Wspólne polityki sem. I wykład 5 Poszerzenie o kraje EŚW. Prowadzący: Dr P. Koryś

Transkrypt

1 Wspólne polityki sem. I wykład 5 Poszerzenie o kraje EŚW Prowadzący: Dr P. Koryś

2 O czym będzie mowa: RWPG i bloki współpracy gospodarczej w Europie Kryzys komunizmu i nowa architektura polityczna Europy Wschodniej Przygotowania do integracji Dostosowania Negocjacje, referenda i poszerzenie

3 RWPG konkurencyjny projekt integracyjny? Powstała w 1949 roku (przed EWWiS), jako odpowiedź na OEEC. Utworzyły ją: Bułgaria, Czechosłowacja, Polska, Rumunia, Węgry, ZSRR Członkami Rady później (w wyniku procesu poszerzania ) zostały: Albania, NRD, Mongolia, Kuba, Wietnam (byli także obserwatorzy i członkowie stowarzyszeni) Cele /realizowane w ramach rozwoju gospodarek socjalistycznych/ (zgodnie z zapisami statutu): Rozwój gospodarek narodowych państw członkowskich; Przyspieszenie postępu technicznego; Industrializacja; Wzrost wydajności pracy; Podniesienie dobrobytu. Instytucjonalizacja: Coroczna Sesja Rady jako organ naczelny Komitet Wykonawczy Sekretariat Komisje branżowe Potencjał RWPG: Duża powierzchnia Znaczne zasoby ludności Podobny model gospodarki Możliwości poszerzania RWPG nie zrealizowała celów integracyjnych ponieważ: Proces był centralnie kierowany, zabrakło realnych zachęt do integracji Współpraca w wymianie zagranicznej miała opierać się na długookresowych umowach handlowych o charakterze dwustronnym (brak działań na rzecz wspólnego rynku) Ustalanie cen i model rozliczeń były korzystne dla ZSRR, ale nie krajów satelickich (rubel transferowy) Konwergencja rozwoju gospodarek nie następowała Kooperacja wewnątrz-branżowa była słabo wspierana W rzeczywistości była wyłącznie narzędziem sowieckiej polityki imperialnej Rozpad RWPG Słabnięcie powiązań w ramach RWPG w l (narastający kryzys gospodarek socjalistycznych, ucieczka od rubla transferowego) Ustanie kooperacji w ramach RWPG ( ) Rozwiązanie RWPG (1991)

4 Europejskie bloki współpracy gospodarczej (późne lata 1980)

5 Kryzys i upadek komunizmu w Europie Wschodniej Kryzys naftowy i jego długookresowe konsekwencje dla ZSRR Wojna w Afganistanie, gwiezdne wojny i kłopoty gospodarcze ZSRR Solidarność i stan wojenny w Polsce Glasnost i Pierestrojka Rozpad imperium ( )

6 Nowa architektura polityczna Europy Środkowo-Wschodniej po roku 1989 Byłe państwa satelickie, które uzyskały suwerenność (lata ) Polska Czechosłowacja (rozpad na Czechy i Słowację) Węgry Rumunia Bułgaria NRD (proces zjednoczenia Niemiec) Rozpad Jugosławii Rozpad ZSRR (1991) i powstanie nowych suwerennych państw, w tym Rosji, Ukrainy, Białorusi, państw Pribaltiki Nowe granice stref wpływów w EŚW

7 Przemiany polityczne i gospodarcze w Europie Środkowo-Wschodniej. Polska, Czechy i Słowacja, Węgry Reformy rynkowe Prywatyzacja Demokratyczne wybory i proces utrwalania demokracji (powtarzalność 5- przymiotnikowych wyborów) Przystąpienie do NATO

8 Przemiany polityczne i gospodarcze w Europie Środkowo-Wschodniej. Kraje bałkańskie Rozpad w wyniku napięć etnicznych Wojny wewnętrzne Nowe państwa na mapie Europy

9 Przemiany polityczne i gospodarcze w Europie Środkowo-Wschodniej. Pozostałości imperium Procesy odśrodkowe Rozpad ZSRR Europejskie dążenia państw nadbałtyckich Wzrost znaczenia Islamu w krajach kaukaskich, wojny czeczeńskie Próby re-integracji imperium Wspólnota Niepodległych Państw (Rosja, Ukraina, Białoruś, republiki zakaukaskie, Gruzja /do 2009 roku/) ZBiR (cele: głęboka integracja polityczna, gospodarcza i walutowa)

10 Państwa Europy Wschodniej wobec Zachodu przed rokiem 1989 Kredyty i wzrost kooperacji gospodarczej z Zachodem w l Kwestia transferu innowacji Kryzys współpracy w ramach RWPG Polityczne wsparcie Zachodu dla demokratyzacji Europy Wschodniej Koniec lat stosunki dyplomatyczne z EWG Przełom roku 1989

