Żywność funkcjonalna - charakterystyka, trendy, perspektywy
|
|
- Daniel Kwiatkowski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Żywność funkcjonalna - charakterystyka, trendy, perspektywy DEFINICJE I CHARAKTERYSTYKA W kręgu cywilizacji zachodniej od dawna doceniano rolę pożywienia w zachowaniu zdrowia. Już Hipokrates mówił: "Niech żywność będzie Twoim lekarstwem, a lekarstwo Twoją żywnością". Natomiast ojciec medycyny nowożytnej - jatrochemik Paracelsus - podkreślał w XVI wieku, że,,wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną, bo tylko dawka czyni truciznę". To stwierdzenie podkreśla również znaczenie składników spożywanej żywności. Kultury Wschodu generalnie nie rozgraniczały leków i pożywienia. Pod koniec XX wieku, wraz z niespotykanym wcześniej w historii postępem nauki, pojawiła się koncepcja żywności funkcjonalnej - czyli obdarzonej szczególnymi właściwościami, istotnymi dla zachowania zdrowia, zwiększenia wydolności organizmu, czy zaspokajania jego szczególnych potrzeb w różnych stanach fizjologicznych oraz patologicznych.[1] Wg definicji przyjętej w 1999 r. w raporcie FUFOSE (Functional Food Science in Europe) żywność może być uznana za funkcjonalną, jeżeli udowodniono jej korzystny ponad efekt odżywczy wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu. Wpływ ten ma polegać na poprawie stanu zdrowia oraz samopoczucia i/lub zmniejszaniu ryzyka chorób. Żywność funkcjonalna musi przypominać swoją postacią żywność tradycyjną i wykazywać korzystne działanie w ilościach zwyczajowo spożywanych z dietą. Opisany wpływ musi być odpowiednio udokumentowany naukowo.[2,3] W literaturze przedmiotu podkreśla się szczególne cechy tego rodzaju żywności:? że jest,,specjalnie opracowana" (przykładowo - by wspomagać leczenie, zapobiegać chorobom)? że ma działanie udowodnione naukowo (w niezależnych, poprawnych metodologicznie badaniach klinicznych o odpowiedniej mocy)? że może podnosić wydolność psychofizyczną organizmu, przyspieszać rekonwalescencję? zawiera substancje odżywcze lub nieodżywcze, wpływające na organizm w sposób celowy, zamierzony i pożądany? usunięto z niej składniki niekorzystne, niepożądane. Istotne jest, że ma to być ŻYWNOŚĆ (a więc nie tabletki, kapsułki itp.). Spotykane pojęcia - nutraceutyki, pharmafoods, żywność bioaktywna, żywność programowana - częściowo pokrywają się znaczeniowo z pojęciem żywności funkcjonalnej, ale nie są z nim tożsame. Wg Blocha i Thomsona: [3]? Żywność programowana (designer food) - to żywność przetworzona, która została uzupełniona o składniki bogate w substancje zapobiegające chorobom.? Nutraceutyk - każda substancja, którą można uważać za żywność, wywołująca korzystne skutki zdrowotne, włączając zapobieganie i leczenie chorób.? Żywność specjalna (pharmafood) - żywność lub składnik żywności o właściwościach zdrowotnych, włączając zapobieganie i leczenie chorób. Żywność funkcjonalna może być otrzymywana metodami konwencjonalnymi, lub w wyniku Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone. str. 1/5
2 modyfikacji technologicznych - wzbogacania w substancje bioaktywne, eliminowania określonych związków, substancji antyodżywczych, zwiększania biodostępności składników odżywczych, i in. Może mieć postać tradycyjną lub nowoczesną (np. koncentratu, słodzika). Surowce do jej produkcji często otrzymuje się ze specjalnych upraw (np. ekologicznych) / odmian / ras - niekiedy także modyfikowanych biotechnologicznie (np. soja). Stosowane klasyfikacje dzielą żywność funkcjonalną ze względu na:? zaspokajanie szczególnych potrzeb określonych grup odbiorców np. żywność dla ciężarnych i karmiących, sportowców, niemowląt, młodzieży, rekonwalescentów, osób obciążonych zwiększonym ryzykiem określonych chorób, osób obciążonych określonymi chorobami (cukrzyca, bloki metaboliczne)? specyficzne cechy dietetyczne np. żywność niskoenergetyczna, probiotyczna, wysokobłonnikowa, o obniżonej zawartości cholesterolu itd. Poszczególne produkty mogą należeć jednocześnie do różnych grup i wykazywać wielokierunkowe działania. Nośnikami substancji bioaktywnych są zwykle produkty często spożywane - np. przetwory mleczne, zbożowe, napoje owocowe, tłuszcze konsumpcyjne itp. [4,5,6] SKŁADNIKI BIOAKTYWNE W żywności funkcjonalnej stosuje się szereg bioaktywnych składników. Najważniejsze z nich to:? błonnik pokarmowy (korzystne działanie na profil lipidowy organizmu, regulacja czynności przewodu pokarmowego, zapobieganie rakom jelita grubego)? oligosacharydy (prebiotyki - substancje stanowiące pożywkę dla mikroorganizmów probiotycznych)? mikroorganizmy o działaniu probiotycznym (połączone z prebiotykami tworzą tzw. synbiotyki)? poliole (ksylitol, sorbitol, laktitol i in.; wskazane w profilaktyce otyłości i chorób sercowo-naczyniowych, wykazują też działanie antypróchnicze)? wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (poprawa profilu lipidowego, działanie immunomodulacyjne, obniżenie ciśnienia tętniczego, działanie przeciwnowotworowe)? witaminy i minerały (np. wapń z witaminą D3 w profilaktyce