Konstrukcje współczesnych budynków wysokich. Jacek Wdowicki Politechnika Poznańska

Transkrypt

1 Konstrukcje współczesnych budynków wysokich Jacek Wdowicki Politechnika Poznańska

2 DuŜy wybór opisów konstrukcji budynków wysokich zawiera opracowanie [114]. Zestawienia obejmujące w sumie 1809 budynków znaleźć moŝna na stronie internetowej CTBUH [133]. NiŜej zaprezentowano konstrukcje wybranych charakterystycznych (w większości zrealizowanych) budynkow wysokich o betonowych konstrukcjach usztywniających. W przypadku kaŝdego z budynkow podano krótką jego charakterystykę i rzut typowej kondygnacji. Na rysunkach ściany i słupy zostały zaczernione.

3 Przykłady budynków

4 Budynki ścianowe

5 Burj Dubai, Dubaj, Zjednoczone Emiraty Arabskie.

6 Budynek Burj Dubai rzut kondygnacji typowej, wg [15] Jest to obecnie najwyŝszy budynek na świecie [15]. Ma ponad 160 kondygnacji, całkowita wysokość budynku wynosi 818 m. Rzut jest zmienny na wysokości, typowy przekrój poziomy ma kształt gwiazdy trójramiennej. W centralnej części obiektu umieszczono elementy komunikacji pionowej, skąd do kaŝdego z ramion poprowadzono korytarz. Układ konstrukcyjny budynku wypełnia niemal cały rzut, w najbardziej wysuniętej części ramion znajdują się wyraźnie zaznaczone słupy. Ściany zewnętrzne budynku są osłonowe i stanowią elementy dekoracyjne elewacji.

7 Budynki trzonowe

8 Budynek biurowy Treasury Building, Singapur.

9 Budynek biurowy Treasury Building w Singapurze rzut kondygnacji typowej, wg [120] Podstawowe parametry budynku są następujące [135]: powierzchnia uŝytkowa ok. 130 tysięcy m2, wysokość 234,7 m (52 kondygnacje), stropy w postaci wspornikow o długości ok. 12 m, zewnętrzna średnica całego obiektu 48,4 m, średnica wewnętrznego trzonu Ŝelbetowego 24,95 m, grubość ścian trzonu zmienna od 1,0 do 1,2 m od szczytu budynku do 16 piętra, natomiast poniŝej 16 piętra 1,65 m. Budynek w obrysie ma kształt koła (rys ). Centralnie umieszczono okrągły trzon, a w nim rozmieszczono elementy komunikacji pionowej. Powierzchnię biurową poza trzonem moŝna swobodnie kształtować, gdyŝ budynek nie ma konstrukcyjnych przegrod pionowych. Trzon jest jedynym elementem nośnym, podtrzymującym wspornikowo zawieszone stropy.

10 Budynek biurowo-hotelowy Andersia, Poznań.

11 Budynek biurowo-hotelowy Andersia w Poznaniu: a) rzut kondygnacji typowej, Obiekt ten o rzucie zbliŝonym kształtem do prostokąta ma 23 kondygnacje i jest typowym budynkiem trzonowym. śelbetowy trzon o wysokości 93,3 m z betonu klasy B37 umieszczono centralnie, co ogranicza do minimum skręcanie ustroju. Na obwodzie budynku rozmieszczono ramy Ŝelbetowe przenoszące na fundament obciąŝenia pionowe. Konstrukcja nośna budynku utwierdzona jest w płycie fundamentowej grubości 150 cm. Rzut układu usztywniającego pokazano na rysunku 3.351a. Konstrukcyjne ściany wewnętrzne trzonu mają na całej wysokości

12 budynku stałą grubość 20 cm, a grubość ścian obwodowych trzonu jest zroŝnicowana na wysokości w zakresie od 60 do 25 cm. W części hotelowej grubość ścian obwodowych trzonu wynosi 30 cm. Na zewnątrz trzonu po stronie

13 b) Budynek biurowo-hotelowy Andersia w Poznaniu: b) widok (fot. M. Marciniak) Podczas analizy statycznej wielu kolejnych wersji konstrukcji wykorzystano program umoŝliwiający obliczanie układow usztywniających budynki wysokie o skokowo zmiennej sztywności, przy zastosowaniu modelu ciągłego [124], przy czym wyodrębniono 5 stref o stałej sztywności. Maksymalna wartość przemieszczeń poziomych w ostatecznej wersji konstrukcji wynosiła 0,121 m, co stanowi 0,121/93,3 = 1/771 wysokości budynku. Na rysunku b) na pierwszym planie widoczny jest budynek Andersia, a z prawej strony zrealizowany wcześniej budynek Poznańskiego Centrum Biznesu.

