GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH

Transkrypt

1 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH Prognozy światowej produkcji mleka w 2016 roku (tys. ton). W trzecim kwartale 2016 r. globalna podaż i popyt mleka zaczęły powolny proces powracania do stanu równowagi. Produkcja mleka ogółem u pięciu największych dostawców mleka (Unia Europejska, USA, Argentyna, Australia, Nowa Zelandia) obniżyła się o 1,2% poniżej poziomu z 2015 r. (w drugim kwartale spadek wyniósł 0,2%) Niższe ceny wypłacane rolnikom za mleko oraz niesprzyjające warunki atmosferyczne miały wpływ na ograniczenie światowej produkcji mleka. Spośród pięciu głównych dostawców mlecznych na świecie tylko USA zwiększyło produkcję mleka, o 1,7%, pozostali w tym czasie ograniczyli ją łącznie o 2,7% w porównaniu z rokiem poprzednim. Światowe ceny mleka w proszku i masła ($/t). Według prognoz Departamentu Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA) światowa produkcja mleka w całym 2016 r. ma wzrosnąć o 1,6% do 592 mln ton. Wzrost produkcji ma dotyczyć Europy, Azji i Ameryki Pn., a spowolnienie produkcji ma nastąpić w Oceanii, Ameryce Pd i Afryce. W analizowanym okresie można było również zaobserwować znaczną poprawę cen artykułów mleczarskich. W III kwartale br. ceny na rynku światowym były wyższe niż w poprzednim kwartale. Tendencja ta była szczególnie widoczna we wrześniu br., szacuje się, że będzie kontynuowana w kolejnych miesiącach. Przyczynił się do tego rosnący globalny popyt na masło i ser. Kolejnym z czynników przyczyniającym się do poprawy cen jest silny wzrost importu do Chin, Stanów Zjednoczonych, Filipin, Meksyku i Rosji. Inaczej sytuacja przedstawia się na Bliskim Wschodzie i w Afryce, gdzie import słabnie. Rosja i Wenezuela, wcześniej dwa z największych importerów na świecie, tracą swoją pozycję i najprawdopodobniej nie odzyskają jej przed 2018 rokiem. Indeksy cen żywności FAO [Wpisz tekst]

2 1 SPIS TREŚCI I. GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH - CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA 2 II. SYTUACJA NA WYBRANYCH RYNKACH 5 UNIA EUROPEJSKA NOWA ZELANDIA AUSTRALIA USA ROSJA MEKSYK ARGENTYNA BRAZYLIA CHINY 1

3 2 I. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA W trzecim kwartale 2016 r. globalna podaż i popyt mleka zaczęły powolny proces powracania do stanu równowagi. Produkcja mleka ogółem u pięciu największych dostawców mleka (Unia Europejska, USA, Argentyna, Australia, Nowa Zelandia) obniżyła się o 1,2% poniżej poziomu z 2015 r. (w drugim kwartale spadek wyniósł 0,2%) Niższe ceny wypłacane rolnikom za mleko oraz niesprzyjające warunki atmosferyczne miały wpływ na ograniczenie światowej produkcji mleka. Spośród pięciu głównych dostawców mlecznych na świecie tylko USA zwiększyło produkcję mleka, o 1,7%, pozostali w tym czasie ograniczyli ją łącznie o 2,7% w porównaniu z rokiem poprzednim. Światowa produkcja mleka w okresie od stycznia do września 2016 r. wśród pięciu największych producentów wyniosła 215,5 mln t i była o 0,9% większa niż rok wcześniej. Wzrost produkcji mleka utrzymał się jedynie dzięki nadprodukcji surowca w Unii Europejskiej w okresie pierwszego kwartału bieżącego roku. MAPA 1 Różnice w produkcji mleka u wybranych producentów na świecie w % Źródło: Urzędy Statystyczne Według prognoz Departamentu Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA), światowa produkcja mleka w całym 2016 r. ma wzrosnąć o 1,6%, do 592 mln ton. Wzrost produkcji ma dotyczyć Europy, Azji i Ameryki Pn., a spowolnienie produkcji ma nastąpić w Oceanii, Ameryce Pd i Afryce. Wrzesień br. był czwartym miesiącem z rzędu, kiedy to średnia globalna cena mleka rosła. Zgodnie z analizami International Farm Comparison Network (IFCN), globalne ceny mleka w lipcu br. po raz pierwszy by ły wyższe niż rok wcześniej, a we wrześniu cena mleka zbliżyła się do cen z 2014 roku i wyniosła 33,3 $/100 kg, czyli o 22,4% więcej niż we wrześniu 2015 r. W analizowanym okresie można było również zaobserwować znaczną poprawę cen artykułów mleczarskich. W III kwartale br. ceny na rynku światowym były wyższe niż w poprzednim kwartale. Tendencja ta była szczególnie widoczna we wrześniu br. Szacuje się, że będzie kontynuowana w kolejnych miesiącach. Przyczynił się do tego rosnący globalny popyt na masło i ser. 2

