PRAWO MEDYCZNE. Rafał Kubiak. Wydawnictwo C. H. Beck

Transkrypt

1 Wykłady Specjalizacyjne PRAWO MEDYCZNE Rafał Kubiak Wydawnictwo C. H. Beck

2 Wykłady Specjalizacyjne Prawo medyczne

3 W sprzedaży: L. Ogiegło USTAWA O ZAWODACH LEKARZA I LEKARZA DENTYSTY. KOMENTARZ Komentarze Becka B. Banaszak KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Komentarze Becka R. Kubiak USTAWA O ZAWODACH LEKARZA I LEKARZA DENTYSTY. USTAWA O ZAKŁADACH OPIEKI ZDROWOTNEJ. USTAWA O IZBACH LEKARSKICH Teksty Ustaw Becka. Edycja Sądowa R. Szczęsny REKLAMA FARMACEUTYCZNA I POKREWNA Zarys Prawa KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ, wyd. 10 Twoje Prawo

4 Wykłady Specjalizacyjne PRAWO MEDYCZNE Rafał Kubiak Uniwersytet Łódzki Uniwersytet Medyczny w Łodzi Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2010

5 Redakcja: Ksenia Rzepka, Julia Wróblewska Projekt okładki: Robert Rogiński Wydawnictwo C.H. Beck 2010 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H. Beck Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN

6 Spis treści Wykaz skrótów... XIII Wykaz literatury... XIX Rozdział I. Zasady sprawowania opieki zdrowotnej w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Wprowadzenie. Rozwój rozwiązań prawnych Umiejscowienie regulacji w systemie prawa Podmiotowy zakres regulacji Zakres przedmiotowy regulacji Rozdział II. Deinicja oraz cechy szczególne zawodu lekarza i lekarza dentysty Wprowadzenie Przedmiotowy zakres zawodu lekarza I. Uwagi wstępne II. Udzielenie świadczeń zdrowotnych III. Prace badawcze IV. Nauczanie zawodu lekarza V. Zatrudnienie w NFZ i innych urzędach Profesjonalny charakter czynności lekarskich Zawód lekarza jako zawód zaufania publicznego Zawód lekarza jako wolny zawód Podsumowanie Rozdział III. Prawo wykonywania zawodu lekarza Wprowadzenie Warunki uzyskania prawa wykonywania zawodu lekarza/lekarza dentysty I. Uwagi wstępne II. Obywatelstwo polskie lub innego kraju członkowskiego Unii Europejskiej III. Posiadanie dyplomu lekarza lub lekarza dentysty IV. Pełna zdolność do czynności prawnych V. Stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu lekarza lub lekarza dentysty VI. Nienaganna postawa etyczna V

7 Spis treści VII. Odbycie stażu podyplomowego lekarza lub lekarza dentysty VIII. Złożenie z wynikiem pozytywnym Lekarskiego Egzaminu Państwowego lub Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Państwowego 46 IX. Uzyskiwanie prawa wykonywania zawodu lekarza przez cudzoziemców Procedura uzyskiwania prawa wykonywania zawodu oraz wpisu do rejestru lekarzy Rozdział IV. Kwaliikacje zawodowe lekarzy Wprowadzenie. Punkty edukacyjne Specjalizacja I. Uwagi wprowadzające II. Model i tryby szkolenia specjalizacyjnego III. Postępowanie kwaliikacyjne do rozpoczęcia specjalizacji IV. Kierownik specjalizacji V. Państwowy Egzamin Specjalizacyjny Uzyskiwanie umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny lub udzielania określonych świadczeń zdrowotnych Rozdział V. Formy wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty Wprowadzenie Wykonywanie zawodu lekarza na podstawie stosunku pracy I. Uwagi wprowadzające II. Czas pracy w zakładach opieki zdrowotnej III. Dodatkowe świadczenia pieniężne związane z pracą w zakładach opieki zdrowotnej Prowadzenie praktyki lekarskiej I. Uwagi wstępne II. Formy praktyk lekarskich III. Warunki podjęcia praktyki lekarskiej Wprowadzenie Rejestracja działalności gospodarczej Szczególne warunki dotyczące rozpoczęcia praktyki lekarskiej Rejestracja IV. Podawanie do publicznej wiadomości informacji o prowadzonej praktyce V. Możliwość zatrudniania innych osób VI. Kontrola praktyki lekarskiej VII. Wykreślenie z rejestru i zakończenie działalności Rozdział VI. Zasady organizacji zakładów opieki zdrowotnej Wprowadzenie. Ewolucja rozwiązań prawnych Deinicja zakładu opieki zdrowotnej Podziały zakładów opieki zdrowotnej I. Uwagi wprowadzające VI