14 Budynki trzonowo-ramowe

15 Budynek biurowy Millennium Tower, Wiedeń, Austria.

16 Budynek biurowy Millennium Tower w Wiedniu rzut kondygnacji typowej, wg [72] Podstawowe parametry obiektu są następujące [72]: powierzchnia rzutu 1080 m2, wysokość 202 m, wraz z 30 metrową anteną, liczba kondygnacji nadziemnych 50, liczba kondygnacji podziemnych 3. Budynek ma kształt dwoch zachodzących na siebie pierścieni kołowych obejmujących trzon usztywniający w formie krzyŝa [72]. W częściach pierścieniowych znajdują się pomieszczenia biurowe, a w trzonie usztywniającym: dźwigi, klatki schodowe, foyer, archiwa i dodatkowe pomieszczenia biurowe. Konstrukcję nośną budynku stanowi trzon Ŝelbetowy monolityczny oraz ustroj słupowo--płytowy (rys.). Trzon przenosi wszelkie obciąŝenia poziome budynku oraz przypadającą na niego część obciąŝenia pionowego. Konstrukcję części zewnętrznej budynku stanowią koncentryczne ramy zespolone o węzłach podatnych. Rozpiętość ram wynosi 6,5 m, a rozstaw słupow odpowiednio 5,2 i 2,7 m.

17 Cechą charakterystyczną ram jest bardzo mała wysokość konstrukcyjna rygli, całkowicie zintegrowanych z płytą stropową. Elementem podstawowym rygla jest teownik spawany ze stali S355, zespolony za pomocą łącznikow sworzniowych z płytą z betonu B40. Słupy w przekroju składają się z rur stalowych, stalowego rdzenia i betonu wypełniającego rury. Średnice rur i wymiary rdzenia dostosowano do danej kondygnacji. Budynek posadowiono na 151 wierconych palach o długości 25 m kaŝdy.

18 Budynki z wysięgnikami (ang. outriggers)

19 Budynek Di Wang Tower, Shenzhen, Chiny.

20 Budynek biurowy Di Wang Tower w Shenzhen rzut kondygnacji typowej, wg [120] Obiekt ten (zwany równieŝ Shun Hing Square) ma 79 kondygnacji i wchodzi w skład zespołu trzech budynkow. Zasadnicza część biurowca ma wysokość 324,8 m, co stawia tę budowlę na ósmym miejscu wśrod 100 najwyŝszych budynkow świata (według CTBUH stan w maju 2008). Rzut budynku (rys ) składa się z części prostokątnej o wymiarach 43,5 35,5 m oraz dwoch bocznych połkoli o promieniu 12,5 m. Konstrukcję budynku tworzy wewnętrzny Ŝelbetowy trzon oraz zewnętrzna stalowa rama. Oba elementy połączono ze sobą za pomocą wysięgników (outriggerow) na czterech kondygnacjach.

21 Wewnętrzny Ŝelbetowy trzon składa się z 6 elementow połączonych stalowymi belkami nadproŝowymi. Grubość ścian zmienia się z wysokością: do 45 kondygnacji wynosi 75 cm, powyŝej 60 cm. Stalowe słupy wraz ze stalowymi ryglami tworzą zewnętrzną ramę. Słupy wykonano z elementow o przekrojach skrzynkowych o wymiarach od mm do mm. Do 62 kondygnacji wypełniono je betonem. Na 6, 26, 45 oraz 70 kondygnacji przewidziano po 12 wysięgnikow, czyli stalowych wiązarow łączących słupy ramy zewnętrznej z Ŝelbetowym trzonem. W budynku zastosowano stropy zespolone składające się ze stalowych belek, przegubowo połączonych z trzonem i ramą zewnętrzną, oraz płyty Ŝelbetowej grubości 10 cm ułoŝonej na pomostach z blach profilowanych. Ze względu na swą smukłość budynek był przedmiotem wielu badań, w tym eksperymentalnych na rzeczywistym obiekcie [78, 120].

22 Budynek World Financial Center, Szanghaj, Chiny.

23 Budynek World Financial Center w Szanghaju rzut kondygnacji typowej, wg [79] Budynek biurowy ma 101 kondygnacji i 492 m wysokości. W trzonie umieszczonym centralnie zlokalizowano elementy komunikacji pionowej (rys.). Trzon łączą z czterema megasłupami zlokalizowanymi w naroŝach budynku wysięgniki wysokości trzech kondygnacji (12,6 m). Powierzchnia biurowa poza trzonem przeznaczona jest do swobodnego kształtowania. Zewnętrzny obrys jest kwadratowy u podstawy i zwęŝa się ku gorze [79] (por. rys. na str.nast.).