osteoporozy, jod dodawany do soli kuchennej)? cholina i lecytyna (fosfolipidy niezbędne wszystkim komórkom organizmu, szczególnie ważne w metabolizmie hepatocytów i procesach mielinizacji)? substancje fitochemiczne (np. stanole roślinne dodawane do wysokiej jakości margaryn a także produktów mlecznych w pierwotnej i wtórnej profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych). SYTUACJA RYNKOWA, TRENDY I PERSPEKTYWY ROZWOJU Wartość ogólnoświatowego rynku żywności funkcjonalnej liczy się w setkach miliardów dolarów. Tempo jego wzrostu sięga nawet 20% /rok. Przoduje tu Japonia, gdzie prace rozpoczęto już w latach 80-tych XX wieku. Obecnie żywność funkcjonalna produkowana i spożywana jest tam masowo - również w szkołach, zakładach pracy, szpitalach. Japońskie Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej zdefiniowało ją jako "żywność o określonym zdrowotnym zastosowaniu" (FOSHU - foods for specified health use).[7,8] Szacuje się, że prawie połowa żywności USA jest kupowana z powodów zdrowotnych, a w przyszłości żywność funkcjonalna będzie stanowiła połowę całego rynku żywności. Oznacza to w Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone. str. 2/5
3 samych Stanach zjednoczonych wartość rynku ok. 250 mld dolarów.[9,10,11] W USA żywność funkcjonalna musi odpowiadać standardom stanowionym przez FDA. W UE status prawny tego rodzaju żywności jest słabo uregulowany. W Polsce funkcjonowało dotychczas pojęcie,,dietetyczne środki spożywcze", które ma podobny, choć nie identyczny zakres znaczeniowy. Komercyjnie dostępnych jest bardzo wiele produktów o rozmaitym przeznaczeniu i cechach żywności funkcjonalnej. Główną kategorię żywności funkcjonalnej w Europie stanowią nabiał (prawie 50%) i produkty zbożowe (ok. 30%). W USA i Japonii dominują napoje funkcjonalne (60%) oraz produkty zbożowe (USA, 20%) lub wyroby cukiernicze (Japonia, 15%). Spotykane są nawet tak,,egzotyczne" produkty, jak hamburgery z izoflawonami, czy frytki z dziurawcem i żeń-szeniem. Rodzi się niebezpieczeństwo, że konsumenci zamiast racjonalnie się odżywiać, nadal będą dokonywać nieprawidłowych wyborów żywieniowych, skuszeni wątpliwymi w tym wypadku korzyściami zdrowotnymi. W Polsce w roku 1995 zarejestrowano 30 produktów,,funkcjonalnych", ale w roku 2000 już 480. Są to głównie soki, napoje, koncentraty napojów, produkty zbożowe oraz przetwory mleczne.[12] Ich liczba wciąż rośnie i trend ten zapewne utrzyma się przez najbliższe lata. Wciąż opracowywane są nowe produkty o szczególnych właściwościach funkcjonalnych:? W Polsce w czerwcu 2005 r. jeden z dystrybutorów wprowadził na rynek herbaty o właściwościach probiotycznych.? Na Politechnice Łódzkiej prowadzone są badania nad probiotyczną czekoladą, o ponad rocznym okresie przydatności przy przechowywaniu w warunkach niechłodniczych.? Stanole roślinne dotychczas dostępne głównie w wysokiej jakości margarynach (na polskim rynku Benecol i Flora Pro-active), dostępne są już także w produktach mlecznych. Zapewne wejdą też na rynek batony i niskoenergetyczne słodycze ze stanolami, dostępne od kilku lat na rynkach zachodnich.? Ma miejsce postęp w dziedzinie olejów spożywczych. Tradycyjna rafinacja oraz smażenie prowadzą do dużych strat substancji czynnych. Modyfikacja procesu technologicznego tak, by więcej bioaktywnych składników nasion roślin oleistych przechodziło do oleju, potęguje korzystne cechy zdrowotne produktu. Ponadto w drodze ekstrakcji z produktów ubocznych oczyszczania odzyskuje się ß-karoten, witaminę K, fosfatydylocholinę i fosfatydyloserynę (niezbędne fosfolipidy). Uzyskane oleje nowej generacji są mętne, ciemne i mają specyficzny smak, odbiegający od przyzwyczajeń konsumentów. Ale w Japonii dostępne są już takie wzbogacone oleje, dodatkowo uzupełniane w witaminę E i fitosterole; cieszą się tam rosnącą popularnością. Zapewne zdobędą też określoną pozycję na rynkach europejskich. Powyższe przykłady to zaledwie wycinek tendencji widocznych w dziedzinie żywności funkcjonalnej. Nie ulega wątpliwości, że żywność ta będzie zdobywała coraz większą popularność, wraz ze wzrostem świadomości konsumentów i dokonywaniem przez nich racjonalnych wyborów żywieniowych. Dotyczy to zwłaszcza krajów wysokouprzemysłowionych, ale w krajach rozwijających się udział żywności funkcjonalnej także rośnie. Konsumenci częściej zwracają uwagę na pochodzenie produktów, skład jakościowy i ilościowy, oraz deklaracje żywieniowe. Stąd szczególnego znaczenia nabiera konieczność precyzyjnych regulacji prawnych w tym zakresie. Ustawodawstwo UE nie nadąża za potrzebami dynamicznie rozwijającego się rynku. W najbliższych latach nastąpi zapewne:? udoskonalanie istniejących produktów poprzez stosowanie nowocześniejszych technologii produkcji (np. wzbogacanie olejów w fosfolipidy, stanole roślinne i witaminy antyoksydacyjne)? poszerzanie asortymentu produktów dostarczających określonych składników bioaktywnych (np Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone. str. 3/5
