PRACA Z NOWOCZESNYMI TECHNOLOGIAMI

Transkrypt

1 Iwona Brzózka-Złotnicka PRACA Z NOWOCZESNYMI TECHNOLOGIAMI A ZAPISY PODSTAWY PROGRAMOWEJ Warszawa 2015 Creative Commons - Uznanie autorstwa-użycie niekomercyjne-na tych samych warunkach 3.0 Polska

2 Dziś już wiemy na pewno, że nowe technologie to nasza codzienność i przyszłość. Zrozumienie ich pozwoli lepiej zrozumieć świat i efektywniej korzystać z jego dobrodziejstw, poprawiając tym samym jakość swojego życia. Choć nowe technologie są wszędzie i otaczają nas na każdym kroku, to jednak są tylko narzędziem, z którego powinniśmy uczyć się korzystać od najmłodszych lat. Właśnie takiej mądrej edukacji w tym obszarze patronuje i powinna patronować szkoła, a co za tym idzie biblioteka. Podstawa programowa w wielu miejscach przypomina pedagogom o konieczności korzystania z technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) podczas procesu nauczania. Wskazuje konkretne przedmioty, warunki i sposoby realizacji treści z udziałem nowych technologii. Bibliotekarz/bibliotekarka to osoby, które w swojej pracy często wspierają nauczycieli przedmiotowców w ich codziennej pracy, co daje im również możliwość wspierania ich w realizacji podstawy programowej z wykorzystaniem TIK. Nie zawsze jest to zauważane przez pedagogów lub nie zawsze doceniają oni ten wkład pracy, ale jest on nie do przecenienia. Bibliotekarz ma inną rolę do odegrania w życiu ucznia, dysponuje inną przestrzenią do nauki - bardziej elastyczną i pozwalającą na większą swobodę, ale przede wszystkim jego relacja z dziećmi i młodzieżą nie musi opierać się na tradycyjnym modelu mistrz-uczeń - może być bardziej partnerska, niesformalizowana. To wszystko sprawia, że z pozycji bibliotekarza realizacja zadań szkoły czy realizacja podstawy programowej może wyglądać i wygląda inaczej, ale nie mniej skutecznie, efektywnie i z pożytkiem dla uczniów. Na pewno jednym z częściej podnoszonych problemów przy tego typu zadaniach jest brak sprzętu lub posiadanie sprzętu, który jest zawodny i nastręcza więcej kłopotów podczas jego użytkowanie niż radości. Warto jednak spojrzeć na szkolną/biblioteczną infrastrukturę nieco szerzej. Po pierwsze, w obliczu tego, jak duży nacisk kładziony jest dzisiaj na zadania zespołowe (współpraca w grupie jest też często wymieniana jako priorytet w podstawie programowej na każdym etapie edukacyjnym) warto uczyć uczniów wspólnego korzystania z jednego urządzenia. Po drugie, uczniowie często wyposażeni są na co dzień w urządzenia niejednokrotnie lepsze niż sprzęt szkolny. W swoich kieszeniach noszą zaawansowane technologicznie smartphone y. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby uwolnić te urządzenia, pozwolić uczniom na korzystanie z nich w szkole w celach edukacyjnych. To oczywiście niesie za sobą konkretne ryzyka, ale przy wszystkich tych trudnościach lepiej jest edukować młodych ludzi odnośnie mądrego i wyważonego korzystania z urządzeń cyfrowych niż po prostu zakazywać ich przynoszenia do szkoły (co w większości przypadków i tak jest martwym zapisem). Gdy już rozpoznamy, jakimi zasobami dysponujemy, powstaje pytanie - jak korzystać z tych dobrodziejstw nowoczesności, a jednocześnie realizować założone cele edukacyjne i wychowawcze. Podstawa programowa kształcenia ogólnego w szkole podstawowej mówi wyraźnie, że jedną z najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia na tym etapie edukacyjnym jest Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego 2