8 Spis treści II. Podział zakładów ze względu na czasokres, w którym udzielane są świadczenia zdrowotne Zakłady przeznaczone dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych Zakłady udzielające świadczeń osobom niewymagającym ich całodobowo lub całodziennie III. Podział zakładów ze względu na miejsce regulacji IV. Podział zakładów w oparciu o kryterium formalnoprawne Publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej Utworzenie zakładu opieki zdrowotnej I. Uwagi wprowadzające II. Akt erekcyjny III. Wyposażenie zakładu IV. Akty wewnątrzzakładowe statut i regulamin wewnętrzny V. Wymogi kadrowe VI. Wpis do rejestru zakładów opieki zdrowotnej VII. Rejestracja SP ZOZ-ów VIII. Aktualizacja danych wpisanych do rejestrów IX. Wykreślenie z rejestru Zarządzanie zakładem opieki zdrowotnej I. Kierownik zakładu opieki zdrowotnej Uwagi wprowadzające Podstawy zatrudnienia kierownika zakładu opieki zdrowotnej Prawa i obowiązki kierownika zakładu opieki zdrowotnej Rozwiązanie stosunku pracy lub umowy menadżerskiej II. Rada społeczna Uwagi wprowadzające Powołanie rady społecznej Skład rady społecznej Zasady funkcjonowania i zadania rady społecznej Kontrola i nadzór nad zakładami opieki zdrowotnej I. Uwagi wprowadzające II. Kontrola zakładu opieki zdrowotnej III. Nadzór nad zakładami opieki zdrowotnej Przekształcanie, łączenie i podział zakładów opieki zdrowotnej I. Uwagi wprowadzające II. Przekształcanie i łączenie SP ZOZ-ów Likwidacja zakładu opieki zdrowotnej I. Uwagi wstępne II. Rozpoczęcie likwidacji II. Przeprowadzenie likwidacji IV. Czasowe zaprzestanie działalności VII

9 Spis treści Rozdział VII. Obowiązek udzielenia pomocy lekarskiej Wprowadzenie i źródła prawne obowiązku udzielania pomocy Podmiotowy i przedmiotowy zakres obowiązku udzielania pomocy lekarskiej Przypadki legalnego zaniechania udzielania pomocy I. Uwagi wstępne II. Regulacja zawarta w art. 162 KK III. Unormowanie zawarte w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty IV. Przyczyny zaniechania pomocy leżące po stronie pacjenta Sprzeciw pacjenta Klauzule antycypacyjne Ratowanie samobójców Podawanie krwi Świadkom Jehowy Rozdział VIII. Dokumentacja medyczna Wprowadzenie, źródła regulacji Pojęcie, rodzaje i treść dokumentacji medycznej Sposób prowadzenia dokumentacji medycznej oraz jej ochrona Zasady udostępniania dokumentacji medycznej I. Wprowadzenie II. Krąg podmiotów uprawnionych do dostępu do dokumentacji medycznej Uwagi wstępne Pacjent i jego przedstawiciel ustawowy Osoba upoważniona przez pacjenta Uprawnione instytucje i urzędy III. Sposób udostępnienia dokumentacji medycznej IV. Opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej Przechowywanie dokumentacji medycznej Rozdział IX. Tajemnica lekarska Wprowadzenie I. Uzasadnienie obowiązku zachowania tajemnicy II. Źródła prawne tajemnicy lekarskiej Zakres podmiotowy i przedmiotowy tajemnicy lekarskiej Formy i sposoby naruszenia tajemnicy lekarskiej Sankcje za naruszenie tajemnicy lekarskiej Przypadki dopuszczalnego ujawnienia tajemnicy lekarskiej I. Uwagi wstępne II. Upoważnienie udzielone przez pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego III. Ujawnienie tajemnicy uzasadnione dobrem pacjenta IV. Ochrona interesu osób trzecich i interesu publicznego V. Zwolnienie z obowiązku konidencji na podstawie odrębnych ustaw 294 VIII