4 stanole dostępne nie tylko w margarynach, ale olejach, produktach mlecznych, cukierniczych, sokach owocowych). Ponadto wejście na rynek nowych producentów niewątpliwie zwiększy konkurencyjność i obniży wygórowane obecnie ceny (margaryna ze stanolami jest kilkakrotnie droższa od zwykłej)? poszukiwanie i wprowadzanie nowych składników funkcjonalnych (np. scharakteryzowanie i zastosowanie kolejnych szczepów drobnoustrojów probiotycznych)? wykorzystywanie synergistycznego efektu różnych składników bioaktywnych w jednym produkcie (np. stanole, błonnik, synbiotyki, witaminy antyoksydacyjne, NNKT - w produkcie przeznaczonym dla osób z chorobami sercowo-naczyniowymi) i poszerzanie asortymentu takich produktów? powstawanie produktów niszowych, kierowanych do specyficznych grup odbiorców - dla niemowląt, osób starszych, cukrzyków, czy np. sportowców. Stale badani są nowi kandydaci na składniki funkcjonalne. Przykładowo - żywność funkcjonalna dla sportowców wykorzystująca składniki roślinne, wyciągi lub izolaty uzyskane z kolcorośli, buzdyganka ziemnego, pochrzynu amerykańskiego, żeń-szenia, eleuterokoku kolczastego i in. - pozwala prawdopodobnie podwyższyć wydolność fizyczną i tolerancję wysiłku, sprzyja też obniżeniu poziomu tłuszczu, przy wzroście masy mięśniowej. Działania te wymagają jednak potwierdzenia w kontrolowanych badaniach klinicznych.[13]? istotne znaczenie będą miały tendencje epidemiologiczne w społeczeństwach W chorobach sercowo-naczyniowych możliwości prewencji są duże i nie budzą żadnych wątpliwości (udowodniona rola interwencji medycznych i dietetycznych - leczenie nadciśnienia, statyny, aspiryna, stanole, kwasy omega-3 i in.). W dużych randomizowanych badaniach klinicznych nie potwierdzono jednak wpływu antyoksydantów na choroby układu krążenia, [14] co pozostaje w pewnej sprzeczności z wynikami niektórych badań epidemiologicznych.[15,16] Być może jedynie naturalne przeciwutleniacze w możliwie nieprzetworzonych pokarmach wykazują działanie protekcyjne. Dla chorób nowotworowych sytuacja przedstawia się gorzej. Choć już w 1982 r. Amerykańska Akademia Nauk po raz pierwszy wydała publikację,,diet, Nutrition and Cancer", gdzie udział żywienia w etiopatogenezie raka określono na 40-60%, to dla większości możliwych dzisiaj interwencji profilaktycznych dowody są słabe w świetle EBM (Evidence Based Medicine). Przykładem jest rola błonnika, któremu przypisuje się działanie antykancerogenne (redukcja częstości raka jelita grubego i odbytnicy o ok. 40%).[17] Niestety w kilku randomizowanych, prospektywnych badaniach nie potwierdzono takiego działania. Postulat zwiększenia ilości błonnika w diecie jest z pewnością słuszny, ale potwierdzenie potencjału przeciwnowotworowego wymaga dalszych badań. Tabela poniżej przedstawia wpływ czynników żywieniowych na ryzyko rozwoju niektórych nowotworów, na podstawie Raportu WHO/FAO (2002).[18] Na podstawie dostępnych dowodów działanie większości uznanych składników bioaktywnych (czy wręcz grup pożywienia) zakwalifikowano jedynie jako,,prawdopodobne" lub,,możliwe" (patrz Tabela nr I).? z pewnością wzrośnie zainteresowanie naturalnymi substancjami nieodżywczymi - wtórnymi metabolitami roślin, których spożycie może obniżać ryzyko zachorowania na różne typy nowotworów. Badane będą kolejne substancje, zwł. ze świata roślinnego. Glukozynolany, kwercetyna, sulfotlenek S-metylocysteiny oraz 1,2-ditiolo-3-tion - to substancje uzyskiwane z roślin krzyżowych, odpowiedzialne za widoczne w badaniach epidemiologicznych obniżenie zapadalności na raki tarczycy, płuc, trzustki, żołądka, pęcherzyka żółciowego, stercza i jelita grubego.[19] Izotiocyjaniany i polifenole o działaniu antyproliferacyjnym i proapoptotycznym, selen (prawdopodobnie tylko w ilościach ponadżywieniowych), kurkumina i gingerol z imbiru, kapsaicyna z papryki, resweratrol z winogron - mogą zyskać szerokie zastosowanie w żywności Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone. str. 4/5
5 funkcjonalnej.[20]? przyszłe produkty zaczną być może wykorzystywać specyficzność tkankową składników pożywienia - klasycznym przykładem takiej wybiórczości jest działanie proapoptotyczne nasyconych kwasów tłuszczowych wobec kardiomiocytów, a antyapoptotyczne wobec enterocytów, przy proapoptotycznym działaniu kwasów omega-3 w błonie śluzowej jelita grubego.[21,22] Charakterystyka interakcji na poziomie molekularnym, w tym genetycznym, pozwoli poszerzyć wiedzę na temat roli żywności funkcjonalnej w prewencji i być może leczeniu różnych chorób. Badania nad wpływem składników bioaktywnych żywności w nowotworach, cukrzycy, osteoporozie, schorzeniach neurodegeneracyjnych, autoimmunologicznych i wielu zaburzeniach czynnościowych również mogą poszerzyć przyszłe zastosowania żywności funkcjonalnej. Nie należy jednak przeceniać realnego wpływu większości składników diety, a także wpadać w pułapkę całkowicie rozłącznego analizowania bioaktywnych jej składników - dotyczy to także żywności funkcjonalnej. W niedawno opublikowanej pracy podsumowano wyniki około 150 badań dotyczących związku pomiędzy dietą a chorobami układu krążenia.