Informacja. Nowy Dwór Mazowiecki, 23 kwietnia 2012 r.

Transkrypt

1 Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej Banku Spółdzielczego w Nowym Dworze Mazowieckim podlegająca ujawnieniom (III filar) na dzień 31 grudnia 2011 r. Nowy Dwór Mazowiecki, 23 kwietnia 2012 r.

2 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 2 2. Informacje o zasadach zarządzania ryzykiem w Banku 6 3. Instrumenty kapitałowe Fundusze własne Adekwatność kapitałowa 30 1

3 1. Wprowadzenie Informacje ogólne o Banku: Bank Spółdzielczy w Nowym Dworze Mazowieckim został utworzony przez Zgromadzenie Założycieli na mocy uchwały z dnia 26 czerwca 1950 r. zarejestrowanej w Sądzie Okręgowym Wydział II Handlowy w Warszawie w dniu 11 listopada 1950 r. Ówczesna nazwa Banku to "Gminna Kasa Spółdzielcza w Modlinie z odpowiedzialnością i udziałami". W roku 1954 siedziba Gminnej Kasy Spółdzielczej została przeniesiona do Nowego Dworu Mazowieckiego. W dniu 6 września 1956 roku nastąpiła zmiana nazwy z Gminnej Kasy Spółdzielczej na Kasę Spółdzielczą w Nowym Dworze Mazowieckim. Obecna nazwa Bank Spółdzielczy została przyjęta w dniu 29 kwietnia 1973 roku. W dniu 1 kwietnia 1999 roku w wyniku procesu łączeniowego do Banku Spółdzielczego w Nowym Dworze Mazowieckim przyłączyły się Bank Spółdzielczy w Zakroczymiu oraz Bank Spółdzielczy w Leoncinie. Obecnie Bank Spółdzielczy w Nowym Dworze Mazowieckim jest spółdzielnią prowadząca działalność na podstawie obowiązujących przepisów prawnych, w tym: Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 roku Nr 72,poz. 665 z późn. zm.), Ustawa z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003 roku Nr 188, poz z późn. zmianami), Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 roku o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (Dz. U. z 2000 roku Nr 119, poz. 1252, z późn. zm.), Statut Banku Spółdzielczego w Nowym Dworze Mazowieckim, Regulamin Organizacyjny Banku. Podstawowy obszar działania Banku obejmuje działalność na terenie województwa mazowieckiego a w szczególności na terenie gmin Nowy Dwór Mazowiecki, Czosnów, Leoncin, Pomiechówek, Zakroczym, Nasielsk, Płońsk oraz Raciąż. Jednostka Podstawowa (Centrala) Banku mieści się w Nowym Dworze Mazowieckim przy ul. Słowackiego 8, realizująca kluczowe dla całości Banku zadania merytoryczne i organizacyjne oraz nadzorująca ich wykonanie w stosunku do pozostałych jednostek organizacyjnych Banku. Jednostki organizacyjne podlegające Centrali, odpowiedzialne za działalność handlową prowadzoną na terenie swojego działania to: I Oddział w Nowym Dworze Mazowieckim; II Oddział w Nowym Dworze Mazowieckim; Oddział w Zakroczymiu; Oddział w Pomiechówku; Oddział w Leoncinie; Oddział w Warszawie; Oddział w Płońsku; Oddział w Nasielsku; Oddział w Raciążu. Komórki organizacyjne Oddziałów, których przedmiotem działania jest wykonywanie podstawowej obsługi operacyjnej klientów Banku na wyznaczonym terenie, w określonym środowisku lub w określonym zakresie to: Filia w Czosnowie; Filia w Modlinie Twierdza; Filia w Pomiechówku; Punkt Kasowy w Urzędzie Skarbowym w Nowym Dworze Mazowieckim. Bank świadczy usługi dla następujących głównych grup klientów: rolnicy, osoby fizyczne, rzemiosło, małe i średnie przedsiębiorstwa, jednostki samorządowe. Bank Spółdzielczy w Nowym Dworze Mazowieckim prowadzi działalność zgodnie z możliwościami wewnętrznymi i wymogami rynku w zakresie oferowania produktów bankowych, które może świadczyć samodzielnie, a także w ramach współpracy z Bankiem Zrzeszającym. W 2011 roku Bank Spółdzielczy w Nowym Dworze Mazowieckim prowadził działalność operacyjną poprzez 13 placówek i 11 bankomatów. Działalność operacyjna w 2011 r. prowadzona była również za pośrednictwem Banku internetowego. 2

4 Podstawowe dane finansowe obrazujące rozwój Banku w latach przedstawiają się następująco (dane w tys. zł): Tabela nr 1. Wyszczególnienie suma bilansowa obligo kredytowe depozyty klientów fundusz zasobowy fundusz udziałowy Przychody Banku wynik z działalności bankowej zysk netto Współczynnik wypłacalności 10,67 10,39 Współczynnik kredytów nieregularnych 3,14 2,54 ROE 12,98 14,49 ROA 0,89 0,96 Przedstawione wielkości pokazują, iż większość wartości z bilansu oraz rachunku zysków i strat charakteryzuje wysoka dynamika. Oznacza to, że Bank w 2011 r. znajdował się w okresie systematycznego wzrostu. Do roku 2006 na terenie Nowego Dworu Mazowieckiego działały oprócz Banku Spółdzielczego w Nowym Dworze Mazowieckim, Oddziały banków PKO BP SA, PEKAO SA, Bank Pocztowy oraz SKOK Wołomin. Obecnie pomimo narastającej konkurencji Bank Spółdzielczy w Nowym Dworze Mazowieckim poszerza swoją działalność i pozyskuje nowych klientów na terenie miasta Nowy Dwór Mazowiecki oraz w pobliskich Gminach i Powiatach. Według Banku największa konkurencja występuje na terenie miasta Nowy Dwór Mazowiecki, Płońsk i Nasielsk. Poniższa tabela przedstawia rynek na którym występują placówki Banku oraz jego konkurencję. Miasto w którym znajduje się placówka Nowy Dwór Mazowiecki BS NDM Konkurencja PKO BP SA, PEKAO SA, Bank Pocztowy oraz SKOK Wołomin, BNP Paribas Fortis, Eurobank SA, Bank Millenium SA, Polbank EFG SA, BPH S.A, Mazowiecki Bank Spółdzielczy z siedzibą w Łomiankach, Bank Spółdzielczy z siedzibą w Ciechanowie, Kredyt Bank S.A., BGŻ, Bank Pocztowy, Nordea, Getinbank oraz LUKAS Bank Modlin Twierdza Zakroczym Pomiechówek Agencja PKO BP SA MBS w Łomiankach Agencja PKO BP SA 3

