EKONOMICZNY ASPEKT ZDROWIA I OPIEKI ZDROWOTNEJ NAD PRACUJĄCYMI ECONOMIC APPROACH TO HEALTH AND OCCUPATIONAL HEALTH SERVICES
|
|
- Robert Kot
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Nowiny Lekarskie 2007, 76, 2, IZABELA RYDLEWSKA-LISZKOWSKA EKONOMICZNY ASPEKT ZDROWIA I OPIEKI ZDROWOTNEJ NAD PRACUJĄCYMI ECONOMIC APPROACH TO HEALTH AND OCCUPATIONAL HEALTH SERVICES Instytut Medycyny Pracy im. Prof. dra J. Nofera w Łodzi Dyrektor: prof. dr hab. Konrad Rydzyński Streszczenie Wstęp. Ekonomiczny aspekt zdrowia pracujących i opieki zdrowotnej nad pracującymi są zasadniczym elementem kreowania polityki zdrowotnej i polityki zatrudnienia. Zagadnienia te odzwierciedlone są w dokumentach Unii Europejskiej i stanowią przedmiot prac WHO, OECD, EUROSTAT, ILO. Cel pracy. Celem pracy jest zaprezentowanie roli instrumentów ekonomicznych w ustalaniu priorytetów i alokacji zasobów w zakresie działań na rzecz zdrowia pracujących, poparte przykładem zastosowania Narodowego Rachunku Zdrowia. Metodyka. Analizę przeprowadzono w oparciu o oficjalne dokumenty Unii Europejskiej oraz innych organizacji międzynarodowych odzwierciedlających wpływ warunków rynkowych kształtujących rolę kryteriów ekonomicznych w procesach decyzyjnych w zakresie zdrowia. Wykorzystano wyniki Narodowego Rachunku Zdrowia ( wstępnie wdrożonego w Polsce. Wyniki. Wyniki analizy dotyczą systemu finansowania opieki zdrowotnej nad pracującymi; relacji między źródłami i strukturą finansowania a jej funkcjami; relacji rynkowych między dostawcami opieki zdrowotnej sektora publicznego i prywatnego; identyfikacji przepływu strumieni pieniężnych; barier informacyjnych oraz monitorowania skutków ekonomicznych prowadzonej polityki. Wnioski. Rola informacji i instrumentów ekonomicznych powinna być jasno określona i ponownie zdefiniowana w gospodarce narodowej. Konieczna jest wiedza, jakie zasoby przeznaczane są na opiekę zdrowotną nad pracującymi, jaka jest skuteczność i efektywność działań. SŁOWA KLUCZOWE: zdrowie pracujących, ochrona zdrowia, gospodarka narodowa, Narodowy Rachunek Zdrowia. Summary Introduction. Considerations on economic aspect of occupational health and occupational health services (OHS) are critical in health policy and employment policy. It is visible in EU documents and is developed by international organizations like WHO, OECD, EUROSTAT, ILO. Objective. The objective of the paper is presentation of the role of economic tools in the process of priorities setting and resources allocation in the occupational health area, using the example of National Health Account for Poland. Method. The analysis has been carried out basing on the official documents of EU and other international organizations reflecting market oriented economy influence on the approach to the economic criteria and their role in decision making processes. The results have been used of National Health Account ( preliminarily implemented in Poland. Results. The results refer to present state of OHS financing, relations between the sources and structure of funding and OHS functions, OHS providers market relations between public and private sectors, identifying financial flows, informational barriers, monitoring economic consequences of OHS policy. Conclusions. The role of economic information and tools in the national economy has to be newly defined. It is necessary to know what resources are spent on occupational health services and what is the effectiveness and efficiency of the activities and programs. KEYWORDS: employees health, health care, national economy, National Health Account. Wprowadzenie Z perspektywy gospodarki narodowej, zdrowie nie jest traktowane jako bezcenna kategoria, a działania związane z ochroną zdrowia przybierają konkretną wartość ekonomiczną. Zdrowie pracujących i relacje zachodzące między nim a środowiskiem pracy, z ekonomicznego punktu widzenia, posiadają dwa wymiary. Pierwszy z nich dotyczy skuteczności i efektywności wykorzystania nakładów ponoszonych na zdrowie pracujących i poszukiwania optymalnej alokacji środków, która pozwoliłaby na uzyskanie najlepszych możliwych efektów zdrowotnych. Drugi, związany jest z określeniem wpływu stanu zdrowia pracujących na gospodarkę narodową. Rozważania te odnoszą się do różnych jej szczebli, począwszy od indywidualnego pracownika, poprzez poszczególne podmioty gospodarcze, kończąc na gospodarce jako całości. Podejmując zagadnienia zdrowia pracujących jako inwestycji, warto przypomnieć kilka podstawowych, istotnych dla podejmowanego zagadnienia, pojęć w ich międzynarodowym rozumieniu. Realizatorzy działań na rzecz zdrowia pracujących są bowiem odbiorcami środków finansowych, które można traktować jako ekonomiczną wartość inwestycji w tej sferze. Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Pracy (ILO), działania na rzecz zdrowia pracujących ukierunkowane są na: promocję i utrzymanie fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu pracowników, ochronę pracowników przed czynnikami narażenia w miejscu pracy, zatrudnianie pracowników zgodnie z ich fizycznymi i psychologicznymi możliwościami. Wiąże się to z przystosowaniem warunków pracy do możliwości pracowników i doborem pracowników do wykonywanej pracy. Działania w
2 156 Izabela Rydlewska-Liszkowska zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracujących (occupational health and safety) posiadają trzy cele: utrzymywanie i promowanie zdrowia pracowników i możliwości wykonywania pracy, doskonalenie warunków pracy i sposobu wykonywania pracy pod kątem zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego, rozwijanie organizacji pracy i kultury pracy (system zarządzania, polityka zatrudnienia, szkolenia i zarządzania jakością w firmie) wspierających zdrowie i bezpieczeństwo pracy, a także promowanie pozytywnego społecznego klimatu, co może wpływać na produktywność przedsiębiorstwa. Opieka zdrowotna nad pracującymi (occupational health care) odnosi się z kolei do profilaktycznej opieki zdrowotnej, promocji zdrowia, opieki leczniczej, pierwszej pomocy, rehabilitacji i rekompensat, jak również działań związanych z powrotem do zdrowia i do pracy. Usługi zdrowotne na rzecz pracujących (occupational health services) to z kolei świadczenia zdrowotne ukierunkowane na zdrowie jednostki w środowisku pracy, z uwzględnieniem warunków wykonywania przez pracownika konkretnej pracy. Pojęcie to obejmuje nie tylko biologiczne aspekty zdrowia pracujących, ale jako uwzględnienie koncepcji zdrowia Światowej Organizacji Pracy (WHO) także i satysfakcję z wykonywanej pracy [8]. W Polsce, pojęciu bezpieczeństwo i zdrowie pracujących należy przypisać obowiązki nałożone na pracodawców i pracowników, kontrolowane co do realizacji przez inspekcje państwowe i działowe, wspierane przez sektor medyczny służbę medycyny pracy. Służba medycyny pracy, stworzona w Polsce na mocy Ustawy o służbie medycyny pracy z dnia 27 czerwca 1997 r., ukierunkowała swój zakres kompetencji na działania związane z ochroną zdrowia pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków w środowisku pracy i sposobu jej wykonywania, oceną ryzyka zdrowotnego oraz ze sprawowaniem opieki zdrowotnej nad pracującymi. Z przeglądu przytoczonych określeń wynika, że spektrum działań na rzecz zdrowia pracujących jest szerokie. Niemniej jednak stawiany cel jest taki sam, choć realizowane zadania i użyte metody różnią się między sobą. Zdrowie pracujących a gospodarka narodowa w dokumentach Unii Europejskiej