24 Budynki powłokowe

25 Tour Sans Fins, ParyŜ, Francja (projekt).

26 Budynek Tour Sans Fins w ParyŜu (projekt) rzut kondygnacji typowej, wg [88] Okrągły budynek ma mieć 95 kondygnacji i przy planowanej wysokości 425,60 m średnicę zewnętrzną tylko 43 m (rys.). Jako konstrukcję usztywniającą przewidziano zewnętrzną powłokę ramową [88].

27 Budynki trzonowo-powłokowe

28 Hopewell Centre, Hongkong, Chiny.

29 Budynek Hopewell Centre w Hongkongu rzut kondygnacji typowej, wg [73] Obiekt usytuowany jest na stromym zboczu. Poziomy sąsiednich ulic roŝnią się o około 48 m, w związku z czym tylne wejście do budynku znajduje się na poziomie 17 piętra. Budynek zaprojektowany na planie koła o promieniu 22,9 m (rys ) ma 64 kondygnacje nadziemne i jedną podziemną oraz powierzchnię całkowitą m2. Był pierwszym okrągłym budynkiem biurowym w Hongkongu. Mając 216 m wysokości, pozostawał najwyŝszym wieŝowcem w tym mieście w latach Ze znajdującej się na 62. piętrze obrotowej restauracji moŝna obserwować niezwykłą panoramę Hongkongu [73, 114]. Ustroj nośny budynku zaprojektowano w postaci zewnętrznej powłoki ramowej o średnicy 45,8 m oraz wewnętrznego trzonu usztywniającego o średnicy 19,8 m. Trzon składa się z trzech wspołśrodkowych ścian połączonych ze sobą za pomocą układu belek. Betonowe ściany trzonu u podstawy budynku mają grubość 76,2 cm. Wewnątrz trzonu rozmieszczono elementy komunikacji pionowej. W skład powłoki ramowej wchodzi 48 rozmieszczonych obwodowo betonowych słupow o wymiarach w poziomie przyziemia 1,45 1,22 m. Budynek w całości posadowiono na skalistym podłoŝu na stopach fundamentowych.

30 Budynki o konstrukcjach nietypowych

31 Budynek biurowy Commerzbanku, Frankfurt, Niemcy.

32 Budynek biurowy Commerzbank we Frankfurcie nad Menem rzut kondygnacji typowej, wg [132] Obiekt zlokalizowany w centrum miasta nad rzeką Men jest najwyŝszym budynkiem w Europie (258,1 m, z anteną 298,7 m). W rzucie ma kształt trojkąta rownobocznego o boku długości 60 m (rys ). NaroŜa budynku są zaokrąglone, a ściany boczne zewnętrzne lekko zakrzywione, co nadaje konstrukcji opływowy kształt. W 58-kondygnacyjnym budynku zarowno pylony trzonow komunikacyjnych, jak i stropy są elementami zespolonymi stalowobetonowymi [72].

33 Apartamentowiec Trump World Tower, Nowy Jork, USA.

34 Trump World Tower w Nowym Jorku rzut kondygnacji typowej, wg [104] Budynek ma 73 kondygnacje nadziemne, wysokość 262 m i powierzchnię rzutu 1031,65 m2. Obiekt usztywniono dwoma poprzecznymi ścianami z nadproŝami oraz łączącymi je ścianami rownoległymi do dłuŝszych bokow, a takŝe wspołpracującą z nimi powłoką ramową zlokalizowaną na obwodzie budynku, składającą z nadproŝy i słupow rozmieszczonych wzdłuŝ zewnętrznych bokow rzutu w rozstawie co około 4 m (rys ). Bryła budynku ma kształt wysokiego prostopadłościanu. Wewnątrz układu usztywniającego zaprojektowano elementy komunikacji pionowej. Układ usztywniający w postaci tradycyjnej konstrukcji Ŝelbetowej przenosi wszelkie obciąŝenia poziome oraz przypadającą na niego część obciąŝenia pionowego. Budynek wykonano z betonu, aby zwiększyć jego odporność na porywy silnych wiatrow; część przeszklona pozwala na oglądanie panoramy Nowego Jorku. Apartamentowiec Trump World Tower przez dwa lata ( ) był najwyŝszym na świecie budynkiem mieszkalnym [104].