3 umiejętność posługiwania się technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (TIK), w tym także dla wyszukiwania i korzystania z informacji. 1 W tym samym miejscu jest mowa o pracy zespołowej, co warto jest traktować łącznie i nie rezygnować podczas pracy z komputerem, tabletem czy innym urządzeniem cyfrowym z zadań grupowych. Takie podejście pozwoli też uniknąć wielu zastrzeżeń, które pojawiają się ze strony rodziców, że dziecko nie nawiązuje relacji z rówieśnikami, tylko jest wpatrzony w ekran komputera. Nauka współpracy i nauka mądrego korzystania z technologii wymaga przewodnika - nauczyciela. Młodzi ludzie potrzebują wsparcia w tym obszarze, choć często w obiegowej opinii słyszymy, że to oni są tymi, którzy wiedzą i potrafią więcej. Na pewno niejednokrotnie tak jest, ale nie zmienia to faktu, że wsparcie ze strony dorosłych jest niezmiernie potrzebne podczas kształtowania nawyków cyfrowych młodych ludzi. To czy będą oni traktować sprzęt elektroniczny jako narzędzie, czy jako cel sam w sobie, zależy w dużej mierze od pedagogów - przewodników cyfrowych, z którymi spotkają się na swojej edukacyjnej drodze. To czy będą preferować pracę indywidualną z przysłowiowym nosem wciśniętym w ekran, czy cenniejsza będzie dla nich praca zespołowa zależy w dużej mierze od szkoły i od tych pierwszych modeli korzystania z technologii, które zostaną im w szkole przekazane. Praca zespołowa w podstawie programowej jest wymienia bardzo często, co zrozumiałe, ponieważ to właśnie współpraca w grupie, umiejętność działania z innymi jest dzisiaj jedną z najbardziej pożądanych umiejętności na rynku pracy, ale i w życiu. A to przecież to życia w społeczeństwie powinna przygotowywać szkoła. Cytując dalej podstawę programową: Ważnym zadaniem szkoły podstawowej jest przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym. Nauczyciele powinni stwarzać uczniom warunki do nabywania umiejętności wyszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł, z zastosowaniem technologii informacyjnokomunikacyjnych, na zajęciach z różnych przedmiotów. 2 I dalej: Realizację powyższych celów powinna wspomagać dobrze wyposażona biblioteka szkolna, dysponująca aktualnymi zbiorami, zarówno w postaci księgozbioru, jak i w postaci zasobów multimedialnych. Nauczyciele wszystkich przedmiotów powinni odwoływać się do zasobów biblioteki szkolnej i współpracować z nauczycielami bibliotekarzami w celu wszechstronnego przygotowania uczniów do samokształcenia i świadomego wyszukiwania, selekcjonowania i wykorzystywania informacji. 3 To zapisy, które spotykamy w podstawie programowej dla każdego etapu edukacji, co tylko podkreśla wagę miejsca jakim jest biblioteka, wagę stojących przed nią zadań, a przede 1 Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych - Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego 3

4 wszystkim ogromną rolę nauczycieli bibliotekarzy w procesie uczenia i kształtowania młodego człowieka. Bibliotekarze to grupa, która najbardziej profesjonalnie i celowo jest przygotowana do takich zadań. To bibliotekarz jest osobą, do której w naturalny sposób uczeń zwróci się po pomoc, gdy będzie potrzebował czegoś wyszukać. Jednak zadaniem bibliotekarza jest, oprócz udzielenia takiej pomocy, również, a może przede wszystkim nauczenie ucznia samodzielnego wyszukiwania, analizowana i krytycznego selekcjonowania informacji. Uczniowie dzisiaj najczęściej sięgają do najbardziej dostępnego dla nich źródła - Internetu. To kopalnia wiedzy, ale żeby się w niej odnaleźć, trzeba znać pewne reguły - zarówno dotyczące wyszukiwania informacji (np. wyszukiwania zaawansowanego, które pozwala skuteczniej znaleźć potrzebne materiały), ale także dotyczące zasad bezpiecznego zachowania się w sieci. Bezpieczeństwo w sieci to obszar, który również ujęty jest w podstawie programowej, a na który odpowiedzieć mogą bibliotekarze. W celach zajęć komputerowych w szkole podstawowej na poziomie kl. 4-6 pojawia się zapis: I. Bezpieczne posługiwanie się komputerem i jego oprogramowaniem; świadomość zagrożeń i ograniczeń związanych z korzystaniem z komputera i Internetu. To na pewno ogromny obszar do zagospodarowania i bardzo ważny. Bezpieczeństwo w sieci musi iść w parze z nauką korzystania z jej dobrodziejstw. Z racji tego, że lista tych zagrożeń jest ciągle otwarta nie jest to temat, którego raz możemy uczniów nauczyć i zamknąć. Wymaga on systematyczności i ciągłego uświadamiania uczniów, jak mogą uniknąć zagrożeń. To powinno być troską wszystkich pedagogów i zadaniem-wyzwaniem, które wszyscy przed sobą stawiamy na każdym etapie edukacji. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego 4

5 Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego v Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego 5