Wyniki radioterapii planowanej na podstawie badania PET-CT u chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca
|
|
- Bogna Wieczorek
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACA ORYGINALNA Joanna Socha 1, 2, Milena Kołodziejczyk 1, Lucyna Kępka 1 1 Zakład Teleradioterapii, Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Kierownik: prof. dr hab. n. med. L. Kępka 2 Zakład Radioterapii, Częstochowskie Centrum Onkologii Kierownik: dr n. med. M. Syguła Wyniki radioterapii planowanej na podstawie badania PET-CT u chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca Outcome after PET-CT based radiotherapy for non-small cell lung cancer Praca wykonana w Centrum Onkologii Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie w ramach działalności statutowej, bez dodatkowego finansowania. Abstract Introduction. The value of PET-CT in radiotherapy for non-small cell lung cancer (NSCLC) with regard to determination of target volumes is established. It is less clear whether its use can improve clinical outcomes of irradiated NSCLC patients compared to conventional staging. The outcome of NSCLC patients included in a previously published prospective study of the value of PET-CT in curative radiotherapy candidates was assessed. Materials and methods. Patients were treated according to the PET-CT findings. The survival data were compared between 67 patients treated curatively and 22 patients with palliative treatment given after upstaging based on the PET-CT findings. Survival of curatively treated stage III patients was compared with a previously published outcome of 173 stage III patients treated in the same institution with the same radiation schedule but without PET-CT. Results. The 3-year overall survival was 42% and 0% (median: 21 months and 7 months), for curatively and palliatively managed patients, respectively (p < ). However, the median overall survival of 17 months for 50 stage III patients was the same as that in a previously published series of stage III patients treated with the same radiation schedule but without PET-CT. Three-year overall survival rates were 33% for the PET-CT group and 19% for historical group, p = 0.1. Twenty-one local recurrences and 21 distant metastases were reported. Three of 50 patients (6%) treated without elective nodal irradiation developed isolated nodal failure (without local recurrence). Conclusions. The high early mortality rate in the patients disqualified from curative radiotherapy after PET-CT suggests the potential value of PET-CT for improving the radiotherapy outcome. However, this benefit seems to be limited in stage III patients. Key words: non-small cell lung cancer, radiotherapy, PET-CT, isolated nodal failure Pneumonol. Alergol. Pol. 2013; 81, 1: Streszczenie Wstęp: Wartość badania PET-CT w planowaniu radioterapii chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca (NSCLC) w wyznaczaniu objętości tarczowych jest uznana. Wpływ tego badania na wyniki leczenia napromienianych chorych jest mniej poznany. Oceniono wyniki napromieniania chorych włączonych do opublikowanego uprzednio badania klinicznego nad zmianami obszaru napromieniania po zastosowaniu badania PET-CT do planowania radioterapii. Materiał i metody: Radioterapia planowana była na podstawie informacji z PET-CT. Porównano przeżycia dla grupy 67 chorych leczonych radykalnie i grupy 22 chorych, którzy w związku z migracją do wyższego stopnia zaawansowania po badaniu PET-CT byli leczeni paliatywnie. Wyniki leczenia radykalnego chorych na NSCLC w III zaawansowania porównano z wynikami grupy historycznej 173 chorych na NSCLC w III zaawansowania leczonych wcześniej w tej samej instytucji według tego samego schematu napromieniania, jednak bez wykorzystania badania PET-CT. Adres do korespondencji: lek. med. Joanna Socha, Zakład Teleradioterapii, Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, ul. Roentgena 5, Warszawa, sochajoanna@wp.pl, tel.: (22) , (34) , faks: (22) Praca wpłynęła do Redakcji: r. Copyright 2013 Via Medica ISSN
2 Joanna Socha i wsp., Radioterapia NSCLC oparta na PET-CT Wyniki: Trzyletnie przeżycia całkowite dla chorych leczonych radykalnie i paliatywnie wyniosły odpowiednio 42% i 0% (mediana przeżycia: 21 i 7 mies.), p < 0,0001. Mediany przeżycia 50 chorych na NSCLC w III zaawansowania oraz porównywanej grupy historycznej wyniosły 17 miesięcy. Odsetki 3-letniego przeżycia wyniosły w grupie współczesnej i historycznej odpowiednio 33% i 19%, p = 0,1. Stwierdzono 21 przypadków nawrotów miejscowych oraz 21 przypadków przerzutów odległych. W grupie 50 chorych leczonych z ominięciem napromieniania elektywnego śródpiersia, wystąpiły 3 (6%) przypadki izolowanej wznowy regionalnej (bez współistniejącego nawrotu miejscowego). Wnioski: Wysoki odsetek wczesnych zgonów wśród chorych zdyskwalifikowanych od napromieniania po badaniu PET-CT sugeruje potencjalną rolę PET-CT w poprawie wyników radioterapii. Korzyść ta wydaje się być ograniczona w grupie chorych na NSCLC w III zaawansowania. Słowa kluczowe: niedrobnokomórkowy rak płuca, radioterapia, PET-CT, izolowana wznowa regionalna Pneumonol. Alergol. Pol. 2013; 81, 1: Wstęp Niekwestionowana obecnie wartość pozytonowej tomografii emisyjnej w połączeniu z tomografią komputerową (PET-CT, positron emission tomography-computed tomography) w diagnostyce i leczeniu niedrobnokomórkowego raka płuca (NSCLC, non-small cell lung cancer) wynika z możliwości bardziej precyzyjnego ustalenia stopnia klinicznego zaawansowania NSCLC w porównaniu z konwencjonalnymi metodami diagnostyki obrazowej, takimi jak tomografia komputerowa (CT) zarówno poprzez dokładniejszą ocenę węzłów chłonnych śródpiersia, jak i ocenę obecności przerzutów odległych. Informacje z badania PET-CT prowadzą do zmiany decyzji terapeutycznych u znacznego odsetka chorych. Wykrycie przerzutów odległych bądź wyższego stopnia zaawansowania miejscowo-regionalnego prowadzi do dyskwalifikacji od radykalnej radioterapii około 30% chorych [1]. Dzięki odpowiedniej selekcji chorych na podstawie PET-CT, można uniknąć niepotrzebnej torakotomii u 20% chorych [2]. Zmiana strategii postępowania pozwala chorym pozostającym poza możliwościami radykalnego leczenia uniknąć długotrwałej i toksycznej terapii. Wykorzystanie badania PET-CT w planowaniu radykalnej radioterapii zmniejsza ryzyko popełnienia błędu geograficznego, zwłaszcza w obszarze węzłów chłonnych śródpiersia [3 5] oraz w części przypadków prowadzi do zmiany techniki napromieniania, w tym również może mieć wpływ na decyzję co do zastosowania elektywnego napromieniania węzłów chłonnych (ENI, elective nodal irradiation) [5]. W związku z migracją stopnia zaawansowania [6] i wysokim odsetkiem wczesnych zgonów w grupie chorych leczonych radykalnie po przeprowadzeniu konwencjonalnej diagnostyki [7] sugeruje się potencjalną korzyść w postaci wydłużenia przeżycia w grupie chorych kwalifikowanych do leczenia radykalnego na podstawie PET-CT [1, 7, 8]. Tendencję w kierunku poprawy przeżycia całkowitego, związaną z zastosowaniem w planowaniu i diagnostyce badania PET-CT wykazano w kanadyjskim prospektywnym badaniu z randomizacją, oceniającym liczbę dyskwalifikacji od radiochemioterapii po wykonaniu PET-CT u chorych na NSCLC w III stopniu zaawansowania, w stosunku do chorych, u których wykorzystywano wyłącznie badanie CT. Dwuletnie przeżycia całkowite chorych napromienianych radykalnie w ramieniu z PET-CT i w ramieniu z CT wyniosły odpowiednio 53% i 41%, hazard względny (HR, hazard ratio) = 0,7; 95% przedział ufności (CI, confidence interval): 0,5 1,0; p = 0,045 [9]. Brakuje jednak innych badań z randomizacją, porównujących wyniki radykalnej radioterapii planowanej z wykorzystaniem PET-CT z napromienianiem na podstawie konwencjonalnej diagnostyki z zastosowaniem CT, a biorąc pod uwagę potwierdzony wpływ PET-CT na zmianę planów napromieniania, przeprowadzenie takiego badania z doborem losowym nie jest możliwe. Wartość PET-CT w radioterapii może być jednak podobna jak u chorych leczonych chirurgicznie. W badaniu duńskim 200 potencjalnie operacyjnych chorych na NSCLC było losowo przydzielonych do grupy, w której wykonywano konwencjonalne badania obrazowe (CT) oraz badanie PET-CT, albo do grupy wyłącznie z CT; odsetek niepotrzebnych torakotomii w pierwszej z tych grup był mniejszy, co jednak nie przełożyło się na zysk w postaci poprawy przeżycia [10]. Wpływ badania PET-CT na wyniki leczenia chorych na NSCLC poddanych radioterapii jest więc nadal słabo poznany. Indeks terapeutyczny radioterapii w NSCLC może nie być aż tak wysoki, a napromienianie chorych z niewykrytymi w konwencjonalnych badaniach przerzutami może również mieć wpływ na wyniki. Tak więc, niezbędne są dalsze badania prospektywne, dotyczące wyników leczenia chorych na NSCLC z zastosowaniem PET-CT. Zasadniczym celem badania prospektywnego, przeprowadzonego przez autorów niniejszej pracy, była ocena modyfikacji planów radioterapii pod 31