35 Dziękuję za uwagę!

36 Wykaz literatury i norm Wykaz literatury [1] Ajdukiewicz A., Starosolski W.: śelbetowe ustroje płytowo-słupowe. Arkady, Warszawa [2] Bauer J., Kotowski R., Lenart J.: Metoda modelowania cyfrowego w analizie statycznej wysokich budynkow płytowo-tarczowych. Mechanika i Komputer, 2 (1980), [3] Biernatowski K.: Fundamentowanie. PWN, Warszawa [4] Biliński T., Gaczek W.: Systemy uprzemysłowionego budownictwa ogolnego. PWN, Warszawa [5] Biswas J.K., Tso W.K.: Three-Dimensional Analysis of Shear Wall Buildings to Lateral Load. Journal of the Structural Division. Proceedings of the ASCE, 100 (1974), [6] Buczkowski W., Czwojdziński Z.: Obliczenia statyczne studni

37 opuszczanych z uwzględnieniem etapow ich realizacji. Budownictwo Przemysłowe, nr 3/1985. [7] Buczkowski W., Czwojdziński Z.: Zabezpieczenie studni opuszczanych przed wyporem za pomocą pierścienia kotwiącego przegubowo połączonego z konstrukcją. Roczniki AR w Poznaniu, CCXXIV, [8] Buczkowski W.: Niektore zagadnienia obliczania studni opuszczanych prostokątnych obciąŝonych liniowo w części noŝowej. InŜynieria i Budownictwo, nr 8/1991. [9] Buczkowski W., Szymczak-Graczyk A.: Analiza numeryczna i zbrojenie płyt prostokątnych. InŜynieria i Budownictwo, nr 10/2006. [10] Chan H.C., Cheung Y.K.: Analysis of Shear Wall Using Higher Order Finite Elements. Building and Environment, 14, 3 (1979), [11] Cheung Y.K.: Finite Strip Method in Structural Analysis. Pergamon Press, Oxford [12] Cheung Y.K., Swaddiwudhipong S.: Analysis of Frame Shear Wall Structures Using Finite Strip Elements. Proceedings of the Institution

38 of Civil Engineers, Part 2, 65, Sept. (1978), [13] Cheung Y.K.: Tall Buildings 2. W: Handbook of Structural Concrete, pp , Pitman, London [14] Cholewicki A.: Obliczanie ścian usztywniających. COBPBO, Warszawa [15] Colaco J.P.: Structural Systems for Tall Apartment Towers. W: CTBUH 2005: 7th World Congress Renewing the Urban Landscape October 2005, New York City, Proceedings on CD-ROM, [16] Coull A., Stafford Smith B.: Tall Buildings 1.W: Handbook of Structural Concrete, Pitman, London 1983, [17] Coull A., Subedi N.K.: Coupled Shear Walls with Two and Three Bands of Openings. Building Science, 7 (1972), [18] Council on Tall Buildings and Urban Habitat: Planning and Design of Tall Buildings. A Monograph in 5 volumes. ASCE, New York [19] Council on Tall Buildings and Urban Habitat: Tall Buildings and

39 Urban Environment Series. McGraw-Hill Inc., New York (10 parts). [20] Danay A., Gellert M., Gl uck J.: The Axial Strain Effects on Load Distribution in Nonsymmetric Tier Buildings. Building Science, 9 (1974), [21] Dąbrowski K., Stachurski W., Zieliński J.L.: Konstrukcje betonowe. Arkady, Warszawa [22] Dowgird R.: Prefabrykowane konstrukcje szkieletowe. Arkady, Warszawa [23] Fintel M.: Need for Shear Walls in Concrete Buildings for Seismic Resistance. Observations on the Performance of Buildings with Shear Walls in Earthquakes of the Last Thirty Years. W: Concrete Shear in Earthquake, Ed. T.C.C. Hsu, S.T. Mau, Elsevier, London 1991, pp [24] Foster N.: Modeling the Swiss Re Tower. ArchitectureWeek, 5/2005. [25] Gałkowski Z., Samborski J.: Projektowanie konstrukcji monolitycznych przy zastosowaniu ETO. COBPBO, Warszawa 1985.