4 3 Kolejnym z czynników przyczyniającym się do poprawy cen jest silny zauważalny wzrost importu do Chin, Stanów Zjednoczonych, Filipin, Meksyku i Rosji. Na imporcie w przypadku ostatniego kraju nie skorzystała jednak Unia Europejska, podobnie jak inne obłożone embargiem kraje. Inaczej sytuacja przedstawia się na Bliskim Wschodzie i w Afryce, gdzie import słabnie. Rosja i Wenezuela, wcześniej dwa z największych importerów na świecie, tracą swoją pozycję i najprawdopodobniej nie odzyskają jej przed 2018 rokiem. Indeks cen żywności FAO wyniósł 170,09 punktu we wrześniu 2016 roku i był o 10,04% wyższy niż w tym samym miesiącu w 2015 r. i o 2,93% większy niż w sierpniu Indeks już drugi miesiąc z rzędu zwyżkuje po spadku, który miał miejsce w lipcu. W pierwszych trzech kwartałach średnia wynosiła 158,07 punkty i była o 5,23% wyższa niż w miesiącu poprzednim. We wrześniu 2016 roku indeks cen przetworów mlecznych FAO wynosił 176 punków i był o 13,84% wyższy niż w sierpniu br. Jest to już piąta z rzędu zwyżka po półrocznej serii spadków. Ten stan wynika z szybko rosnących cen artykułów mleczarskich, w szczególności cen masła. W minionych trzech kwartałach 2016 roku wartość indeksu cen przetworów mlecznych wynosiła 23,7% więcej niż w tym samym okresie rok wcześniej. Indeks w ostatnim czasie został rozszerzony przez dodanie notowań cen masła, OMP i PMP z kolejnych lokalizacji. WYKRES 1 Indeksy cen żywności FAO Źródło: FAO Światowe ceny OMP w III kwartale 2016 r. w UE, Oceanii i USA były zbliżone i kształtowały się w przedziale $/t. Było to o 8-9% więcej niż rok wcześniej w przypadku USA i UE i 15% więcej w przypadku Oceanii. Oczekuje się dalszych wzrostów cen do końca 2016 roku, będzie to jednak uzależnione od stanu nagromadzonych zapasów zarówno publicznych jak i prywatnych. Ceny pełnego mleka w proszku w III kwartale br. również były większe niż rok wcześniej. Najniższe ceny PMP odnotowano w Oceanii, średnio 2440 $/t, a najdroższe w USA 2930 $/t. Było to 11 i 22% drożej niż rok wcześniej. Ceny w UE wyniosły średnio 2580 $/t i były o 14% większe niż w III kwartale 2015 r. Szacuje się, że ceny PMP do końca 2016 r. będą rosły, szczególnie w UE i Oceanii. Ceny masła w III kwartale 2016 r. rosły w UE i Oceanii natomiast w USA odnotowały spadki, pozostając powyżej poziomów z III kwartału 2015 r. Wrześniowa cena masła w UE i USA była zbliżona i wyniosła odpowiednio 4463 i 4580 $/t. Ceny masła w Oceanii w tym czasie były o 22% niższe od cen w USA i wyniosły 3750 $/t. Oczekuje się dalszego pogłębienia spadków cen masła w USA przy jednoczesnym wzroście cen w UE i Oceanii do końca bieżącego roku. 3

5 4 WYKRES 2 Światowe ceny mleka w proszku i masła Źródło: USDA 4

6 5 II. SYTUACJA NA WYBRANYCH RYNKACH UNIA EUROPEJSKA Ograniczenie produkcji mleka, mocny eksport, rosnące ceny, duże zapasy OMP Według wstępnych danych w III kwartale br. wyprodukowano 37,7 mln ton mleka, to jest 7,8% mniej niż w II kwartale br. Było to również 1,5% mniej w stosunku do roku ubiegłego. Szacujemy, że w pierwszych 9 miesiącach 2016 r. w UE wyprodukowano 117 mln ton mleka, czyli 1,8% więcej niż w analogicznym okresie 2015 r. WYKRES 3 Produkcja mleka w UE w latach (tys. ton) Źródło: Komisja Europejska Państwa członkowskie, które najbardziej przyczyniły się do wzrostu produkcji mleka w 2016 r. to: Holandia, Irlandia, Włochy, Niemcy, Polska i Dania. Kilka z tych państw członkowskich może napotkać silny spadek produkcji mleka w ostatnich miesiącach tego roku (Polska, Niemcy), ale nie zrównoważy to dużego wzrostu produkcji w pierwszej połowie roku W Holandii istnieje wciąż silna niepewność co do wdrażania przepisów dotyczących redukcji emisji fosforanów, dlatego też wielu holenderskich rolników nadal utrzymuje swoje stada. Irlandia korzysta ze sprzyjających warunków do wypasu bydła co pozytywnie wpływa na produkcję mleka. We Włoszech cena mleka wypłacana rolnikom obniżyła się, pozostała jednak na jednym z najwyższych poziomów w Europie, głównie dzięki zwiększonej produkcji serów. W Danii redukcja produkcji mleka rozpoczęła się dopiero niedawno. Natomiast produkcja mleka w Wielkiej Brytanii już w marcu spadła poniżej poziomu z 2015 r. We Francji, produkcja mleka powinna dalej utrzymywać się poniżej ubiegłorocznych poziomów, tak jak miało to miejsce w poprzednich miesiącach. Z ostatnich danych Komisji Europejskiej wynika, że w okresie ośmiu pierwszych miesięcy br. wzrost produkcji mleka był szczególnie silny na Cyprze, w Holandii, Czechach, Irlandii, Rumunii i Bułgarii. Największy spadek w dostawach mleka odnotowano w Portugalii, Słowacji i Chorwacji. 5

7 6 MAPA 2 Różnice w produkcji mleka u poszczególnych producentów mleka w UE Źródło: Komisja Europejs Według dostępnych statystyk ubój krów wyraźnie wzrasta. W okresie od stycznia do lipca 2016 r. ubój krów (w tym mlecznych) wśród członków UE-15 wzrósł o 6%, a w przypadku nowych członków UE-N13 aż o 16%. Ten zwiększony ubój bydła nie przełożył się na spadek dostaw mleka w Holandii i Danii, ponieważ stare krowy zostały częściowo zastąpione przez bardziej produktywne jałówki. Jednak wśród pozostałych państw członkowskich, liczba krów mlecznych mocno spadła (Polska, Wielka Brytania, Czechy). Wzrost pogłowia, w stosunku do danych z grudnia 2015 r., dotyczył jedynie trzech państw: Irlandii, Holandii i Danii. Po czterech kolejnych latach wzrostu, przewiduje si ę, że liczba krów mlecznych w grudniu br. spadnie w UE-15 o 0,5% w stosunku do roku W UE-N13, oczekuje si ę, że spadek będzie silniejszy i wyniesie 3,5%. WYKRES 4 Zmiana liczby krów poddanych ubojowi w okresie / w % Źródło: Eurostat W okresie jesienno-zimowym pogoda będzie również miała wpływ na wielkość produkcji mleka. Przykładem jest ubiegły rok, gdzie przedłużony okres wegetacyjny doprowadził do nieoczekiwanego wzrostu produkcji mleka w ostatnim kwartale roku. Do tej pory warunki pogodowe są szczególnie korzystne dla rozwoju trawy w Irlandii, Wielkiej Brytanii i Portugalii. Gdzie indziej produktywności użytków zielonych jest średnia lub nieco powyżej średniej długoterminowej. 6