Analiza bazy oficjalnych dokumentów Unii Europejskiej (EU) EUR-LEX zawiera wiele dokumentów związanych z relacjami między zdrowiem a gospodarką, przy czym ponad 380 dokumentów odpowiada słowom kluczowym: zdrowie i gospodarka. Podstawowym z nich jest przyjęta przez kraje UE strategia Adapting to change in work and society: a new Community strategy on health and safety at work Zgodnie z nią, zdrowie pracujących to jeden z najważniejszych kierunków działań w zakresie polityki społecznej EU. Prezentuje ona całościowe podejście do zdrowia w miejscu pracy, kładzie nacisk na jakość pracy uznając, iż bezpieczeństwo i zdrowie to jedna z podstawowych determinant jakości pracy. Strategia bazuje m.in. na łączeniu różnych działań w obszarze prawa, dialogu społecznego, najlepszej praktyki ( best practice ), odpowiedzialności społecznej i bodźców ekonomicznych oraz budowaniu współpracy między różnymi podmiotami w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa. W Strategii wyraźnie podkreślono, że zaniechanie działań w wymienionym zakresie wywołuje koszty obciążające gospodarki i społeczeństwa, ma negatywny wpływ na postrzeganie firmy w społeczeństwie, przez klientów, konsumentów, opinię publiczną, obniża jej konkurencyjność i mierzalne efekty działalności (produktywność). Połączenie różnych instrumentów w oddziaływaniu na rzecz profilaktyki w środowisku pracy traktowane jest jako działanie priorytetowe. Ponadto, zaleca się zaangażowanie wszystkich partnerów społecznych (przedsiębiorstw, ubezpieczycieli, władz) oraz oparcie gospodarek narodowych na naukowych podstawach ( knowledge based economy ). Zaleca się ograniczenie liczby wypadków przy pracy, rozpoznanych chorób zawodowych, liczby utraconych dni absencji. Zgodnie z zapisami zawartymi w Strategii, pogłębiana powinna być wiedza o ewentualnych kosztach zaniechania działań w zakresie jakości pracy (ekonomiczne i społeczne koszty wypadków przy pracy i chorób zawodowych) oraz prowadzenie prac związanych z gromadzeniem danych i innych informacji w tym zakresie. W innych dokumentach unijnych, wśród których najważniejszymi są: Council Resolution of 3 June 2002 on a new Community strategy on health and safety at work ( ), Council Recommendation of 21 June on the broad guideliness of the economic policies of the Member States and the Community, Commission Regulation of 27 July 1999 implementing Council Regulation concerning structural statistics on earnings and on labour costs as regards the definition and transmission of information on labour costs, Proposal for Council Decision adopting a programm of non-legislative measures to improve health and safety at work, Future Occupational Safety and Health Research Needs and Priorities in the Member States of the European Union, podkreśla się konieczność poprawy warunków pracy, zwiększenie nacisku na profilaktykę, integrację zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy z zarządzaniem firmą jako całością, warunki posiadające pozytywny wpływ na koszty podmiotów gospodarczych i gospodarki narodowej jako całości. Podkreśla się również, że głównym wyzwaniem krajów członkowskich jest m.in. wzmacnianie warunków wzrostu produktywności oraz wykorzystanie instrumentów ekonomicznych m.in. w zakresie inwestycji, zatrudnienia, ograniczenie zjawiska internalizacji zewnętrznych kosztów (external costs) i uwzględniania ich w cenach produktów oraz wprowadzenie zasady koszt-korzyść do procesów oceniających. Związek między sukcesami firmy a dobrym
3 Ekonomiczny aspekt zdrowia i opieki zdrowotnej nad pracującymi 157 zdrowiem i bezpieczeństwem w pracy uznany więc został oficjalnie za oczywisty. Wskazuje się, że regulacja prawna musi być uzupełniona nielegislacyjnymi działaniami ukierunkowanymi na bezpieczeństwo i zdrowie w miejscu pracy, m.in. w postaci poradników i wytycznych w zakresie wprowadzania praktycznych rozwiązań w obszarze zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy. Także eksperci WHO, w kilku ostatnich publikacjach wypowiedzieli się na temat wzajemnych, ścisłych relacji między zdrowiem a gospodarką narodową [3]. Sformułowane tezy poparte przykładami głoszą, iż zdrowie stanowi podstawowy czynnik produktywności w perspektywie długofalowej oraz jest fundamentem kapitału ludzkiego, który z kolei gwarantuje rozwój społeczeństw. Ryc. 1. Miejsce zdrowia pracujących w gospodarce narodowej. Źródło: Macroeconomics and Health: Investing in Health for Economic Development. Report of the Commission on Macroeconomics and Health, WHO 2001 Istota i wyniki Narodowego Rachunku Zdrowia w zakresie kosztów związanych z ochroną zdrowia pracujących Wykonanie jakichkolwiek całościowych analiz ekonomicznych z obszaru zdrowia i gospodarki uzależnione jest od dostępu do danych statystycznych. Z tego względu w wielu krajach, w tym w krajach Unii Europejskiej rozwijany jest system gromadzenia i przetwarzania ekonomicznych danych statystycznych o systemach opieki zdrowotnej w poszczególnych krajach. Przyczynami podjęcia międzynarodowych działań na rzecz stworzenia ujednoliconego systemu był brak dostatecznych danych finansowych o systemach, potrzeba międzynarodowych porównań, diagnozy systemów opieki zdrowotnej. Punktem wyjścia była teza, iż nie wszystkie zasoby, którymi dysponują systemy opieki zdrowotnej są znane i rejestrowane. Oczekiwano, iż dzięki Narodowym Rachunkom Zdrowia (NHA) możliwe będzie udzielenie odpowiedzi na trzy podstawowe pytania: Jakie wydatki ponoszone są na ochronę zdrowia wg kryterium rodzajowego podejmowanych działań? Jakie istnieją źródła finansowania ochrony zdrowia i w jakim stopniu poszczególne z nich partycypują w finansowaniu sytemu? Jaka jest struktura wydatków na ochronę zdrowia wg odbiorców środków finansowych (dostawców świadczeń)? Cele NHA różnicowane są w zależności od tego czy dotyczą poziomu krajowego czy międzynarodowego. W pierwszym ujęciu NHA jest postrzegany jako narzędzie wspomagające prowadzenie polityki zdrowotnej poprzez: Pomiar wydatków na ochronę zdrowia, określenie ich determinant i trendów. Dostarczenie informacji dla potrzeb planowania, monitorowania i ewaluacji systemu ochrony zdrowia (ocena technicznej i alokacyjnej efektywności; określenie relacji między popytem a podażą, ocena dostępności do opieki zdrowotnej, wytyczne dla tworzenia mechanizmów motywacyjnych). Dostarczenie informacji wspierających działania reformatorskie w przekroju regionalnym i czasowym (ocena ekonomicznych skutków reform); informacje te o charakterze strukturalnym mogą dotyczyć: relacji między wydatkami publicznymi i prywatnymi, bieżącymi i inwestycyjnymi, wydatkami na poszczególne funkcje systemu ochrony zdrowia, m.in. na cele administrowania systemem i pozostałe. Dane gromadzone w ramach NHA umożliwiają budowanie różnych wskaźników ekonomicznych pozwalających na analizę wzajemnych relacji między zdrowiem a gospodarką narodową. Wśród zalecanych wskaźników znajdują się, np. wydatki na 1 mieszkańca, udział wydatków w PKB, wydatki wg grup dochodowych ludności, wydatki instytucji publicznych i prywatnych, wskaźniki zadłużenia czy analiza wartości dodanej oraz analiza równości w dostępie do ochrony zdrowia [1]. Pierwszą, względnie całościową analizę wydatków ponoszonych na opiekę zdrowotną nad pracującymi w Polsce wykonano w ramach projektu finansowanego przez Bank Światowy (IBRD Rozwój służby zdrowia w Polsce. Nr 3466-POL). [6] Opracowanie koncepcji NHA dla Polski, zgodnej ze standardami OECD i EUROSTAT, wiązało się z poddaniem analizie wydatków na opiekę zdrowotną według źródeł finansowania, dostawców świadczeń i realizowanych przez nich funkcji. W odniesieniu do opieki zdrowotnej nad pracującymi, która w finansowej sprawozdawczości publicznej występuje pod hasłem medycyna pracy, zidentyfikowano trzy wymienione wymiary jej funkcjonowania oraz wskazano luki w statystyce publicznej uniemożliwiające identyfikację pełnych środków finansowych przekazywanych na służbę medycyny pracy. Z oficjalnych sprawozdań nie wynika bowiem pełna kwota, jaką przeznacza się w Polsce na zdrowie, w tym zdrowie pracujących. Przeprowadzona wstępna analiza obejmowała dane za 1999 r. Wykazała, że wg oficjalnych danych na zdrowie pracujących (medycynę pracy) przeznaczane są następujące kwoty: Wydatki budżetu państwa Wydatki budżetów wojewodów (dotacje) Instytucje samorządowe tys. zł tys. zł tys. zł