40 [26] Grabiec K.: Konstrukcje betonowe. Przykłady obliczeń. PWN, Warszawa, [27] Grzegorzewicz K.: Technika wykonywania ścian szczelinowych. Studia i materiały. Zeszyt 3. Instytut Badawczy Drog i Mostow, Warszawa [28] Hart G.C., DiJulio R.M.Jr, Lew M.: Torsional Response of High-Rise Buildings. Journal of the Structural Division. Proceedings of the ASCE, 101, 2 (1975). [29] Ho D., Liu C.H.: Shear-Wall and Shear-Core Assemblies with Variable Cross-Section. Proceedings of the Institution of Civil Engineers, Part 2, 81, 3 (1986). [30] JamroŜy Z.: Beton i jego technologie. PWN, Warszawa Krakow [31] Jarominiak A.: Lekkie konstrukcje oporowe. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa [32] Jasiczak J., Mikołajczyk P.: Technologia betonu modyfikowanego domieszkami i dodatkami Przegląd technologii krajowych i

41 zagranicznych. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, [33] Kapela M., Sieczkowski J.: Projektowanie konstrukcji budynkow wielokondygnacyjnych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa [34] Katalog deskowań ALSINA Polska, [35] Katalog deskowań DOKA. [36] Katalog deskowań PERI, [37] Katalog elementow prefabrykowanych CONSOLIS, [38] Katalog elementow prefabrykowanych FILIGRAN POLSKA, [39] Katalog elementow prefabrykowanych PPM GRALBET, [40] Katalog elementow stropowych i nadproŝy strunobetonowych systemu MUROTHERM produkowanych przez POZ-BRUK, [41] Katalogi deskowań BAUMA S.A., [42] Katalogi elementow prefabrykowanych ERGON Poland, [43] Katalogi elementow prefabrykowanych PEKABEX BET, [44] Katalogi elementow prefabrykowanych (stropow FILIGRAN, BAUMAT, ścian zespolonych) produkowanych przez BAUMAT,

42 2002. [45] Katalogi elementow stropowych typu TERIVA I, II i III produkowanych przez Zakład Elementow Konstrukcyjnych J. Kraterski Warszawa, SOLBET Solec Kujawski, KONBUD Poznań. [46] Katalogi HALFEN&DEHA Polska, Szyny HALFEN, zbrojenie przebicie, systemy zbrojenia Ŝelbetu, systemy mocowania ścian prefabrykowanych jedno- i trojwarstwowych, zbrojenie na przebicie. [47] Katalogi JORDAHL&PFEIFER Technika Budowlana, Program handlowy, system łącznikow słupowych, połączenie zbrojeń systemu PH, systemy dla murow licowych, trzpienie dylatacyjne JORDAHL. Podkładki elastomerowe CALENBERG, system oparć dla płyt p, systemy uchwytow montaŝowych. [48] Katalogi Max FRANK GmbH&CO z Podkładki pod zbrojenie, dystanse do szalunkow, łączniki do zbrojenia, szalunki, chemia budowlana. [49] Katalogi pomp do betonu PUTZMEISTER. [50] Katalogi pomp do betonu SCHWING.

43 [51] Katalogi produktow PANBEX POLSKA, [52] Katalogi rozwiązań do projektowania budynkow halowych w systemie konstrukcyjno montaŝowym Fabryki Fabryk. COBPBP BISTYP [53] Katalogi sprzętu dźwigowego COLES. [54] Katalogi sprzętu dźwigowego GROVE. [55] Katalogi sprzętu dźwigowego KRUPP. [56] Katalogi sprzętu dźwigowego LIEBHERR. [57] Katalogi sprzętu dźwigowego POTAIN. [58] Katalogi systemu konstrukcyjno-montaŝowego P-70 zeszyty 1 8 opracowane przez COBPBP BISTYP [59] Katalog BETOMAX Polska. Artykuły dla budownictwa monolitycznego, [60] Katalog produktow ESSVE POLAND, [61] Katalog produktow FISCHER Polska, 2007, Technika mocowania. [62] Katalog produktow HILTI Poland, [63] Katalog stropowych płyt spręŝonych PREFABET, 2000.

44 [64] Katalog System Budownictwa Mieszkaniowego Wielki Blok opracowany przez MOBET Przedsiębiorstwo Prefabrykacji, [65] Katalog techniczny produktow KOELNER, [66] Katalog węzłow konstrukcyjnych systemu Wielkopłytowego Budownictwa Mieszkaniowego SL-87. Poznański Kombinat Budowlany, [67] KiernoŜycki W.: Betonowe konstrukcje masywne. Polski Cement, Krakow [68] Kim H.-S., Lee D.G., Kim C.K.: Efficient Three-Dimensional Seismic Analysis of a High-Rise Building Structure with Shear Walls. Engineering Structures, 27, 6 (2005), [69] Klemencic R., Fry J.A., Hooper J.D., Morgen B.G.: Performance- Based Design of Ductile Concrete Core Wall Buildings Issues to Consider Before Detailed Analysis. The Structural Design of Tall and Special Buildings, 16, 5 (2007). [70] Kobiak J., Stachurski W.: Konstrukcje Ŝelbetowe. Tom I III. Arkady, Warszawa