8 7 MAPA 3 Indeks względnej wydajności pastwisk Okres analizy 01 maj 10 września 2016 Indeks ten jest syntetycznym wskaźnikiem powstawania biomasy. Wartość 0 oznacza, że produkcja biomasy w bieżącym sezonie jest podobna do średniej wieloletniej ( ). Wartości większe niż 1,5 oraz mniej niż -1,5 wskazują, że produkcja biomasy są blisko, odpowiednio historycznym maksimum i minimum w okresie r. Źródło: Europa.eu Zgodnie z sezonowym spadkiem produkcji mleka, zwiększonymi ubojami krów, oraz funkcjonowaniem programu zachęcającego do ograniczania produkcji mleka w krajach UE oczekuje się, że tempo dostaw surowca do mleczarni do końca 2016 r. będzie mniejsze i utrzymywało się będzie poniżej poziomów z 2015 r. Nie mniej jednak prognozowana produkcja mleka w całym 2016 r., na podstawie danych Komisji Europejskiej, wyniesie 153,2 mln ton i będzie o 0,6% większa w porównaniu do 2015 r. Według danych Komisji Europejskiej w sierpniu 2016 r. za mleko płacono średnio 25,72 EUR/100 kg, o 0,7% więcej niż w lipcu 2016 r., jednak o 13,5% mniej niż w sierpniu 2015 r. Według najnowszych danych LTO International Milk Price Comparison we wrześniu br. średnia cena mleka płacona przez europejskie firmy mleczarskie wyniosła 27,36 /100 kg. Było to 4,5% (1,17 /100 kg) więcej niż w sierpniu br. i 9,8% (2,96 /100 kg) mniej niż we wrześniu przed rokiem. 7

9 8 WYKRES 5 Średnie ceny mleka w UE w latach (tys. ton) Źródło: Komisja Europejska W sierpniu br, najniższe stawki za mleko otrzymywali farmerzy z Łotwy, Litwy, Estonii i Węgier. Z kolei, najwyższe ceny oferowano na Cyprze, Malcie i w Grecji. WYKRES 6 UE: Ceny mleka w sierpniu wg krajów członkowskich ( 100 kg) Źródło: Komisja Europejska 8

10 9 TABELA 1 Cena skupu mleka u czołowych producentów w UE ( /100 kg) Źródło: LTO W III kw. br. ceny mleka na rynku spotowym w Holandii i we Włoszech odnotowały dalsze wzrosty. W Holandii wrześniowa cena była o 25% wyższa niż w sierpniu br., a we Włoszech o 10%. Średnia cena mleka w III kw. br. w Holandii wyniosła 32 /100 kg i była 56% większa niż w II kw. br. i 31% większe niż rok wcześniej. We Włoszech średnia cena, w analizowanym okresie, wyniosła 36,2 /100 kg i pozostała 38% wyższa niż w ubiegłym kwartale oraz 1% mniejsza niż w analogicznym okresie 2015 r. WYKRESY 7-8 Średnie ceny mleka spotowego w Holandii i Włoszech w latach ( 100 kg) Źródło: Komisja Europejska Na monitorowanych rynkach krajów członkowskich UE ceny w trzecim kwartale 2016 r. wykazywały tendencje wzrostowe. Największy wzrost cen względem drugiego kwartału odnotowano w przypadku serwatki (+38,5%) i masła (+27,7%). PMP zdrożało w tym czasie o 17,9%, a sery ogółem o 16,2%. Najniższy wzrost cen dotyczył OMP na poziomie 8,9%. Z końcem września br. unijni producenci serwatki otrzymywali za swój produkt średnio 915 /t, czyli o 42% więcej niż rok wcześniej. Masło zbywano po 3907 /t, o 35% więcej, OMP po 1955 /t, a PMP po 2665 /t, odpowiednio o 11,4 i 17,3% więcej niż we wrześniu 2015 r. Średnia cena serów w końcu trzeciego kwartału wyniosła 3044 /t i była o 11,4% większa niż rok wcześniej. 9

11 10 WYKRES 9 Unijne ceny artykułów mleczarskich latach (euro/100 kg) Źródło: Komisja Europejska W okresie styczeń-sierpień br. spośród wszystkich artykułów mleczarskich największą dynamikę wzrostu osiągnęła produkcja OMP. Łączna produkcja odtłuszczonego mleka w proszku wyniosła 1136 tys. ton i była 9,9% większa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Najwięcej OMP w UE wyprodukowali Niemcy 313 tys. ton (+16%), Francja 312 tys. ton, (-0,6%), Belgia 122 tys. ton (+20,2%), Polska tys. ton (+7,2%) oraz Irlandia 95,5 tys. ton (+28,6%). Łącznie kraje te wyprodukowały 83,5% OMP w UE. W okresie styczeń-sierpień br. eksport OMP z UE zmalał o 18% do 390,2 tys. ton. Kierowany był głównie do Algierii (-30%), Chin (-10%), Egiptu (+2%), Indonezji (-29%), Filipin (+36%), Arabii Saudyjskiej (+17%), Tajlandii (-8%), Wietnamu (+4%), Nigerii (-38%) i Jemenu (+33%). Decyzją Komisji Europejskiej, OMP będzie podlegało interwencji publicznej do końca 2016 roku, a początek zakupu interwencyjnego rozpocznie się z początkiem Zakupy OMP będą realizowane do końca września 2017 roku. Producenci z Unii Europejskiej do końca trzeciego kwartału złożyli wnioski o interwencyjny zakup na łącznie 334,5 tys. ton OMP. 254 tys. ton miało być zakupione w ramach limitu wynoszącego 350 tys. ton i 78,5 tys. ton w drodze przetargów. Największą ilość OMP zgłosiła Francja, bo aż 66,4 tys. ton. 62, 1 tys. ton zaoferowali Niemcy, i 52,1 tys. ton Belgia. W wyniku wzrostu cen rynkowych OMP na rynku unijnym, od połowy września br. przedsiębiorcy nie zgłaszają tego produktu na zapasy interwencyjne. Decyzją Komisji Europejskiej, realizację dopłat do prywatnego przechowywania OMP, przedłużono do końca lutego 2017 roku. Do końca trzeciego kwartału 2017 roku zgłoszono 74,4 tys. ton. Liderem była Holandia, która zgłosiła aż 34%, tuż za nią Niemcy (26%) i Belgia (22%). Pod koniec sierpnia bieżącego roku w prywatnych magazynach w Unii przechowywane było 73 tys. ton OMP podlegających dopłacie. W całym 2016 r. produkcja OMP może osiągnąć rekordowy poziom 1,6 mln ton, 4,5% więcej niż w 2015 r. Eksport w drugiej połowie roku może dogonić poziomy produkcji z ostatnich lat, ale prawdopodobnie pozostanie poniżej poziomu z 2015 r. (-10%). Dodając do tego ograniczoną konsumpcję wewnętrzną, może to sprowadzić zapasy końcowe do poziomu 505 tys. ton, z czego 370 tys. ton w ramach interwencji publicznej. Rodzi się wiele pytań odnośnie rozwoju sytuacji na rynku w 2017 roku, zwłaszcza w odniesieniu do ilości mleka, które będą kierowane do produkcji OMP w momencie szczytowej produkcji w połowie roku. Może to wywierać nacisk na obniżanie cen w UE. 10