11 W stronę integracji przygotowania w regionie CEFTA jako przedsionek integracji Zawiązana w 1992 przez Czechosłowację, Polskę i Węgry (by powstrzymać rozpad handlu w regionie po rozwiązaniu RWPG). Spadki w eksporcie i imporcie wzajemnym krajów przekraczały w 1992 roku 40% w porównaniu z Jednym z kryteriów uczestnictwa było porozumienie o stowarzyszeniu z UE (początkowo z zapewnieniem o przyszłym członkostwie, ale ta zasada została osłabiona podczas spotkania członków w 2005 roku w Zagrzebiu) Celem było znoszenie ceł (typowa strefa wolnego handlu) Skład (przesuwanie na południe wraz z poszerzaniem UE): Polska ; Węgry ; Czechosłowacja: Czechy Słowacja ; Słowenia ; Rumunia ; Bułgaria ; Chorwacja ; Macedonia 2006-; Albania 2007-; Bośnia i Hercegowina 2007-; Mołdawia ; Czarnogóra 2007-; Serbia 2007-; Kosowo Państwa opuszczały CEFTA w momencie wstąpienia do UE. W 2006 roku porozumienie stało się elementem Paktu Stabilności dla Europy Południowo-Wschodniej nadzorowanego przez UE. Wspólne starania o przyjęcie do UE: ustalenie kryteriów integracji na szczycie RE w Kopenhadze (1993) dla państw stowarzyszonych z EŚW Negocjacje, europejska strategia przedczłonkowska wobec krajów EŚW (zwłaszcza Polski, Węgier, Czech, Słowenii i Estonii, z którymi najpierw rozpoczęły się negocjacje) Wspólny akces (1 maja 2004)

12 Proces akcesyjny (na przykładzie Polski) Układ Europejski stowarzyszenie z UE 1991 (ratyfikowany 1992) Ustalenie strategii akcesji (w Polsce tzw. Biała Księga) 1992 Powstaje UKIE jako agenda rządowa odpowiedzialna za proces akcesji Screening zgodności prawa wewnętrznego ze wspólnotowym Narodowa Strategia Integracji (1997) określający przyjmowanie regulacji wspólnotowych Partnerstwo dla członkostwa (od 1998) dokument przyjmowany przez Radę UE określający priorytetowe działania i środki pomocowe umożliwiające ich realizację oraz warunki ich uzyskania Sprawozdania z procesu dostosowań (corocznie od 1998) Pomoc przedakcesyjna (działała już przed 1989) SAPARD PHARE ISPA Decyzje polityczne UE w sprawie rozszerzenia ( ) Agenda 2000 Traktat Nicejski Deklaracja dotycząca przyszłości Unii Negocjacje przedakcesyjne ( ) Referendum w sprawie ratyfikacji Traktatu i akcesji Podpisanie Traktatu Akcesyjnego (Ateny, 2002) 1 maja 2004 traktat o przystąpieniu wchodzi w życie

13 Negocjacje Aplikacje o członkostwo w UE Malta: Węgry: Polska: Słwacja: Łotwa: Estonia: Litwa: Czechy: Słowenia: Rumunia: Bułgaria: Negocjacje: Rozpoczęcie Węgry, Polska, Estonia, Czechy, Cypr, Słowenia: Rumunia, Słowacja, Litwa, Łotwa, Bułgaria, Malta: Zamknięcie procesu negocjacji wszystkich krajów poza Rumunią i Bułgarią w 2002 roku (do 2000 roku zamknięto 25 z 30 obszarów negocjacyjnych dla Polski, pozostałe 5 w następnych latach, negocjacje domknięto na szczycie w Kopenhadze)

14 Poszerzenie Unii Europejskiej Traktat akcesyjny (2003) podpisany w Atenach, zatwierdzony przez Parlament Europejski i (zgodnie z procedurą jednogłośnie) przez Radę Unii Europejskiej Ratyfikacja Traktatu przez państwa członkowskie (Irlandia referendum, pozostałe państwa w głosowaniach parlamentarnych) Ratyfikacja w państwach kandydujących: Traktat ratyfikowany przez parlamenty poza Polską, gdzie przeprowadzono Referendum w Polsce (59% uprawnionych wzięło udział w głosowaniu, 77% wyraziło zgodę na przystąpienie Polski do UE, co pozwoliło dokończyć procedurę ratyfikacyjną) Przystąpienie 10 do UE Druga część poszerzenia: Bułgaria i Rumunia (2007)

15 Nowe wyzwania Kwestia konwergencji i pomocy rozwojowej Kwestia europejskiego rynku pracy i swobodnego przepływu siły roboczej Kwestia instytucji europejskich Kwestia nowej mapy interesów Kwestia pogłebiania integracji Integracja monetarna Dwie prędkości integracji Traktat konstytucyjny i reforma UE