[23] Jedynie trzy zasadnicze zalecenia wykazały istotną wartość: zamiana kwasów tłuszczowych transi nasyconych na jedno- i wielonienasycone, zwiększenie spożycia kwasów omega-3, oraz dieta bogata w owoce, warzywa, orzechy i produkty pełnoziarniste (przy unikaniu produktów o wysokim indeksie glikemicznym). Inne powszechnie stosowane zalecenia nie wykazały istotnej wartości. Zarysował się obraz idealnej diety - odpowiadającej w zarysach prawdopodobnej diecie dawnego,,zbieracza-myśliwego" z paleolitu. Wydaje się, że właśnie do takiej diety jesteśmy genetycznie najlepiej przystosowani. Żywność funkcjonalna nie stanie się więc remedium na podstawowe błędy żywieniowe współczesnego człowieka. Koncepcje żywności funkcjonalnej integrują wiedzę z fizjologii, biochemii, medycyny klinicznej i oczywiście nauk o żywieniu. Wykorzystują współczesną technologię do wytwarzania pożywienia o szczególnie korzystnych cechach zdrowotnych. Wg szacunków WHO w roku 2025 głównymi przyczynami zachorowalności będą patologie układu sercowo-naczyniowego (zwłaszcza choroba wieńcowa i nadciśnienie tętnicze) oraz nowotwory złośliwe. Pomimo rozmaitych wątpliwości, szerokie rozpowszechnienie żywności funkcjonalnej ma szanse ograniczyć epidemie najczęstszych schorzeń cywilizacyjnych. Jej masowe spożywanie może także ograniczyć wydatki na opiekę zdrowotną Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone. str. 5/5
Żywność funkcjonalna - charakterystyka, trendy, perspektywy
Żywność funkcjonalna - charakterystyka, trendy, perspektywy Żywność funkcjonalna - charakterystyka, trendy, perspektywy W kręgu cywilizacji zachodniej od dawna doceniano rolę pożywienia w zachowaniu zdrowia.
Bardziej szczegółowoŻYWNOŚĆ FUNKCIONALNA I PROBIOTYKI
ŻYWNOŚĆ FUNKCIONALNA I PROBIOTYKI DEFINICJA Według definicji z 1999r żywność może być uznana za funkcjonalną, jeżeli udowodniono jej korzystny wpływ ponad efekt odżywczy, wpływ na jedną lub więcej funkcji
Bardziej szczegółowo8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185
SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje
Bardziej szczegółowo10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
Bardziej szczegółowoCHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ. www.california-fitness.pl www.calivita.com
CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ Co to jest cholesterol? Nierozpuszczalna w wodzie substancja, która: jest składnikiem strukturalnym wszystkich błon komórkowych i śródkomórkowych wchodzi w
Bardziej szczegółowoŻywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna
Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna Prof. Dr hab. Ewa Solarska Pracownia Żywności Ekologicznej Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Konferencja naukowa
Bardziej szczegółowoZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także
Bardziej szczegółowoSPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
Bardziej szczegółowoTalerz zdrowia skuteczne
Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia
Bardziej szczegółowoInterwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki
Bardziej szczegółowoWydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie. Zagadnienia na egzamin dyplomowy studia I stopnia
Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie Zagadnienia na egzamin dyplomowy studia I stopnia Kierunek ŻYWIENIE CZŁOWIEKA I OCENA ŻYWNOŚCI ZAGADNIENIA KIERUNKOWE 1. Przemiany materii
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość
Bardziej szczegółowoZbiór założonych efekty kształcenia dla studiów podyplomowych: ŻYWIENIE CZŁOWIEKA
Zbiór założonych efekty kształcenia dla studiów podyplomowych: ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Efekty kształcenia dla przedmiotu Słuchacz, który zaliczył przedmiot, ma wiedzę, umiejętności i kompetencje 1. Współczesne
Bardziej szczegółowoRejestr produktów podlegających zgłoszeniu do Głównego Inspektora Sanitarnego 2007-2010
Rejestr produktów podlegających zgłoszeniu do Głównego Inspektora Sanitarnego 2007-2010 Analiza rejestru powiadomień o pierwszym wprowadzeniu do obrotu środków spożywczych Środki spożywcze specjalnego
Bardziej szczegółowoW jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
Bardziej szczegółowozbyt wysoki poziom DOBRE I ZŁE STRONY CHOLESTEROLU Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej 18r.ż. ma cholesterolu całkowitego (>190mg/dl)
HIPERLIPIDEMIA to stan zaburzenia gospodarki lipidowej, w którym występuje wzrost stężenia lipidów (cholesterolu i/lub triglicerydów ) w surowicy krwi. Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej
Bardziej szczegółowoa problemy z masą ciała
POLACY a problemy z masą ciała POLACY a problemy z masą ciała Badanie NATPOL PLUS (2002): reprezentatywna grupa dorosłych Polek: wiek 18-94 lata Skutki otyłości choroby układu sercowo-naczyniowego cukrzyca
Bardziej szczegółowoŻyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia
Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia Co to jest? Zdrowe odżywianie sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia.