4 158 Izabela Rydlewska-Liszkowska Wymienione grupy wydatków nie wyczerpują jednak wydatków ponoszonych na zdrowie pracujących. Oficjalna sprawozdawczość nie daje odpowiedzi na pytanie w jakim stopniu w finansowaniu zdrowia pracujących partycypują pracodawcy. Zgodnie z cytowaną wcześniej Ustawą oraz Kodeksem Pracy mają oni obowiązek pokrywania kosztów badań profilaktycznych oraz wybranych przez siebie świadczeń na rzecz pracowników. Wobec tego w ramach prac wdrożeniowych NHA zaszła potrzeba oszacowania brakujących kwot. W procedurze szacowania kosztów pracodawców wykorzystano dane z projektów badawczych realizowanych w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi dotyczących finansowania służby medycyny pracy i kosztów realizowanych przez nią zadań. W wyniku prac oszacowano, że pracodawcy ponieśli koszt usług zakupionych w publicznych i niepublicznych ZOZ w wysokości tys. zł. Należy zdawać sobie jednak sprawę, że jest to kwota niedoszacowana z uwagi na fakt, że pracodawcy Tab. 1. Źródła finansowania wojewódzkich ośrodków medycyny pracy zakupują świadczenia profilaktyczne w ramach pakietów świadczeń, najczęściej w niepublicznych ZOZ-ach. Stąd, nie jest możliwe w oparciu o istniejącą sprawozdawczość sektora niepublicznego wyodrębnienie tych kwot. Podjęta w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi pierwsza w Polsce całościowa analiza źródeł finansowania instytucji służby medycyny pracy szczebla wojewódzkiego za lata , wykonana w oparciu o sprawozdania finansowe, pozwoliła na pogłębienie danych o finansowaniu służby medycyny pracy (tab. 1.). Wyniki wskazują, że około 25% kosztów wojewódzkich ośrodków medycyny pracy pokrywają pracodawcy. Koszty związane ze zdrowiem pracujących to nie tylko nakłady na opiekę zdrowotną i poprawę warunków pracy, ale również świadczenia, w tym pieniężne, będące skutkiem negatywnych zjawisk dotyczących stanu zdrowia pracowników. Dowodem tego są następujące, wybrane pozycje kosztów poniesionych w 2000 r. na świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych: odszkodowania świadczenia i dodatki wyrównawcze zasiłki wyrównawcze z tytułu rehabilitacji świadczenia rentowe powypadkowe 111,62 mln zł 23,15 mln zł 0,82 mln zł) 4, 814 mln zł Ponadto, pracodawcy ponoszą koszty świadczeń z tytułu pracy w warunkach szkodliwych i uciążliwych związane ze skróconym czasem pracy, dodatkowymi urlopami, środkami odżywczymi, dodatkowymi uprawnieniami emerytalnymi, posiłkami profilaktycznymi i regeneracyjnymi, dodatkami pieniężnymi, napojami itp. Poza wymienionymi grupami kosztów, pracodawcy finansują też przedsięwzięcia inwestycyjne o charakterze doraźnym, związane z poprawą warunków pracy i ograniczaniem ryzyka zawodowego, których koszty wliczają do kosztów produkcji. Nie jest znana skala tych nakładów. Źródło finansowania Wydatki za 2000 r. (w zł) Wydatki za 2001 r. (w zł) Samorząd terytorialny Centralne organy administracji rządowej Pracodawcy Kasy Chorych Dotacje budżetowe Pozostałe Razem Źródło: Obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych F-01/z Wypłacane są także ze środków ubezpieczenia społecznego renty z tytułu niezdolności do pracy jako skutku wypadków przy pracy, chorób zawodowych oraz wypadków w drodze do i z pracy. Faktyczna skala wypłat z tego tytułu nie jest znana ze względu na łączne liczenie wydatków rentowych przez ZUS. Zestawienie tych danych nie daje jednak możliwości dokonania całościowej oceny. Gdyby nawet doprowadzić do sytuacji, że dane finansowe o wydatkach związanych ze zdrowiem pracujących są danymi spójnymi i porównywalnymi, powstaje kolejne ograniczenie w postaci pomiaru efektów inwestowania w zdrowie. Jakie informacje o efektach finansowania zdrowia pracujących są w Polsce dostępne? W większości mówią o tym opracowania ministerialne dotyczące oceny stanu bezpieczeństwa i higieny pracy. A oto niektóre z nich: liczba osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy, liczba przyznanych rent z tyt. wypadków przy pracy, główne wydarzenia powodujące wypadki przy pracy, przyczyny wypadków, dane o
5 Ekonomiczny aspekt zdrowia i opieki zdrowotnej nad pracującymi 159 częstości wypadków w określonych grupach zawodowych. Ponadto informacje dotyczą: skali narażenia zawodowego w grupie wybranych zakładów pracy, czynników zagrożenia, liczby osób korzystających z dodatków pieniężnych przyznawanych ze względu na pracę w warunkach szkodliwych. Dane o chorobach zawodowych obejmują: liczbę przypadków chorób zawodowych, liczbę przyznanych rent z tyt. niezdolności do pracy, strukturę rodzajów chorób zawodowych. Informacje o tym, jak pracodawcy wypełniają obowiązki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy określone w Kodeksie pracy w jednym z ostatnich opracowań ministerialnych przedstawiono następująco: Zakres podejmowanych przez przedsiębiorstwa działań na rzecz sukcesywnego eliminowania zagrożeń zawodowych oraz poprawy stanu bhp jest w dalszym ciągu niewspółmierny do potrzeb. Jednakże sytuacja finansowa większości państwowych zakładów ogranicza realizację kosztownych przedsięwzięć inwestycyjnych. MPiPS nie dysponuje szczegółowymi informacjami dotyczącymi przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracodawców sektora prywatnego... na podstawie zapytań i problemów zgłaszanych przez pracowników zakładów pracy tego sektora można wnioskować, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wielu z tych zakładów jest niewłaściwy [5]. Dane te pochodzą z różnych źródeł, dotyczą w związku z tym różnych grup podmiotów gospodarczych i różnych grup pracujących poddanych analizie. Dane o wypadkach przy pracy i stwierdzonych chorobach zawodowych dotyczą wszystkich przypadków podlegających obowiązkowej rejestracji, natomiast dane o pracownikach pracujących w warunkach narażenia zawodowego zbierane są jedynie od pracodawców zatrudniających co najmniej 10 pracowników. Eliminuje to dane o ponad połowie zakładów pracy, nie mówiąc już o warunkach pracy osób samozatrudniających się. Kto wobec tego powinien być zainteresowany oceną efektywności inwestowania w zdrowie? Pytanie to można przedstawić w innej wersji: kto inwestuje, a kto korzysta? Gdyby chcieć odpowiedzieć najprościej, od strony teoretycznej i bez głębszej analizy zagadnienia, to należałoby odpowiedzieć, że zainteresowanymi stronami są: profesjonaliści w dziedzinie bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy, kadra kierownicza różnych szczebli zarządzania podmiotami gospodarczymi i organizacji grupujących pracodawców, decydenci wszystkich szczebli gospodarki narodowej, instytucji ubezpieczeniowych, instytucji