3 Pneumonologia i Alergologia Polska 2013, tom 81, nr 1, strony wpływem badania PET-CT, ze szczególnym uwzględnieniem ryzyka błędu geograficznego, wynikającego z braku informacji uzyskiwanych w badaniu PET-CT u chorych z i bez zastosowania ENI [5]. Przyczyny niepowodzeń leczenia u chorych napromienianych radykalnie w ramach tego badania, były następnie oceniane prospektywnie. W niniejszej pracy przedstawiono wyniki i przyczyny niepowodzeń leczenia, z uwzględnieniem częstości izolowanych wznów regionalnych (IWR), u chorych na NSCLC włączonych do badania prospektywnego, w którym po wykonaniu PET-CT odstępowano od ENI u chorych z niskim zaawansowaniem węzłowym (N0, N1, N2 z zajęciem pojedynczej stacji węzłowej śródpiersia o średnicy nie przekraczającej 3 cm). Porównano przeżycia dla grupy chorych leczonych radykalnie i grupy chorych, którzy w związku z migracją do wyższego stopnia zaawansowania po badaniu PET-CT byli leczeni paliatywnie. W celu oceny wpływu badania PET-CT na wyniki radioterapii, porównano przeżycia chorych na NSCLC w III stopniu zaawansowania poddanych radykalnej radioterapii w ramach powyższego badania, z wynikami grupy historycznej 173 chorych na NSCLC w III stopniu zaawansowania, napromienianych wcześniej w ramach badania prospektywnego w tym samym ośrodku według tego samego schematu napromieniania, jednak bez wykorzystania badania PET-CT. Materiał i metody Metodyka badania, opis materiału badawczego, a także wyniki dotyczące wpływu PET-CT na decyzje terapeutyczne i plany radioterapii w badanych grupach, zostały uprzednio opublikowane [5]. W skrócie, 100 kolejnych chorych na NSCLC w stopniu zaawansowania klinicznego I III, zakwalifikowanych do radykalnej radioterapii, miało wykonany plan leczenia na podstawie CT, a następnie na podstawie PET-CT. Chorzy, u których po wykonaniu PET-CT decyzja o radykalnej radioterapii została podtrzymana, byli napromieniani według planów leczenia wykonanych na podstawie PET-CT. U chorych na NSCLC w III stopniu zaawansowania ustalonym przy użyciu konwencjonalnych metod obrazowania, zaplanowano ENI na podstawie CT. Po wykonaniu badania PET-CT, odstępowano od ENI u chorych z niskim zaawansowaniem węzłowym (N0, N1, N2 z zajęciem pojedynczej stacji węzłowej). Przed rozpoczęciem radioterapii chorzy w III stopniu zaawansowania otrzymywali dwa lub trzy cykle chemioterapii opartej na związkach platyny. Kwalifikację do radykalnej radioterapii po wykonaniu badania PET- -CT podtrzymano u 75 (75%) chorych; 24 chorych otrzymało leczenie paliatywne (19 z powodu przerzutów odległych i 5 z powodu znacznego zaawansowania miejscowo-regionalnego); w jednym przypadku postawiono rozpoznanie zmiany łagodnej. Zgodnie z obowiązującym w ośrodku protokołem leczenia chorych kwalifikowano do następujących schematów napromieniania: 1. dla guzów we wczesnych stopniach zaawansowania, umiejscowionych obwodowo, T1-3N0: 52 Gy w 13 frakcjach, pięć frakcji w tygodniu; obszar napromieniania ograniczony do guza z marginesem; 2. dla guzów we wczesnych stopniach zaawansowania, umiejscowionych centralnie, T1-2N0-1 i T3N0: 66 Gy w 30 frakcjach w ciągu 6 tygodni; obszar napromieniania ograniczony do guza z marginesem z objęciem wnęki po stronie guza niezależnie od jej zajęcia przez nowotwór; 3. dla guzów w III stopniu zaawansowania: 58,8 Gy w 21 frakcjach w ciągu 4 tygodni, w tym na ograniczony obszar elektywny 39,9 Gy w 21 frakcjach z zastosowaniem techniki jednoczasowego podwyższenia dawki (boost): dawka frakcyjna 2,8 Gy, w tym 1,9 Gy na ograniczony obszar elektywny. Ograniczony obszar elektywny stosowano w przypadku cechy N2 N3, z wyjątkiem N2 z zajęciem pojedynczej stacji węzłowej o średnicy < 3 cm; obejmował on wyłącznie stacje węzłowe o najwyższym prawdopodobieństwie wystąpienia mikroprzerzutów, czyli wnękę po stronie guza, stacje 4R, 4L, 7, a dla guzów płuca lewego również stację 5. Szczegóły dotyczące tej techniki zostały uprzednio opublikowane [11]. Granice stacji węzłowych były wyznaczane według opublikowanych wytycznych [12] z modyfikacją własną [13]. U chorych w III stopniu zaawansowania z potwierdzoną w badaniu PET-CT cechą N0, N1, N2 z zajęciem pojedynczej stacji węzłowej o średnicy < 3 cm, stosowano ograniczony obszar napromieniania (IFRT, involved field radiotherapy), obejmujący wyłącznie guz i zajęte stacje węzłowe z marginesem. Jako objętość zmian chorobowych (GTV, gross tumor volume) przyjmowano obszar guza sprzed chemioterapii, w wyjątkowych przypadkach mógł zostać dopuszczony obszar po chemioterapii. Obszary węzłowe zawsze włączane były do GTV zgodnie z pierwotnym zajęciem przez nowotwór. Po badaniu PET-CT do objętości GTV włączano cały obszar patologicznego wychwytu, nawet jeśli był 32
4 Joanna Socha i wsp., Radioterapia NSCLC oparta na PET-CT on większy niż zmiana w CT. Aby uniknąć błędu, do objętości GTV włączano także cały obszar patologiczny w obrazie CT, nawet jeśli obszar patologicznego wychwytu był mniejszy. Za patologiczne uważano węzły chłonne śródpiersia i wnęk o średnicy w krótszej osi większej niż 1,5 cm, nawet jeśli nie cechowały się patologicznym gromadzeniem [ 18 F]-FDG (18F-fluoro-deoxy-glucose) i włączano je do GTV [5]. Po zakończeniu radykalnej radioterapii planowanej na podstawie PET-CT, chorzy byli badani co 3 miesiące. Badania kontrolne obejmowały: wywiad i badanie przedmiotowe, wykonanie rentgenogramu klatki piersiowej oraz CT klatki piersiowej. Dodatkowe badania zlecane były w zależności od zgłaszanych objawów. W okresie obserwacji nie wykonywano PET-CT. Progresję miejscową definiowano jako powiększenie sumy wymiarów guza o co najmniej 20%. Regionalna wznowa węzłowa w obrębie wyjściowo wolnej od choroby stacji węzłowej wnęki, śródpiersia lub okolicy nadobojczykowej, bez wcześniejszego lub równoczesnego stwierdzenia wznowy miejscowej, definiowana była jako IWR, niezależnie od wystąpienia przerzutów odległych. Histopatologiczne potwierdzenie wznowy nie było wymagane. Nawroty miejscowe i odległe były rejestrowane niezależnie od ich następstwa czasowego. Uprzednio opublikowane zostały wyniki badania prospektywnego, w ramach którego 173 chorych na NSCLC w III stopniu zaawansowania leczonych było w Zakładzie Teleradioterapii (ZTR) Centrum Onkologii Instytutu (CO-I) w Warszawie- Ursynowie w latach , zgodnie z tym samym schematem radioterapii 58,8 Gy w 21 frakcjach (lub sekwencyjnej radiochemioterapii, u chorych kwalifikujących się do chemioterapii), jednak bez badania PET-CT [11]. Przeżycia w tej grupie chorych porównano z uzyskanymi u chorych w III stopniu zaawansowania leczonych z wykorzystaniem PET-CT, w ramach przedstawianego badania. Do porównania zastosowano test log-rank. Dane dotyczące wyników leczenia u chorych na NSCLC w I i II stopniu zaawansowania, napromienianych w ZTR CO-I w Warszawie-Ursynowie bez wykorzystania PET-CT nie były zbierane prospektywnie, odstąpiono więc od porównania wyników chorych na NSCLC we wczesnych stopniach zaawansowania leczonych z i bez zastosowania PET-CT. Chorzy, którzy po wykonaniu badania PET-CT zakwalifikowani zostali do leczenia paliatywnego, nie byli systematycznie kontrolowani w ZTR CO-I w Warszawie-Ursynowie; dostępne są jedynie dane na temat czasu przeżycia u tych chorych. Grupa ta obejmowała 24 chorych, zdyskwalifikowanych od radykalnego leczenia ze względu na obecność przerzutów odległych bądź znacznego zaawansowania miejscowo-regionalnego, wykluczającego zastosowanie radykalnej radioterapii. Niniejsza analiza dotyczy przyczyn niepowodzeń w grupie chorych napromienianych radykalnie z wykorzystaniem informacji z badania PET-CT. Odsetki przeżyć całkowitych, przeżyć wolnych od miejscowej progresji choroby oraz przeżyć wolnych od przerzutów odległych, liczone od daty rozpoczęcia radioterapii, a także skumulowane ryzyko wystąpienia IWR, oszacowano z zastosowaniem metody Kaplana-Meiera. Do porównania przeżyć całkowitych chorych napromienianych radykalnie oraz zakwalifikowanych do leczenia paliatywnego zastosowano test log-rank. U chorych zdyskwalifikowanych od radykalnej radioterapii, odsetki przeżyć liczone były od dnia wykonania PET-CT. Do porównania rozkładu parametrów mających wpływ na funkcję przeżycia w grupach chorych leczonych radykalnie i paliatywnie oraz w grupach badanej i historycznej chorych w III stopniu zaawansowania, zastosowano: test Wilcoxona dla wieku oraz test U Manna-Whitneya dla pozostałych parametrów (płeć, stan sprawności ogólnej, utrata masy ciała, stopień klinicznego zaawansowania choroby, typ histologiczny, zastosowanie chemioterapii). Za istotne przyjęto wyniki o poziomie p < 0,05. Wyniki Spośród 75 chorych, u których po wykonaniu badania PET-CT podtrzymano kwalifikację do radykalnej radioterapii, 67 było leczonych i kontrolowanych w ZTR CO-I w Warszawie-Ursynowie; zostali oni włączeni do analizy przyczyn niepowodzeń leczenia. Charakterystykę tej grupy przedstawiono w tabeli 1. Zgodnie z protokołem badania, ENI zastosowano u 17 (25%) chorych napromienianych radykalnie, z powodu znacznego zaawansowania węzłowego (> 2 stacje węzłowe zajęte w badaniu PET-CT, lub pojedyncza zajęta stacja > 3 cm); u pozostałych 50 chorych zastosowano IFRT. Mediana czasu obserwacji żyjących chorych napromienianych radykalnie wyniosła 32 miesiące (zakres: mies.). Stwierdzono 21 przypadków nawrotów miejscowych oraz 21 przypadków przerzutów odległych. Najczęstszą lokalizacją zmian przerzutowych był mózg izolowaną wznowę w mózgu stwierdzono u 5 z 67 chorych (7,5%). W grupie chorych w III zaawansowania izolowaną wznowę w mózgu stwierdzono u 5 spośród 52 chorych (9,6%). Szacowane prawdopodobieństwo 3-letniego przeżycia całkowitego wyniosło 42%, 3-letniego przeżycia bez progresji miej- 33