10 Spis treści Rozdział X. Zasady wypisywania recept na leki i materiały medyczne oraz zleceń na przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze i lecznicze środki techniczne Uwagi terminologiczne. Sprzedawanie produktów leczniczych przez lekarza Podmioty uprawnione do wystawiania recept i warunki ich wystawiania Elementy konstrukcyjne recepty. Korekta danych zamieszczonych na recepcie Przechowywanie blankietów recept Limity ilości przepisanych leków i wyrobów medycznych Kontrola wystawionych recept Sankcje Rozdział XI. Obowiązki lekarza związane ze zgłaszaniem niepożądanego działania produktu leczniczego oraz incydentu medycznego wyrobu medycznego Wprowadzenie Zgłaszanie niepożądanego działania produktu leczniczego Zgłaszanie incydentu medycznego wyrobu medycznego Rozdział XII. Zgoda pacjenta na wykonanie zabiegu lekarskiego Wprowadzenie Ewolucja poglądów na temat wymogu zgody pacjenta na zabieg leczniczy Warunki skutecznej zgody pacjenta na zabieg leczniczy I. Uwagi wstępne II. Podmiotowy zakres zgody Zgoda pacjenta Zgoda zastępcza Zgoda kumulatywna Zezwolenie sądu opiekuńczego III. Zgoda uświadomiona (objaśniona) Uwagi wstępne Zakres przekazywanych informacji Sposób przekazania informacji Podmioty uprawnione do uzyskania informacji Ograniczenie obowiązku informacyjnego Podsumowanie IV. Wymóg dobrowolności zgody oraz jej szczegółowości V. Forma zgody Wykonanie zabiegów bez zgody pacjenta zgoda domniemana Przypadki przymusowego leczenia I. Uwagi wstępne II. Ochrona społeczeństwa przed skutkami nałogów przeciwdziałanie i leczenie uzależnień IX

11 Spis treści 1. Leczenie osób uzależnionych od alkoholu Leczenie osób uzależnionych od narkotyków Przymusowe leczenie w związku z popełnieniem przestępstwa Stosowanie środków leczniczych wobec nieletnich III. Leczenie osób z zaburzeniami psychicznymi Uwagi wstępne Przymusowe badanie osób z zaburzeniami psychicznymi Przymusowa hospitalizacja Przymusowe leczenie osób niepoczytalnych na zasadach Kodeksu karnego IV. Leczenie chorób zakaźnych V. Przymusowe wykonywanie zabiegów lekarskich na potrzeby postępowania karnego VI. Przymusowe leczenie osób osadzonych Karna odpowiedzialność za wykonanie zabiegu bez zgody pacjenta Rozdział XIII. Stwierdzanie zgonu i postępowanie ze zwłokami Wprowadzenie i źródła regulacji Podmioty uprawnione do stwierdzania zgonu Obowiązki lekarza stwierdzającego zgon Sekcja zwłok Podsumowanie Rozdział XIV. Warunki prawne przeszczepiania komórek, tkanek i narządów Wprowadzenie Ewolucja regulacji etycznych i prawnych dotyczących transplantacji I. Regulacje międzywojenne oraz z okresu PRL II. Unormowania ustawowe do 2005 r III. Stan prawny pod rządami ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów z 2005 r IV. Normy etyczne i deontologiczne V. Rozwiązania przyjęte w prawie międzynarodowym Uwagi terminologiczne Przeszczepy ex mortuo I. Deinicja śmierci II. Metodyka ustalenia śmierci III. Modele decydowania o pobraniu materiału ze zwłok IV. Sposoby wyrażania sprzeciwu V. Eksplantacja ex mortuo a interes postępowania karnego VI. Obowiązek poszanowania zwłok poddanych eksplantacji Przeszczepy ex vivo I. Uwagi wprowadzające II. Warunki podmiotowe dotyczące dawcy III. Zgoda dawcy i biorcy IV. Zasadność i celowość przeprowadzenia transplantacji X