świadczeniodawców opieki zdrowotnej, pracownicy i organizacje grupujące pracowników (związki zawodowe, korporacje zawodowe). Faktyczna odpowiedź jest jednak bardziej skomplikowana. Wiadomo bowiem, że podmiot finansujący przedsięwzięcia w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy nie zawsze jest tym, który jako jedyny czerpie z tego korzyści finansowe. Podmioty ponoszące koszty z tytułu złego stanu zdrowia pracujących często nie mają wpływu na warunki pracy. Podobnie kształtuje się zależność między zaniechaniem przez dany podmiot inwestowania w zdrowie pracujących i tymi, którzy ponoszą konsekwencje tego zjawiska (pracownicy i ich rodziny, instytucje ubezpieczeniowe, fundusze publiczne). Dla przykładu, wydatki po stronie pracodawcy (zakładu pracy) są w dużym stopniu uchwytne w czasie bieżącym, a efekty ekonomiczne zmian w stanie zdrowia pracujących są najczęściej przesunięte w czasie. Konsekwencje ekonomiczne strat w zdrowiu pracujących w postaci kosztów odczuwane są przez inne podmioty, takie jak: ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, indywidualni pracownicy, ale również po tej stronie znajdują się beneficjenci zmian pozytywnych [2]. Problem sprowadza się więc nie tylko do oceny opłacalności inwestowania w zdrowie, ale także do zagadnienia społecznego podziału kosztów i korzyści ekonomicznych z tego wynikających, między różne podmioty w gospodarce narodowej. Podsumowanie wyzwania dla Polski W oparciu o istniejący system sprawozdawczości w Polsce, w zakresie finansowania zdrowia pracujących, brak jest informacji (bądź są to dane szacunkowe) o pełnych wydatkach na ochronę zdrowia pracujących, o skutkach finansowych stanu zdrowia pracujących wynikających z wypadków czy chorób zawodowych oraz o pozytywnych efektach zdrowotnych inwestowania w zdrowie. Reasumując, jawi się pytanie, jakie są podstawy oceny systemu finansowania ochrony zdrowia pracujących skoro istnieje w nim tyle niewiadomych. Wśród istniejących uwarunkowań, uwarunkowania gospodarcze wymuszają podejmowanie analiz wspierających alokację zasobów przeznaczanych na ochronę zdrowia pracujących. Są one tym bardziej uzasadnione, że wszelkie nieracjonalne oszczędności wydatków przeznaczanych na zdrowie pracujących, czynione przez różnych partnerów społecznych, mogą okazać się działaniami krótkowzrocznymi, które w perspektywie obrócą się przeciwko społeczeństwu. Nieakceptowalne są decyzje, które nie uwzględniają wpływu stanu zdrowia populacji na długofalową kondycję gospodarki narodowej. Dlatego też, tak jak wskazują doświadczenia europejskie, rzetelne przygotowanie podstaw decyzyjnych dotyczących inwestowania w zdrowie i pomiaru jego efektów powinno spoczywać nie tylko na instytucjach publicznych, ale także na innych podmiotach, takich jak pracodawcy, inspektorzy bhp, jednostki służby medycyny pracy. Wyzwaniem dla Polski w omawianym zakresie, powinny być analizy ukierunkowane przede wszystkim na grupy o wysokim ryzyku zawodowym, małe
6 160 Izabela Rydlewska-Liszkowska i średnie przedsiębiorstwa, wzajemne relacje między zdrowiem pracujących a konkretnymi wskaźnikami ekonomicznymi, takimi jak produktywność, zyskowność, społeczne koszty rent czy absencji chorobowej. Jako działania wymagające szczególnie rozważnych decyzji wymienia się sposoby organizowania profilaktyki na rzecz pracujących w aspekcie oceny korelacji między nakładami przeznaczanymi na ten cel a wskaźnikami ekonomicznymi firm. [4] W związku z powyższymi uwagami pojawia się kolejne wyzwanie w zakresie rozwijania metodyki podejmowania decyzji dotyczących wzajemnych relacji między zdrowiem a dobrobytem społeczeństwa oraz jako kolejne wyzwanie, konieczność edukacji w zakresie racjonalnej gospodarki zasobami w gospodarce narodowej przeznaczanymi na zdrowie [7]. Piśmiennictwo 1. A System of Health Accounts. Version 1.0. OECD Dawydzik L.T.: Strategy for further reforming the workers health protection in Poland. Referat przedstawiony na Konferencji ICOH. Łódź Macroeconomics and Health: Investing in Health for Economic Development. Report of the Commission on Macroeconomics and Health, WHO 2001, Workplace Health in the Public Health Perspective. Policy Requirements and Performance Indicators for Good Practice in Health, Environment, Safety and Social Management in Enterprises (GP HESME). WHO Regional Office for Europe. WHO 2003, Ocena stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w 2000 roku. MPiPS, Warszawa, 2001r., Polish System of Health Accounts. Version 1.0. Warsaw 2002, Rydlewska-Liszkowska I.: Financing occupational health services in Poland. Int. Arch. Occup. Environ. Health, 2002, 75, Suppl Adres do korespondencji: Izabela Rydlewska-Liszkowska Instytut Medycyny Pracy Zakład Organizacji Ochrony Zdrowia Łódź, ul. Św. Teresy 8 tel. (42)
EKONOMICZNY ASPEKT KSZTAŁTOWANIA WARUNKÓW PRACY - BHP- W ASPEKCIE MIKRO I MAKROEKONOMICZNYM
Stanisław KOWALIK, Aleksandra KOWALIK, Małgorzata KALABIS Politechnika Śląska, Gliwice EKONOMICZNY ASPEKT KSZTAŁTOWANIA WARUNKÓW PRACY - BHP- W ASPEKCIE MIKRO I MAKROEKONOMICZNYM Streszczenie. W artykule
Bardziej szczegółowoKOSZTY PREWENCJI A. Budujmy kulturę bezpieczeństwa pracy ŚWIATOWY DZIEŃ BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA W PRACY 28 KWIETNIA 2015
KOSZTY PREWENCJI A KULTURA BEZPIECZEŃSTWA W PRZEDSIĘBIORSTWACH W POLSCE dr Jan Rzepecki dr inż. Magdalena Galwas-Grzeszkiewicz, MBA ŚWIATOWY DZIEŃ BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA W PRACY 28 KWIETNIA 2015
Bardziej szczegółowoStudium podyplomowe ZARZĄDZANIE ZDROWIEM I BEZPIECZEŃSTWEM W MIEJSCU PRACY
Szkoła Zdrowia Publicznego Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera 90-950 Łódź, ul. Św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8 Studium podyplomowe ZARZĄDZANIE ZDROWIEM I BEZPIECZEŃSTWEM W MIEJSCU PRACY Program
Bardziej szczegółowoKoszty wypadków przy pracy
Koszty wypadków przy pracy dr Jan Rzepecki e-mail: jarze@ciop.pl Konferencja pn. BHP- mądry wybór, Katowice, 26.10.2012 r. Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy wg normy PN- N-18004:2001 Systemy zarządzania
Bardziej szczegółowoOCENA FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA W OBSZARZE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY Z WYKORZYSTANIEM WSKAŹNIKÓW WYNIKOWYCH I WIODĄCYCH
OCENA FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA W OBSZARZE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY Z WYKORZYSTANIEM WSKAŹNIKÓW WYNIKOWYCH I WIODĄCYCH MATERIAŁY INFORMACYJNE 1 WRZESIEŃ 2013 R. SPIS TREŚCI Na czym polega pomiar
Bardziej szczegółowoMATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
ZAŁĄCZNIK NR 2 MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Studia podyplomowe ZARZĄDZANIE FINANSAMI I MARKETING Przedmioty OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Absolwent studiów podyplomowych - ZARZĄDZANIE FINANSAMI I MARKETING:
Bardziej szczegółowoPOVERTY AND SOCIAL IMPACT TACKLING DIFFICULT ISSUES IN POLICY REFORM
POVERTY AND SOCIAL IMPACT TACKLING DIFFICULT ISSUES IN POLICY REFORM Małgorzata Sarzalska Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Departament Analiz Ekonomicznych i Prognoz Warszawa, 24 marca 2015 r.
Bardziej szczegółowoKoszty wypadków przy pracy w przedsiębiorstwach
BEZPIECZEŃSTWO PRACY nauka i praktyka 2/1999, s. 2-4 mgr JAN RZEPECKI Centralny Instytut Ochrony Pracy Koszty przy pracy w przedsiębiorstwach Praca wykonana w ramach Strategicznego Programu Rządowego pn.