5 Nasielsk Płońsk Czosnów Raciąż Leoncin PKO BP S.A; Bank BPH S.A; Bank PeKaO S.A; Żagiel S.A; Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo- Kredytowa Wołomin (Punkt Kasowy); Polbank EFG; Bank Spółdzielczy w Nasielsku; Powszechna Kasa Oszczędnościowa Bank Polski S.A I O/ Nasielsk. Bank Spółdzielczy w Płońsku, BGŻ S.A. BPH S.A., PEKAO S.A., PKO Bank Polski S.A. Bank Spółdzielczy w Ciechanowie SGB MBS w Łomiankach Bank Spółdzielczy w Raciążu Brak konkurencji Mocne (S) i słabe (W) strony w stosunku do konkurencji: BS NDM (S) Ugruntowana pozycja na rynku lokalnym Niskie opłaty Niskie prowizje Przywiązanie klienta do Banku Obsługa segmentu dot. rolników Szybkie podejmowanie decyzji Niska rotacja kadry Niskie oprocentowanie kredytów Kontakt przez Internet (W) Duża konkurencja na rynku lokalnym. Ograniczony obszar działania. Reklama na rynku lokalnym Ograniczona liczba bankomatów Słaba umiejętność dotarcia do klienta Słaba umiejętność reagowania na zmiany przepisów prawa x x KONKURENCJA (W) Duża konkurencja Wysokie opłaty Wysokie prowizje Duża konkurencja Brak obsługi segmentu dot. rolników Długi czas oczekiwania na decyzję Wysoka rotacja kadry Wysokie oprocentowanie kredytów x (S) Duża sieć placówek w całej Polsce Wysoka jakość świadczonych usług Dobra reklama ogólnopolska Rozwinięta sieć bankomatów Kontakt przez Internet x Szybka reakcja na zmiany dotyczące produktów oferowanych dla klientów Chcąc zdobyć nowych klientów Bank dążyć będzie do poprawy skuteczności reklamy, bowiem z analizy konkurencji wynika, iż reklama i szybka fachowa obsługa klientów jest najlepszym sposobem pozyskania i utrzymania Klienta w Banku. W 2011 roku Bank prowadził rachunki bankowe (bieżące oraz oszczędnościowe) dla klientów indywidualnych, podmiotów gospodarczych i instytucji, rolników oraz działalność kredytową dla każdej z wymienionych grup klientów. Oprócz tego Bank prowadził obsługę dewizową w zakresie prowadzenia rachunków bieżących oraz dokonywania poleceń zapłaty w obrocie dewizowym, a także skupu i sprzedaży walut. Bank nie udzielał kredytów w walutach wymienialnych. Bank korzysta z systemu informatycznego EuroBankNet opracowanego i wdrożonego przez firmę SoftNet Sp. z o.o. z Krakowa. Funkcjonuje także system do sprawozdawczości i analiz ryzyka pod nazwą EuroBanknet - C. Wyżej wymieniony system jest w pełni dostosowany do profilu prowadzonej działalności. System informatyczny Banku od 2000 roku działa w systemie on-line. Bank posiada pełna gamę produktów z grupy bankowości elektronicznej. W ich skład wchodzi: system ebanknet system bankowości internetowej dla osób fizycznych i podmiotów gospodarczych,system HomeNet system z grupy tzw. office banking dla dużych podmiotów i instytucji, system SmsBankNet system powiadamiania w drodze wiadomości sms o stanach i operacjach odbywających się na rachunkach klientów. 4

6 Reasumując Bank świadczy usługi dla następujących głównych grup klientów: rolnicy, osoby fizyczne, rzemiosło, małe i średnie przedsiębiorstwa, jednostki samorządowe. Bank Spółdzielczy w Nowym Dworze Mazowieckim prowadzi działalność zgodnie z możliwościami wewnętrznymi i wymogami rynku w zakresie oferowania produktów bankowych, które może świadczyć samodzielnie, a także w ramach współpracy z Bankiem Zrzeszającym Bankiem BPS S.A w Warszawie. Schemat struktury organizacyjnej Banku Umiejętności kierownictwa, zasoby kadrowe Zebranie przedstawicieli Zebranie Przedstawicieli jest najważniejszym organem władzy Banku. Funkcje Zebrania Przedstawicieli wykonywane są przez członków (właścicieli) z tytułu prawa własności. Funkcje te wyznaczają obowiązujące przepisy prawa, Statut oraz wewnętrzne regulacje Banku. Zebranie przedstawicieli w obecnej kadencji skupia 46 delegatów reprezentujących poszczególne tereny obsługiwane przez Bank. Rada Nadzorcza Rada Nadzorcza jest kolegialnym organem władzy Banku, wybieranym przez Zebranie Przedstawicieli na okres kadencji, pełniącym funkcje nadzorcze, kontrolne i opiniujące we wszystkich dziedzinach działalności Banku. Rada Nadzorcza reprezentuje członków (właścicieli) w okresie pomiędzy Zebraniami Przedstawicieli i bieżąco strzeże ich interesów poprzez nadzór nad działalnością Banku. Pracą Rady Nadzorczej kieruje Przewodniczący. Rada Nadzorcza składa się z 11 osób, z których 2 osoby posiadają wykształcenie wyższe, 8 członków posiada wykształcenie średnie oraz 1 osoba posiada wykształcenie zawodowe. Pod względem zawodowym 8 członków prowadzi działalność gospodarczą w usługach i handlu, 2 członków jest rolnikami oraz 1 członek jest emerytem, byłym pracownikiem Banku. Zarząd Banku Bank jest kierowany przez 3 osobowy Zarząd w składzie: Prezes Zarządu, wykształcenie wyższe, 15 lat pracy ogółem, w tym 13 lat pracy w bankowości, z tego 11 lat na stanowiskach kierowniczych; V-ce Prezes ds. handlowych, wykształcenie wyższe, 34 lat pracy ogółem, w tym 28 lat pracy w bankowości, z tego 10 lat na stanowiskach kierowniczych; V-ce Prezes ds. finansowych wykształcenie wyższe, 10 lat pracy ogółem, w tym 10 lat pracy w bankowości, z tego 1 rok na stanowisku kierowniczym. Osoby zasiadające w Zarządzie posiadają duże doświadczenie związane z pracą w bankowości oraz związane z zarządzaniem. Wszyscy członkowie Zarządu pracują w Centrali Banku. Podstawa sporządzenia Polityki informacyjnej Niniejszy dokument stanowi realizację postanowień Polityki Informacyjnej Banku Spółdzielczego w Nowym Dworze Mazowieckim oraz Uchwała nr 385/2008 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia17 grudnia 2008r. w sprawie szczegółowych zasad i sposobu ogłaszania przez banki informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej oraz zakresu informacji podlegających ogłaszaniu z późniejszymi zmianami. 5