Bardziej szczegółowoWarsztaty dla Rodziców. Wiosenne śniadanie. Warszawa 26.05.2015 r.
Warsztaty dla Rodziców Wiosenne śniadanie Warszawa 26.05.2015 r. Urozmaicenie Uregulowanie Umiarkowanie Umiejętności Unikanie Prawidłowe żywienie 7 zasad wg prof. Bergera + Uprawianie sportu + Uśmiech
Bardziej szczegółowoEuropejski Tydzień Walki z Rakiem
1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTY PODSTAWOWE
PRZEDMIOTY PODSTAWOWE Anatomia człowieka 1. Które z białek występujących w organizmie człowieka odpowiedzialne są za kurczliwość mięśni? 2. Co to są neurony i w jaki sposób stykają się między sobą i efektorami?
Bardziej szczegółowoNa stan zdrowia człowieka, oprócz czynników
ŻYWNOŚĆ ŻYWIENIE Nowe kierunki produkcji żywności funkcjonalnej i instrumenty jej promocji DANUTA GÓRECKA Na stan zdrowia człowieka, oprócz czynników genetycznych i środowiskowych, duży wpływ wywiera sposób
Bardziej szczegółowoPiramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS
Piramida Żywienia Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Zasady zdrowego żywienia 1. Dbaj o różnorodnośd spożywanych produktów. 2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.
Bardziej szczegółowoPakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
Bardziej szczegółowoRACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r.
RACJONALNE ŻYWIENIE Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Polega na systematycznym dostarczaniu do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach
Bardziej szczegółowoZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE
ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE RACJONALNIE = ZDROWO Zdrowa dieta jest jednym z najważniejszych elementów umożliwiających optymalny wzrost, rozwój i zdrowie. Ma przez to wpływ na fizyczną i umysłową
Bardziej szczegółowoZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.
Bardziej szczegółowoZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny
Bardziej szczegółowoSpis treści. śelazo... 46 Wapń i witamina D... 47 Cynk... 47
Spis treści Przedmowa... 9 1. Ustalanie zapotrzebowania energetycznego w róŝnych stanach chorobowych (Danuta Gajewska)... 11 Wiadomości ogólne... 11 Całkowita przemiana materii... 12 Wprowadzenie... 12
Bardziej szczegółowoZwiązki bioaktywne w żywności
Anna Horszwald Zakład Chemii i Biodynamiki Żywności Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie Żywność funkcjonalna wzbogacana dietetyczna projektowana ekologiczna modyfikowana genetycznie
Bardziej szczegółowoOpis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych WIEDZA
Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: Żywienie w zdrowiu i chorobie Typ studiów: doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA K_W01 K_W02
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola
3 SPIS TREŚCI 1. Znaczenie nauki o żywieniu 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu................................................8 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka.............................................9
Bardziej szczegółowoZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku Nadwaga i otyłość - najważniejszy problem zdrowia publicznego. Istnieje ok. 80 chorób powstających na tle wadliwego
Bardziej szczegółowoOtyłość PORADNIK DLA PACJENTÓW PROGRAMU WSPARCIA DLA OSÓB Z OTYŁOŚCIĄ. Narodowy Program Zdrowia na lata
Otyłość PORADNIK DLA PACJENTÓW PROGRAMU WSPARCIA DLA OSÓB Z OTYŁOŚCIĄ Narodowy Program Zdrowia na lata 2016-2020 AUTORKA PORADNIKA: Adriana Dąbrowska mgr psycholog, psychodietetyk ? CO TO JEST OTYŁOŚĆ
Bardziej szczegółowoInnowacyjne produkty żywnościowe
Innowacyjne produkty żywnościowe prof. Krzysztof Krygier Wydział Nauk o Żywności Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Żywność wygodna Żywność minimalnie przetworzona Żywność ekologiczna Żywność
Bardziej szczegółowoZapraszamy do oglądania
Zapraszamy do oglądania 1.Odżywiaj się regularnie Należy spożywać przynajmniej 3 podstawowe posiłki dziennie (śniadanie, obiad, kolacja), a jeszcze zdrowiej będzie dołączyć dwie przekąski (II śniadanie
Bardziej szczegółowoWarzywa i owoce powinny wchodzić w skład codziennej diety, gdyż są źródłem cennych witamin, zwłaszcza witaminy C oraz B - karotenu.
Warzywa i owoce powinny wchodzić w skład codziennej diety, gdyż są źródłem cennych witamin, zwłaszcza witaminy C oraz B - karotenu. Dostarczają także kwasu foliowego. Zawierają znaczne ilości składników
Bardziej szczegółowoCo ma Polak na talerzu?