Bardziej szczegółowoDr n. med. Marzena Zarzeczna-Baran Zakład Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej GUMed
Dr n. med. Marzena Zarzeczna-Baran Zakład Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej GUMed Zakłada się, że na zdrowie ludzkie ma wpływ wiele czynników pozamedycznych związanych ze środowiskiem życia, takich
Bardziej szczegółowoOPIS SYSTEMU ZARZĄDZANIA RYZYKIEM
OPIS SYSTEMU ZARZĄDZANIA RYZYKIEM SECUS ASSET MANAGEMENT S.A. dotyczy art. 110w ust.4 Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi z dnia 29 lipca 2005 roku tekst zmieniony ustawą z 05-08-2015 Dz. U. poz.
Bardziej szczegółowoKoncepcje Komisji Europejskiej wdrażania funduszy po 2013 roku. regionalnego, 7 listopada, 2011
Koncepcje Komisji Europejskiej wdrażania funduszy po 2013 roku Zespół ds. opracowania ramowego zintegrowanego programu regionalnego, 7 listopada, 2011 Cele bieżącej i przyszłej polityki: Nowa Polityka
Bardziej szczegółowoMonitorowanie celów globalnych przez statystykę publiczną a pomiar wkładu biznesu w ich realizację
Monitorowanie celów globalnych przez statystykę publiczną a pomiar wkładu biznesu w ich realizację Platforma SDG na Portalu Informacyjnym GUS Core SDG indicators in enterprise reporting UNCTAD Monika Gorzelak
Bardziej szczegółowoIndustrial Safety (Bezpieczeństwo w Przemyśle)
Spotkanie inauguracyjne Europejskiej Platformy Technologicznej Industrial Safety (Bezpieczeństwo w Przemyśle) Gdańsk, 30 czerwca 2005 r. W dniu 30 czerwca 2005 roku w Gdańsku na Wydziale Prawa i Administracji
Bardziej szczegółowoCałokształt działalności zmierzającej do zapewnienia ochrony zdrowia ludności Sprawy podstawowe: zapobieganie chorobom, umocnienie zdrowia,
Całokształt działalności zmierzającej do zapewnienia ochrony zdrowia ludności Sprawy podstawowe: zapobieganie chorobom, umocnienie zdrowia, kształtowanie poczucia odpowiedzialności za siebie i innych,
Bardziej szczegółowoBAKER TILLY POLAND CONSULTING
BAKER TILLY POLAND CONSULTING Wytyczne KNF dla firm ubezpieczeniowych i towarzystw reasekuracyjnych w obszarze bezpieczeństwa informatycznego An independent member of Baker Tilly International Objaśnienie
Bardziej szczegółowoSpołeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne. Maciej Bieńkiewicz
2012 Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne Maciej Bieńkiewicz Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - istota koncepcji - Nowa definicja CSR: CSR - Odpowiedzialność przedsiębiorstw
Bardziej szczegółowoROLA KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ W KSZTAŁTOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PRACY. dr inż. Zofia Pawłowska
ROLA KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ W KSZTAŁTOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PRACY dr inż. Zofia Pawłowska 1. Ład organizacyjny jako element społecznej odpowiedzialności 2. Podstawowe zadania kierownictwa w zakresie BHP wynikające
Bardziej szczegółowoDR GRAŻYNA KUŚ. specjalność: Gospodarowanie zasobami ludzkimi
DR GRAŻYNA KUŚ specjalność: Gospodarowanie zasobami ludzkimi 1. Motywacja pracowników jako element zarządzania przedsiębiorstwem 2. Pozapłacowe formy motywowania pracowników na przykładzie wybranej organizacji
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa nr 336 im. Janka Bytnara Rudego - Ursynów
RAPORT OCENA KONTROLI ZARZĄDCZEJ Szkoła Podstawowa nr 336 im. Janka Bytnara Rudego - Ursynów raport za rok: 2015 Strona 1 z 12 I. WSTĘP: Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi
Bardziej szczegółowoZarządzanie bezpieczeństwem informacji przegląd aktualnych standardów i metodyk
Zarządzanie bezpieczeństwem informacji przegląd aktualnych standardów i metodyk dr T Bartosz Kalinowski 17 19 września 2008, Wisła IV Sympozjum Klubu Paragraf 34 1 Informacja a system zarządzania Informacja
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia. Narodowy Rachunek Zdrowia za 2012 rok
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia Notatka informacyjna Narodowy Rachunek Zdrowia za 2012 rok WPROWADZENIE System rachunków zdrowia 1 jest międzynarodowym narzędziem
Bardziej szczegółowoEuropejska Strategia Bezpieczeństwa i Higieny Pracy
Europejska Strategia Bezpieczeństwa i Higieny Pracy dr inż. Zofia Pawłowska kierownik Zakładu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy CIOP-PIB Informacja przygotowana na posiedzenie Rady Ochrony Pracy
Bardziej szczegółowoU Z A S A D N I E N I E
U Z A S A D N I E N I E Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych określa zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz stopy procentowe składek na poszczególne
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I
SPIS TREŚCI WSTĘP... 11 ROZDZIAŁ I POLITYKA EKONOMICZNA UNII EUROPEJSKIEJ NA RZECZ ZAPEWNIENIA KONKURENCYJNEGO I SPÓJNEGO TERYTORIUM... 21 1.1. Polityka ekonomiczna w koncepcjach teoretycznych europejskiej
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO. Wymagania edukacyjne. Uczeń:
Wymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO Wymagania edukacyjne podstawowe ponadpodstawowe Dział I. Człowiek istota przedsiębiorcza zna pojęcie osobowości człowieka; wymienia mechanizmy
Bardziej szczegółowomgr Jarosław Hermaszewski (koncepcja pracy-tezy)
mgr Jarosław Hermaszewski Inwestycje samorządu terytorialnego i ich wpływ na funkcjonowanie i rozwój gminy Polkowice w latach dziewięćdziesiątych (koncepcja pracy-tezy) Prawne podstawy funkcjonowania organów
Bardziej szczegółowoPANEL 1 Zarządzanie strategiczne, jakość życia, usługi publiczne, komunikacja z mieszkańcami
Jak skutecznie wykorzystać system zarządzania JST do poprawy jakości życia mieszkańców? Konferencja zamykająca realizację innowacyjnego projektu partnerskiego MJUP PANEL 1 Zarządzanie strategiczne, jakość
Bardziej szczegółowoWydatkowanie czy rozwój
Wydatkowanie czy rozwój priorytety Polityki Spójności 2014-2020 i nowego RPO Województwa Łódzkiego Agnieszka Dawydzik Dyrektor Departamentu Koordynacji Strategii i Polityk Rozwoju Łódź, 27 maja 2015 r.
Bardziej szczegółowoNorma ISO 26000 Zasady, obszary i działania Wyzwania praktyczne. Dr inż. Zofia Pawłowska
Norma ISO 26000 Zasady, obszary i działania Wyzwania praktyczne Dr inż. Zofia Pawłowska 1 Odpowiedzialnośd społeczna powinna przenikad każdą decyzję, bez względu na to, czy dotyczy ona pracowników, wyrobów,
Bardziej szczegółowoKonferencja pt. Doskonalenie programów zarządzania zdrowiem różnych generacji personelu firmy
Konferencja pt. Doskonalenie programów zarządzania zdrowiem różnych generacji personelu firmy Łódź, 13 grudnia 2018 r. Konferencja jest realizowana w ramach Projektu pn. Edukacja pracodawców, menedżerów,
Bardziej szczegółowoCzęść IV. System realizacji Strategii.