45 [71] Kowalczyk R.: Rozwiązania konstrukcyjne budynkow wysokich. XVII Konferencja Naukowo-Techniczna Jadwisin Tom 1. Referaty problemowe, Popowo k. Warszawy, [72] Kucharczuk W., Labocha S.: Konstrukcje zespolone stalowo-betonowe budynkow. Arkady, Warszawa [73] Kwok K.C.S.: Hopewell Centre. W: Council on Tall Buildings and Urban Habitat: Developments in Tall Buildings, Van Nostrand Reinhold Company, New York 1983, [74] Lewicki B.: Budynki mieszkalne z prefabrykatow wielkowymiarowych. Arkady, Warszawa [75] Lewicki B., Karwowski A., Pawlikowski J.: Budynki mieszkalne ze ścianami monolitycznymi. Arkady, Warszawa [76] Lis Z.: Obliczanie przestrzennych układow usztywniających w budynkach wysokich metodą pasm skończonych. Archiwum InŜynierii Lądowej, XXII, 3 (1976). [77] Lis Z.: Przegląd nowszych badań nad pracą przepon usztywniających w budynkach wielokondygnacyjnych. Zeszyty Naukowe Politechniki

46 Poznańskiej, Budownictwo Lądowe, 12 (1968), [78] Li Q.S.,Wu J.R.: Correlation of Dynamic Characteristics of a Super- Tall Building from Full-Scale Measurements and Numerical Analysis with Various Finite Element Models. Earthquake Engineering and Structural Dynamics, 33 (2004). [79] Lu X., Zou Y., Lu W., Zhao B.: Shaking Table Model Test on Shanghai World Financial Center Tower. Earthquake Engineering and Structural Dynamics, 36 (2007), [80] Łapko A., Jensen B.Ch.: Podstawy projektowania i algorytmy obliczeń konstrukcji Ŝelbetowych. Arkady, Warszawa [81] MacLeod I.A.: Analytical Modelling of Structural Systems. Ellis Horwood, New York [82] McGraw-Hill Dictionary of Scientific and Technical Terms. 6th Ed., Engineering Reference Software, McGraw-Hill Dictionary of Engineering, Digital Ed., [83] Mielczarek Z.: Nowoczesne konstrukcje w budownictwie ogolnym. Arkady, Warszawa 2005.

47 [84] Mitchell D., DeVall R.H., Saatcioglu M., Simpson R., Tinawi R., Tremblay R.: Damage to Concrete Due to the 1994 Northridge Earthquake. Canadian Journal of Civil Engineering, 22 (1995), [85] Pawłowski A.Z.: Budynki wysokie. Budynki inteligentne. Architektura, 1/98. [86] Pawłowski A.Z., Cała I.: Budynki wysokie. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa [87] Pawłowski A.Z.: Kształtowanie i konstruowanie wysokich budynkow trzonowych. COBPBO, Warszawa [88] Phocas M.C.: Tragwerke f ur den Hochhausbau. System, Verformungskontrolle, Konstruktion. Ernst & Sohn (A Wiley Company), Berlin [89] Poglądowy katalog elementow prefabrykowanych Systemu Szczecińskiego. Wydanie IV z 1983, opracowane przez Poznański Kombinat Budowlany. [90] Poglądowy Katalog Prefabrykatow Systemu Wielkopłytowego

48 Budownictwa Mieszkaniowego SL-87. Poznański Kombinat Budowlany, wrzesień [91] Poglądowy katalog węzłow konstrukcyjnych Systemu Szczecińskiego. Wydanie IV z 1983, opracowane przez Poznański Kombinat Budowlany. [92] Praca zbiorowa: Budownictwo betonowe. Tom V: Zbrojenie, deskowanie i formy do betonu. Pod kierunkiem W. Danileckiego. [93] Praca zbiorowa: Budownictwo betonowe. Tom VII: Zagadnienia ogolne prefabrykacji. Pod red. T. Kluza, Arkady, Warszawa [94] Praca zbiorowa: Budownictwo betonowe. Tom IX: Fundamenty. Pod kierunkiem B. Rosińskiego, Arkady, Warszawa [95] Praca zbiorowa: Budownictwo betonowe. Tom X: Budowle miejskie. Pod kierunkiem J. Nechaya, Arkady, Warszawa [96] Praca zbiorowa: Budownictwo ogolne. Tom III: Elementy budynkow. Podstawy projektowania. Pod kierunkiem L. Lichołai, Arkady, Warszawa [97] Praca zbiorowa: Budynki wznoszone metodami uprzemysłowionymi.

