysiew materiałów z nowych krzyżowań kumulujących zimotrwałość i poprawiających inne cechy mieszańców z A. macrostachya. 6. Rozmnożenie populacji mieszanych do selekcji masowej.

6 Ad. 1. Wyrównanie i rozmnożenie do etapu materiału matecznego jednego rodu; złożenie wniosku do COBORU o wpis do Krajowego Rejestru Przeprowadzono selekcję wyrównującą rodu 5T8.A, zarówno na poziomie pojedynczych roślin jak i sublinii w oddzielnym doświadczeniu. W hodowli zachowawczej wysiano ziarno z 13 sublinii typowych i 66 nowych potomstw roślin. Materiał mateczny wysłano do badań WGO i OWT w stacjach COBORU (oraz do europejskich ośrodków na Węgrzech i we Francji). Złożono wniosek o wpis do KR. Obecnie w badaniach COBORU są dwie odmiany owsa ozimego (wraz z odmianą Radzikus zgłoszoną w 2014 r.).

7 Ad. 2. Zbadanie plonowania wybranych rodów w doświadczeniach polowych w Radzikowie i Grodkowicach; wybór nowych rodów do hodowli zachowawczej doświadczeń z 60 rodami zaawansowanymi: 1 doświadczenie 3 powt., 10 m 2, 13 obiektów, 3 doświadczenia 3 powt., 5 m 2, po 13 obiektów, 1 doświadczenie 2 powt., 5 m 2, 13 obiektów. Obiekt kontrolny: jęczmień ozimy Carola

8 Doświadczenie 10 m 2. Plon i jego fizyczne parametry jakościowe. plon kg/10 m ciężar obj. kg/hl MTZ %łuski NR Obiekt F_ R G RG R G RG R R D13 Carola jęczm. 8,13 8,29 8,21 68,6 46,7 57,6 46,3 11,3 D1 RADZIKUS 11 5,69 8,18 6,94 59,7 48,2 54,0 30,2 22,4 D5 5P8.49a ,15 8,64 6,40 57,7 43,1 50,4 43,2 25,3 D8 W11T4.A ,25 7,42 6,34 57,7 46,2 52,0 35,4 23,7 D10 Ax346..d1 9 5,77 6,67 6,22 49,0 45,7 47,4 47,8 22,7 D12 5T8.3 nagi 11 5,41 (6,08)* 48,8 D9 W11T4.A8.2c10 9 5,24 6,88 6,06 57,9 46,2 52,0 32,4 23,9 D2 5T8.A 11 4,47 7,66 6,06 57,0 47,2 52,1 46,1 22,8 D3 5T8.a ,11 6,83 5,97 57,2 46,3 51,8 46,5 22,1 D4 5P8.49asY 12 3,77 7,99 5,88 57,8 45,9 51,8 43,5 25,7 D11 5P8.d..0z ,53 7,86 5,70 55,2 43,4 49,3 45, 9 23,7 D7 P11U3.02c0 6 3,56 7,70 5,63 56,5 46,6 51,6 49,7 25,0 D6 P11U ,58 6,53 5,56 58, 8 43,5 51,2 46,2 22, 5 średnie(owies) 4,65 7,31 6,12 56,8 45,9 51,4 42,4 23,5 *) z doliczeniem 23,6 % łuski

9 Doświadczenie 10 m 2. Cechy agrotechniczne. zimowanie gęs- odp. na wys odp. na NR Obiekt R G RG tość mączn. (dm) wyleg. odrost D13 Carola jęczm. 8,0 9,0 8,5 9,0 9 8,0 9 0,0 D1 RADZIKUS 7,0 9,0 8,0 7,8 3 10,3 9 0,0 D5 5P8.49a ,0 9,0 6,5 5,3 9 8,0 9 2,0 D8 W11T4.A8.20 4,7 8,0 6,3 6,8 2,7 9,3 9 0,0 D10 Ax346..d1 6,3 8,7 7,5 8,0 3 10,3 3 0,7 D12 5T8.3 nagi 2,2 7,7 4,9 D9 W11T4.A8.2c10 6,2 8,3 7,3 7,7 2,7 9,3 3 0,0 D2 5T8.A 5,7 8,7 7,2 7,0 9 11,3 9 0,7 D3 5T8.a60 6,7 9,0 7,8 7,5 9 11,7 9 0,0 D4 5P8.49asY 3,0 8,3 5,7 4,7 9 7,7 9 0,0 D11 5P8.d..0z010 3,8 8,7 6,3 2,7 9 8,0 9 1,7 D7 P11U3.02c0 3,5 8,0 5,8 4,3 9 7,3 9 2,7 D6 P11U ,3 8,0 6,7 5,8 9 7,7 9 2,0 średnie 4,9 8,4 6,7 6,2 6,8 9,2 7,9 0,9