Część IV. System realizacji Strategii. Strategia jest dokumentem ponadkadencyjnym, określającym cele, kierunki i priorytety działań na kilka lat oraz wymagającym ciągłej pracy nad wprowadzaniem zmian i
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW stacjonarnych drugiego stopnia. Finanse i rachunkowość
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wydział Ekonomii PLAN STUDIÓW stacjonarnych drugiego stopnia Finanse i rachunkowość Obowiązuje studentów rozpoczynających kształcenie od roku akademickiego 2015/2016
Bardziej szczegółowoZasoby pracy dla ochrony zdrowia - deficyty kadrowe i metody ich przezwyciężania
Zasoby pracy dla ochrony zdrowia - deficyty kadrowe i metody ich przezwyciężania Warszawa, 24 maja 2018 Dr Alicja Domagała Instytut Zdrowia Publicznego, Wydział Nauk o Zdrowiu UJ CM Kryzys kadr medycznych
Bardziej szczegółowoAkceleracja komercjalizacji Kapitał i inwestycje koniecznym elementem rynkowego sukcesu. See what we see
Akceleracja komercjalizacji Kapitał i inwestycje koniecznym elementem rynkowego sukcesu See what we see Listopad 2014 Spis treści 1. Źródła finansowania prac i nakładów na prace B+R 2. Innowacje w Polsce,
Bardziej szczegółowoW KIERUNKU GOSPODARKI OPARTEJ NA WIEDZY INSTYTUT KOLEJNICTWA I JEGO TRANSPORTU SZYNOWEGO
PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 111 Transport 2016 Instytut Kolejnictwa W KIERUNKU GOSPODARKI OPARTEJ NA WIEDZY INSTYTUT KOLEJNICTWA I JEGO TRANSPORTU SZYNOWEGO : 2016 Streszczenie: i Opartej
Bardziej szczegółowoWybrane projekty Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Wybrane projekty Zakładu Ubezpieczeń Społecznych uwarunkowania prawne, koncepcyjne i realizacyjne Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest instytucją finansową, która była i pozostaje nadal instytucjonalną
Bardziej szczegółowoCele kluczowe W dziedzinie inwestowania w zasoby ludzkie W zakresie wzmacniania sfery zdrowia i bezpieczeństwa
Cele kluczowe Idea społecznej odpowiedzialności biznesu jest wpisana w wizję prowadzenia działalności przez Grupę Kapitałową LOTOS. Zagadnienia te mają swoje odzwierciedlenie w strategii biznesowej, a
Bardziej szczegółowoNowe i powstające czynniki ryzyka zawodowego a zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy. wyniki ogólnoeuropejskiego badania przedsiębiorstw ESENER
Nowe i powstające czynniki ryzyka zawodowego a zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy wyniki ogólnoeuropejskiego badania przedsiębiorstw ESENER dr inż. Zofia Pawłowska 1. W jaki sposób bada się nowe
Bardziej szczegółowoUstawa o zdrowiu publicznym, Narodowy Program Zdrowia co zmieniają w funkcjonowaniu profilaktyki narkomanii i problemów alkoholowych.
Ustawa o zdrowiu publicznym, Narodowy Program Zdrowia 2016-2020 co zmieniają w funkcjonowaniu profilaktyki narkomanii i problemów alkoholowych. Dr n. med. Łukasz Balwicki Zdrowie publiczne zdrowie publiczne
Bardziej szczegółowoWczesne Wspomaganie Rozwoju w krajach Unii Europejskiej
Wczesne Wspomaganie Rozwoju w krajach Unii Europejskiej Krajowy Koordynator Europejskiej Agencji Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami. Małgorzata Dońska-Olszko www.european-agency.org Opracowano
Bardziej szczegółowoBogusław Kotarba. Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska
Bogusław Kotarba Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska 2014-2020 Europejska współpraca terytorialna (EWT) EWT stanowi jeden z dwóch celów polityki spójności
Bardziej szczegółowoSpis treści. Od Autorów... 9
Spis treści Od Autorów... 9 1. Historia bezpieczeństwa i higieny pracy... 11 1.1. Pojęcia podstawowe... 11 1.2. Przyczyny stosowania profilaktyki BHP... 13 1.3. Organizacja profilaktyki... 15 1.4. Profilaktyka
Bardziej szczegółowoDziałanie 5.4. Zdrowie na rynku pracy RPO WP na rok 2017
1 Działanie 5.4. Zdrowie na rynku pracy RPO WP 2014-2020 na rok 2017 Październik 2017 r. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 RPO WP 2014 2020 (EFS) Harmonogram naborów
Bardziej szczegółowoSzczegółowy opis przedmiotu zamówienia
Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia L.p. Tematyka szkolenia Zakres szkolenia Forma szkolenia Liczba godzin lekcyjnych szkolenia Liczba dni szkoleniowych Proponowany termin szkolenia 1. Zmiany w przepisach
Bardziej szczegółowoKONTROLA ZARZĄDCZA. Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz.
KONTROLA ZARZĄDCZA Podstawa prawna Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, ze zm.) Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY Z A G A D N I E N I A D O E G Z A M I N U D Y P L O M O W E G O :
STUDIA PODYPLOMOWE BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY Z A G A D N I E N I A D O E G Z A M I N U D Y P L O M O W E G O : 1. PRAWNA OCHRONA PRACY : System ochrony pracy w Polsce. Uregulowania prawne w zakresie
Bardziej szczegółowopogłębianie wiedzy o instrumentach finansowych EFSI Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Instrumenty finansowe
pogłębianie wiedzy o instrumentach finansowych EFSI Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich , współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
Bardziej szczegółowoSystem monitorowania realizacji strategii rozwoju. Andrzej Sobczyk
System monitorowania realizacji strategii rozwoju Andrzej Sobczyk System monitorowania realizacji strategii rozwoju Proces systematycznego zbierania, analizowania publikowania wiarygodnych informacji,
Bardziej szczegółowoPrzedszkole Nr 30 - Śródmieście
RAPORT OCENA KONTROLI ZARZĄDCZEJ Przedszkole Nr 30 - Śródmieście raport za rok: 2016 Strona 1 z 12 I. WSTĘP: Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi ogół działań podejmowanych
Bardziej szczegółowoŹródła finansowania urzędów pracy w Polsce i Republice Czeskiej oraz przeznaczenie tego finansowania
Źródła finansowania urzędów pracy w Polsce i Republice Czeskiej oraz przeznaczenie tego finansowania Bartłomiej Piotrowski Prezentacja zawiera jedynie wybrane, podstawowe informacje o finansowaniu działania
Bardziej szczegółowoPROGRAM STUDIÓW I stopnia na kierunku Europeistyka integracja europejska na specjalności anglojęzycznej European Politics and Economics.