Co ma Polak na talerzu? Małgorzata Siewierska On Board PR Żywność funkcjonalna to dość prężnie rozwijający się segment rynku, którego produkty dzięki temu, że oferują ważną wartość dodaną mogą być coraz
Bardziej szczegółowoII. Analiza sensoryczna w ocenie jakości produktów spożywczych
SPIS TREŚCI Wprowadzenie 11 I. Jakość żywności, systemy zarządzania jakością i klasyfikacja żywności 13 1. Wstęp 13 2. Określenia jakości 14 3. Systemy zapewniające prawidłową jakość produktów spożywczych
Bardziej szczegółowoPodstawy diety i wspomagania w sporcie - przedmiotowe zasady oceniania.
Podstawy diety i wspomagania w sporcie - przedmiotowe zasady oceniania. W czasie zajęć ocenie podlegają wyłącznie zaangażowanie i aktywność ucznia na zajęciach. Planowane są w semestrze: - 3 oceny z zadań
Bardziej szczegółowoZajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych
Bardziej szczegółowoW WIEKU PRZEDSZKOLNYM
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2.Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność
Bardziej szczegółowoOtyłość PORADNIK DLA PACJENTÓW PROGRAMU WSPARCIA DLA OSÓB Z OTYŁOŚCIĄ. Narodowy Program Zdrowia na lata
Otyłość PORADNIK DLA PACJENTÓW PROGRAMU WSPARCIA DLA OSÓB Z OTYŁOŚCIĄ Narodowy Program Zdrowia na lata 2016-2020 AUTORKA PORADNIKA: Adriana Dąbrowska mgr psycholog, psychodietetyk ? CO TO JEST OTYŁOŚĆ
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp... 7
LUCYNA NAROJEK C iągłość i zmiana w postępowaniu dietetycznym w wybranych schorzeniach Wydawnictwo SGGW Spis treści Wstęp... 7 1. Dieta w cukrzycy... 9 Era przedinsulinowa... 9 Ograniczenie węglowodanów
Bardziej szczegółowoWIEDZA. K_W01 Zna definicje, cele i metody żywienia klinicznego oraz sposoby oceny odżywienia w oparciu o metody kliniczne.
Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: Żywienie kliniczne Typ studiów: doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA K_W01 Zna definicje,
Bardziej szczegółowoMAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA
MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA Na czym polega zdrowy styl życia? ZDROWY STYL ŻYCIA Prawidłowe odżywianie Aktywność
Bardziej szczegółowoprof. Krzysztof Krygier Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Technologów Żywności
prof. Krzysztof Krygier Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Technologów Żywności Motto: Prawidłowe żywienie jest konieczne nie tylko dlatego, aby zapobiec chorobom, ale
Bardziej szczegółowo"Program pilotażowy - Dieta Mamy".
"Program pilotażowy - Dieta Mamy". Dnia 1.10.2019 r Szpital Powiatowy im.t.malińskiego w Śremie podjął współpracę z programem pilotażowym Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym-dieta
Bardziej szczegółowoZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE
ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE PIRAMIDY EGIPSKIE Piramidy to budowle, które przetrwały tysiące lat. Najbardziej trwała była ich podstawa, czyli część zbudowana na ziemi. PIRAMIDA ZDROWEGO
Bardziej szczegółowoMlekovita największym producentem mleka w Polsce w 2015 r.
Mlekovita największym producentem mleka w Polsce w 2015 r. 594 mln litrów mleka, czyli 20% całej polskiej produkcji tyle w ubiegłym roku wyprodukowała wysokomazowiecka spółdzielnia mleczarska. Tym samym
Bardziej szczegółowoIndeks glikemiczny a produkty piekarskie. Dr inż. Małgorzata Wronkowska
Indeks glikemiczny a produkty piekarskie Dr inż. Małgorzata Wronkowska Według danych Urzędu Statystycznego za rok 2010 przeciętne miesięczne spożycie chleba na osobę w Polsce w ostatnich 10 latach spadło
Bardziej szczegółowo5 PRODUKTÓW, KTÓRE NISZCZĄ TWOJE JELITA
5 PRODUKTÓW, KTÓRE NISZCZĄ TWOJE JELITA Jestem maniaczką jelitową :) Uważam, że są one podstawą, by zachować zdrowie, dobrą kondycję i dobre samopoczucie. Jak to możliwe? Otóż coraz więcej prac naukowych
Bardziej szczegółowoparametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL,
1. STRESZCZENIE W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na zaburzenia psychiczne, między innymi takie jak depresja i schizofrenia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że choroby te
Bardziej szczegółowoEuropejski kodeks walki z rakiem
Europejski kodeks walki z rakiem Dlaczego walczymy z rakiem? Nowotwory są drugą przyczyną zgonów w Polsce zaraz po zawałach i wylewach. Liczba zachorowao na nowotwory złośliwe w Polsce to ponad 140,5 tys.
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNIE AKTYWNY SUPLEMENT DIETY. www.calivita.com.pl
BIOLOGICZNIE AKTYWNY SUPLEMENT DIETY WOLNE RODNIKI TO AKTYWNE ATOMY LUB CZĄSTECZKI, KTÓRE ZGUBIŁY JEDEN ELEKTRON. PRÓBUJĄC GO ODZYSKAĆ, SZYBKO WCHODZĄ W REAKCJE Z RÓŻNYMI ELEMENTAMI KOMÓREK, USZKADZAJĄC
Bardziej szczegółowoRola poszczególnych składników pokarmowych
Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.
Bardziej szczegółowoCMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Bardziej szczegółowoNOWA PIRAMIDA ŻYWIENIA 2016 CZY DOTYCHCZAS JEDLIŚMY ŹLE?