12 Spis treści V. Przeprowadzenie zabiegu lege artis VI. Wykorzystanie materiału pooperacyjnego do implantacji Odpowiedzialność karna za czyny okołotransplantacyjne I. Uwagi wprowadzające II. Odpowiedzialność karna w związku z transplantacją ex mortuo III. Odpowiedzialność karna w związku z transplantacją ex vivo IV. Odpowiedzialność karna na podstawie przepisów ustawy transplantacyjnej Rozdział XV. Przerywanie ciąży Wprowadzenie Ewolucja poglądów i regulacji prawnych dotyczących zabiegów przerywania ciąży I. Unormowania antyczne II. Poglądy Kościoła katolickiego III. Światowe unormowania średniowieczne i nowożytne IV. Regulacje na ziemiach polskich Modele regulacji dotyczącej przerywania ciąży Warunki dopuszczalności przerywania ciąży w aktualnym stanie prawnym Odpowiedzialność za nielegalny zabieg przerwania ciąży I. Sankcje karne II. Sankcje cywilne III. Sankcje zawodowe Rozdział XVI. Eksperymenty medyczne Wprowadzenie Ewolucja unormowań etycznych i prawnych dotyczących eksperymentów na ludziach Typologia eksperymentów medycznych Zasadność przeprowadzenia eksperymentu opłacalność projektu Przestrzeganie reguł ostrożnego eksperymentowania Zgoda uczestnika eksperymentu I. Ewolucja regulacji dotyczącej zgody uczestnika eksperymentu II. Warunki skuteczności prawnej zgody uczestnika eksperymentu Pozytywna opinia komisji bioetycznej Podsumowanie Rozdział XVII. Zabiegi estetyczne Wprowadzenie Warunki dopuszczalności zabiegów kosmetycznych I. Podziały czynności kosmetycznych oraz sankcje za ich nielegalne wykonanie II. Czynności kosmetyczne o charakterze leczniczym XI

13 Spis treści III. Czynności kosmetyczne podejmowane wyłącznie w celach estetycznych Zgoda zainteresowanego jako podstawa legalności zabiegów prostych Kontratyp czynności kosmetycznych Podsumowanie Indeks rzeczowy XII

14 1. Źródła prawa Wykaz skrótów ChorobyZakU... ustawa z r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. Nr 234, poz.1570 ze zm.) CmentU... ustawa z r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295 ze zm.) DobraPrKlinR... rozporządzenie Ministra Zdrowia z r. w sprawie szczegółowych wymagań Dobrej Praktyki Klinicznej (Dz.U. Nr 57, poz. 500) EgzAdmU... ustawa z r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz ze zm.) FinPublU... ustawa z r. o inansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240) IndDokMedR... rozporządzenie z r. w sprawie rodzajów indywidualnej dokumentacji medycznej, sposobu jej prowadzenia oraz szczegółowych warunków jej udostępniania (Dz.U. Nr 83, poz. 903) IzbyLekU... ustawa z r. o izbach lekarskich (Dz.U. Nr 219, poz. 1708) KC... Kodeks cywilny KierZOZR... rozporządzenie Ministra Zdrowia z r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać osoby na stanowiskach kierowniczych w zakładach opieki zdrowotnej określonego rodzaju (Dz.U. Nr 44, poz. 520 ze zm.) KK... Kodeks karny KK z 1932 r.... rozporządzenie Prezydenta RP z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 60, poz. 571 ze zm.) KK z 1969 r.... ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 13, poz. 94 ze zm.) KKW... Kodeks karny wykonawczy KKW z 1969 r.... ustawa z r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 13, poz. 98 ze zm.) KomBioetR... rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z r. w sprawie szczegółowych zasad powoływania i i- nansowania oraz trybu działania komisji bioetycznych (Dz.U. Nr 47, poz. 480) Konstytucja RP... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. i ze sprost.) XIII