12 11 Oczekuje się jednak, że większość mleka ma być kierowane do produkcji sera, napędzanej trwałym popytem wewnętrznym i eksportem, a mniej do produkcji OMP. Oczekuje się, że unijna produkcja OMP w 2017 r. wyniesie 1,5 mln ton i zmniejszy się o 6% w stosunku do roku Eksport OMP w 2017 r., po słabym 2016 r. ma wzrosnąć o 18%, aby osiągnąć rekordowy poziom 733 tys. ton. Ponadto, przewiduje się dalszy wzrost konsumpcji OMP. Produkcja PMP również dynamicznie rosła. W okresie od stycznia do sierpnia br. w UE wyprodukowano 453,1 tys. ton, było to 5,7% więcej niż w analogicznym okresie 2015 r. Najwięcej PMP w UE wyprodukowała Holandia 112,9 tys. ton, (+28%), Francja 87,9 tys. ton (+2,3%), Niemcy 87,5 tys. ton (+11,7%) i Dania 56,2 tys. ton (-6,8%). Łącznie kraje te wyprodukowały 76% OMP w UE. W okresie styczeń-sierpień br. eksport PMP z UE utrzymał się na poziomie z 2015 r. i wyniósł 273,9 tys. ton. Kierowany był głównie do Omanu (-5%), Algierii (-11%), Libanu (+22%), Chin (+13%), na Kubę (-14%), do Kuwejtu (+40%), Zjednoczonych Emiratów Arabskich (-37%), Nigerii (-15%), Arabii Saudyjskiej (-9%) i na Dominikan ę (+37%). Silny wzrost produkcji PMP w 2016 r. można wytłumaczyć niskim poziomem produkcji w okresie styczeń-kwiecień 2015 r., kiedy to obowiązywał jeszcze system kwotowania produkcji mleka w UE. W całym 2016 r. oczekuje się utrzymanie produkcji PMP na poziomie z 2015 r., tj. 735 tys. ton napędzany głównie przez eksport (+2%) i popyt krajowy (+1%). Prognozy na rok 2017 zakładają stabilizację produkcji jak i eksportu PMP. Dynamika produkcji masła w UE w okresie pierwszych ośmiu miesięcy br. była największa zaraz po OMP i miała związek ze zwiększonym światowym popytem na ten produkt. W okresie od stycznia do sierpnia 2016 r. produkcja masła wzrosła o 7,8% do poziomu 1509,2 tys. ton. W analizowanym okresie, Niemcy oraz Francja były niekwestowanymi liderami w produkcji masła w UE. Łącznie wyprodukowali 44% unijnego masła, odpowiednio 360,7 tys. ton (+3,7) i 308,9 tys. ton (+1,6). Znaczącymi producentami była także Irlandia 140,1 tys. ton (+4,6%), Polska 139,8 tys. ton (+14,1%), Holandia 109,9 tys. ton (+12,6%) i Wielka Brytania 106,4 tys. ton (+26,1%). Łącznie kraje te wyprodukowały 83,5% masła w UE. Unijny eksport masła w 2015 r. dalej rozwijał się w zawrotnym tempie i ten trend był podtrzymywany w pierwszych ośmiu miesiącach 2016 r., kiedy to eksport masła wzrósł o 37% rok do roku do poziomu 121,5 tys. ton. Najbardziej opłacalny w tym okresie był eksport do Arabii Saudyjskiej (+39%), USA (+18%), Egiptu (+25%), Maroka (+120%) i Japonii (+62%), Singapuru (-15%), Kanady, Chin (+39%), Turcji (+55%) i Iranu. Odnotowano znaczący wzrost importu masła z USA, Arabii Saudyjskiej i Islandii. Głównym dostawcą tego produktu na unijny rynek jest jednak nadal Nowa Zelandia z 73% udziałem w rynku, co przekłada się na ogólny wynik i ograniczony import. W okresie styczeń-sierpień 2016 r. sprowadzono do UE 3,4 tys. ton masła, czyli o 46% mniej niż miało to miejsce w analogicznym okresie 2015 r. Wszystkie wyżej wymienione kraje odpowiadają za 88% importu masła do UE. Od początku uruchomienia zakupów interwencyjnych, rynkowe ceny masła znacząco przewyższały poziom ceny interwencyjnej (221,75 EUR/100 kg). W tej sytuacji, unijni przedsiębiorcy, nie oferowali masła do sprzedaży na zapasy interwencyjne, a jedynie korzystali z dopłat do prywatnego przechowywania. Do końca trzeciego kwartału, do prywatnego przechowywania zgłoszono 143,6 tys. ton masła najwięcej w Holandii (61,4 tys. ton) oraz w Niemczech (24,9 tys. ton) i we Francji (23 tys. ton). Po uwzględnieniu ilości wycofanych, w unijnych chłodniach na koniec września 2016 r. znajdowało się 90,1 tys. ton masła objętego dopłatami, o 7% mniej niż w sierpniu br. Całkowita produkcja masła w 2016 r. prognozowana jest na 2,4 mln ton, czyli o 3% więcej niż w 2015 r. Eksport masła i oleju maślanego w 2016 r. powinien wzrosnąć o blisko 30% i osiągnąć 230 tys. ton. Import, podobnie jak w ubiegłym roku, powinien pozostać na bardzo niskim poziomie. Konsumpcja powinna wzrosnąć o ponad 2%, podczas gdy prywatne zapasy w UE powinny się zmniejszyć do końca bieżącego roku o 10 tys. ton. W 2017 roku na rynku masła oczekuje się dalszego wzrostu produkcji o 1% oraz eksportu o 8%. 11