5 Pneumonologia i Alergologia Polska 2013, tom 81, nr 1, strony Tabela 1. Charakterystyka grupy 67 pacjentów leczonych radykalnie po wykonaniu PET-CT Table 1. The characteristics of 67 patients treated radically after PET-CT staging Charakterystyka Liczba (procent ) pacjentów Characteristics Number (percent) of patients Wiek/age Mediana 67 zakres 43 82/median 67, range (59) > (41) Płeć/gender Mężczyźni/male 52 (78) Kobiety/female 15 (22) Stan sprawności wg skali Karnofskiego/Karnofsky performance status (69) (31) Utrata masy ciała w ciągu 6 mies. poprzedzających radioterapię/weight loss in the six months preceding radiotherapy >10% 4 (6) 5 10% 8 (12) Bez utraty masy ciała lub < 5%/no weight loss, or less than 5% 55 (82) Histologia/histology Rak płaskonabłonkowy/squamous 29 (43) Gruczolakorak/adenocarcinoma 6 (9) Rak wielkokomórkowy/large cell 1(2) Rak niedrobnokomórkowy bez określenia typu/non small-cell lung cancer without further specification 29 (43) Brak weryfikacji/no pathologic confirmation 2 (3) *Stopień zaawansowania klinicznego po PET/*clinical stage after PET I 11 (16,5) II 4 (6) IIIA 21 (31) IIIB 31 (46,5) *Cecha T po PET/*T stage after PET T1 11 (17) T2 21 (31) T3 7 (11) T4 27 (40) rt0 1 (1) *Cecha N po PET/*N stage after PET N0 22 (33) N1 10 (15) N2 30 (45) N3 5 (7) Chemioterapia neoadjuwantowa/neoadjuvant chemotherapy Tak/yes 34 (51) Nie/no 33 (49) Schemat radioterapii/radiotherapy schedule 13 4 Gy 8 (12) 30 2,2 Gy 8 (12) 21 2,8 Gy; IFRT 34 (51) 21 2,8 Gy; z ENI 16 (24) 33 1,8 Gy^ 1 (1) *ocena stopnia zaawansowania wg 5. edycji klasyfikacji TNM, UICC (1997)/TNM stage according to the TNM classification UICC 5 th edition (1997) w tym jedna wznowa po leczeniu operacyjnym (rt0n2)/includes one relapse after surgery (rt0n2) w tym jedna wznowa po leczeniu operacyjnym (rn2)/includes one relapse after surgery (rn2) ^obniżono dawkę całkowitą i zmieniono schemat frakcjonowania u pacjenta w III stopniu zaawansowania, z powodu lokalizacji guza w pobliżu rdzenia kręgowego/lower total dose and different fractionation schema for stage III patient resulted from location of the tumor close to the spinal cord ENI (elective nodal irradiation) elektywne napromienianie węzłów chłonnych; IFRT (involved-field radiotherapy) ograniczony obszar napromieniania 34
6 Joanna Socha i wsp., Radioterapia NSCLC oparta na PET-CT scowej 55%, 3-letniego przeżycia bez przerzutów odległych 62%. Mediana przeżycia wyniosła 21 miesięcy. Szacowane prawdopodobieństwo 3-letniego przeżycia dla chorych w III oraz I/II stopniu zaawansowania wyniosło odpowiednio 36% i 61%. Mediana przeżycia całkowitego dla 52 chorych w III stopniu zaawansowania wyniosła 17 miesięcy, natomiast chorzy w I/II stopniu zaawansowania nie osiągnęli jeszcze mediany całkowitego przeżycia. Do porównania przeżyć całkowitych chorych w III stopniu zaawansowania z grupą historyczną z tego samego ośrodka, wykluczono dwóch chorych leczonych poza protokołem badania (jeden z nich otrzymał 52 Gy w 13 frakcjach, drugi 59,4 Gy w 33 frakcjach). Mediana przeżycia całkowitego oraz odsetek przeżyć 3-letnich wyniosły wówczas odpowiednio: 17 miesięcy oraz 33%. Mediana przeżycia całkowitego dla 50 chorych w III stopniu zaawansowania była identyczna jak ta w opublikowanej wcześniej grupie 173 chorych leczonych w tym samym ośrodku według tego samego schematu napromieniania, jednak bez wykorzystania PET-CT do diagnostyki i planowania radioterapii. Różnica w szacowanym prawdopodobieństwie przeżycia całkowitego między tymi grupami chorych nie była znamienna statystycznie. Odsetek 3-letniego przeżycia wynosił w grupie historycznej i współczesnej odpowiednio 19% i 33%, p = 0,10. Mediana czasu obserwacji żyjących chorych w grupie historycznej wyniosła 32 miesiące (zakres: mies.). Charakterystykę chorych w III stopniu zaawansowania z grupy badanej oraz grupy historycznej przedstawiono w tabeli 2. Nie stwierdzono znamiennej statystycznie różnicy mediany wieku i rozkładu częstości ocenianych parametrów (płeć, stan sprawności ogólnej, utrata masy ciała, stopień klinicznego zaawansowania choroby, typ histologiczny, zastosowanie chemioterapii) pomiędzy porównywanymi grupami. Spośród 24 chorych zakwalifikowanych po wykonaniu PET-CT do leczenia paliatywnego, 7 otrzymało chemioterapię, 12 było napromienianych paliatywnie, a pozostałych 5 otrzymało wyłącznie leczenie wspomagające. Dwóch chorych stracono z obserwacji. Do analizy przeżyć całkowitych zostało włączonych 22 chorych. Mediana przeżycia całkowitego wyniosła u tych chorych 7 miesięcy (zakres: 2 26 miesięcy), a odsetek dwui trzyletnich przeżyć całkowitych odpowiednio 14% i 0%. Wartości te są znamiennie krótsze w porównaniu z osiągniętymi w grupie chorych leczonych radykalnie (p < 0,0001) (ryc. 1). Charakterystykę chorych leczonych paliatywnie po badaniu PET-CT przedstawiono w tabeli 3. Nie stwierdzono znamiennej statystycznie różnicy mediany wieku i rozkładu częstości ocenianych parametrów (płeć, stan sprawności ogólnej, utrata masy ciała, stopień klinicznego zaawansowania choroby, typ histologiczny, zastosowanie chemioterapii) pomiędzy porównywanymi grupami. Do wystąpienia IWR doszło u 3 spośród 67 chorych (4,5%). We wszystkich tych przypadkach odstąpiono od planowanego ENI po wykonaniu badania PET-CT. Odsetek IWR wśród 50 chorych leczonych z zastosowaniem IFRT wyniósł zatem 6%. Skumulowane ryzyko wystąpienia IWR w ciągu 3 lat wyniosło 10% (95% CI: 0 21%) dla wszystkich napromienianych chorych, natomiast 12% (95% CI: 0 26%) dla chorych leczonych z zastosowaniem IFRT. Omówienie Przedstawione wyniki wskazują na stosunkowo dobrą skuteczność radioterapii prowadzonej z intencją radykalną; jednocześnie ryzyko IWR wydaje się wyższe niż wynikałoby to z dotychczas opublikowanych badań dotyczących radioterapii planowanej z wykorzystaniem PET-CT. Różnica w przeżyciach pomiędzy grupą chorych napromienianych radykalnie oraz zakwalifikowanych do leczenia paliatywnego po wykonaniu PET-CT wskazuje, że możliwa jest poprawa wyników leczenia u chorych kwalifikowanych do radioterapii na podstawie PET-CT. Może to wyjaśniać poprawę przeżycia po radioterapii odnotowywaną w prowadzonych współcześnie badaniach [14]. Krótka mediana przeżycia całkowitego chorych, którzy zostali zdyskwalifikowani od radioterapii radykalnej, odzwierciedla wysoki odsetek wczesnych zgonów w tej grupie chorych. Bez informacji z badania PET- -CT, byliby oni leczeni z intencją radykalną, co mogłoby pogorszyć ogólny wynik terapii. W prospektywnym badaniu randomizowanym Positron Emission Tomography (PET) Imaging in Stage III Non-small Cell Lung Cancer (PET-START) [9] w grupie 310 chorych na NSCLC w III stopniu zaawansowania wykazano tendencję w kierunku poprawy przeżycia w związku z wykorzystaniem PET-CT w diagnostyce i planowaniu radioterapii, w porównaniu z konwencjonalnymi metodami diagnostyki obrazowej. Wyniki badania australijskiego [7] również wskazują na poprawę wyników radioterapii, związaną z zastosowaniem PET-CT. Wyniki leczenia chorych na NSCLC w I III stopniu zaawansowania, włączonych do badania prospektywnego, w którym nie wykorzystywano PET- -CT w kwalifikacji do radioterapii lub radiochemioterapii zostały porównane z wynikami badania prospektywnego, gdzie stopień zaawansowania 35