49 Projektowanie konstrukcji i obliczenia. Pod kierunkiem B. Lewickiego, Arkady, Warszawa [98] Praca zbiorowa: Fundamentowanie. Projektowanie i wykonawstwo. Tom 2: Posadowienia budowli. Pod red. naukową E. Dembickiego, Arkady, Warszawa [99] Praca zbiorowa: Fundamentowanie. Projektowanie posadowień. Pod red. Cz. Rybaka, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław [100] Praca zbiorowa: Poradnik inŝyniera i technika budowlanego. Tom 1 6. Arkady, Warszawa [101] Program sprzedaŝy wyrobow SIKA Poland, 2008/2009. [102] Prospekt reklamowy BUDOSPRZĘT, [103] Prospekt reklamowy: Łączniki MBT-BT firmy ANCON CLARK Olive Grove Road, Sheffield SZ 3GB, England + Aprobata Techniczna ITB AT /96. [104] Rahimian A.: Rising High in Manhattan Trump World Tower. The Tallest Residential Building in the World. CTBUH Review, 3, Fall

50 (2004), [105] Rapp P., Wrześniowski K.: Analiza statyczna przestrzennych układow usztywniających w budynkach wysokich. Część I. Archiwum InŜynierii Lądowej, XIX, 1 (1973), [106] Rapp P., Wrześniowski K.: Dynamika budynkow wysokich o konstrukcji ścianowej z nadproŝami. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa Poznań [107] Rosman R.: Obliczanie ścian usztywniających osłabionych otworami. Arkady, Warszawa [108] Sieczkowski J.: Projektowanie budynkow wysokich z betonu. Arkady, Warszawa [109] Stafford-Smith B., Coull A.: Tall Building Structures: Analysis and Design. Wiley, New York [110] Stamato M.C.: Three Dimensional Analysis of Tall Buildings. Proceedings of the International Conference on Planning and Design Tall Buildings Held at Lehigh University, Vol. III. ASCE IABSE (1972),

51 [111] Starosolski W.: Połączenia w Ŝelbetowych konstrukcjach szkieletowych. Arkady, Warszawa [112] Starosolski W.: Połączenia w Ŝelbetowych prefabrykowanych konstrukcjach szkieletowych. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice [113] Starosolski W.: Konstrukcje Ŝelbetowe według PN-B-03264:2002 i EUROKODU 2. Tom I III. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa [114] Structural Systems for Tall Buildings.McGraw-Hill, Inc., New York Council on Tall Buildings and Urban Habitat, Tall Buildings and Urban Environment Series, Vol. 10, ed. R.M. Kowalczyk, R. Sinn, M. Kilmister. [115] Systemy Budownictwa Mieszkaniowego i Ogolnego W-70, Szczeciński, SBO, SBM-75, WUF-T, OWT-67, WWP. Praca pod redakcją naukową E. Piliszka, Arkady, Warszawa [116] Systemy Budownictwa Przemysłowego BWP-71. System przemysłowych budynkow wielokondygnacyjnych. Arkady,

52 Warszawa [117] Systemy Budownictwa Przemysłowego FF System konstrukcyjnomontaŝowy Fabryki Fabryk. Arkady, Warszawa [118] Systemy Budownictwa Przemysłowego. P-70 System konstrukcyjnomontaŝowy Ŝelbetowych prefabrykowanych hal przemysłowych. Arkady, Warszawa [119] Tall & Green: Dubai Congress Review. 8th World Congress, held in Dubai UAE, March 3 5, 2008, CTBUH [120] Taranath B.S.: Wind and Earthquake Resistant Buildings: Structural Analysis and Design. Marcel Dekker, New York [121] Thornton C.H., Mohamad H., Hungspruke U., Joseph L.: Mixed Construction for High-Rise Towers. W: Proceedings of the Fifth World Congress Habitat and High-Rise: Tradition and Innovation, Council on Tall Buildings and Urban Habitat, May 14 19, 1995, Amsterdam, [122] Vademecum Projektanta Prezentacja Nowoczesnych Technik Budowlanych, opracowanie P. Markiewicz, Archi-Plus Krakow,