13 12 Wyższa o 2,4% niż w pierwszych 8 miesiącach 2015 r. była również produkcja sera, która wyniosła 6,07 mln ton. W analizowanym okresie 2016 r. najwięcej sera wyprodukowali Niemcy 1,58 mln ton (+0,7%), Francja 1,16 mln ton (-2,2%), Włochy 674 tys. ton (-1%), Holandia 597,6 tys. ton (+7,2%), Polska 533,9 tys. ton (+3,1%), Wielka Brytania 310,6 tys. ton (+7,8%) i Dania 289,5 tys. ton (+14,7%). Wyżej wymienione kraje odpowiadają za 85% produkcji sera w UE. Oczekuje się wzrostu produkcji sera w całym 2016 r. o 1% do poziomu 9,65 mln ton, napędzanej przez silny eksport oraz zwiększoną konsumpcję wewnętrzną (+0,9%). W 2017 r. wzrost produkcji prognozowany jest o kolejne 1%, napędzany głównie przez popyt wewnętrzny, podczas gdy wzrost eksportu może obniżyć się do 2%. Unijny eksport serów w okresie styczeń- sierpień 2016 r. wyniósł 523,7 tys. ton i był 14% wyższy niż rok wcześniej w tym samym czasie. Najbardziej opłacalny w tym okresie był eksport do USA (+2%), Japonii (+11%), Szwajcarii (+4%), Arabii Saudyjskiej (+20%) i Korei Pd. (+30%), Algierii (+23%), Egiptu (+5%), Australii (+10%), Libanu (+18%) i Zjednoczonych Emiratów Arabskich (+8%). Znaczący wzrost eksportu unijnych serów prawdopodobnie wyrówna w 2016 r. skutki wprowadzenia przez Rosję embarga na eksport sera z UE. W okresie styczeń-sierpień 2016 r. zwiększył się również import sera o 19%, do poziomu 47,5 tys. ton. Głównym dostawcą tego produktu na unijny rynek jest nadal Szwajcaria z 69% udziałem w rynku. Odnotowano także znaczący wzrost importu z Nowej Zelandii. Oba te kraje odpowiadają za 93% importu sera do UE. Przedsiębiorcy z Włoch, Wielkiej Brytanii, Holandii, Irlandii, Szwecji, Litwy, Francji i Finlandii w okresie trzech pierwszych kwartałów 2016 r. w ramach przyznanego limitu (68 tys. ton) zaoferowali do prywatnych magazynów 52,9 tys. ton serów. Dotychczas limit wykorzystały Włochy, Irlandia i Szwecja. Uwzględniając ilość serów wycofanych z prywatnego przechowywania w unijnych magazynach, na koniec września 2016 r. znajdowało się 18,9 tys. ton sra, o 16% mniej niż w sierpniu br. W związku ze spadkiem podaży w ostatnich miesiącach 2016 r. oczekuje się, że eksport wzrośnie o 9% powyżej poziomu z 2015 roku. Osiągnie on poziom 2013 roku, kiedy to Rosja była odbiorcą 30% eksportowanych towarów. Ciągły wzrost w 2017 roku może spowodować, że to Unia Europejska będzie zmuszona eksportować 800 tys. ton sera. Domowa konsumpcja powinna dalej rosnąć i osiągnąć poziom 17,6 kg per capita w 2016 roku. Sprzedaż detaliczna jest znacząco ponad stan z 2015 roku szczególnie we Francji, Niemczech i W łoszech. Dodatkowo przemysłowe wykorzystanie, na przykład do produkcji pizzy, ciągle rośnie NOWA ZELANDIA Malejąca produkcja mleka, spadek pogłowia, niskie ceny W sezonie 2016/2017 (od czerwca do września br.) produkcja mleka w Nowej Zelandii była o 0,2% mniejsza niż w analogicznym okresie sezonu 2015/16. Ograniczenie produkcji w tym czasie było spowodowane niską opłacalnością produkcji mleka, zmniejszeniem pogłowia krów mlecznych oraz niekorzystnymi warunkami pogodowymi. Poprawa pogody od połowy sierpnia br. pozytywnie wpłynęła na kondycję pastwisk po okresie zimowym. Wraz ze wzrostem cen artykułów mleczarskich na rynkach międzynarodowych może mieć korzystny wpływ na produkcje mleka w kolejnych miesiącach sezonu. Oczekuje się, że produkcja mleka w grudniu i styczniu przewyższy poziomy z poprzedniego sezonu. Oceny dotyczące całego sezonu 2016/2017 są na tą chwilę bardzo ostrożne i zakładają dwu procentowy spadek produkcji mleka w Nowej Zelandii. Fonterra sugeruje, że wzrost produkcji w bieżącym sezonie jest mało prawdopodobny, podczas gdy lokalni analitycy AgriHQ prognozują spadek produkcji mleka nawet o 3%. Główną przyczyną ma być zmniejszenie pogłowia krów mlecznych oraz ograniczenia w dostępności i finansowania pasz przez rolników. 12