7 Pneumonologia i Alergologia Polska 2013, tom 81, nr 1, strony Tabela 2. Charakterystyka chorych na NSCLC w III stopniu zaawansowania z grupy badanej # oraz grupy historycznej Table 2. The characteristics of stage III patients from the PET-CT group # and historical group Charakterystyka/characteristics Liczba (odsetek) pacjentów/number (percent) of patients Grupa badana/study group Grupa historyczna/historical group Wiek/age Mediana 64, zakres Mediana 63, zakres Median 64, range Median 63, range (68) 133 (77) > (32) 40 (23) Płeć/gender Mężczyźni/male 38 (76) 133 (77) Kobiety/female 12 (24) 40 (23) Stan sprawności wg skali Karnofskiego/Karnofsky performance status (74) 106 (61) (26) 67 (39) Utrata masy ciała w ciągu 6 mies. poprzedzających radioterapię Weight loss in the six months preceding radiotherapy > 5% 7 (14) 28 (16) Bez utraty masy ciała lub < 5% 43 (86) 145 (84) No weight loss, or less than 5% Histologia/histology Rak płaskonabłonkowy/squamous 21 (42) 76 (44) Gruczolakorak/adenocarcinoma 4 (8) 23 (13) Rak wielkokomórkowy/large cell 1 (2) 2 (1) Rak niedrobnokomórkowy bez określenia typu 22 (44) 72 (42) Non small-cell lung cancer without further specification Brak weryfikacji 1 (2) 0 No pathologic confirmation *Stopień zaawansowania klinicznego *Clinical stage IIIA 21 (42) 96 (55) IIIB 29 (58) 77 (45) Chemioterapia neoadjuwantowa Neoadjuvant chemotherapy Tak/yes 31 (62) 118 (68) Nie/no 19 (38) 55 (32) # 50 chorych włączonych do porównania przeżyć całkowitych/50 patients included in the survival analysis *ocena stopnia zaawansowania wg 5. edycji klasyfikacji TNM, UICC (1997)/TNM stage according to the TNM classification UICC 5 th edition (1997) choroby ustalano przy użyciu PET-CT. Zanotowano znaczną, 45-procentową redukcję ryzyka zgonu z powodu NSCLC w grupie chorych leczonych z wykorzystaniem PET-CT, w porównaniu z grupą bez PET (p = 0,0075). Niemniej, w analizie wielowariantowej, po uwzględnieniu zastosowania chemioterapii i stopnia utraty masy ciała, które różniły się znamiennie między porównywanymi grupami chorych, redukcja ryzyka zgonu niezależnie od przyczyny wyniosła 29%, HR = 71 (95% CI 0,45 1,1; p = 0,06). W badaniu niemieckim [8] analizowano wpływ badania PET-CT na wyniki neoadjuwantowej radiochemioterapii (NARCT, neoadjuvant radiochemotherapy) u chorych na NSCLC w III stopniu zaawansowania, leczonych w ramach tego samego badania prospektywnego. Pierwszych 115 chorych miało wykonane badanie PET-CT przed kwalifikacją do NARCT, u 78 pozostałych chorych z przyczyn ekonomicznych przeprowadzono kwalifikację na podsatwie konwencjonalnej diagnostyki bez PET-CT. Trzydziestu jeden chorych w grupie z PET-CT (27%) zostało zdyskwalifikowanych od leczenia radykalnego w związku z wykryciem odległych przerzutów lub zaawansowania miejscowo-regionalnego niepozwalającego na zastosowanie radykalnego leczenia. Mediana przeżycia całkowitego wyniosła odpowiednio 22,3 i 11,3 miesięcy w grupie chorych leczonych radykalnie po wykonaniu PET-CT i bez PET-CT. W analizie jednowariantowej odsetek przeżyć całkowitych był znamiennie wyższy w grupie z PET-CT (p = 0,006). W analizie wielowariantowej jedynym 36
8 Joanna Socha i wsp., Radioterapia NSCLC oparta na PET-CT Tabela 3. Charakterystyka grupy 22 # chorych leczonych paliatywnie po wykonaniu PET-CT Table 3. The characteristics of 22 # patients treated palliatively after PET-CT staging Charakterystyka characteristics Liczba (procent) pacjentów Number (percent) of patients Wiek/age Mediana 64, zakres Median 64, range (73) > 70 6 (27) Płeć/gender Mężczyźni/male 16 (73) Kobiety/female 6 (27) Stan sprawności wg skali Karnofskiego Karnofsky performance status (73) 80 6 (27) Rycina 1. Krzywe przeżycia całkowitego dla grupy chorych leczonych radykalnie i leczonych paliatywnie Figure 1. Overall survival for radically and palliatively treated patients istotnym czynnikiem prognostycznym wpływającym na przeżycie całkowite było wykonanie badania PET-CT. Odsetek nawrotów miejscowo-regionalnych był w obydwu grupach porównywalny, natomiast w grupie z PET-CT odsetek przerzutów odległych był znacznie niższy czas przeżycia bez przerzutów odległych był w tej grupie znamiennie dłuższy (p = 0,02). Poprawa wyników leczenia uzyskana dzięki zastosowaniu badania PET-CT wynikała więc z odpowiedniej selekcji chorych, z wykluczeniem tych z cechą N3 lub M1, jako niekwalifikujących się do radykalnego leczenia. W przeciwieństwie do tych wyników, w niniejszym badaniu mediana przeżycia chorych w III stopniu zaawansowania, wynosząca 17 miesięcy, była identyczna jak w grupie historycznej chorych z tym samym zaawansowaniem choroby, leczonych w tym samym ośrodku w ramach badania prospektywnego, zgodnie z tym samym schematem radioterapii (również z lub bez chemioterapii), jednak bez wykorzystania PET-CT [11]. W tej grupie chorych wykonanie badania PET-CT nie wiązało się zatem ze zmniejszeniem odsetka wczesnych zgonów. Chorzy w prezentowanym badaniu nie mieli wykonywanego systematycznie badania obrazowego mózgu przed rozpoczęciem radioterapii. Standardowe badanie PET-CT z wykorzystaniem fluorodeoxyglukozy Utrata masy ciała w ciągu 6 mies. poprzedzających radioterapię Weight loss in the six months preceding radiotherapy >10% 1 (4,5) 5 10% 2 (9) Bez utraty masy ciała lub < 5% 19 (86,5) No weight loss, or less than 5% Histologia/histology Rak płaskonabłonkowy/squamous 10 (46) Gruczolakorak/adenocarcinoma 1 (4,5) Rak wielkokomórkowy/large cell 1 (4,5) Rak niedrobnokomórkowy bez określenia typu 8 (36) Non small-cell lung cancer without further specification Carcinoid/carcinoid 1 (4,5) Brak weryfikacji 1 (4,5) No pathologic confirmation # spośród 24 chorych zakwalifikowanych po wykonaniu PET-CT do leczenia paliatywnego, dwóch stracono z obserwacji; 22 chorych włączono do analizy przeżyć całkowitych/among 24 patients qualified after PET-CT for palliative treatment two were lost from the follow-up; 22 patients were included in the survival analysis nie obrazuje zmian w mózgu. Odsetek izolowanych wznów w mózgu w niniejszym materiale w grupie wszystkich chorych w III stopniu zaawansowania wyniósł 9,6% (5 spośród 52 chorych), być może wykonywanie badania CT lub rezonansu magnetycznego mózgu przed radioterapią mogłoby się przyczynić do dalszej poprawy wyników radykalnego napromieniania. Ograniczeniem prezentowanego badania jest relatywnie mała grupa badana i historyczna grupa kontrolna. Mogło to mieć wpływ na brak znamienności statystycznej różnicy przeżycia pomiędzy porównywaną grupą chorych na NSCLC w III stopniu zaawansowania leczonych z i bez zastosowania badania PET-CT. Kwalifikacja chorych do radykalnej radioterapii na 37
9 Pneumonologia i Alergologia Polska 2013, tom 81, nr 1, strony podstawie PET-CT wiązała się jednak z wykazaną liczbowo poprawą przeżycia 3-letniego (33% v. 19% odpowiednio w grupie z i bez PET-CT). Zastosowanie badania PET-CT pozwala więc na wyselekcjonowanie chorych, którzy mogą odnieść największą korzyść z radykalnego leczenia i osiągnąć długoletnie przeżycie, co potwierdzają wyniki omówionego wyżej badania niemieckiego [8]. Z drugiej strony, zysk z badania PET-CT może jednak rzeczywiście mieć ograniczoną wartość u chorych w III stopniu zaawansowania, gdyż z chorobą bardziej zaawansowaną miejscowo i regionalnie wiąże się większe ryzyko występowania mikroprzerzutów. Potwierdzałyby to wyniki badania, w którym na podstawie oceny w mediastinoskopii stwierdzono, że > 30% chorych na NSCLC w III stopniu zaawansowania ma węzły chłonne zajęte przez przerzuty, które nie zostały wykryte w badaniu PET-CT [15]. Czułość badania PET-CT wykonywanego w krótkim czasie od zakończenia chemioterapii może być ograniczona [16], wyniki badań prospektywnych sugerują jednakże silną korelację między odpowiedzią metaboliczną na indukcyjną chemioterapię a wynikami leczenia i przyczynami niepowodzeń [17]. Zysk w postaci poprawy wyników leczenia NSCLC, związany ze stosowaniem badania PET-CT, nie został jednoznacznie potwierdzony i wymaga dalszych badań. Trzyletnie przeżycie całkowite w grupie chorych w I/II stopniu zaawansowania wyniosło w prezentowanym badaniu 61%. W retrospektywnej ocenie wyników leczenia 132 chorych we wczesnych stopniach zaawansowania, napromienianych w naszym ośrodku według różnych schematów radykalnego napromieniania, przed wprowadzeniem do diagnostyki badania PET-CT, stwierdzono 37% trzyletnich przeżyć całkowitych [18]. Retrospektywny charakter porównywanego badania oraz brak jednolitego schematu radioterapii ograniczają wnioskowanie, niemniej zestawienie tych wyników z osiągniętymi w naszym badaniu świadczy o możliwym zysku w postaci wydłużenia przeżycia w związku z zastosowaniem badania PET-CT w kwalifikacji do radioterapii również u chorych na NSCLC we wczesnych stopniach zaawansowania. Odsetek IWR w niniejszym materiale jest wyższy niż odnotowywany w innych badaniach, w których odstępowano od ENI po wykonaniu PET-CT [19, 20]; jest to nieoczekiwany wynik, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że stosowano IFRT wyłącznie u chorych z niskim zaawansowaniem węzłowym (nie większym niż N2 z zajęciem pojedynczej stacji węzłowej o średnicy < 3 cm). Nie można wykluczyć, że w prezentowanym