7 2. Informacje o zasadach zarządzania ryzykiem w Banku W Banku funkcjonuje zorganizowany proces zarządzania ryzykiem, w którym uczestniczą organy Banku, wyznaczone komitety i komórki organizacyjne (zespoły) oraz pracownicy. W procesie zarządzania ryzykiem, strategiczne cele określa Rada Nadzorcza, która ocenia skuteczność działań Zarządu Banku, mających na celu zapewnienie efektywności procesu zarządzania ryzykiem. Struktura zarządzania ryzykiem w Bank Spółdzielczym w Nowym Dworze Mazowieckim Rada Nadzorcza Komitet Zarządzania Ryzykami Zarząd Banku Zespół Analityków Kredytowych Zespół zarządzania ryzykami i analiz ekonomicznych Zespół kontroli wewnętrznej i audytu Kadra kierownicza Pracownicy Na proces zarządzania ryzykiem bankowym składają się następujące czynności: identyfikacja ryzyka polegająca na określeniu źródeł ryzyka, zarówno aktualnych, jak i potencjalnych, które wynikają z bieżącej i planowanej działalności Banku, pomiar ryzyka, zarządzanie ryzykiem polegające na podejmowaniu decyzji dotyczących akceptowanego poziomu ryzyka, planowaniu działań, wydawaniu rekomendacji i zaleceń, tworzeniu procedur i narzędzi wspomagających, monitorowanie polegające na stałym nadzorowaniu poziomu ryzyka w oparciu o przyjęte metody pomiaru ryzyka, raportowanie obejmujące cykliczne informowanie Kierownictwa o skali narażenia na ryzyko i podjętych działaniach. 6

8 Schemat zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Nowym Dworze Mazowieckim Ryzyko kredytowe: Ryzyko kredytowe związane jest z możliwością wystąpienia strat finansowych spowodowanych nie wywiązywaniem się kontrahenta Banku ze zobowiązań wynikających z warunków umowy. Z uwagi na możliwość poniesienia przez Bank relatywnie dużych strat, ryzyko kredytowe istotnie wpływa na działalność Banku. Celem strategicznym zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku, jest zwiększenie bezpieczeństwa działalności kredytowej, poprzez zapewnienie właściwej, jakości oceny ryzyka kredytowego i efektywności podejmowania decyzji kredytowych, jak również skutecznego procesu monitorowania zaangażowania kredytowego wobec pojedynczego klienta oraz całego portfela kredytowego Banku. W celu zapewnienia odpowiedniej do profilu ryzyka Banku, jakości aktywów kredytowych, Bank zarządza: ryzykiem kredytowym, ryzykiem koncentracji zaangażowań, ryzykiem kredytowym ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych ryzykiem rezydualnym. Zarządzanie ryzykiem kredytowym: Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad procesem zarządzania ryzykiem kredytowym Banku, a w szczególności: ustanawia zasady polityki kredytowej Banku; rozpatruje sprawozdania oraz raporty kontroli dotyczących portfela kredytowego celem oceny poziomu jego ryzyka i działalności kadry kierowniczej odpowiedzialnej za realizację polityki kredytowej, a także oceny przestrzegania przepisów i regulacji ostrożnościowych, jak również wewnętrznych regulaminów i procedur. Zarząd Banku kieruje bieżącą jego działalnością i jest odpowiedzialny za odpowiednie ukształtowanie i zarządzanie działalnością kredytową, poprzez: realizację wyznaczonych przez Radę Nadzorczą celów strategicznych w zakresie zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku; prowadzenie działalności Banku zgodnie z zasadami określonymi w Polityce kredytowej; ustanowienie szczegółowych pełnomocnictw i limitów kredytowych dla pracowników uczestniczących w procesie kredytowym; zatwierdzanie wysokości wewnętrznych limitów koncentracji; uchwalenie wewnętrznych regulacji i procedur dotyczących zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku; podejmowanie decyzji kredytowych zastrzeżonych do jego kompetencji. 7

9 Oprócz Rady Nadzorczej i Zarządu Banku w procesie zarządzania ryzykiem kredytowym główną rolę pełnią: Prezes Zarządu, nadzorujący obszar ryzyka kredytowego, któremu podlega m.in. Zespół kontroli wewnętrznej i audytu, Zespół organizacyjno- administracyjny, Zespół informatyki, Zespół Analityków Kredytowych, Zespół wierzytelności trudnych, Komitet Zarządzania Ryzykami, Komitet Zarządzania Kryzysowego. Wiceprezes Zarządu ds. handlowych, któremu podlegają m.in.: Oddziały Banku; Członek Zarządu ds. finansowych, któremu podlegają m.in.: Główny księgowy, Zespół zarządzania ryzykami i analiz ekonomicznych, Stanowisko sprawozdawczości i analiz ekonomicznych; Komitet Zarządzania Ryzykami, jako organ opiniodawczo-decyzyjny w zakresie kształtowania polityki zarządzania aktywami i pasywami w Banku, który opiniuje m.in.: a) projekty wewnętrznych aktów prawnych dotyczących zarządzania ryzykiem kredytowym, b) metody pomiaru i oceny oraz ustalania norm ostrożnościowych dla portfelowego ryzyka kredytowego, w zakresie: limitów branżowych, ryzyka związanego z koncentracją należności kredytowych, ryzyka związanego z produktami generującymi ryzyko kredytowe, ryzyka związanego ze stosowanymi zabezpieczeniami kredytów i pożyczek, tworzenia, rozwiązania i wykorzystania rezerwy na ryzyko ogólne, c) wysokość limitów wewnętrznych Banku z tytułu ryzyka kredytowego; Zespół analityków kredytowych odpowiedzialny za realizację zadań w obszarze ryzyka kredytowego, wyznaczonych w Regulaminie Organizacyjnym oraz zleconych przez władze Banku. Zespół analityków kredytowych w szczególności: odpowiada za poprawność oceny wniosków o udzielenie kredytów, pożyczek, gwarancji i innych transakcji obarczonych ryzykiem kredytowym, i weryfikacji analiz zdolności kredytowej oraz oceny zabezpieczeń i propozycji klasyfikacji, współuczestniczy w wydawaniu opinii dotyczących transakcji kredytowych obciążonych ryzykiem kredytowym; współuczestniczy w tworzeniu regulacji wewnętrznych w zakresie ryzyka kredytowego; dokonuje analiz portfela kredytowego w terminach zgodnych z Instrukcją sporządzania informacji zarządczej ; Dyrektorzy Oddziałów odpowiedzialni są za identyfikację ryzyka kredytobiorców ocenianych i monitorowanych w poszczególnych jednostkach organizacyjnych Banku, podejmowanie decyzji kredytowych zgodnych z otrzymanym pełnomocnictwem; Zespół zarządzania ryzykami i analiz ekonomicznych: dokonuje pomiaru i monitorowania ryzyk ponoszonych przez Bank, w tym ryzyka kredytowego, oraz przeprowadza analizy poprawności wyliczania wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych ryzyk, w tym prawidłowości wyliczenia kapitału regulacyjnego i kapitału wewnętrznego; Zespół kontroli wewnętrznej i audytu: uczestniczy w opiniowaniu procedur regulujących proces zarządzania ryzykiem kredytowym, bada i ocenia adekwatność i skuteczność kontroli wewnętrznej w Banku w zakresie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym, przeprowadza kontrolę procesu identyfikacji ryzyk Banku oraz oceny istotności ryzyka, analizuje metodyki i procesy zarządzania ryzykami Banku oraz ich zgodność z przepisami prawa i regulacjami wewnętrznymi Banku, przeprowadza ocenę poprawności wyliczenia kapitału regulacyjnego oraz jakości procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego, a także ocenę przeglądu i efektywności tych procesów w zakresie ryzyka kredytowego, formułuje rekomendacje zmierzające do likwidacji nieprawidłowości stwierdzonych w trakcie przeprowadzanych analiz, kontroli i przeglądów. Proces zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku obejmuje następujące etapy: identyfikację czynników ryzyka kredytowego; ocenę oraz ustalenie dopuszczalnych norm ryzyka kredytowego (limity); monitorowanie, pomiar i raportowanie ryzyka; wdrażanie technik redukcji ryzyka; zarządzanie ryzykiem rezydualnym; wyliczenie wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego; kontrolę zarządzania ryzykiem kredytowym. 8