14 13 TABELA 2, WYKRES 10 Produkcja mleka w Nowej Zelandii (tys. ton) Po dwóch trudnych dla mleczarstwa sezonach, rolnicy z Nowej Zelandii bardziej optymistyczne patrz ą w przyszłość. Zdecydowane wzrosty cen artykułów mleczarskich w sierpniu i wrześniu br. na internetowej platformie handlowej Global DairyTrade (GDT), przełożyły się na wzrost cen mleka wypłacanych rolnikom. Cena we wrześniu br. wyniosła 44,08 NS$/100 kg i była 21% wyższa niż w czerwcu br. oraz 15% wyższa niż rok wcześniej we wrześniu. Nowozelandzka Fonterra również podniosła swoje prognozy dotyczące wypłat za mleko. Wrześniowa cena wzrosła o 50 centów do 5,25 NZ$/kg dostawcy Fonterry, przy systemie prowizyjnym za wyniki, mogą liczyć na wypłaty na poziomie 5,75-5,85 NZ$/kg. TABELA 3, WYKRES 11 Nowa Zelandia/Fonterra: Cena mleka w NZ$ ($/100 kg, /100 kg bez VAT) Oczekiwany jest dalszy wzrost cen artykułów mleczarskich w najbliższych miesiącach, co powinno utorować drogę do dalszych podwyżek wypłat za dostarczone mleko. Poziom wzrostu cen będzie jednak ograniczony, głównie ze względu na wątły popyt na kluczowych rynkach mleczarskich, również wysokie zapasy oraz różnice kursu walut, które z kolei zmniejszają zyski ze sprzedaży artykułów mleczarskich. Trzeci kwartał br. na internetowej platformie handlowej GDT zakończył się spadkiem cen większości oferowanych produktów. Poza cenami maślanki w proszku, odnotowano spadki cen wszystkich przetworów mlecznych oferowanych za pośrednictwem aukcji. Największe ceny dotyczyły laktozy a najmniejsze masła i bezwodnego tłuszczu mlecznego. Średnia cena dla wszystkich produktów, ze wszystkich kontraktów terminowych, była niższa o 3,2% w stosunku do poprzednich notowań i wyniosła 2,88 tys. $/t (o 43% niższa od odnotowanego na początku lutego 2014 rekordu). Ceny OMP (spotowe i ze wszystkich kontraktów terminowych), które sprzedawane było średnio o 3,7% taniej niż na poprzednim przetargu, osiągnęły poziom 2,21 tys. $/t. Za tonę tego przetworu mlecznego płacono 13

15 14 średnio o 15 $ mniej niż przed miesiącem. W tym samym czasie średnie ważone ceny jednej tony PMP osiągnęły cenę 2,68 tys. $/t, o 3,6% niższą względem poprzedniej aukcji. PMP było wciąż sprzedawane po cenie wyższej niż OMP, średnio różnica ta spadła do 472 $/t. Na aukcji GDT odnotowano również 2,5% zniżkę cen sera cheddar. Jego cena spadła do poziomu 3,43 tys. $/t. WYKRES 12 Nowa Zelandia: Indeks cenowy internetowej platformy handlowej Global-DairyTrade (GDT), w $/t Źródło: GDT Produkcja wyrobów mleczarskich w Nowej Zelandii spada. Łączna produkcja wszystkich produktów mlecznych (z wyłączeniem mleka płynnego) szacowana jest na 2,67 mln ton w 2016 r., co będzie oznaczać 1,5% spadek względem 2015 r. W związku z tym, że konsumpcja krajowa stanowi niewielki procent produkcji, eksport podąża tym samym trendem co produkcja. Nowa Zelandia jest największym światowym eksporterem pełnotłustego mleka w proszku, ale osłabienie chińskiego popytu w latach doprowadziły do zwiększenia produkcji sera kosztem PMP. Prognozuje się, że całkowity eksport produktów mlecznych, w tym mleka płynnego, osiągnie poziom 2,865 mln t w 2016 r., co stanowi 1% więcej niż w poprzedniej prognozie. Eksport PMP w okresie styczeń-wrzesień wyniósł 885,3 tys. ton i był 4% mniejszy niż w rok wcześniej w tym samym okresie. Przewiduje się, że eksport PMP w 2016 r. wyniesie 1,36 mln ton, czyli 1,4% mniej niż w 2015 r. Rośnie wywóz OMP z Nowej Zelandii. W okresie pierwszych trzech kwartałów 2016 r. wyniósł on 303,2 tys. t i był 15% większy niż w analogicznym okresie 2015 r. Prognoza wskazuje, że eksport OMP w 2016 r. może wynieść 415 tys. ton, czyli o 1% więcej niż w 2015 r. Odnotowano także wzrost eksportu nowozelandzkiego masła. W okresie od stycznia do września br. Nowa Zelandia wysłała poza swoje granice 315,8 tys. ton masła. Było to o 4% więcej niż rok wcześniej. Ocenia się, że przy obecnych korzystnych prognozach dla produktów tłuszczowych, eksport masła i AMF w 2016 r. wzrośnie o 0,4% do poziomu 550 tys. t. Nowa Zelandia jest liczącym się eksporterem serów. Pierwsze dziewięć miesięcy bieżącego roku przyniosły 9% wzrost eksportu tego produktu rok do roku, do poziomu 21,5 tys. ton. Eksport serów w całym 2016 r. szacowany jest na 330 tys. t, o 0,9% więcej niż w 2015 r. Największa dynamika wzrostu w nowozelandzkim eksporcie dotyczyła serwatki. Do września br. wyeksportowano 31,8 tys. t serwatki, czyli o 58% więcej niż w pierwszych dziewięciu miesiącach 2015 r. 14