10 Doświadczenia 5m 2. Najlepsze rody oplewione. Plon i jego fizyczne parametry jakościowe. plon % wz. Carola c. obj. kg/hl MTZ %łuski Obiekt F_ R G RG R G RG R R Carola jęczm. wz. 3,8kg 5,4kg 4,6kg 68,6 47,4 58,0 46,3 11,3 5P8.49a ,7 84,7 81,6 58,5 46,6 52,5 45,8 27,2 5P8.49a ,8 87,3 80,1 58,8 45,0 51,9 46,6 28,4 5P8.49asY 12 69,5 83,7 77,5 57,6 46,0 51,8 31,1 19,1 5P ,9 86,2 75,6 57,9 43,2 50,6 50,7 27,7 5Q ,9 86,2 75,5 56,2 48,1 52,1 31,0 23,1 Ax346.c1 9 69,2 76,1 73,4 56,0 46,2 51,1 50,7 24,1 5P8/ ,2 77,9 73,2 52,6 41,0 46,8 44,1 25,8 5P ,3 82,8 73,0 58,5 43,7 51,1 51,1 27,1 W11T4.A8.a ,4 72,3 72,7 55,4 41,6 48,5 36,4 25,8 5H0.3w ,1 81,3 71,1 57,7 43,2 50,4 31,4 23,8 5P8.49a 12 68,7 72,6 70,9 58,1 45,1 51,6 48,4 27,9 5P ,0 73,0 69,0 53,1 43,0 48,1 49,6 27,0 5O8.aa ,9 65,1 68,5 53,3 39,7 46,5 45,5 26,7 W11T4.A8.a ,2 64,2 68,1 55,2 43,0 49,1 36,1 26,2 5H0.3w ,4 72,1 67,4 57,5 48,9 53,2 32,6 23,9 Ax346.1c1 9 68,4 63,7 65,5 58,7 42,8 50,7 48,9 24,2 P11U ,2 54,1 64,7 57,5 40,1 48,8 44,0 23,5 Ax ,7 68,2 64,5 59,0 42,4 50,7 46,2 27,3 P11U3.02c0 6 50,7 64,0 58,8 55,5 40,2 47,8 51,8 30,0 Bingo owies jary (69,7) 55,0 43,2 22,5

11 Doświadczenia 5m 2. Najlepsze rody oplewione. Cechy agrotechniczne. zimowanie gęstość wys. (dm) odp.na mączn Obiekt F_ R G RG R R R R R R R odp. vir Carola jęczm. Oz. wz 8 9 8,5 9 8, ,0 5P8.49a ,0 8,7 6,8 7,8 9, ,3 5P8.49a ,8 8,7 6,3 6,8 9, ,3 5P8.49asY 12 6,5 7,3 6,9 9 10, ,0 wyl-załam 5P ,7 8,7 6,2 4,7 10, ,0 5Q ,5 8,3 7,4 8,7 11, ,0 Ax346.c1 9 5,3 8 6,6 7 10, ,5 wc+ 5P8/ ,3 8,0 6,2 7 9, ,7 5P ,5 8,7 6,1 5,2 10, ,3 W11T4.A8.a20 9 4,3 7,3 5,8 7,5 10, ,0 5H0.3w ,5 8,3 6,9 7 10, ,3 5P8.49a 12 3,7 8,0 5,8 5,9 10, ,1 5P ,0 8,3 6,7 7 10, ,7 5O8.aa ,0 7,7 6,3 7 11, ,7 wyl+, czarny W11T4.A8.a ,7 6,7 6,2 7 10, ,0 5H0.3w ,7 8,0 7,3 8,3 10, ,3 Ax346.1c1 9 5,3 8,5 6,9 7,5 9, ,0 wc+ P11U ,5 5,3 4,9 7 8, ,7 Ax ,3 6,3 5,8 7,5 10, ,7 wc++ P11U3.02c0 6 4,7 7,0 5,8 5 10, ,3 Bingo owies jary 9 11, ,0 wyrówn odrost uwagi

12 Doświadczenia 5m 2. Rody nagoziarniste. Plon i jego fizyczne parametry jakościowe. plon % wz. Carola ciężar obj. Kg/hl MTZ %z z ł Obiekt F_ R G RG R G RG R R Carola jęczm. wz. 3,8kg 5,4kg 4,6kg 68,6 47,4 58,0 46,3 11,3 M9K5.047 n 6 39,1 63,6 54,1 56,8 48,4 52,6 25,1 21opl M9K5.04B n 6 47,5 58,6 53,7 56,9 48,0 52,5 29,6 39,5opl M9K5.c10 n 6 38,6 56,1 48,4 59,3 48,6 54,0 27,3 10,8opl M9K5.044 n 6 30,5 56,3 45,0 59,3 46,8 53,1 31,3 18,2opl Siwek owies j. wz 2,5 kg 54,4 25,0 37opl Doświadczenia 5m 2. Rody nagoziarniste. Cechy agrotechniczne. zimowanie gęsto ść wysok. (dm) odp mącz odp vir wyrówn odrost uwagi Obiekt F_ R G RG R R R R R R R Carola śr ,5 9 8, ,0 M9K5.047 n 6 4,3 8,5 6,4 5,5 9, ,5 M9K5.04B n 6 5,3 7,3 6,3 7,7 10, ,7 wc++ M9K5.c10 n 6 6,2 7,0 6,6 8,0 10,5 2, ,0 wyl-załam M9K5.044 n 6 3,0 7,0 5,0 5,0 10, ,0 Siwek owies j. 9 10, ,0 wyl-