10 Ryzyko kredytowe rozpatrywane jest w dwóch aspektach: ryzyka pojedynczej transakcji; ryzyka łącznego portfela kredytowego. Ryzyko pojedynczej transakcji zależy od wysokości możliwej straty (równej maksymalnej wartości ekspozycji kredytowej) i prawdopodobieństwa jej wystąpienia. Ryzyko łączne portfela kredytowego zależne jest od wysokości pojedynczych kredytów, prawdopodobieństwa ich niespłacenia i współzależności między poszczególnymi kredytami lub kredytobiorcami. Im mniejsza jest ta wzajemna zależność tym mniejsze jest ryzyko wystąpienia sytuacji, w której czynniki powodujące niespłacenie jednego kredytu będą również wpływały na niespłacenie innych, zwiększając w ten sposób łączne ryzyko kredytowe. Metodą zabezpieczenia się przed nadmiernym ryzykiem w działalności kredytowej jest prowadzone zarządzanie ryzykiem, zgodnie z obowiązującymi procedurami, zarówno w odniesieniu do pojedynczego kredytu, jak i łącznego zaangażowania kredytowego. Zarządzanie ryzykiem kredytowym w odniesieniu do łącznego zaangażowania kredytowego przeprowadzane jest za pomocą: 1) dywersyfikacji oraz monitorowania i raportowania ryzyka kredytowego z tytułu koncentracji, związanego ze zbyt dużym zaangażowaniem Banku, przede wszystkim: wobec pojedynczych podmiotów oraz podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, w ten sam sektor gospodarczy, wobec tego samego produktu, w ten sam rodzaj zabezpieczenia, 2) monitorowania i raportowania jakości portfela (badanie szkodowości kredytów w poszczególnych segmentach klientów, branżach, regionach itp.); 3) monitorowania i raportowania adekwatności dokonywanych odpisów i wielkości tworzonych rezerw na należności zagrożone w porównaniu do ich poziomu i wielkości wyniku finansowego; 4) analizy migracji ekspozycji pomiędzy poszczególnymi kategoriami ryzyka; 5) monitorowania ekspozycji zagrożonych, ich struktury, czynników ryzyka; 6) monitorowania kredytów udzielanych osobom wewnętrznym ; 7) przedsięwzięć organizacyjno-kadrowych, polegających w szczególności na: organizacji bezpiecznych systemów podejmowania decyzji kredytowych, prawidłowym przepływie informacji, odpowiednim doborze i szkoleniu kadr, nadzorze nad działalnością kredytową. Proces zarządzania ryzykiem kredytowym pojedynczej transakcji/ kredytobiorcy obejmuje: stosowanie metodyki oceny zdolności kredytowej; bieżący monitoring; przegląd ekspozycji kredytowych i tworzenie rezerw celowych; windykację i nadzór nad kredytami zagrożonymi; kontrolę procesu kredytowego w odniesieniu do transakcji zawartych z danym kredytobiorcą. Jako ekspozycję przeterminowaną, Bank uznaje każdą należność z tytułu kapitału lub odsetek nie spłaconą w terminie. Ekspozycjami zagrożonymi są należności poniżej standardu, wątpliwe i stracone zgodnie z kryteriami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków z dnia r. (Dz.U. Nr 235, poz. 1589). Bank przeprowadza klasyfikację należności i dokonuje podziału wszystkich należności i zobowiązań pozabilansowych na kategorie ryzyka: należności normalne; należności pod obserwacją; 9

11 należności zagrożone, w tym: poniżej standardu, wątpliwe i stracone, stosując dwa podstawowe, niezależne od siebie kryteria: kryterium terminowości terminowość spłaty kapitału lub odsetek; kryterium ekonomiczne badanie sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika (kredytobiorcy, poręczyciela). Przeglądów oraz klasyfikacji ekspozycji kredytowych Bank dokonuje zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków z dnia r. (Dz.U. Nr 235, poz. 1589). Bank tworzy rezerwy celowe oraz rezerwę na ryzyko ogólne. Rezerwy celowe tworzone są na ryzyko związane z działalnością Banku w odniesieniu do ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do: kategorii "normalne" w zakresie ekspozycji kredytowych wynikających z pożyczek i kredytów detalicznych, kategorii "pod obserwacją", grupy "zagrożone" w tym do kategorii "poniżej standardu", "wątpliwe" lub stracone. Wysokość tworzonych rezerw związana jest bezpośrednio z kategorią ryzyka, do której została zaklasyfikowana ekspozycja oraz z jakością przyjętych zabezpieczeń prawnych ekspozycji. Tabela nr 3. Stan i zmiany rezerw celowych (w zł). Kategorie należności Stan na początek roku obrotowego Zwiększenia rezerw Wykorzy stanie rezerw Rozwiązanie rezerw Stan na koniec roku obrotowego Wymagany poziom rezerw na koniec roku obrotowego na podstawie art. 81 ust. 2 pkt 8 litera c) Ustawy Należności normalne - sektor niefinansowy Należności pod obserwacją , ,12 0, , , , , ,86 0, , , ,56 - sektor finansowy 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 - sektor niefinansowy , ,86 0, , , ,56 - sektor budżetowy 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Należności poniżej standardu , ,14 0, , , ,22 - sektor finansowy 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 - sektor niefinansowy , ,14 0, , , ,22 - sektor budżetowy 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Należności wątpliwe , ,31 0, , , ,99 - sektor finansowy 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 - sektor niefinansowy , ,31 0, , , ,99 - sektor budżetowy 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Należności stracone , ,06 0, , , ,60 - sektor finansowy 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 10