16 15 AUSTRALIA Spowolnienie produkcji mleka, spadek produkcji i eksportu Trzeci kwartał bieżącego roku jest jednocześnie pierwszym, rozpoczynającym nowy sezon mleczarski w Australii. Produkcja mleka w tym okresie była średnio o 9,9% niższa niż rok wcześniej i najniższa od lat. Przyczyn w tak niskiej produkcji mleka należy upatrywać w jego niskiej cenie, co przełożyło się również na ograniczanie liczebności stad krów mlecznych. Warunki pogodowe, czyli obfite opady deszczu i powodzie, ujemnie wpłynęły na pracę większości gospodarstw, jakość mleka oraz paszy. Aktualna prognoza Dairy Australia na sezon 2016/17 zakłada 5% spadek produkcji mleka do poziomu około 9,06 mld litrów. Prognoza ta zakłada również złagodzenie spadku rok do roku, a w drugiej połowie sezonu niższe koszty i lepszą kondycję pastwisk. W dalszym ciągu będzie poddana przeglądowi, szczególnie w odniesieniu do ryzyka stwarzanego przez możliwe powodzie. TABELA 4, WYKRES 13 Produkcja mleka w Australii (tys. ton). Według oficjalnych informacji, w sezonie 2015/16 średnia cena mleka dla wszystkich regionów Australii szacowana jest na 44,9 c/l, czyli o 7,4% mniej niż sezon wcześniej. Prognoza Ministerstwa Rolnictwa Australii na kolejny sezon jest o 6,5% niższa i wynosi 42 c/l i oparta jest na założeniu pogłębienia spadku cen artykułów mleczarskich. WYKRES 14 Średnie ceny mleka w Australii (c/l) Źródło: Dairy Australia 15

17 16 Australijski rynek mleka spożywczego zajmuje około jedną czwartą całej australijskiej produkcji, co daje około 2,5 miliarda litrów mleka rocznie. Ten rynek jest szczególnie istotny dla rolników zajmuj ących się produkcją, przetwórstwem i dla ogólnego dobrostanu tego przemysłu. Jest to zwłaszcza zauważalne w Queensland i Zachodniej Australii, gdzie lokalny rynek mleka do picia pokrywa kolejno 100% i 80% produkcji. Podczas gdy całkowita sprzedaż mleka rosła wraz ze wzrostem populacji (czyli o 1,5% w ciągu 12 miesięcy do września), pełnotłuste mleko zwiększyło swój udział na rynku aż o 7% pod względem ilości i 9% pod względem wartości. Mleko ze zredukowaną ilością tłuszczu zaliczyło spadek o 6,7%, zarówno jeśli chodzi o ilość jak i wartość. Aktualnie pełne mleko stanowi 61% całej kategorii, gdzie jeszcze trzy lata temu zajmowało jedynie 54%. Rozpoznawalne marki mleka odzyskały udziały na rynku deklasując marki własne supermarketów. Ilość tych pierwszych wzrosła o 7%, kiedy te drugie spadły prawie o 2%. Wielu klientów zachęconych kampaniami w mediach tradycyjnych i społecznościowych rezygnowało z zakupu mleka sprzedawanego pod etykietami supermarketów. Skutki były odczuwalne dla sklepów wielkopowierzchniowych. W kategorii świeżego nabiału ich udziały spadły prawie o 10%, czyli do 55% jeśli chodzi o ilość, co przełożyło się na mniej niż 50% wartości. Wielkość sprzedaży mleka UHT spadła o 3%. Ponieważ ceny mleka UHT podlegają częstym obniżkom, wartość całej kategorii spadła o prawie 4%. W obrębie kategorii mleka UHT produkty sygnowane markami supermarketów zwiększyły udział sprzedaży z 25% w 2012 roku do ponad 38% w Produkcja PMP w Australii trzeci rok z rzędu notuje 20-30% spadki sezon do sezonu. Z dostępnych danych wynika, że produkcja PMP na początku trzeciego kwartału br. wyniosła 3,6 tys. ton i była 60% mniejsza niż w lipcu rok wcześniej. W okresie od stycznia do lipca br. wyprodukowano 20,4 tys. ton PMP, tj. o 54% mniej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Według prognoz produkcja PMP w sezonie 2016/17 obniży się o 6% do poziomu 85 tys. ton. Eksport PMP w okresie pierwszych trzech kwartałów br. wyniósł 51,4 tys. ton i był 8% większy niż rok wcześniej. Na uwagę zasługuje 61% wzrost eksportu w trzecim kwartale br. Przewiduje się, że eksport PMP w 2016 r. może wzrosnąć do 70 mln ton, tj. 7,7% więcej niż w 2015 r. Produkcja OMP również była niższa w lipcu br. (-24%), a łączna produkcja odtłuszczonego mleka w proszku w okresie pierwszych siedmiu miesięcy 2016 r. była o 12% mniejsza i wyniosła 101,4 tys. ton. Produkcja w sezonie 2016/17 r. prognozowana jest na 252 tys. t, tj. 1,2% mniej niż w 2015/16 r. W okresie od stycznia do września 2016 r. ograniczono wywóz australijskiego OMP. Eksport 114 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku był 21% mniejszy niż w porównywalnym okresie 2015 r. Przewiduje się, że eksport OMP w 2016 r. może wnieść 190 tys. ton, czyli o 5,5% mniej niż w 2015 r. Spadek produkcji australijskiego masła do poziomu 4,8 tys. ton w 7 miesiącu br. wyniósł 6% rok do roku. Ogółem, od początku roku wyprodukowano 36,7 tys. ton masła, o 8% mniej niż rok wcześniej. Prognoza produkcji masła w całym 2016 r. wynosi 115 tys. t i jest o 4,3% niższa niż w 2015 r. Mimo znacznego wzrostu eksportu masła z Australii w drugim kwartale br. w okresie od stycznia do września 2016 r. odnotowano 7% spadek wolumenu do poziomu 22,9 tys. t masła. Ocenia się, że eksport masła w 2016 r. spadnie o 14,3% do poziomu 30 tys. t. Produkcja sera w lipcu br. była o 9,5% niższa niż rok wcześniej. W okresie pierwszych siedmiu miesięcy 2016 r. produkcja wyniosła 170,9 tys. t i była o 0,2% mniejsza niż rok wcześniej w tym samym okresie. Popyt krajowy w przypadku sera w Australii jest stabilny i oczekuje się jego 2% wzrostu w 2016 r. Powinno się to przełożyć na 1% wzrost produkcji sera w całym 2016 r. do poziomu 355 tys. ton. Do września br. wyeksportowano 120,7 tys. t sera, czyli o 2% mniej niż w pierwszych 9 miesiącach 2015 r. Połowa ilości sera produkowanego w Australii jest eksportowana i prognozuje się, że wolumen eksportu wyniesie 175 tys. t, 2,9% więcej niż w 2015 r. Eksport serwatki w okresie styczeń-wrzesień wyniósł 885,3 tys. ton i był 4% mniejszy niż rok wcześniej. 16