materiale dłuższy okres obserwacji dla żyjących chorych oraz prospektywna ocena lokalizacji nawrotów doprowadziły do stwierdzenia większej niż w innych badaniach częstości IWR. Wnioski Przedstawione wyniki leczenia chorych na NSCLC napromienianych na podstawie PET-CT wskazują na stosunkowo dobrą skuteczność radioterapii prowadzonej z intencją radykalną. Pomimo dużego odsetka wczesnych zgonów w grupie chorych zdyskwalifikowanych od radykalnej radioterapii po wykonaniu PET-CT, mediana przeżycia chorych w III stopniu zaawansowania nie różni się od uzyskiwanej u chorych leczonych wcześniej w tym samym ośrodku, zgodnie z tym samym schematem napromieniania, jednak bez wykorzystania PET-CT. Może to sugerować, że zastosowanie PET- -CT do diagnostyki i planowania leczenia u chorych w III stopniu zaawansowania nie wiąże się z zyskiem w postaci wydłużenia przeżycia. Z drugiej strony, oczywiście, nie przekreśla to klinicznej użyteczności tego badania w tej grupie chorych, szczególnie uwzględniając wykazany w dotychczasowych badaniach szeroki zakres płynących z niego korzyści. Wykazana liczbowo poprawa przeżycia 3-letniego chorych napromienianych na podstawie PET-CT świadczy o możliwości wyselekcjonowania chorych mogących osiągnąć długoletnie przeżycie. Obserwowany przez autorów odsetek IWR wydaje się znaczący, jego praktycznego znaczenia nie należy lekceważyć, ponieważ opcje terapeutyczne w przypadku wystąpienia nawrotu u chorych na NSCLC są zwykle bardzo ograniczone. Konflikt interesów Autorzy nie zgłaszają konfliktu interesów. Piśmiennictwo 1. MacManus M.P., Hicks R.J., Ball D.L. i wsp. F-18 fluorodeoxyglucose positron emission tomography staging in radical radiotherapy candidates with nonsmall cell lung carcinoma: powerful correlation with survival and high impact on treatment. Cancer 2001; 92: Reed C.E., Harpole D.H., Posther K.E. i wsp. for the American College of Surgeons Oncology Group: Results of the American College of Surgeons Oncology Group Z0050 trial: the utility of positron emission tomography in staging potentially operable non-small cell lung cancer. J. Thorac. Cardiovasc. Surg. 2003; 126: Giraud P., Grahek D., Montravers F. i wsp. CT and 18F-deoxyglucose (FDG) image fusion for optimization of conformal radiotherapy of lung cancers. Int. J. Radiat. Oncol. Biol. Phys. 2001; 49: Bradley J., Thorstad W.L., Mutic S. i wsp. Impact of FDG-PET on radiation therapy volume delineation in non-small-cell lung cancer. Int. J. Radiat. Oncol. Biol. Phys. 2004; 59: Kołodziejczyk M., Kępka L., Dziuk M. i wsp. Impact of [18F] fluorodeoxyglucose PET-CT staging on treatment planning in radiotherapy incorporating elective nodal irradiation for non- 38
10 Joanna Socha i wsp., Radioterapia NSCLC oparta na PET-CT small-cell lung cancer: a prospective study. Int. J. Radiat. Oncol. Biol. Phys. 2011; 80: MacManus M.P., Hicks R.J., Matthews J.P. i wsp. High rate of detection of unsuspected distant metastases by PET in apparent stage III non-small-cell lung cancer: implications for radical radiation therapy. Int. J. Radiat. Oncol. Biol. Phys. 2001; 50: MacManus M.P., Wong K., Hicks R.J., Matthews J.P., Wirth A., Ball D.L. Early mortality after radical radiotherapy for nonsmall-cell lung cancer: comparison of PET-staged and conventionally staged cohorts treated at a large tertiary referral center. Int. J. Radiat. Oncol. Biol. Phys. 2002; 52: Eschmann S.M., Friedel G., Paulsen F. i wsp. Impact of staging with 18F-FDG-PET on outcome of patients with stage III nonsmall cell lung cancer: PET identifies potential survivors. Eur. J. Nucl. Med. Mol. Imaging. 2007; 34: Ung Y., Gu C.S., Cline K. i wsp. An Ontario Clinical Oncology Group (OCOG) randomized trial of FDG PET-CT in stage III non-small-cell lung cancer (NSCLC): impact of PET on survival. J. Clin. Oncol. 2011; 29 (15 supl.): abstract Fischer B., Lassen U., Mortensen J. i wsp. Preoperative staging of lung cancer with combined PET-CT. N. Engl. J. Med. 2009; 361: Kępka L., Tyc-Szczepaniak D., Bujko K. Dose-per-fraction escalation of accelerated hypofractionated three-dimensional conformal radiotherapy in locally advanced non-small cell lung cancer. J. Thorac. Oncol. 2009; 4: Chapet O., Kong F.M., Quint L.E. i wsp. CT-based definition of thoracic lymph node stations: an atlas from the University of Michigan. Int. J. Radiat. Oncol. Biol. Phys. 2005; 63: Kępka L., Bujko K., Garmol D. i wsp. Delineation variation of lymph node stations for treatment planning in lung cancer radiotherapy. Radiother. Oncol. 2007; 85: Van Baardwijk A., Wanders S., Boersma L i wsp. Mature results of an individualized radiation dose prescription study based on normal tissue constraints in stages I to III non-small-cell lung cancer. J. Clin. Oncol. 2010; 28: Videtic G.M., Rice T.W., Murthy S. i wsp. Utility of positron emission tomography compared with mediastinoscopy for delineating involved lymph nodes in stage III lung cancer: insights for radiotherapy planning from a surgical cohort. Int. J. Radiat. Oncol. Biol. Phys. 2008; 72: Ryu J.S., Choi N.C., Fischman A.J., Lynch T.J., Mathisen D.J. FDG-PET in staging and restaging non-small cell lung cancer after neoadjuvant chemoradiotherapy: correlation with histopathology. Lung Cancer 2002; 35: Mac Manus M.P., Hicks R.J., Matthews J.P., Wirth A., Rischin D., Ball D.L. Metabolic (FDG-PET) response after radical radiotherapy/chemoradiotherapy for non-small cell lung cancer correlates with patterns of failure. Lung Cancer 2005; 49: Kołodziejczyk M., Kępka L., Tyc-Szczepaniak D., Wierzchowski M. Wyniki konformalnej radioterapii chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca we wczesnym stopniu zaawansowania spełniających kryteria oraz niespełniających kryteriów kwalifikacji do napromieniania stereotaktycznego. Pneumonol. Alergol. Pol. 2011; 79: Bradley J., Bae K., Choi N. i wsp. A Phase II Comparative Study of Gross Tumor Volume Definition With or Without PET/CT Fusion in Dosimetric Planning for Non-small-cell Lung Cancer (NSCLC): Primary Analysis of Radiation Therapy Oncology Group (RTOG) Int. J. Radiat. Oncol. Biol. Phys. 2012; 82: De Ruysscher D., Wanders S., van Haren E. i wsp. Selective mediastinal node irradiation based on FDG-PET scan data in patients with non small-cell lung cancer: A prospective clinical study. Int. J. Radiat. Oncol. Biol. Phys. 2005; 62:
S T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoTyp histopatologiczny
Typ histopatologiczny Wiek Stopieo zróżnicowania nowotworu Typ I (hormonozależny) Adenocarcinoma Adenoacanthoma Naciekanie przestrzeni naczyniowych Wielkośd guza Typ II (hormononiezależny) Serous papillary
Bardziej szczegółowoRak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie
Rak piersi Doniesienia roku 2014 Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Miejscowe leczenie Skrócone napromienianie części piersi (accelerated partial breast irradiation;
Bardziej szczegółowoRadioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia
Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego może być stosowana łącznie z leczeniem operacyjnym chemioterapią. Na podstawie literatury anglojęzycznej
Bardziej szczegółowoLublin, 26 maja, 2015 roku
Lublin, 26 maja, 2015 roku Recenzja pracy doktorskiej lek. Iwony Kubickiej- Mendak pt. Ocena przyczyn niepowodzenia leczenia i ryzyka późnych powikłań brachyterapii LDR i HDR chorych na raka szyjki macicy
Bardziej szczegółowoWydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja
Bardziej szczegółowoRadioterapia stereotaktyczna. Rafal Dziadziuszko Gdański Uniwersytet Medyczny
Radioterapia stereotaktyczna przerzutów do OUN Rafal Dziadziuszko Gdański Uniwersytet Medyczny Urządzenia do RT stereotaktycznej - nóż gamma Urządzenia do RT stereotaktycznej - nóż gamma Urządzenia do
Bardziej szczegółowoCzy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii
Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną chemioterapię z udziałem cisplatyny? Jacek Jassem Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego ń Uniwersytetu t Medycznego Jaka jest siła
Bardziej szczegółowoOcena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne
Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Świerblewski M. 1, Kopacz A. 1, Jastrzębski T. 1 1 Katedra i
Bardziej szczegółowoLeczenie skojarzone w onkologii. Joanna Streb, Oddział Kliniczny Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego
Leczenie skojarzone w onkologii Joanna Streb, Oddział Kliniczny Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego Zastosowanie leczenia skojarzonego w onkologii Chemioradioterapia sekwencyjna lub jednoczasowa: Nowotwory
Bardziej szczegółowoCzy potrzebne jest powołanie w Polsce wyspecjalizowanych ośrodków leczenia chorych na raka jelita grubego ("colorectal units")?