12 - sektor niefinansowy , ,06 0, , , ,60 - sektor budżetowy 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Rezerwa na ryzyko ogólne tworzona jest zgodnie z art. 130 ustawy Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z póź. zm.). Rezerwa tworzona jest w ciężar kosztów, na pokrycie niezidentyfikowanego ryzyka związanego z prowadzeniem działalności bankowej. Tworzenie i rozwiązywanie rezerwy dokonywane jest na podstawie oceny ryzyka, uwzględniającej w szczególności wielkość należności oraz udzielonych zobowiązań pozabilansowych. Tabela nr 4. Rezerwy na przyszłe zobowiązania według rodzaju zobowiązań (w zł). Wyszczególnienie Stan na początek roku obrotowego Zwiększenia Zmniejszenia Stan na koniec roku obrotowego Zobowiązania pozabilansowe ,00 0, , ,00 Na ryzyko ogólne 0,00 0,00 0,00 0,00 Pozostałe 0,00 0,00 0,00 0,00 Razem ,00 0, , ,00 Tabela nr 5. Należności Banku od sektora finansowego (w zł). Kategoria należności na początek okresu obrotowego na koniec okresu obrotowego zł % zł % Należności od sektora finansowego brutto , % , % Należności normalne , % , % Należności pod obserwacją x x x x Należności poniżej standardu x x x x Należności wątpliwe x x x x Należności stracone x x x x Rezerwy celowe na należności x x x x w sytuacji pod obserwacją x x x x w sytuacji poniżej standardu x x x x w sytuacji wątpliwej x x x x w sytuacji straconej x x x x Należności od sektora finansowego netto (bez odsetek) ,80 X ,18 X Tabela nr 6. Należności Banku od sektora niefinansowego (w zł). Kategoria należności Wartość na początek okresu obrotowego Wartość na koniec okresu obrotowego % % Należności od sektora niefinansowego brutto ,94 100,00% ,03 108,46% 1. Należności normalne ,08 93,93% ,30 100,75% 2. Należności pod obserwacją ,31 2,54% ,85 4,00% 3. Należności zagrożone: ,55 3,53% ,88 3,72% 11

13 - poniżej standardu , , wątpliwe , , stracone , , Rezerwy celowe na należności ,30 100,00% ,16 78,97% 1. w sytuacji normalnej ,50 8,94% ,20 10,52% 2. w sytuacji pod obserwacją ,55 0,75% ,07 2,12% 3. w sytuacji zagrożonej: ,25 90,31% ,89 66,33% - poniżej standardu , , wątpliwej , , straconej , , Prowizje , , w sytuacji normalnej , , w sytuacji pod obserwacją 0, , w sytuacji poniżej standardu 2 228, , w sytuacji wątpliwej 5 257, , w sytuacji straconej , , Należności od sektora niefinansowego netto (bez odsetek) ,05 X ,73 X Tabela nr 7. Należności Banku od sektora budżetowego (w zł). Kategoria należności Wartość na początek okresu obrotowego Wartość na koniec okresu obrotowego % % Należności od sektora budżetowego brutto ,22 100% ,26 100% 1. Należności normalne ,22 100% ,26 100% 2. Należności pod obserwacją 0,00 0,00 3. Należności zagrożone: 0,00 0,00 - poniżej standardu 0,00 0,00 - wątpliwe 0,00 0,00 - stracone 0,00 0,00 Rezerwy celowe na należności 0,00 100% 0,00 100% 1. w sytuacji normalnej 0,00 0,00 2. w sytuacji pod obserwacją 0,00 0,00 3. w sytuacji zagrożonej: 0,00 0,00 - poniżej standardu 0,00 0,00 12

14 - wątpliwej 0,00 0,00 - straconej 0,00 0,00 Prowizje 0,00 100% 0,00 100% w sytuacji normalnej 0,00 0,00 w sytuacji pod obserwacją 0,00 0,00 w sytuacji poniżej standardu 0,00 0,00 w sytuacji wątpliwej 0,00 0,00 w sytuacji straconej 0,00 0,00 Należności od sektora budżetowego netto (bez odsetek) ,22 X ,26 X Zarządzanie ryzykiem koncentracji zaangażowań: Bank zarządza ryzykiem koncentracji zaangażowań zarówno na poziomie jednostkowym, jak i całego portfela aktywów. Bank identyfikuje oraz monitoruje ryzyko kredytowe z tytułu koncentracji związane ze zbyt dużym zaangażowaniem Banku: wobec pojedynczych podmiotów oraz powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie; w ten sam sektor gospodarczy; wobec tego samego produktu; w ten sam rodzaj zabezpieczenia; Bank posiada limity koncentracji zaangażowań oraz zaangażowań kapitałowych wobec pojedynczych podmiotów oraz powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, w tym: limit A - suma wierzytelności banku, udzielonych przez bank zobowiązań pozabilansowych oraz posiadanych przez bank bezpośrednio lub pośrednio akcji lub udziałów w innym podmiocie, wniesionych dopłat w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub też wkładów albo sum komandytowych - w zależności od tego, która z tych kwot jest większa - w spółce komandytowej lub komandytowo-akcyjnej (zaangażowanie), obciążonych ryzykiem jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie; limit B - zaangażowanie banku wobec innego banku krajowego, instytucji kredytowej, banku zagranicznego lub grupy podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, składających się co najmniej z jednego banku krajowego, instytucji kredytowej lub banku zagranicznego; limit C - dla sumy kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych, poręczeń i innych zobowiązań pozabilansowych udzielonych Członkom Zarządu lub Rady Nadzorczej Banku, osobom zajmującym kierownicze stanowiska w Banku oraz podmiotom powiązanym z nim kapitałowo lub organizacyjnie; Dla każdej limitowanej pozycji koncentracji łącznego zaangażowania i zaangażowania kapitałowego wobec pojedynczych podmiotów oraz powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie obowiązują: limit zewnętrzny (wynikający z ustawy lub uchwały o adekwatności kapitałowej banków); limit wewnętrzny Banku. Powyższe limity określone są jako procent funduszy własnych lub funduszy podstawowych Banku ustalonych zgodnie z ustawą Prawo bankowe. Limity wewnętrzne nie mogą przekraczać wysokości limitów zewnętrznych. W przypadku wykorzystania limitu na poziomie ustalonym przez Bank, podejmowane są działania w celu ograniczenia poziomu koncentracji zaangażowań. Bank uznaje, że ryzyko wynikające z koncentracji zaangażowań w procesie obliczania kapitału regulacyjnego potencjalnie nie jest w pełni zidentyfikowane i w konsekwencji może nie w pełni być pokryte wymogiem kapitałowym ustalonym w Filarze I. Zasady klasyfikacji ryzyk koncentracji zaangażowań pod względem istotności, Bank ustala w oparciu 13