15 Wykaz skrótów KP... Kodeks pracy KPA... Kodeks postępowania administracyjnego KPC... Kodeks postępowania cywilnego KPK... Kodeks postępowania karnego KRO... Kodeks rodzinny i opiekuńczy KRSU... ustawa z r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz ze zm.) KSH... Kodeks spółek handlowych KW... Kodeks wykroczeń NadzórZOZR... rozporządzenie Ministra Zdrowia z r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru nad samodzielnymi publicznymi zakładami opieki zdrowotnej i nad jednostkami transportu sanitarnego (Dz.U. Nr 94, poz. 1097). OchrDanychU... ustawa z r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) OchrPłoduU... ustawa z r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. Nr 17, poz. 78 ze zm.) PostNielU... ustawa z r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109 ze zm.) PrFarm... ustawa z r. Prawo farmaceutyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm.) PrPacjentaU... ustawa z r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2009 r. Nr 52, poz. 417 ze zm.) PrzeciwAlkU... ustawa z r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 ze zm.) PrzeciwNarkU... ustawa z r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. Nr 179, poz ze zm.) PrzeszczepyU... ustawa z r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. Nr 169, poz ze zm.) ReceptyR... rozporządzenie Ministra Zdrowia z r. w sprawie recept lekarskich (Dz.U. Nr 97, poz. 646 ze zm.) RejPrakLekR... rozporządzenie Ministra Zdrowia z r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawach wpisu do rejestrów indywidualnych praktyk lekarskich, indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich i grupowych praktyk lekarskich (Dz.U. Nr 60, poz. 409) RejZOZR... rozporządzenie Ministra Zdrowia z r. w sprawie rejestru zakładów opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 169, poz ze zm.) SamGminU... ustawa z r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz ze zm. ) XIV

16 Wykaz skrótów SamWojU... ustawa z r. o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz ze zm.) SpecLekR... rozporządzenie Ministra Zdrowia z r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz.U. Nr 213, poz ze zm.) StażPodyplR... rozporządzenie Miistra Zdrowia z r. w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. Nr 57, poz. 553 ze zm.) SwobGospU... ustawa z r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz ze zm.) ŚwOpZdrowU... ustawa z r. o świadczeniach opieki zdrowotnej inansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz ze zm.) UzdrowiskaU... ustawa z r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz.U. Nr 167, poz ze zm.) WyrMedU... ustawa z r. o wyrobach medycznych (Dz.U. Nr 52, poz. 419 ze zm.) ZawLekU... ustawa z r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 ze zm.) ZawLekU z 1950 r.... ustawa z r. o zawodzie lekarza (Dz.U. Nr 50, poz. 458 ze zm.) ZdrPsychU... ustawa z r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. Nr 111, poz. 535 ze zm.) ZOZDokMedR... rozporządzenie Ministra Zdrowia z r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U. Nr 247, poz ze zm.) ZOZU... ustawa z r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 ze zm.) 2. Publikatory i czasopisma Biul.... Biuletyn CzPKiNP... Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Dz.U.... Dziennik Ustaw Dz.Urz.... Dziennik Urzędowy GL... Gazeta Lekarska GW... Gazeta Wyborcza Pr. Bank.... Prawo Bankowe KPP... Kwartalnik Prawa Prywatnego KZS... Krakowskie Zeszyty Sądowe MoP... Monitor Prawniczy M.P.... Monitor Polski XV

17 Wykaz skrótów NP... Nowe Prawo NZS... Nowe Zeszyty Samorządowe OSA... Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSNAP... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNC... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna OSNCP... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNKW... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Wojskowa OSNP... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych OSNPK... Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Sądów Apelacyjnych, Naczelnego Sądu Administracyjnego i Trybunału Konstytucyjnego OSP... Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA... Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OwSS... Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych Pal.... Palestra PiM... Prawo i Medycyna PiP... Państwo i Prawo PiZS... Praca i Zabezpieczenie Społeczne PPP... Przegląd Prawa Publicznego Prok. i Pr.... Prokuratura i Prawo Prz. OSN... Przegląd Orzecznictwa Sądu Najwyższego Prz. Sądowy... Przegląd Sądowy PWP... Przegląd Więziennictwa Polskiego Rej.... Rejent RPEiS... Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Rzeczp.... Rzeczpospolita SI... Studia Iuridica SP-E... Studia Prawno-Ekonomiczne ST... Samorząd Terytorialny TPP... Transformacje Prawa Prywatnego WPP... Wojskowy Przegląd Prawniczy 3. Inne skróty art.... artykuł (-y) CEM... Centrum Egzaminów Medycznych CMKP... Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego EDG... Ewidencja Działalności Gospodarczej ETS... Europejski Trybunał Sprawiedliwości itd.... i tak dalej itp.... i tym podobne KEL... Kodeks Etyki Lekarskiej XVI