Czy potrzebne jest powołanie w Polsce wyspecjalizowanych ośrodków leczenia chorych na raka jelita grubego ("colorectal units")? Lucjan Wyrwicz Centrum Onkologii Instytut im M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie
Bardziej szczegółowoRADIOTERAPIA NOWOTWORÓW UKŁADU MOCZOWO PŁCIOWEGO U MĘŻCZYZN DOSTĘPNOŚĆ W POLSCE
RADIOTERAPIA NOWOTWORÓW UKŁADU MOCZOWO PŁCIOWEGO U MĘŻCZYZN DOSTĘPNOŚĆ W POLSCE Marcin Hetnał Centrum Onkologii Instytut im. MSC; Kraków Ośrodek Radioterapii Amethyst RTCP w Krakowie Radioterapia Radioterapia
Bardziej szczegółowoArtykuł oryginalny Original article
Artykuł oryginalny Original article NOWOTWORY Journal of Oncology 2013, volume 63, number 3, 227 233 DOI: 10.5603/NJO.2013.0003 Polskie Towarzystwo Onkologiczne ISSN 0029 540X www.nowotwory.viamedica.pl
Bardziej szczegółowoDr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa
Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa ROZPOZNAWANIE: PET - CT W ONKOLOGII poszukiwanie ognisk choroby - wczesne wykrywanie różnicowanie zmian łagodnych
Bardziej szczegółowoArtykuł oryginalny Original article
Artykuł oryginalny Original article NOWOTWORY Journal of Oncology 2015, volume 65, number 1, 14 22 DOI: 10.5603/NJO.2015.0003 Polskie Towarzystwo Onkologiczne ISSN 0029 540X www.nowotwory.viamedica.pl
Bardziej szczegółowoArtykuł oryginalny Original article
Artykuł oryginalny Original article NOWOTWORY Journal of Oncology 2013, volume 63, number 5, 395 402 DOI: 10.5603/NJO.2013.0036 Polskie Towarzystwo Onkologiczne ISSN 0029 540X www.nowotwory.viamedica.pl
Bardziej szczegółowoPułapki z pozycji radioterapeuty GLEJAKI. dr n. med. Milena Szacht Centrum Radioterapii CSK MSWiA w Warszawie
Pułapki z pozycji radioterapeuty GLEJAKI dr n. med. Milena Szacht Centrum Radioterapii CSK MSWiA w Warszawie Pułapka 1 błędne przekonanie o dobrej skuteczności medycyny w leczeniu glejaków Jestem dobrym
Bardziej szczegółowoRecenzja pracy doktorskiej lek. Bogumiły Szyszki-Charewicz pt. Analiza skuteczności napromieniania przerzutów do mózgu u chorych na czerniaka
Lublin, 27 lutego, 2015 roku Recenzja pracy doktorskiej lek. Bogumiły Szyszki-Charewicz pt. Analiza skuteczności napromieniania przerzutów do mózgu u chorych na czerniaka Jedyną metodą radykalnego leczenia
Bardziej szczegółowoJak zastosowanie PET-TK do planowania leczenia zmienia zasady konturowania w NDRP i DRP? Lucyna Kępka
Jak zastosowanie PET-TK do planowania leczenia zmienia zasady konturowania w NDRP i DRP? Lucyna Kępka 16.11.2018 Plan prezentacji Planowanie w oparciu o PET-TK: rekomendacje - NDRP i DRP Rola PET-TK w
Bardziej szczegółowoRak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego. Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa
Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa RAK TRZUSTKI U 50% chorych w momencie rozpoznania stwierdza się
Bardziej szczegółowoOD ROZPOZNANIA DO NAPROMIENIANIA. Edyta Dąbrowska
OD ROZPOZNANIA DO NAPROMIENIANIA Edyta Dąbrowska METODY LECZENIA NOWOTWORÓW - chirurgia - chemioterapia - radioterapia CEL RADIOTERAPII dostarczenie wysokiej dawki promieniowania do objętości tarczowej
Bardziej szczegółowotyp 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe
Guz neuroendokrynny żołądka typ 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe Mariusz I.Furmanek CSK MSWiA i CMKP Warszawa Ocena wyjściowa, metody strukturalne WHO 2 (rak wysoko zróżnicowany); Endoskopia i/lub EUS;
Bardziej szczegółowoArtykuł oryginalny Original article
Artykuł oryginalny Original article NOWOTWORY Journal of Oncology 2014, volume 64, number 3, 237 246 DOI: 10.5603/NJO.2014.0038 Polskie Towarzystwo Onkologiczne ISSN 0029 540X www.nowotwory.viamedica.pl
Bardziej szczegółowoRak pęcherza moczowego - chemioterapia jako element leczenia skojarzonego
Rak pęcherza moczowego - chemioterapia jako element leczenia skojarzonego Elżbieta Senkus-Konefka Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny Kliknij ikonę, aby dodać obraz 888 cystektomii
Bardziej szczegółowoEfektywna kontrola chorych po leczeniu nowotworów jąder
Efektywna kontrola chorych po leczeniu nowotworów jąder Marzena Wełnicka-Jaśkiewicz Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego Efektywna kontrola ścisła obserwacja po leczeniu
Bardziej szczegółowoRola brachyterapii w leczeniu wznowy miejscowej raka stercza
Rola brachyterapii w leczeniu wznowy miejscowej raka stercza dr hab. med. Roman Makarewicz, prof. UMK Katedra i Klinika Onkologii i Brachyterapii Collegium Medicum UMK Centrum Onkologii w Bydgoszczy JASTRZĘBIA
Bardziej szczegółowoRAK PŁUCA NAJCZĘSTSZY NOWOTWÓR ZWIĄZANY Z NAŁOGIEM PALENIA TYTONIU DR N. MED. M. MATECKA NOWAK 21 KWIETNIA 2007
RAK PŁUCA NAJCZĘSTSZY NOWOTWÓR ZWIĄZANY Z NAŁOGIEM PALENIA TYTONIU DR N. MED. M. MATECKA NOWAK 21 KWIETNIA 2007 PIERWOTNY RAK PŁUCA I MIEJSCE W ZACHOROWALNOŚCI I UMIERALNOŚCI NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE WŚRÓD
Bardziej szczegółowoZastosowanie Rapid Arc w Radioterapii Raka Płuca. Marzena Janiszewska
Zastosowanie Rapid Arc w Radioterapii Raka Płuca Marzena Janiszewska Rola radioterapii w leczeniu raka płuca Tylko ok. 25% chorych może być poddanych leczeniu chirurgicznemu Wg badań epidemiologicznych
Bardziej szczegółowoOcena wyników pooperacyjnej radioterapii u chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca. Badanie retrospektywne
PRACA ORYGINALNA Elżbieta Chmielewska 1, Zbigniew Jodkiewicz 1, Marek Karwański 2 1 Zakład Radioterapii Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Kierownik: prof. dr hab. n. med.
Bardziej szczegółowoDokąd zmierza radioterapia w raku odbytnicy? Krzysztof Bujko Centrum Onkologii w Warszawie
Dokąd zmierza radioterapia w raku odbytnicy? Krzysztof Bujko Centrum Onkologii w Warszawie Dokąd zmierza radioterapia w raku odbytnicy? W kierunku obserwacji bez chirurgii u chorych z kliniczną całkowitą
Bardziej szczegółowoCzy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym?
Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym? Piotr Potemski Klinika Chemioterapii Nowotworów Katedry Onkologii Uniwersytet
Bardziej szczegółowoJak promieniowaniem jonizującym pokonać raka płuca? Anna Wrona Gdański Uniwersytet Medyczny
Jak promieniowaniem jonizującym pokonać raka płuca? Anna Wrona Gdański Uniwersytet Medyczny Plan prezentacji Radioterapia jako metoda leczenia onkologicznego Podstawowa rola radioterapii w leczeniu miejscowo
Bardziej szczegółowoDCIS ROLA RADIOTERAPII U CHORYCH NA RAKA PRZEDINWAZYJNEGO PIERSI. Anna Niwińska
DCIS ROLA RADIOTERAPII U CHORYCH NA RAKA PRZEDINWAZYJNEGO PIERSI Anna Niwińska 1. UPOWSZECHNIENIE SKRYNINGU MAMMOGRAFICZNEGO SPOWODOWAŁO, ŻE OBECNIE W USA I EUROPIE DCIS STANOWI DO 20% RAKÓW PIERSI WYKRYTYCH
Bardziej szczegółowoRaki HPV (+) ustnej części gardła. Kiedy i jak deeskalować intensywność leczenia? Dr hab. n. med. Tomasz Rutkowski Lek. Dorota Księżniak-Baran
Raki HPV (+) ustnej części gardła. Kiedy i jak deeskalować intensywność leczenia? Dr hab. n. med. Tomasz Rutkowski Lek. Dorota Księżniak-Baran Epidemiologia Chaturvedi et al. 2011 Epidemiologia Odsetek
Bardziej szczegółowoPooperacyjna radioterapia u chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca: wyniki badań klinicznych a praktyka kliniczna
PRACA POGLĄDOWA ORYGINALNA Lucyna Kępka, Krzysztof Bujko Zakład Teleradioterapii Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Kierownik: dr hab. med. Krzysztof Bujko Pooperacyjna
Bardziej szczegółowoLeczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008
Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008 W latach 2004-2008 w Dolnośląskim Rejestrze Nowotworów zarejestrowaliśmy 6.125 zachorowań na inwazyjne
Bardziej szczegółowoPiotr Potemski. Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi
Piotr Potemski Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi VI Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy, Warszawa, 10-12.08.2016 1 Obserwowane są samoistne regresje zmian przerzutowych
Bardziej szczegółowoIncidental irradiation obszary dawek pominiętych w radioterapii konformalnej: zysk terapeutyczny i/lub ryzyko późnych powikłań
NOWOTWORY Journal of Oncology 2008 volume 58 Number 6 505 512 Incidental irradiation obszary dawek pominiętych w radioterapii konformalnej: zysk terapeutyczny i/lub ryzyko późnych powikłań Bogusław Maciejewski
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoPiotr Potemski. Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi
Piotr Potemski Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi VI Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy, Warszawa, 10-12.08.2016 1 Konferencje naukowe a praktyka kliniczna Podstawowe
Bardziej szczegółowoBariery w dostępie do terapii refundowanych w Polsce na przykładzie raka płuca
Bariery w dostępie do terapii refundowanych w Polsce na przykładzie raka płuca Prof. dr hab. Joanna Chorostowska-Wynimko Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej Mężczyźni 2013 Zachorowania Zgony Umieralność
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Leczenie glejaków mózgu Załącznik nr 6 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r.
Załącznik nr 6 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r. Nazwa programu: LECZENIE GLEJAKÓW MÓZGU ICD-10 C71 nowotwór złośliwy mózgu Dziedzina medycyny: Onkologia kliniczna,
Bardziej szczegółowoMożliwości pozytonowej emisyjnej tomografii ( PET ) w prowadzeniu pacjenta ze szpiczakiem mnogim.
Możliwości pozytonowej emisyjnej tomografii ( PET ) w prowadzeniu pacjenta ze szpiczakiem mnogim. Bogdan Małkowski Zakład Medycyny Nuklearnej Centrum Onkologii Bydgoszcz Zastosowanie fluorodeoksyglukozy
Bardziej szczegółowoMilena Kołodziejczyk, Lucyna Kępka, Dobromira Tyc-Szczepaniak, Marek Wierzchowski
PRACA ORYGINALNA Milena Kołodziejczyk, Lucyna Kępka, Dobromira Tyc-Szczepaniak, Marek Wierzchowski Zakład Teleradioterapii, Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Kierownik:
Bardziej szczegółowoPersonalizacja leczenia rozsianego raka nerki.
RAFAŁ STEC Personalizacja leczenia rozsianego raka nerki. Warszawa, 13 października 2018 roku Opis przypadku nr 1. Rozpoznanie Data rozpoznania: 07.11.2007 r. Pacjent: 65 lat, K Dane na temat guza: - Stopień
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowoWSKAZANIA DO NAPROMIENIANIA REGIONALNYCH WĘZŁÓW CHŁONNYCH W 4 SYTUACJACH KLINICZNYCH. Anna Niwińska
WSKAZANIA DO NAPROMIENIANIA REGIONALNYCH WĘZŁÓW CHŁONNYCH W 4 SYTUACJACH KLINICZNYCH Anna Niwińska 4 RÓŻNE SYTUACJE KLINICZNE RAK PIERSI PIERWOTNIE OPERACYJNY kt1n0-t2n1 I-IIB stopień Klasyczna operacja
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoRAK SZYJKI MACICY INTERNATIONAL JOURNAL OF GYNECOLOGIC CANCER - 2013
INTERNATIONAL JOURNAL OF GYNECOLOGIC CANCER - 2013 RAK SZYJKI MACICY Andrzej Bieńkiewicz Uniwersytet Medyczny w Łodzi Oddział Kliniczny Ginekologii Onkologicznej WSS im. M. Kopernika HOT TOPICS, 2014 Significance
Bardziej szczegółowoZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Bardziej szczegółowoPojedynczy guzek płuca
Pojedynczy guzek płuca Postępowanie z pojedynczymi guzkami płuca: punkt widzenia torakochirurga Operować, czy nie operować? 1. Jeśli nie operować, to co dalej? - w ogóle nie obserwować? - obserwować? (co
Bardziej szczegółowoKomunikat prasowy. Dodatkowe informacje
Dane na temat czasu przeżycia całkowitego uzyskane w badaniu LUX-Lung 7 bezpośrednio porównującym leki afatynib i gefitynib, przedstawione na ESMO 2016 W badaniu LUX-Lung 7 zaobserwowano mniejsze ryzyko
Bardziej szczegółowoRak płuca - co możemy zaoferować naszym pacjentom?
Dostępne online www.journals.wco.pl/los Zeszyty Naukowe WCO, Letters in Oncology Science 2018;15(2):66-70 Praca poglądowa/review paper Letters in Oncology Science ISSN 2543-6724 ZESZYTY NAUKOWE WIELKOPOLSKIEGO
Bardziej szczegółowoZałożenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe
Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe zaopatrywanie rozległych ubytków poresekcyjnych praktycznie
Bardziej szczegółowoApokrynowy rak piersi w materiale Centrum Onkologii w Krakowie. Cechy kliniczne i wyniki leczenia chorych w latach
Apokrynowy rak piersi w materiale Centrum Onkologii w Krakowie. Cechy kliniczne i wyniki leczenia chorych w latach 952-2002 Apocrine breast cancer in the material from Cancer Centre in Krakow. Clinical
Bardziej szczegółowoBrak nawrotu choroby u pacjentów z rakiem prostaty leczonych terapią protonową w czeskim Centrum Terapii Protonowej w Pradze, Republice Czeskiej
Brak nawrotu choroby u pacjentów z rakiem prostaty leczonych terapią protonową w czeskim Centrum Terapii Protonowej w Pradze, Republice Czeskiej PhD. MD. Jiří Kubeš Dyrektor Medyczny Centrum Terapii Protonowej
Bardziej szczegółowoJoanna Terlikiewicz. Streszczenie. Abstract. Received: Accepted: Published:
Curr Gynecol Oncol 2017, 15 (1), p. 54 67 Joanna Terlikiewicz Received: 31.01.2017 Accepted: 19.05.2017 Published: 31.05.2017 Analiza niepowodzeń leczenia chorych na raka płaskonabłonkowego szyjki macicy
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe skóry. Katedra Onkologii AM w Poznaniu
Nowotwory złośliwe skóry Katedra Onkologii AM w Poznaniu Nowotwory złośliwe skóry Raki: rak podstawnokomórkowy rak kolczystokomórkowy rak płakonabłonkowy Czerniak Nowotwory złośliwe skóryrak podstawnokomórkowy
Bardziej szczegółowoProgram dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008.
załącznik nr 7 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Program dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008. 1. Nazwa programu:
Bardziej szczegółowoBADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE
BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE Marian Reinfuss CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE OCENA WARTOŚCI CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE PROWADZENIA BADAŃ KONTROLNYCH 1. długość przeŝycia
Bardziej szczegółowoDr hab. n. med. Janusz Skowronek
Dr hab. n. med. Janusz Skowronek Zakład Brachyterapii Wielkopolskie Centrum Onkologii 19 maja 2007 r. 1 RT raka płuca 19.05.2007 2 1. LECZENIE RADYKALNE A. chorzy nie wyrażający zgody na zabieg, B. chorzy
Bardziej szczegółowoNowy wytyczne American College of Chest Physicians leczenia niedrobnokomórkowego raka płuca w stopniu zaawansowania IIIA(N2) europejski punkt widzenia
Nowy wytyczne American College of Chest Physicians leczenia niedrobnokomórkowego raka płuca w stopniu zaawansowania IIIA(N2) europejski punkt widzenia Kurt G. Tournoy, Jan P. van Meerbeeck Ghent University
Bardziej szczegółowoRadioterapia w raku żołądka kiedy i jak; ewolucja rekomendacji w kontekście europejskich, amerykańskich i azjatyckich badań klinicznych
Radioterapia w raku żołądka kiedy i jak; ewolucja rekomendacji w kontekście europejskich, amerykańskich i azjatyckich badań klinicznych Jerzy Wydmański Zakład Radioterapii Centrum Onkologii-Instytut im.