15 o procedurę szacowania i oceny adekwatności poziomu kapitału wewnętrznego. Na dzień 31 grudnia 2011 r. w Banku nie wystąpiła konieczność utworzenia wymogu kapitałowego z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań. Tabela nr 8. Struktura zaangażowania kredytowego według segmentów branżowych na dzień r. (w zł) Wyszczególnienie (wg PKD2007) Kwota obowiązującego limitu Wykorzystanie limitu (w złotych) Wykorzystanie limitu (w %) Pozostały limit (w złotych) rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo ,94 46,28% ,06 górnictwo i wydobywanie ,20 1,39% ,80 przetwórstwo przemysłowe ,69 16,97% ,31 wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją ,00 0,00% , ,88 1,81% ,12 budownictwo ,79 24,14% ,21 handel hurtowy i detaliczny naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle ,07 41,78% ,93 transport i gospodarka magazynowa ,02 5,70% ,98 działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi ,90 7,99% ,10 informacja i komunikacja ,12 0,20% ,88 działalność finansowa i ubezpieczeniowa ,00 0,12% ,00 działalność związana z obsługą rynku nieruchomości działalność profesjonalna, naukowa i techniczna działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne ,51 12,43% , ,77 1,80% , ,48 1,97% , ,21 61,78% ,79 edukacja ,00 0,00% ,00 opieka zdrowotna i pomoc społeczna ,15 0,63% ,85 działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją ,00 0,00% ,00 pozostała działalność usługowa ,13 0,03% ,87 gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników, gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby ,00 0,00% ,00 organizacje i zespoły eksterytorialne ,00 0,00% ,00 14

16 Tabela nr 9. Struktura zaangażowania kredytowego Banku wobec 10 największych podmiotów na dzień r. Udział % w portfelu kredytowym Podmiot A 0,61% Podmiot B 0,44% Podmiot C 0,22% Podmiot D 0,20% Podmiot E 0,16% Podmiot F 0,15% Podmiot G 0,06% Podmiot H 0,06% Podmiot I 0,04% Podmiot J 0,04% Razem zaangażowanie bilansowe i pozabilansowe podmiotów 1,97% Zarządzanie ryzykiem kredytowym ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie: W celu ograniczenia ryzyka kredytowego ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie Bank dokonuje jego pomiaru i oceny, analizując: 1) zapewnienie zgodności rozwoju portfela z polityką kredytową Banku, 2) identyfikacja poziomu ryzyka związanego z portfelem tych ekspozycji w relacji do założonego apetytu na ryzyko (limitów), 3) identyfikacja ekspozycji dotkniętych utratą wartości (zagrożonych) dla tworzenia odpisów (rezerw) na pokrycie strat, 4) adekwatność poziomu odpisów (rezerw) do jakości ekspozycji kredytowych, mierzonej poziomem straty z tytułu utraty wartości, Polityka zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie w Banku Spółdzielczym w Nowym Dworze Mazowieckim 5) identyfikacja słabych stron w zakresie procesu zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych w celu podjęcia działań naprawczych. 6) określenie poziomu ryzyka kredytowego Banku w zakresie tych ekspozycji; 7) monitorowanie ekspozycji kredytowych i ich zabezpieczeń; 8) analizę wpływu zmian stóp procentowych na ryzyko transakcji kredytowej; 9) analizę struktury długoterminowych aktywów i pasywów Banku; 10) ocenę wpływu zmian cen nieruchomości na poziom ryzyka Banku; 11) wyznaczenie i monitorowanie maksymalnego poziomu wskaźnika LtV. Bank monitoruje zmiany zachodzące na rynku nieruchomości oraz weryfikuje wartość rynkową nieruchomości, stanowiących zabezpieczenie ekspozycji kredytowych. Weryfikacja i monitoring prowadzone są na podstawie dokumentów przedkładanych przez kredytobiorcę oraz informacji i danych gromadzonych bezpośrednio przez pracowników Banku, z wykorzystaniem m.in. bazy danych o nieruchomościach, zawartej w Systemie Analiz i Monitorowania Rynku Obrotu Nieruchomościami (AMRON). Bank identyfikuje ryzyko kredytowe, na jakie jest narażony na skutek zaangażowania w ekspozycje kredytowe finansujące nieruchomości oraz zabezpieczone hipotecznie, dokonuje jego pomiaru oraz określa poziom tego ryzyka. Poziom akceptowanego przez Bank ryzyka kredytowego w zakresie ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie wyznaczony w danym momencie, dostarcza informacji o sytuacji finansowej Banku oraz o jego wrażliwości na zmiany rynkowe. W Banku obowiązuje scentralizowany model zarządzania ryzykiem kredytowym ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie. W systemie zarządzania ryzykiem kredytowym ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie uczestniczą: Rada Nadzorcza - sprawująca nadzór nad funkcjonowaniem w Banku systemem zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, w tym ryzykiem ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie, oceniająca 15