NOWA PIRAMIDA ŻYWIENIA 2016 CZY DOTYCHCZAS JEDLIŚMY ŹLE? Nowa piramida żywienia 2016, a dokładniej Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej jest odświeżoną wersją grafiki dobrze znanej już od
Bardziej szczegółowoPowszechne mity dotyczące diety. Zofia Kwiatkowska
Powszechne mity dotyczące diety 1 Zofia Kwiatkowska Struktura prezentacji O Historia O Czym jest dieta? O Czym jest żywienie? O Zasady zdrowego żywienia O Najczęstsze mity dotyczące diety O Podsumowanie
Bardziej szczegółowoDieta może być stosowana również przez osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, zmagające się z hiperlipidemią, nadwagą oraz otyłością.
Dieta może być stosowana również przez osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, zmagające się z hiperlipidemią, nadwagą oraz otyłością. Jadłospis 14-dniowy Anna Piekarczyk Dieta nie jest dietą indywidualną
Bardziej szczegółowoWpływ suplementów diety na profilaktykę chorób cywilizacyjnych. Lek. med. Krzysztof Błecha Centrum Ziołolecznictwa Ojca Grzegorza
Wpływ suplementów diety na profilaktykę chorób Lek. med. Krzysztof Błecha Centrum Ziołolecznictwa Ojca Grzegorza Wpływ suplementów diety na profilaktykę chorób Za choroby cywilizacyjne uważa się głównie
Bardziej szczegółowoLiofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki.
Suplement diety Składniki: Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać
Bardziej szczegółowoFlawopiryna roślinna alternatywa dla przeciwpłytkowego zastosowania aspiryny
Flavopharma. Studium przypadku spółki spin-off. Flawopiryna roślinna alternatywa dla przeciwpłytkowego zastosowania aspiryny Tomasz Przygodzki Pomysł (analiza rynku) Projekt B+R Próba komercjalizacji rezultatów
Bardziej szczegółowoKARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ
KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ Kierunek studiów: Dietetyka Poziom : studia pierwszego stopnia
Bardziej szczegółowoDla kogo dieta? Dbam o ładną sylwetkę przez całe życie. Natalia Niedźwiedzka 2016-02-12
Dla kogo dieta? Dbam o ładną sylwetkę przez całe życie. Natalia Niedźwiedzka 2016-02-12 Spis treści 1. Co to dieta?... 2 2. Dlaczego ludzie przechodzą na dietę?... 3 3. Od czego zależy jaki rodzaj diety
Bardziej szczegółowoZawód i symbol cyfrowy zawodu: Technik Żywienia i Usług Gastronomicznych Przedmiot: Zasady żywienia. Klasa: II TŻ
Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych zajęć edukacyjnych (kształcenie w zawodzie) Zawód i symbol cyfrowy zawodu: Technik
Bardziej szczegółowoMateriałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
Bardziej szczegółowodr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć?
dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć? Do prawidłowego rozwoju, dobrego stanu zdrowia, odpowiedniej sprawności fizycznej i umysłowej powinnyśmy codziennie spożywać określoną
Bardziej szczegółowoGENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH
GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje testów Genodiet Test Genodiet składają się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki do poznania indywidualnych zasad zdrowia. Identyfikacja typu
Bardziej szczegółowoZadbaj o swoje zdrowie już dziś
Zadbaj o swoje zdrowie już dziś Jurata Jurkun Specjalista ds. odżywiania i kontroli wagi Centrum Zdrowego Odżywiania i Kontroli Wagi w Suwałkach Zmiany cywilizacyjne Zmiany cywilizacyjne Transport Zbiory
Bardziej szczegółowoPROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ŻYWIENIE KLINICZNE
1. Ramowe treści kształcenia PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ŻYWIENIE KLINICZNE L.p. DATA TEMAT ZAJĘĆ LICZBA GODZIN: FORMA ZALI- CZENIA PUNKTY ECTS 1. 2. 22.09.2012 23.09.2012 20.10.2012 21.10.2012 Żywienie
Bardziej szczegółowoPAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH
PAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje pakietów Genodiet Pakiet konsultacji genetycznych Genodiet składaja się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki
Bardziej szczegółowoŻywność pierwszym lekiem
Żywność pierwszym lekiem Krzysztof Krygier Wydział Nauk o Żywności SGGW w Warszawie Rada ds. Diety, Aktywności Fizycznej i Zdrowia przy Ministrze Zdrowia Długość życia Polaków krótsza od średniej UE: mężczyźni
Bardziej szczegółowo2011-03-17. Woda. Rola wody. Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia?
Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia? A. Jarosz Woda głównym składnikiem ciała i podstawowym składnikiem pożywienia stanowi 50 80 %masy ciała zasoby wodne organizmu muszą być stale
Bardziej szczegółowo10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Potrawy typu fast food a żywność przygotowywana w domu. Cele: uświadomienie różnic pomiędzy daniami typu fast food a żywnością przygotowywaną
Bardziej szczegółowoPrzedmowa. Zawartość. 1. Wprowadzenie Kompleksowe podejście do żywienia Koncepcja równowagi (bilansu)
140964 Zawartość Przedmowa 1. Wprowadzenie 1.1. Kompleksowe podejście do żywienia 1.2. Koncepcja równowagi (bilansu) 1.2.1. Model podaży i zapotrzebowania 1.2.2. Przekarmienie 1.2.3. Niedożywienie 1.2.4.