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza
Bardziej szczegółowoZnaczenie kliniczne interwału czasowego pomiędzy przedoperacyjną radioterapią 25 Gy a zabiegiem operacyjnym w leczeniu raka odbytnicy
NOWOTWORY Journal of Oncology 2007 volume 57 Number 6 659 664 Znaczenie kliniczne interwału czasowego pomiędzy przedoperacyjną radioterapią 25 Gy a zabiegiem operacyjnym w leczeniu raka odbytnicy Piotr
Bardziej szczegółowoLimfadenektomia w leczeniu raka jajnika pro? czy KONTRA! Jan Kornafel
Limfadenektomia w leczeniu raka jajnika pro? czy KONTRA! Jan Kornafel PO CO?? PO CO?? Znaczenie diagnostyczne Cel terapeutyczny Wartość rokownicza Nieoperacyjne metody oceny węzłów chłonnych Ultrasonografia
Bardziej szczegółowoPrzykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Bardziej szczegółowoGynecologic Oncology Dr hab. med. Paweł Blecharz Klinika Ginekologii Onkologicznej, Centrum Onkologii, Instytut, Oddział Kraków
Gynecologic Oncology 2013 Dr hab. med. Paweł Blecharz Klinika Ginekologii Onkologicznej, Centrum Onkologii, Instytut, Oddział Kraków IMRT w raku szyjki macicy IMRT intensity-modulated radiation therapy
Bardziej szczegółowoNowotwór złośliwy oskrzela i płuca
www.oncoindex.org SUBSTANCJE CZYNNE W LECZENIU: Nowotwór złośliwy oskrzela i płuca Bevacizumab Bewacyzumab w skojarzeniu z chemioterapią opartą na pochodnych platyny jest wskazany w leczeniu pierwszego
Bardziej szczegółowoIngrid Wenzel. Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. med. Dorota Dworakowska
Ingrid Wenzel KLINICZNE ZNACZENIE EKSPRESJI RECEPTORA ESTROGENOWEGO, PROGESTERONOWEGO I ANDROGENOWEGO U CHORYCH PODDANYCH LECZNICZEMU ZABIEGOWI OPERACYJNEMU Z POWODU NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUC (NDKRP)
Bardziej szczegółowoJarosław B. Ćwikła. Wydział Nauk Medycznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Nowe algorytmy oceny odpowiedzi na leczenie w badaniach strukturalnych, dużo dalej niż klasyczne kryteria RECIST Jarosław B. Ćwikła Wydział Nauk Medycznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Radiologiczna
Bardziej szczegółowoMożliwości radioterapii kiedy potrzebna
Możliwości radioterapii kiedy potrzebna trendy-geek.blogspot.com Jacek Fijuth Katedra Onkologii U.M. Regionalny Ośrodek Onkologiczny Łódź liczba mieszkańców powyżej 65 r.ż. 21% vs 14% w przedziale wiekowym
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoRak Płuca Epidemiologia i Czynniki Ryzyka
Rak Płuca 2014 Epidemiologia i Czynniki Ryzyka Dariusz M. Kowalski Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii Instytut w Warszawie Warszawa, 16. 09. 2014 EPIDEMIOLOGIA Epidemiologia
Bardziej szczegółowoZasady konturowania w radioterapii raka płuca
Zasady konturowania w radioterapii raka płuca Lucyna Kępka 06.10.2017 90C.PL/3R Standardy planowania Aktualnym standardem w RT raka płuca jest 3D-CRT (trójwymiarowa konformalna RT) oraz IMRT w oparciu
Bardziej szczegółowoWarsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją
Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Ocena wiarygodności badania z randomizacją Każda grupa Wspólnie omawia odpowiedź na zadane pytanie Wybiera przedstawiciela, który w imieniu grupy przedstawia
Bardziej szczegółowoSESJA 7. Nowotwory regionu głowy i szyi. Dr hab. n. med. Tomasz Rutkowski
SESJA 7 Nowotwory regionu głowy i szyi Dr hab. n. med. Tomasz Rutkowski .Squamous cell carcinoma of the head and neck has been a paragon tumour for studying the effect of clinical radiobiological modification,
Bardziej szczegółowoRak trzonu macicy. Radioterapia samodzielna lub w skojarzeniu z leczeniem systemowym. Czy są jasne wytyczne?
Rak trzonu macicy. Radioterapia samodzielna lub w skojarzeniu z leczeniem systemowym. Czy są jasne wytyczne? dr n. med. Katarzyna Raczek-Zwierzycka III Klinika Radioterapii i Chemioterapii Centrum Onkologii-Instytut
Bardziej szczegółowoDylematy radykalnego leczenia onkologicznego chorych na raka płuca w okresie starości
PRACA POGLĄDOWA ORYGINALNA Lucyna Kępka Zakład Teleradioterapii Centrum Onkologii Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Kierownik: prof. dr hab. med. K. Bujko Dylematy radykalnego leczenia
Bardziej szczegółowoOdrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet
Odrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet Barbara Radecka Opolskie Centrum Onkologii Amadeo Modigliani (1884-1920) 1 Młode chore Kto to taki??? Daniel Gerhartz (1965-) 2 3 Grupy wiekowe
Bardziej szczegółowoPodstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień
Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania
Bardziej szczegółowoMożliwości terapeutyczne u chorych na drobnokomórkowego raka płuca z przerzutami do mózgu
NOWOTWORY Journal of Oncology 2008 volume 58 Number 5 48 422 Możliwości terapeutyczne u chorych na drobnokomórkowego raka płuca z przerzutami do mózgu Beata Sas-Korczyńska, Elżbieta Łuczyńska 2, Stanisław
Bardziej szczegółowoChoroba Oligometastatyczna w Raku Gruczołu Krokowego Miejsce Radioterapii i SBRT
Choroba Oligometastatyczna w Raku Gruczołu Krokowego Miejsce Radioterapii i SBRT Piotr Milecki Wielkopolskie Centrum Onkologii, Poznań Katedra Elektroradiologii, UMP, Poznań Oligometastatic Disease
Bardziej szczegółowoLECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA (ICD-10 C 34)
Załącznik B.6. LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA (ICD-10 C 34) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH
Bardziej szczegółowoVII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ. LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń
VII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń 1. Scyntygrafia i radioizotopowe badanie czynnościowe tarczycy 1) gamma kamera planarna lub scyntygraf;
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa Barbara Czerska... 11 Autorzy... 17 Wykaz skrótów... 19
Przedmowa Barbara Czerska.................................. 11 Autorzy.................................................... 17 Wykaz skrótów.............................................. 19 Rozdział I.
Bardziej szczegółowoLeczenie promieniami chorych na raka trzustki doświadczenia własne
Artykuł oryginalny Original article NOWOTWORY Journal of Oncology 2012, volume 62, number 1, 10 17 Polskie Towarzystwo Onkologiczne ISSN 0029-540X www.nowotwory.edu.pl Leczenie promieniami chorych na raka
Bardziej szczegółowoWSTĘP. Skaner PET-CT GE Discovery IQ uruchomiony we Wrocławiu w 2015 roku.
WSTĘP Technika PET, obok MRI, jest jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się metod obrazowych w medycynie. Przełomowymi wydarzeniami w rozwoju PET było wprowadzenie wielorzędowych gamma kamer,
Bardziej szczegółowoNowotwory kobiece narządu płciowego: diagnostyka i terapia
Nowotwory kobiece narządu płciowego: diagnostyka i terapia Zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe narzadu płciowego u kobiet w Polsce w latach 1987, 1996, 3 i szacunkowe na 1 r. 1987 1996 3 1 Zachorowania
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 139/2014 z dnia 2 czerwca 2014 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie objęcia refundacją produktu leczniczego Giotrif,
Bardziej szczegółowoLosy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik
Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Terapii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Jaki sens ma to co robimy? Warto wiedzieć co się dzieje z naszymi
Bardziej szczegółowoBrachyterapia w leczeniu raka dna jamy ustnej
Mieczysława Jurczyk 1, Karolina Jurczyk 2, Janusz Skowronek 3 Brachyterapia w leczeniu raka dna jamy ustnej Brachytherapy in the treatment of the floor of the mouth cancer 1 Katedra Zdrowia Matki i Dziecka,
Bardziej szczegółowoIX Zjazd Polskiego Towarzystwa Radioterapii Onkologicznej
IX Zjazd Polskiego Towarzystwa Radioterapii Onkologicznej PIĄTEK, 18 PAŹDZIERNIKA 2019 ROKU 10.00 Rozpoczęcie zjazdu 10.00 11.10 Brachyterapia Przewodniczący: dr n. med. Wojciech Burchardt, dr n. med.
Bardziej szczegółowoLeki biologiczne i czujność farmakologiczna - punkt widzenia klinicysty. Katarzyna Pogoda
Leki biologiczne i czujność farmakologiczna - punkt widzenia klinicysty Katarzyna Pogoda Leki biologiczne Immunogenność Leki biologiczne mają potencjał immunogenny mogą być rozpoznane jako obce przez
Bardziej szczegółowoRola i zakres limfadenektomii w raku pęcherza moczowego
Tomasz Borkowski Department of Urology Medical University of Warsaw Rola i zakres limfadenektomii w raku pęcherza moczowego VII Pomorskie spotkanie Uroonkologiczne Rak pęcherza moczowego Henry Gray (1825
Bardziej szczegółowodr n. med. Aleksandra Napieralska 2018 ASTRO Annual Meeting Nowotwory głowy i szyi
dr n. med. Aleksandra Napieralska 2018 ASTRO Annual Meeting Nowotwory głowy i szyi Tematy: Eliminating Post-operative Radiation to the Pathologically Node Negative Neck: Long-Term Results of a Prospective
Bardziej szczegółowoLECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA (ICD-10 C-34)
Załącznik B.6. LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA (ICD-10 C-34) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH
Bardziej szczegółowoOśrodki medyczne wykonujące procedury diagnostyczno-terapeutyczne powinny mieć następujące możliwości:
REKOMENDACJE KONSULTANTA KRAJOWEGO W DZIEDZINIE CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ ORAZ POLSKIEGO TOWARZYSTWA CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ W ZAKRESIE DIAGNOSTYKI I LECZENIA CHORYCH NA RAKA JELITA GRUBEGO REKOMENDACJE
Bardziej szczegółowoPlanowanie radioterapii z wykorzystaniem pozytonowej tomografii emisyjnej u chorych na niedrobnokomórkowego raka p uca
NOWOTWORY Journal of Oncology 2006 volume 56 Number 3 309 314 Planowanie radioterapii z wykorzystaniem pozytonowej tomografii emisyjnej u chorych na niedrobnokomórkowego raka p uca Aleksandra Lewandowska
Bardziej szczegółowo