17 jego adekwatność i skuteczność, dokonująca okresowej oceny i weryfikacji realizacji strategii zarządzania ryzykami w odniesieniu do zasad zarządzania ryzykiem oraz do Polityki. W tym celu Zarząd Banku okresowo, nie rzadziej niż raz w roku, przedkłada Radzie Nadzorczej sprawozdania na temat poziomu ryzyka ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie, wykorzystania wewnętrznych limitów oraz jakości i skuteczności przyjętych procedur zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie; Zarząd Banku odpowiedzialny za opracowanie i wdrożenie strategii oraz polityk zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, w tym za zorganizowanie, wdrożenie i funkcjonowanie systemu zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie oraz za wprowadzanie niezbędnych korekt, mających na celu usprawnienie tego systemu. Nie rzadziej niż raz w roku Zarząd Banku dokonuje okresowych ocen zasad przyjętej Polityki; Komitet Zarządzania Ryzykami (KZR) opiniujący projekty strategii i polityk dotyczących zarządzania ryzykiem kredytowym, w tym ryzykiem ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie, procedur pomiaru, raportowania i limitowania ryzyka i limitów koncentracji; Zespół Zarządzania Ryzykami i Analiz Ekonomicznych - gromadzący informacje o poziomie ryzyka ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie, tworzący bazy danych i sporządzający analizy tego ryzyka prezentowane członkom KZR oraz Zarządowi Banku, analizujący i monitorujący strukturę bilansu Banku w aspekcie ryzyk finansowych, w tym ryzyka: płynności, stopy procentowej i walutowego, dokonujący pomiaru i kontroli przestrzegania norm ostrożnościowych przyjętych w Banku w zakresie tych ryzyk oraz opracowujący zasady zarządzania ryzykiem Banku; Zespół Analityków Kredytowych - zarządzający i monitorujący portfel ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie oraz uczestniczący w tworzeniu regulacji wewnętrznych dotyczących zarządzania ryzykiem kredytowym, w tym metodyki oceny zdolności kredytowej w zakresie ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie; Zespół Kontroli Wewnętrznej i Audytu - audytujący i oceniający sprawność działania w Banku systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzykiem ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie oraz dokonujący regularnych, okresowych przeglądów poprawności realizacji zasad zarządzania ryzykiem, obowiązujących w Banku; Polityka zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie w Banku Spółdzielczym w Nowym Dworze Mazowieckim Zespół Wierzytelności Trudnych - opiniujący regulacje wewnętrzne Banku związane z ustanawianiem i monitorowaniem zabezpieczeń, w tym hipotecznych oraz ustalaniem maksymalnego wskaźnika LtV, uwzględniając wartość zabezpieczenia możliwą do uzyskania podczas ewentualnego postępowania windykacyjnego, ograniczenia prawne, ekonomiczne oraz inne, mogące wpłynąć na rzeczywistą możliwość zaspokojenia się Banku z przedmiotu zabezpieczenia; kierownicy jednostek i komórek organizacyjnych - dokonujący kontroli funkcjonalnej oraz sprawujący nadzór nad jakością portfela ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie; wszyscy pracownicy Banku - mający obowiązek przestrzegania zasad zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie; Poziom ryzyka kredytowego Banku w zakresie ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie określany jest na podstawie udziału łącznego zaangażowania bilansowego Banku w ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie: w sumie bilansowej Banku; w porównaniu do kwoty 0,5 mld zł; Znaczące zaangażowanie w ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie: - oznacza maksymalną z wartości: zaangażowanie banku w ekspozycje kredytowe finansujące nieruchomości oraz zabezpieczone hipotecznie przekraczające 10% sumy bilansowej lub 0,5 mld zł. Poziom ryzyka kredytowego Banku w zakresie ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie określany jest w oparciu o analizę ryzyka ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie przeprowadzaną w okresach kwartalnych, a w przypadku przekroczenia przyjętych limitów lub gdy przeciętny poziom bieżącego LtV jest wyższy niż 80% - w okresach miesięcznych. 16

18 W związku z tym, że Bank zasadniczo finansuje od 60% do 90% wartości nieruchomości zaleca się, aby maksymalny poziom wskaźnika LtV wynosił 0,8 chyba, że regulacje wewnętrzne Banku stanowią inaczej. Bank bada poziom wskaźnika LtV przed podjęciem decyzji o udzieleniu kredytu oraz monitoruje jego poziom w trakcie trwania umowy kredytu. Monitorowanie wskaźnika LtV ma na celu identyfikowanie sygnałów ostrzegawczych o zagrożeniach wynikających, z jakości i wartości zabezpieczenia oraz umożliwienie szybkiego reagowania Banku na wzrost ryzyka ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie. Tabela nr 10. Wyliczenie poziomu ryzyka kredytowego Banku w zakresie ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie wg stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. Dane w tysiącach złotych Ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie Suma bilansowa Portfel kredytowy Udział ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie w sumie bilansowej (w %) Udział ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie portfelu kredytowym (w %) Udział ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie do kwoty 0,5 mld zł 34,54% 50,14% 12,86% Łączne zaangażowanie Banku w kredyty zabezpieczone hipotecznie przekracza 10% sumy bilansowej natomiast nie przekracza 0,5 mld złotych. W związku z powyższym poziom ryzyka kredytowego w kredyty zabezpieczone hipotecznie uznaje się za nie istotny. Bank Spółdzielczy w Nowym Dworze Mazowieckim nie posiada znaczącego zaangażowania w kredyty zabezpieczone hipotecznie. Tabela nr 11. Struktura portfela ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, z podziałem ze względu na grupę ryzyka kredytowego wg stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. Grupa ryzyka kredytowego Dane w tysiącach złotych Raty Raty niezapadłe zapadłe Saldo kredytu Wartość bilansowa Ilość w szt. Kredyty normalne Kredyty pod obserwacją Kredyty poniżej standardu Kredyty wątpliwe Kredyty stracone Razem kredyty nieregularne Razem:

19 Dane w tysiącach złotych Tabela nr 12. Struktura zabezpieczeń portfela ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie wg stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. Dane w tysiącach złotych Rodzaj zabezpiecz enia Hipoteka na nieruchomo ści mieszkanio wej Hipoteka na nieruchomo ści niemieszkan iowej Raty niezapadłe Raty zapadłe Saldo kredytu Wartość bilansowa Wartość szacunkowa zabezpieczenia Wartość zabezpieczenia wg wyceny rzeczoznawcy Ilość w sztuka ch Razem: Tabela nr 13. Analiza poziomu wskaźnika LTV wg stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. Dane w tysiącach złotych Wartość ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie Wartość rynkowa nieruchomości stanowiących zabezpieczenie hipoteczne ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie na podstawie wyceny rzeczoznawcy Wartość rynkowa nieruchomości stanowiących zabezpieczenie hipoteczne ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie na podstawie wyceny szacunkowej Razem wartość rynkowa nieruchomości Wskaźnik LTV dla ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie 19,79% 18