PROGRAM STUDIÓW I stopnia na kierunku Europeistyka integracja europejska na specjalności anglojęzycznej European Politics and Economics Rok studiów: I Semestr 1 Razemliczba History of the Twentieth Century
Bardziej szczegółowoFINANSOWANIE SYSTEMU OCHRONY ZDROWIA W POLSCE
Definicja Ochrona zdrowia obejmuje szerszy zakres niż opieka zdrowotna - wszelkie działania, które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na zapobieganie, utrzymanie i polepszanie stanu zdrowia ludności:
Bardziej szczegółowoPracownicze Programy Zdrowotne (PPZ) Ogólnopolski Związek Pracodawców Prywatnej Służby Zdrowia
Pracownicze Programy Zdrowotne (PPZ) Ogólnopolski Związek Pracodawców Prywatnej Służby Zdrowia Podłoże i cele Częściowe odciążenie systemu publicznego przesunięcie części popytu na świadczenia na sektor
Bardziej szczegółowoMedycyna Pracy, 2002; 53; 4; PRACE POGL DOWE EKONOMICZNE PROBLEMY OCENY EFEKTYWNOŒCI INWESTOWANIA W ZDROWIE PRACUJ CYCH*
Medycyna Pracy, 2002; 53; 4; 319 327 319 PRACE POGL DOWE Izabela Rydlewska-Liszkowska Lech T. Dawydzik EKONOMICZNE PROBLEMY OCENY EFEKTYWNOŒCI INWESTOWANIA W ZDROWIE PRACUJ CYCH* ASSESSMENT OF EFFICIENCY
Bardziej szczegółowoProcedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy Damasławek
Załącznik nr 3 do Zarządzenia Nr Or. 0152-38/10 Wójta Gminy Damasławek z dnia 31 grudnia 2010 r. Procedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy Damasławek celem procedury jest zapewnienie mechanizmów
Bardziej szczegółowoOPIEKA DŁUGOTERMINOWA PERSPEKTYWA EUROPEJSKA
OPIEKA DŁUGOTERMINOWA PERSPEKTYWA EUROPEJSKA Pomoc Osobom Niesamodzielnym Prezentacja Projektu Ustawy Senat RP, Komisja Rodziny i Polityki Społecznej, 14 maja 2013 Zofia Czepulis-Rutkowska Instytut Pracy
Bardziej szczegółowoMiejsce osób w wieku 50+ na rynku pracy
Miejsce osób w wieku 50+ na rynku pracy Dr hab. Ryszard Szarfenberg Uniwersytet Warszawski Instytut Polityki Społecznej Pracownia Pomocy i Integracji Społecznej Konferencja pt. Innowacyjne rozwiązania
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU ZDROWIE PUBLICZNE WYDZIAŁU NAUKI O ZDROWIU WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
KONCEPCJA KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU ZDROWIE PUBLICZNE WYDZIAŁU NAUKI O ZDROWIU WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO Europejski Komitet Regionalny Światowej Organizacji Zdrowia we wrześniu 2012 roku przyjął
Bardziej szczegółowoBiogospodarka jako platforma współpracy tradycyjnych i nowych gałęzi gospodarki
Biogospodarka jako platforma współpracy tradycyjnych i nowych gałęzi gospodarki Mariusz Maciejczak Konferencja CENY W SEKTORZE ROLNO-ŻYWNOŚCIOWYM I W JEGO OTOCZENIU. SGGW, Warszawa, 3 grudnia 2015 r. Plan
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW niestacjonarnych zaocznych drugiego stopnia. Finanse i rachunkowość
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wydział Ekonomii PLAN STUDIÓW niestacjonarnych zaocznych drugiego stopnia Finanse i rachunkowość Obowiązuje studentów rozpoczynających kształcenie od roku akademickiego
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE ZMIANĄ GOSPODARCZĄ. Autor: Agnieszka Wojciechowska
ZARZĄDZANIE ZMIANĄ GOSPODARCZĄ Autor: Agnieszka Wojciechowska Istota zarządzania zmianą gospodarczą Czemu i komu służy Strategia Zarządzania Zmianą Gospodarczą na poziomie lokalnym? Istota zarządzania
Bardziej szczegółowoInnowacje w procesie realizacji wybranych zadań pomocy społecznej a ograniczenia autonomii finansowej jednostek samorządu terytorialnego
Innowacje w procesie realizacji wybranych zadań pomocy społecznej a ograniczenia autonomii finansowej jednostek samorządu terytorialnego Joanna Felczak, Justyna Gać, Benedykt Opałka, Sylwia Timoszuk, Szkoła
Bardziej szczegółowoUstawa o zdrowiu publicznym co zmienia w funkcjonowaniu programów polityki zdrowotnej prowadzonych przez JST. Dr n. med.
Ustawa o zdrowiu publicznym co zmienia w funkcjonowaniu programów polityki zdrowotnej prowadzonych przez JST. Dr n. med. Łukasz Balwicki Zdrowie publiczne zdrowie publiczne to nauka i sztuka zapobiegania
Bardziej szczegółowoREGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO NA LATA
REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO NA LATA 2007-2013 Okresowy Plan Ewaluacji na rok 2014 i 2015 dla RPO WK-P na lata 2007-2013 Decyzja nr 178/2014 z dnia 10 grudnia 2014 roku
Bardziej szczegółowoKontrola zarządcza w szkołach i placówkach oświatowych. Ewa Halska, Andrzej Jasiński, OSKKO
Kontrola zarządcza w szkołach i placówkach oświatowych. Ewa Halska, Andrzej Jasiński, OSKKO Istotną kwestią podjętą w w Ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157 poz. 1240) jest
Bardziej szczegółowoSłownik pojęć w zakresie Narodowej Strategii Spójności
Słownik pojęć w zakresie Narodowej Strategii Spójności Podstawowe zasady Realizacja strategii rozwojowej będzie opierać się o zasady i wartości, których stosowanie jest niezbędne dla osiągnięcia postawionych
Bardziej szczegółowodr inż. Zofia Pawłowska 2016 r.
INTEGROWANIE ZARZĄDZANIA WIEKIEM Z ZARZĄDZANIEM BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY - materiały informacyjne dr inż. Zofia Pawłowska 2016 r. Opracowano w ramach realizacji III etapu programu wieloletniego
Bardziej szczegółowoROLA DORADCY. Proces realizacji przedsięwzięć Partnerstwa Publiczno-Prywatnego
ROLA DORADCY Proces realizacji przedsięwzięć Partnerstwa Publiczno-Prywatnego Agenda Wprowadzenie Doradca Techniczny Doradca Finansowo-Ekonomiczny Doradca Prawny Podsumowanie 3P Partnerstwo Publiczno-Prywatne
Bardziej szczegółowoPrezentacja Dokumentu Strategii Zarządzania Zmianą Gospodarczą
KONFERENCJA w ramach projektu WYPRZEDZIĆ ZMIANĘ - PARTNERSTWO LOKALNE DLA ROZWOJU GOSPODARCZEGO POWIATU CHOJNICKIEGO Prezentacja Dokumentu Strategii Zarządzania Zmianą Gospodarczą Alicja Zajączkowska 6
Bardziej szczegółowoMaciej Zastempowski. Uwarunkowania budowy potencja u innowacyjnego polskich ma ych i rednich przedsi biorstw
Maciej Zastempowski Uwarunkowania budowy potencja u innowacyjnego polskich ma ych i rednich przedsi biorstw Wstęp... 13 Rozdział 1. Sektor małych i średnich przedsiębiorstw... 21 1.1. Kontrowersje wokół
Bardziej szczegółowoINFORMACJA KURPIOWSKIEGO BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W MYSZYŃCU
INFORMACJA KURPIOWSKIEGO BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W MYSZYŃCU wynikająca z art. 111a ustawy Prawo bankowe Stan na 31 grudnia 2016 roku Spis treści 1. Informacja o działalności Kurpiowskiego Banku Spółdzielczego
Bardziej szczegółowoKRYTYCZNA ANALIZA POLITYKI ZDROWOTNEJ W ZAKRESIE PRZEKSZTAŁCANIA SZPITALI PUBLICZNYCH W SPÓŁKI PRAWA HANDLOWEGO
Zarządzanie Publiczne vol. 4(13) pp. 49-64 Kraków 2011 Published online February 10, 2012 KRYTYCZNA ANALIZA POLITYKI ZDROWOTNEJ W ZAKRESIE PRZEKSZTAŁCANIA SZPITALI PUBLICZNYCH W SPÓŁKI PRAWA HANDLOWEGO
Bardziej szczegółowoBadania konsumentów usług turystycznych w regionie.
1 Badania konsumentów usług turystycznych w regionie. Rekomendacje metodologiczne i organizacyjne. Teresa Buczak 2 Badania marketingowe w regionach Skuteczne wspieranie rozwoju turystyki w warunkach konkurencyjnej
Bardziej szczegółowoEKONOMIKA I ORGANIZACJA W GASTRONOMII. Anna Grontkowska, Bogdan Klepacki SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1. ZAGADNIENIA PODSTAWOWE WIADOMOŚCI WSTĘPNE
EKONOMIKA I ORGANIZACJA W GASTRONOMII Anna Grontkowska, Bogdan Klepacki SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1. ZAGADNIENIA PODSTAWOWE WIADOMOŚCI WSTĘPNE 1.1. Ekonomia jako nauka o dysponowaniu zasobami 1.2. Proces produkcji
Bardziej szczegółowoOcena oddziaływania motywacyjnego zróżnicowanej składki na ubezpieczenie wypadkowe
Ocena oddziaływania motywacyjnego zróżnicowanej składki na ubezpieczenie wypadkowe Zakład Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy Posiedzenie Rady Ochrony Pracy przy Sejmie RP Warszawa, 22 czerwca
Bardziej szczegółowoZadania zdrowia publicznego w strukturze systemu opieki zdrowotnej
Zadania zdrowia publicznego w strukturze systemu opieki zdrowotnej Olga Partyka Zakład Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia oraz Szpitalnictwa Kierownik: prof. Andrzej M. Fal Co to jest zdrowie publiczne?