13 Niektóre współczynniki korelacji liniowej. Doświadczenia 2-punktowe. 54 obiekty. istotne niespodziewanie nieistotne plon R plon G 0,217 cobj R 0,208 cobj G 0,358 0,517 plon G cobj R cobj G MTZ R %Ł R zim R zim G %Ł R -0,462-0,278-0,588 0,408 zim R 0,638-0,003 0,491-0,420-0,745 zim G 0,038 0,509 0,378 0,085 gęstość R 0,758 0,381-0,373-0,617 0,835 gęstość R wys R 0,382 0,513 0,540 wys R o.mącz.r -0,169 0,503-0,466 0,428-0,389-0,407 o. BYDV 0,099 0,373 0,097 0,407 o.odn. R -0,654-0,361 0,415 0,464 0,413 l.k.ist o.odn. R

14 Ad 3. Doświadczenie wielopunktowe 2015/2016. Wysiano 14 rodów, trzy losowane bloki 5 m 2, w miejscowościach: Choryń k/kościana, Grodkowice k/bochni, Mikulice k/przeworska, Radzików K/Błonia, woj. wielkopolskie woj. małopolskie woj. podkarpackie woj. mazowieckie Wytypowano i przygotowano rozmnożenia do rozpoczęcia hodowli wyrównawczo-zachowawczej 6 plennych i zimotrwałych rodów (potencjalnych kandydatów na odmiany).

15 Ad.3, 4: Doświadczenia jednopunktowe (Radzików) Zebrano dane dotyczące plonowania, zimotrwałości i innych cech agrotechnicznych (jak podano w tabelach) dla: - 70 rodów (w tym 28 nowych) z doświadczeń 1-powtórzeniowych - 7 nowych rodów z doświadczenia 2-powtórzeniowego. Wykorzystano je przy wyborze: - rodów do doświadczeń dwupunktowych - obiektów do powtórzenia w doświadczeniu jednopunktowym. W doświadczeniu 1-punktowym 2015/2016 wysiano 20 nowych rodów ze szkółki i 14 z doświadczeń 2014/2015. W pięciu doświadczeniach dwupunktowych (Grodkowice, Radzików) wysiano 60 obiektów

16 Ad. 4: Prace w szkółkach: 400 obiektów (linii, ramszów), które przetrwały zimę Opisy i kryteria selekcji linii i roślin: W polu: po omłotach opisano: - zimotrwałość, - barwę łuski, - bujność, - wielkość ziarna, - wczesność, - wydłużenie ziarniaka, - skrócenie słomy, - udział ziarniaków wadliwych, - odporność na wyleganie, - udział ziarniaków porażonych, - odp. na wirus BYDV, - udział ziaren nieoplewionych - odp. na odnawianie się. Z pojedynczych roślin utworzono 153 nowe linie. Wysiano jesienią 174 linie i 19 ramszów F 2 F 6 i 181 linii F 7 F 13.

17 Ad. 5: Krzyżowania owsa ozimego w 2015 r. typ krzyżowań cel kombinacji nasion 8x x 8x zmienność wśród oktoploidów 1 2 6x x 6x kumulacja zimotrwałości x x 6x łączenie zimotrwałości z ozimością 1 4 6x x 6x łączenie zimotrwałości z ozimością źródła zimotrwałości źródła ozimości oktoploidy, heksaploidy własne odmiany 'Une de Mai., 'Criniere' Wysiano jesienią 23 kombinacje mieszańców F1.

18 Wnioski : - plon w 2015 r. warunkowany był odpornością na wymarzanie i na suszę; najlepiej zniosły te warunki Radzikus oraz rody z kombinacji 5P8 i Ax346, - zimotrwałość w Grodkowicach nie miała związku z ta cechą w Radzikowie, - plony w Radzikowie nie miały istotnego związku z odpornością na mączniaka i BYDV, - zimotrwałość owsów nagonasiennych pozostaje wyraźnie gorsza niż oplewionych, - przy krzyżowaniu form deka- lub oktoploidalnych z heksaploidalnymi istnieje silna presja powrotu na poziom 6x.