20 Tabela nr 14. Analiza poziomu wskaźnika LTV w portfelu indywidualnie istotnych ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie wg stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. Dane w tysiącach złotych Wartość indywidualnie istotnych ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie Wartość rynkowa nieruchomości stanowiących zabezpieczenie hipoteczne indywidualnie istotnych ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie na podstawie wyceny rzeczoznawcy Wartość rynkowa nieruchomości stanowiących zabezpieczenie hipoteczne indywidualnie istotnych ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie na podstawie wyceny szacunkowej Razem wartość rynkowa nieruchomości Wskaźnik LTV dla indywidualnie istotnych ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie 22,54% Zarządzanie ryzykiem rezydualnym: Ryzyko rezydualne wiąże się ze stosowanymi przez Bank technikami redukcji ryzyka kredytowego, które mogą okazać się mniej efektywne niż oczekiwano. Celem systemu zarządzania ryzykiem rezydualnym w Banku jest monitorowanie tego ryzyka, zapewnienie skuteczności technik redukcji ryzyka kredytowego oraz eliminowanie ryzyka związanego ze stosowaniem zabezpieczeń kredytowych. Corocznie w Banku dokonywana jest weryfikacja skuteczności funkcjonującego systemu zarządzania ryzykiem rezydualnym oraz jego adekwatności do aktualnego poziomu ryzyka rezydualnego. Bank ocenia typy przyjętych zabezpieczeń, określa poziom koncentracji w ten sam rodzaj zabezpieczenia kredytowego oraz poziom istotności ryzyka rezydualnego. Dla potrzeb określenia poziomu ryzyka rezydualnego, zabezpieczenia dzielone są na standardowe i niestandardowe. Stosowanie standardowych form zabezpieczeń nie skutkuje istotnością ryzyka rezydualnego. W przypadku niestandardowych form zabezpieczeń, Bank dokonuje ich szczegółowej analizy. Przekroczenie ustalonego poziomu udziału niestandardowych form zabezpieczeń w całości zabezpieczeń prawnych przyjętych w Banku, klasyfikuje ryzyko rezydualne, jako istotne i skutkuje wyliczeniem dodatkowego wymogu kapitałowego, zgodnie z obowiązującymi w Banku regulacjami. Analiza czynników ryzyka rezydualnego w oparciu o dane historyczne (okres od r. do r.) wykazała iż: najlepszą skuteczność egzekucji z przyjętych przez Bank pozostałych zabezpieczeniach (tj. poręczenie wekslowe, cywilne, weksel in blanco itd.)odnotowano na koniec 2007 r. bo 44,77% ;Natomiast wg stanu na dzień r. skuteczność egzekucji z tych zabezpieczeń wyniosła 7,56 %. najlepszą skuteczność egzekucji z hipotek i przewłaszczeń odnotowano na koniec grudnia 2008 r (77,55). Natomiast na koniec grudnia 2011 r. skuteczność egzekucji z tych zabezpieczeń wyniosła 5,85%. Ponadto stwierdzono, iż w miesiącach od stycznia do grudnia 2011 r. Do egzekucji oddano 6 spraw zabezpieczonych jedną z form tj hipoteką, przewłaszczeniem; 43 sprawy zabezpieczone pozostałymi zabezpieczeniami; Kwota odzyskana z zabezpieczeń takich jak hipoteka, przewłaszczenia to ,20 PLN; Kwota odzyskana z innych zabezpieczeń to ,57 PLN. Zgodnie z zapisami 64 ust. 2 Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej w Banku Spółdzielczym w Nowym Dworze Mazowieckim, przy badaniu istotności ryzyka rezydualnego, Bank ocenia typy przyjętych zabezpieczeń prawnych. Stosowane w Banku techniki ograniczające ryzyko kredytowe to: 1. Pomniejszanie podstawy tworzenia rezerw celowych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków z dnia 16 grudnia 2008 rok; 19

21 2. Pomniejszanie wag ryzyka przypisywanych ekspozycjom kredytowym zabezpieczonym hipotecznie na nieruchomości mieszkalnej w rachunku wymogów kapitałowych na podstawie załącznika nr 4 do uchwały nr 380/2008 KNF z późniejszymi zmianami. Bank Spółdzielczy w Nowym Dworze Mazowieckim uznaje, że ryzyko rezydualne nie ma charakteru istotnego, ponieważ Bank stosuje tylko standardowe (typowe) formy zabezpieczeń (Rozdziału ust. 3 Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej w Banku Spółdzielczym w Nowym Dworze Mazowieckim). Ryzyko rynkowe Ryzyko rynkowe ryzyko utraty wartości aktywów, wzrostu poziomu zobowiązań lub negatywnej zmiany wyniku finansowego w rezultacie wrażliwości na zmienność parametrów rynkowych (cen na rynku); w przypadku Banku ryzyko rynkowe ogranicza się do: a) ryzyka walutowego ryzyka wystąpienia zmian kursów walut obcych w stosunku do PLN, mogących prowadzić do strat w przypadku otwartych pozycji w walutach obcych, b) ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej ryzyka wynikającego z narażenia aktualnego i przyszłego wyniku finansowego Banku (głównie wyniku odsetkowego) oraz posiadanych funduszy na niekorzystny wpływ zmian niezależnych od Banku rynkowych stóp procentowych; ryzyko to związane jest z: ryzykiem przeszacowania, ryzykiem bazowym, ryzykiem opcji klienta, ryzykiem krzywej dochodowości. Ryzyko walutowe Działalność dewizowa Banku, pomimo że stanowi nieznaczną część sumy bilansowej odgrywa znaczącą rolę w ofercie Banku. Zespół Dewizowy w Banku dokonuje operacji za pośrednictwem Banku Zrzeszającego, obsługuje dużych klientów oraz kształtuje politykę cenową Banku w tym zakresie. Dochody z działalności dewizowej pochodzą głównie z przeprowadzanych przez Bank operacji wymiany walut. Strategią Banku jest prowadzenie konserwatywnej polityki w zakresie ryzyka walutowego, tzn. kształtowanie pozycji w granicach niewiążących się z koniecznością utrzymywania wymogu kapitałowego, zgodnie z uchwałą KNF w sprawie wyznaczania wymogów kapitałowych banków. Należy podkreślić, że takie podejście nie ogranicza w żaden sposób rozwoju wolumenu transakcji walutowych oferowanych klientom Banku. Poziom ryzyka walutowego w działalności Banku z tytułu ryzyka kursowego ograniczony jest poprzez limity maksymalnej pozycji walutowej w tym limity pozycji dla poszczególnych walut. Wysokość limitów i wymogi kapitałowe związane z działalnością walutową przyjęte zostały przez Zarząd Banku Spółdzielczego w Nowym Dworze Mazowieckim Uchwałą nr 3/2007 z dnia 15 stycznia 2007 r. w sprawie wprowadzenia obsługi dewizowej klientów w Banku. Dodatkowo zgodnie z zapisami Polityki zarządzania ryzykiem walutowym w Banku Spółdzielczym w Nowym Dworze Mazowieckim (Uchwała nr 11/2011 Zarządu Banku z dnia ) przyjmuje się limity pozycji dla poszczególnych walut i tak: o Waluta Unii Europejskiej EUR limit max 0,90% o Dolar amerykański USD limit max 0,90% o Funt brytyjski limit max 0,20% Wymienione limity nałożone na poszczególne pozycje walutowe Banku określają maksymalny udział indywidualnych pozycji walutowych w odniesieniu do funduszy własnych Banku. Monitoring wykorzystania limitów w zakresie ryzyka walutowego realizowany jest w Zespole Zarządzania Ryzykami i Analiz Ekonomicznych. Podstawowym celem Banku jest utrzymywanie pozycji walutowej całkowitej w wysokości nieprzekraczającej 2% funduszy własnych, która nie wiąże się z koniecznością utrzymywania regulacyjnego wymogu kapitałowego na ryzyko walutowe. Według stanu na dzień r. łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego na przestrzeni 6 ostatnich miesięcy poprzedzających datę analizy. wyniósł zero, gdyż całkowita pozycja walutowa w Banku nie przewyższała 2% funduszy własnych Banku. 20