18 Wykaz skrótów KRS... Krajowy Rejestr Sądowy LEP... Lekarski Egzamin Państwowy LDEP... Lekarsko-Dentystyczny Egzamin Państwowy m.in.... między innymi nast.... następna (-e, -y) NFZ... Narodowy Fundusz Zdrowia niepubl.... niepublikowany (-e) np.... na przykład Nr... numer NRL... Naczelna Rada Lekarska NSA... Naczelny Sąd Administracyjny NSA (7)... Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów NZOZ... Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej PAN... Polska Akademia Nauk PES... Państwowy Egzamin Specjalizacyjny PEU... Państwowy Egzamin Umiejętności PKD... Polska Klasyikacja Działalności pkt... punkt (-y) podkr. aut.... podkreślenie autora por.... porównaj post.... postanowienie poz.... pozycja ppkt... podpunkt (-y) przyp. aut.... przypis autora PZOZ... Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej r.... rok red.... redakcja s.... strona (-y) SA... Sąd Apelacyjny SN... Sąd Najwyższy SN (7)... Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów SO... Sąd Okręgowy SP ZOZ... Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej t.... tom (-y) tekst jedn.... tekst jednolity tj.... to jest TK... Trybunał Konstytucyjny tzw.... tak zwany (-e) uchw.... uchwała UE... Unia Europejska ust.... ustęp (-y) WE... Wspólnoty Europejskie WSA... Wojewódzki Sąd Administracyjny wyd.... wydanie XVII

19 wyr.... wyrok z.... zeszyt ze sprost.... ze sprostowaniem ze zm.... ze zmianami (-ą) zob.... zobacz Wykaz skrótów XVIII

20 Wykaz literatury I. Andrejew, Polskie prawo karne w zarysie, Warszawa I. Andrejew, W. Świda, W. Wolter, Kodeks karny z komentarzem, Warszawa J. Baia, K. Mioduski, M. Siewierski, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa M. Balicki, Przymus w psychiatrii regulacje i praktyka, PiM 1999, Nr 1. J. Berent, W. J. Baranowski, A. P. Jurczyk, B. Jankowska, S. Szram, Opiniowanie sądowo-lekarskie powikłań medycznych zabiegów kosmetycznych opis przypadku, Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii 2001, Nr 3. J. Biederman, Glosa do wyr. SN z r., IV KKN 269/99, PiP 2000, z. 11, s P. Bielski, Glosa do post. SN z r., IV CKN 1667/00, Rej. 2004, Nr 2. G. Bieniek (red.), Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, t. 1, Warszawa G. Bieniek (red.), Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, t. 2, Warszawa A. Bilikiewicz, W. Strzyżewski (red.), Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa E. Blaski (red.), Prawo karne. Repetytorium, Kraków T. Bogdanik, Współczesne poglądy o placebo, Przegląd Lekarski 1996, Nr 6. M. Bogdanowicz, Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa L. Bogunia, Przerywanie ciąży: problemy prawnokarne i kryminologiczne, Wrocław J. Bogusz, Zasady deontologiczne rodzone przez postępy wiedzy lekarskiej, [w:] T. Kielanowski (red.), Wybrane zagadnienia z etyki i deontologii lekarskiej, Warszawa M. Boratyńska, Umowa w sprawie zapłodnienia pozaustrojowego, PiM 2008, Nr 1. M. Boratyńska, P. Konieczniak, Prawa pacjenta, Warszawa L. Bosek, Roszczenia wrongful life i wrongful birth w świetle standardów konstytucyjnych i europejskich, Prz. Sądowy 2008, Nr 1. K. Buchała, Bezprawność przestępstw nieumyślnych oraz wyłączające ją dozwolone ryzyko, Warszawa J. Bujny, Rada społeczna w świetle ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, ST 2004, Nr 7 8. A. Carmi (red.), Świadoma zgoda, Wrocław J. Ciechorski, Statut ZOZ jako źródło prawa pracy, PiM 2006, Nr 3. M. Cieślak, Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa A.M. Clarke, A. Clarke, Upośledzenie umysłowe. Nowe poglądy, Warszawa XIX