Bardziej szczegółowoPOLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM
POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ROZDZIAŁ I Postanowienia ogólne 1.1.Ilekroć w dokumencie jest mowa o: 1) ryzyku należy przez to rozumieć możliwość zaistnienia zdarzenia, które będzie miało wpływ na realizację
Bardziej szczegółowoEfektywna polityka rynku pracy
Efektywna polityka rynku pracy wprowadzenie do panelu Polityka jako warunek efektywności rynku pracy Efektywny rynek pracy co to znaczy (ekonomicznie) PODEJŚCIE MAKRO Zapewniający podstawy długofalowego
Bardziej szczegółowoWsparcie osób z niepełnosprawnościami w nowym okresie programowania 2014-2020. Warszawa, 23 marca 2015 r.
Wsparcie osób z niepełnosprawnościami w nowym okresie programowania 2014-2020 Warszawa, 23 marca 2015 r. Kontekst programowania 2014-2020 Konieczność zapewnienia dostępności dla osób o różnych potrzebach
Bardziej szczegółowoPromocja zdrowego środowiska. z chorobami przewlekłymi Zdrowie publiczne i praca (PH Work)
Promocja zdrowego środowiska pracy dla pracowników z chorobami przewlekłymi Zdrowie publiczne i praca (PH Work) Dane techniczne o projekcie Realizacja w latach 2011-2013 Finansowanie z Programu Zdrowia
Bardziej szczegółowoŹródła finansowania Celów strategicznych Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020.
Załącznik do Uchwały Nr 2661/2016 Zarządu Województwa Opolskiego z dnia 26 września 2016 r. Załącznik do Planu działania dla Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020 przyjętego
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr 18/2011 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 29 marca 2011 r.
Zarządzenie Nr 18/2011 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 29 marca 2011 r. w sprawie ustanowienia Polityki zarządzania ryzykiem w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Koninie
Bardziej szczegółowoPOLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 W KROŚNIE ODRZAŃSKIM
Załącznik nr 3 do Zarządzenia Dyrektora Nr 6/2011 z dnia 14.12.2011 POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 W KROŚNIE ODRZAŃSKIM POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM 1.1.Ilekroć w dokumencie jest
Bardziej szczegółowoZDROWIE DLA POMORZAN WIELOLETNI PROGRAM ROZWOJU SYSTEMU ZDROWIA WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO
ZDROWIE DLA POMORZAN 2005-2013 WIELOLETNI PROGRAM ROZWOJU SYSTEMU ZDROWIA WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO Referat Zdrowia Publicznego Departament Zdrowia UMWP Sopot 8 listopad 2011 Przygotowała dr Jolanta Wierzbicka
Bardziej szczegółowoMODEL PROGRAMU PROMOCJI ZDROWIA I/LUB PROFILAKTYKI CHORÓB
MODEL PROGRAMU PROMOCJI ZDROWIA I/LUB PROFILAKTYKI CHORÓB Uwaga: Każdy z powiatów uprawniony do udziału w naborze może złożyć tylko jeden wniosek. Jednocześnie, dany powiat może być partnerem w nieograniczonej
Bardziej szczegółowoZarządzanie projektami. Zarządzanie ryzykiem projektu
Zarządzanie projektami Zarządzanie ryzykiem projektu Warunki podejmowania decyzji Pewność Niepewność Ryzyko 2 Jak można zdefiniować ryzyko? Autor S.T. Regan A.H. Willet Definicja Prawdopodobieństwo straty
Bardziej szczegółowoKrytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami
Seweryn SPAŁEK Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami MONOGRAFIA Wydawnictwo Politechniki Śląskiej Gliwice 2004 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE 5 1. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI W ORGANIZACJI 13 1.1. Zarządzanie
Bardziej szczegółowoAdam Czudec. Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju wielofunkcyjnego rolnictwa
Adam Czudec Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju wielofunkcyjnego rolnictwa WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU RZESZOWSKIEGO RZESZÓW 2009 Spis treści Contents 7 Wstęp 9 1. Przestanki rozwoju wielofunkcyjnego rolnictwa
Bardziej szczegółowoZdolności finansowe organizacji pozarządowych w Lubuskiem (aplikowane o środki FIO, EFS, samorządowe) potrzeby III sektora
Zdolności finansowe organizacji pozarządowych w Lubuskiem (aplikowane o środki FIO, EFS, samorządowe) potrzeby III sektora Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Zielonej Górze W województwie lubuskim
Bardziej szczegółowoSpis treści Od autorów
Od autorów... Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz
Bardziej szczegółowoBrygida Beata Cupiał. Keywords: competitiveness, innovativeness, small and medium-sized enterprises, regional support policy
Zarządzanie Publiczne, 2(18)/2012, s. 75-85 Kraków 2012 Published online September 10, 2012 doi: 10.4467/20843968ZP. 12.012.0536 Wsparcie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw w województwie
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Ustawa Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r... 9
SPIS TREŚCI 1. KODEKS PRACY Ustawa Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r.... 9 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTY REALIZOWANE W RAMACH KIERUNKU ZARZĄDZANIE I STOPNIA STUDIA STACJONARNE
PRZEDMIOTY REALIZOWANE W RAMACH KIERUNKU ZARZĄDZANIE I STOPNIA STUDIA STACJONARNE Podstawy zarządzania Nauki o organizacji Mikroekonomia Finanse Prawo Matematyka Statystyka Zachowania organizacyjne Zarządzanie
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA POZNAŃSKA. Jak przygotować dobry projekt w ramach funduszy strukturalnych?
Jak przygotować dobry projekt w ramach funduszy strukturalnych? Opracowanie: Cezary Konrad Wójcik, Politechnika Poznańska 18 czerwca 2007r. 1 Pomysł na projekt Wybór r odpowiedniego programu Dostosowanie
Bardziej szczegółowoSystemy zarządzania bezpieczeństwem informacji: co to jest, po co je budować i dlaczego w urzędach administracji publicznej
Systemy zarządzania bezpieczeństwem informacji: co to jest, po co je budować i dlaczego w urzędach administracji publicznej Wiesław Paluszyński Prezes zarządu TI Consulting Plan prezentacji Zdefiniujmy
Bardziej szczegółowoRysunek 1. Miejsce SRT w systemie zintegrowanych strategii rozwoju kraju
STRESZCZENIE STRATEGII ROZWOJU TRANSPORTU Miejsce i rola Strategii Rozwoju Transportu Strategia Rozwoju Transportu (SRT) jest średniookresowym dokumentem planistycznym, który zgodnie z ustawą z dnia 6
Bardziej szczegółowoPsychospołeczne uwarunkowania aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych. nosprawnych. w Warszawie. Konferencja nt.
Konferencja nt.: Niepełnosprawni szanse i perspektywy włąw łączenia społecznego koncepcja rozwiąza zań systemowych. Warszawa: 10.10.2006 roku, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Psychospołeczne uwarunkowania
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Ustawa Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r... 9
SPIS TREŚCI 1. KODEKS PRACY Ustawa Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r.... 9 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej
Bardziej szczegółowoPROGRAMY SEMINARIÓW. TEMAT A Innowacje w biznesie przegląd dobrych praktyk. Godziny spotkania: 10:00 13:00
PROGRAMY SEMINARIÓW TEMAT A Innowacje w biznesie przegląd dobrych praktyk 1. Pojęcia podstawowe z obszaru innowacyjnej przedsiębiorczości 2. Proces poszukiwania innowacyjności 3. Proces wprowadzania innowacji
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW NIESTACJONARNYCH II STOPNIA
kierunek: EKONOMIA O Grupa treści ogólnych E/II/O1 Przedmiot ogólnouczelniany 18 18 18 2 E/II/O3 Język obcy 36 36 18 2 18 2 A Grupa treści podstawowych E/II/A1 Ekonomia menedżerska E / 1 24 12 12 12 12
Bardziej szczegółowo