Bardziej szczegółowoTERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające
TERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające dr hab. inż. Monika Bronkowska, prof. nadzw. UP Konferencja firm cateringowych - CATERING SZPITALNY
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość
Bardziej szczegółowoMiejsce mięsa w diecie
Miejsce mięsa w diecie Walory zdrowotne mięsa od dawna są przedmiotem kontrowersyjnych poglądów wśród ludzi. Jedni widzą w mięsie znakomite źródło niezbędnych składników odżywczych, inni natomiast przypisują
Bardziej szczegółowoŚniadanie jeść czy nie jeść? To nie jest trudne pytanie.
Katedra Żywienia Człowieka Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Komitet Nauki o Żywieniu Człowieka Wydział V Nauk Medycznych Polska Akademia Nauk Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych Śniadanie jeść czy nie
Bardziej szczegółowoPakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
Bardziej szczegółowoProdukty Mleczne Tłuszcze Mięso, ryby, jaja Piramida żywienia Czego powinniśmy unikać Napoje gazowane, Chipsy Słodycze, Fast Foody PAMIĘTAJ!!
Zdrowy tryb życia Co robić żeby zdrowo żyć? Co otrzymujemy dzięki zdrowemu stylowi życia? Jak wygląda plan zdrowego żywienia? Chcesz być szczupła? Zdrowe odżywianie Węglowodany Warzywa i owoce Produkty
Bardziej szczegółowoWARZYWA JAKIE I ILE W WYBRANYCH SCHORZENIACH
WARZYWA JAKIE I ILE W WYBRANYCH SCHORZENIACH dr inż. Dominika Głąbska Zakład Dietetyki Katedra Dietetyki Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW warzywa i owoce są istotnym elementem codziennej
Bardziej szczegółowoAfrican Mango - recenzja, opis produktu
African Mango - recenzja, opis produktu African mango to popularne obecnie suplementy diety wspomagające odchudzanie, stworzone na bazie pestek afrykańskiego mango. Skutecznie pomagają w utracie nadmiaru
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (ZBiJŻ) Ćwiczenie nr
Bardziej szczegółowoKinga Janik-Koncewicz
Kinga Janik-Koncewicz miażdżyca choroby układu krążenia cukrzyca typu 2 nadciśnienie choroby układu kostnego nowotwory Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że około 7-41% nowotworów jest spowodowanych
Bardziej szczegółowoSkładniki pokarmowe i ich rola w żywieniu
WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Zawód: technik żywienia i usług gastronomicznych Przedmiot: Zasady żywienia Klasa 2. Ocena Nazwa
Bardziej szczegółowoPrawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu
Prawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu zdrowia. Polega ono na całkowitym pokryciu zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH
ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH Dr inż. Anna Tokarska Dział Żywienia Świętokrzyskie Centrum Onkologii Obserwowane trendy w żywieniu w ostatnim czasie wskazują, że na wskaźniki zachorowalności
Bardziej szczegółowo11 produktów dla zdrowej skóry
11 produktów dla zdrowej skóry COPYRIGHT RAWPEOPLE.COM Wszstkie prawa zastrzeżone Twoja skóra jest największym organem w twoim ciele. Posiada wiele funkcji, w tym inicjuje produkcję witaminy D po ekspozycji
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY KIERUNEK: DIETETYKA w roku akademickim 2016/2017
ZAGADNIENIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY KIERUNEK: DIETETYKA w roku akademickim 2016/2017 I. Z zakresu ŻYWIENIA CZŁOWIEKA 1. Znaczenie białka w żywieniu człowieka 2. Znaczenie węglowodanów w żywieniu człowieka
Bardziej szczegółowoPRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego
Bardziej szczegółowoGDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie)
1. Czym jest GDA? GDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie) to wartości poziomu spożycia poszczególnych składników odżywczych w codziennej diecie zostały wyznaczone przez naukowców dla przeciętnego
Bardziej szczegółowo... Dzienniczek Badań. Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010
... Dzienniczek Badań Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010 ... lekarz prowadzący imię nazwisko wiek adres MASA CIAŁ A Masę ciała można ocenić na podstawie wskaźnika BMI
Bardziej szczegółowo[8ZSP/KII] Dietetyka
1. Ogólne informacje o module [8ZSP/KII] Dietetyka Nazwa modułu DIETETYKA Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status modułu Język
Bardziej szczegółowoNapój likopenowy Jabłkowo-Brzoskwiniowy
Napoje likopenowe > Model : 624 Producent : Cinna Napój likopenowy o smaku Jabłkowo - Brzoskwiniowym Napój likopenowy LycoLife produkowany jest z naturalnych surowców na bazie wody głębinowej z dodatkiem
Bardziej szczegółowo8ZSKME/KII] Dietetyka
1. Ogólne informacje o module 8ZSKME/KII] Dietetyka Nazwa modułu DIETETYKA Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status modułu Język
Bardziej szczegółowoInformacje ogólne SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Nazwa modułu cykl ŻYWIENIE OSÓB STARSZYCH r.a Rodzaj modułu/przedmiotu
SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne Nazwa modułu cykl 2016-19 ŻYWIENIE OSÓB STARSZYCH r.a. 2017-18 Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku studiów Dietetyka studia pierwszego stopnia profil praktyczny
Symbol kierunkowych efektów kształcenia l K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 Efekty kształcenia dla kierunku studiów Dietetyka studia pierwszego stopnia profil praktyczny WIEDZA Zna budowę,
Bardziej szczegółowo