53 1996. [123] Wdowicki J., Wdowicka E.: Analiza statyczna przestrzennych układow ścianowych z nadproŝami. Metody Komputerowe w InŜynierii Lądowej, część I III: 3, 1 (1993) 9 42, część IV V: 3, 2 (1993), [124] Wdowicki J., Wdowicka E.: Analysis of Spatial Shear Wall Structures of Variable Cross-Section. W: 17th International Conference on Computer Methods in Mechanics, June 19 22, Łodź Spała, Poland, [125] Wdowicki J., Wdowicka E.: DAMB system programow do analizy sejsmicznej budynkow wysokich usztywnionych konstrukcjami ścianowymi z nadproŝami. InŜynieria i Budownictwo, 50, 1 (1993), [126] Wdowicki J., Wdowicka E.: System of Programs for Analysis of Three-Dimensional Shear Wall Structures. The Structural Design of Tall Buildings, 2, 4 (1993), [127] Wdowicki J., Wdowicka E., Błaszczyński T.: Integrated System for

54 Analysis of Shear Wall Tall Buildings. w: Proceedings of the Fifth World Congress Habitat and High-Rise: Tradition and Innovation. Council on Tall Buildings and Urban Habitat, Amsterdam, May 14 19, 1995, [128] Wdowicka E., Wdowicki J., Błaszczyński T.: Seismic Analysis of the South Gate Tall Building According to Eurocode 8. The Structural Design of Tall and Special Buildings, 14, 1 (2005), [129] Wilson E.L., Hollings J.P., Dovey H.H.: ETABS version 6: Three- Dimensional Analysis of Building Systems. Computers and Structures Inc., Berkeley [130] Winiarski M.: SNOB system analizy statycznej i sprawdzania nośności budynkow oraz osiadania fundamentow. InŜynieria i Budownictwo, 41, 11 (1984). [131] Wrześniowski K., Rapp P., Wdowicki J., Winkel E.: Analiza sztywności przestrzennej budynkow wysokich system BW-5. Mechanika i Komputer, 1 (1978). [132] z dnia

55 [133] z dnia [134] z dnia [135] Zaknic I., Smith M., Rice D.: 100 of the World s Tallest Buildings. Images Publishing, Mulgrave [136] Zarzycki A., Bielawski J., Cholewicki A.: Wytyczne projektowania konstrukcji Ŝelbetowych prefabrykowanych budynkow szkieletowych w ustroju słupoworyglowym COBPBO, Warszawa [137] Zienkiewicz O.C., Taylor R.L.: The Finite Element Method, 5th Edition. Butterworth-Heinemann, Oxford UK [138] śenczykowski W.: Budownictwo ogolne. Tom III, Arkady, Warszawa 1967 i Wykaz norm i instrukcji PN-71/B Konstrukcje z wielkowymiarowych prefabrykatow Ŝelbetowych. Wymagania w zakresie wykonania i badania przy

56 odbiorze. PN-77/B ObciąŜenia w obliczeniach statycznych. ObciąŜenie wiatrem. PN-83/N Metody pomiaru i oceny hałasu przemysłowego. PN-84/B Konstrukcje betonowe, Ŝelbetowe i spręŝone. Obliczenia statyczne i projektowanie. PN-85/B Ocena szkodliwości drgań przekazywanych przez podłoŝe na budynki. PN-85/B Ocena wpływu drgań na ludzi w budynkach. PN-87/B Tolerancje wymiarow w budownictwie. Postanowienia ogolne. PN-88/B Beton zwykły. PN-B :1999 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach. Izolacyjność akustyczna przegrod w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementow budowlanych. Wymagania. PN-B-03264:2002 Konstrukcje betonowe, Ŝelbetowe i spręŝone. Obliczenia statyczne i projektowanie.

57 PN-EN :2008 Eurokod 1. Oddziaływania na konstrukcje. Część 1 4: Oddziaływania ogolne. Oddziaływania wiatrem. PN-EN 206-1:2003 Beton. Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność. PN-EN Domieszki do betonu definicje. PN-ISO :1994 Tolerancje w budownictwie. Metoda przewidywania odchyłek montaŝowych i ustalania tolerancji. Diagnostyka dynamiczna i zabezpieczenia istniejących budynkow mieszkalnych przed szkodliwym działaniem drgań na właściwości uŝytkowe budynkow. Autorzy: R. Ciesielski, J. Kawecki, E. Maciąg. Instrukcja ITB nr 348, Warszawa Projektowanie elementow Ŝelbetowych i murowych z uwagi na odporność ogniową. Instrukcja ITB nr 409, Warszawa Warunki techniczne wykonywania ścian szczelinowych. Zeszyt nr 35, IBDM, Warszawa Wytyczne projektowania i wykonania fundamentow szczelinowych. Instrukcja ITB nr 230, Warszawa 1980.