18 17 USA Wzrost produkcji mleka oraz pogłowia, silny popyt krajowy, spadający eksport Od początku 2016 r. produkcja mleka w USA utrzymuje się powyżej poziomów z 2015 r. Łącznie w okresie styczeńwrzesień skupiono 72,6 mln t mleka i było to o 1,7%, więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wzrost produkcji mleka był wspomagany przez utrzymujące się niskie ceny pasz, które rekompensują spadki cen wypłacanych za surowiec. Rośnie również mleczność i liczba krów mlecznych. Z ostatnich danych wynika, że na koniec sierpnia 2016 r. w USA pogłowie liczyło 9,36 mln szt. i wzrosło o 45 tys. szt. w stosunku do sierpnia ub. r. Wzrost pogłowia krów mlecznych można również połączyć z inwestycjami w branżę mleczną oraz zwiększeniem możliwości przerobu mleka jak również 27% spadkiem cen żywca. Prognozuje się, że do końca roku pogłowie krów będzie dalej rosło do 9,38 mln szt. na koniec 2016 r. i będzie największe od 20 lat. Według prognoz USDA, produkcja mleka w całym 2016 r. osiągnie pułap 96,3 mln ton i będzie o 1,8% większa niż w 2015 r. Zwiększyć ma się również pogłowie krów, które prognozowane jest na 9,395 mln szt. TABELA 5, WYKRES 15 Produkcja mleka w USA (tys. ton). Ceny mleka w USA poza ceną z sierpnia (+2,4%) br., utrzymywały się poniżej poziomów z 2015 r. Szacuje się, że do września 2016 r. średnia cena mleka wyniosła 31,16 /kg lub 15,77 $/cwt i była o 6,6% niższa w porównaniu do ceny z analogicznego okresu przed rokiem. TABELA 6, WYKRES 16 Cena mleka w USA ($/cwt, /100 kg). Produkcja PMP w USA we wrześniu br. odnotowała 6% wzrost względem sierpnia i aż 64% wzrost względem września 2015 r. W trzecim kwartale br. wyprodukowano 8% PMP mniej niż w drugim kwartale br. i 4% więcej niż w trzecim przed rokiem. W okresie od stycznia do września br. wyprodukowano 33,7 tys. ton PMP, tj. o 15% mniej niż 17

19 18 w analogicznym okresie ubiegłego roku. W całym 2016 r. produkcja PMP prognozowana jest na 40 tys. t, czyli 18% mniej niż w 2015 r. Według zaktualizowanych danych eksportowych, wysyłka PMP z USA zmniejszała się już od maja br., a we wrześniu osiągnęła najniższy od lat poziom 1,3 tys. t. Było to o 56% mniej niż rok wcześniej. W pierwszych 9 miesiącach br. wywieziono poza granice USA niewiele ponad 19 tys. t i było to 34% mniej niż w analogicznym okresie ub. r. Głównymi odbiorcami pełnotłustego mleka z USA w 2016 r. są kraje Ameryki południowej, gdzie odnotowano ponad dwukrotny wzrost eksportu do poziomu 8,9 tys. t. Meksyk, od początku roku do września, zakupił 3,5 tys. t amerykańskiego PMP, tj. o 3% mniej niż rok wcześniej. Kolejny, 12% wzrost dotyczył Kanady, która sprowadziła 2,1 tys. t. Zdecydowane spadki odnotowano w eksporcie PMP do Chin i krajów Azji południowo-wschodniej, odpowiednio o 44 i 94% mniej niż do września Łącznie kraje azjatyckie sprowadziły 2 tys. t amerykańskiego PMP. Produkcja NDM (beztłuszczowe mleko w proszku) i OMP w okresie styczeń-czerwiec br. wykazywała niejednolite tendencje. W USA produkuje się kilka razy więcej NDM niż OMP. Produkcja NDM w okresie styczeń-wrzesień 2016 r. była 7% niższa niż rok wcześniej i wyniosła 601 tys. t. Natomiast produkcja OMP w analizowanym okresie ukształtowała się na poziomie o 30% wyższym i wyniosła 188,3 tys. t. Według danych USDA produkcja NDM wyniesie 1,045 mln ton i będzie o 1,6% większa niż w 2015 r. Eksport OMP/NDM w trzecim kwartale br. był średnio o 20% większy niż rok wcześniej i osiągnął rekordowy poziom 164,8 tys. t. W okresie styczeń-wrzesień 2016 r. łączna wartość wywozu chudego mleka w proszku wyniosła 440,9 tys. t i była 5% większa niż w pierwszych 9 miesiącach 2015 r. Głównymi odbiorcami chudego mleka w proszku był Meksyk (-14%), Azja południowo-wschodnia (+75%), Pakistan (-18%) i Chiny (-13%). Wzmożony popyt wewnętrzny na masło spowodował wzrost produkcji masła w USA. W okresie styczeń-wrzesień 2016 r. produkcja tego produktu wzrosła o 4%, do 651,8 tys. ton. Prognoza produkcji masła w całym 2016 r. wynosi 850 tys. t, czyli o 0,8% więcej niż w 2015 r. Dynamiczny wzrost eksportu masła we wrześniu br. (+37%) nie wpłynął znacząco na spadek wywozu masła w całym 2016 r. W okresie od stycznia do września 2016 r. odnotowano 7% spadek wywozu masła, do poziomu 16,5 tys. t, rok do roku. Największym odbiorcą masła z USA był Meksyk z 8,5 tys. t (+42%). Kolejnym znaczącym odbiorcą masła była Arabia Saudyjska z 1,4 tys. t (-81%). Ocenia się, że eksport masła w 2016 r. spadnie o 4,3% do poziomu 22 tys. t. USA jest największym producentem sera na świecie. Od stycznia do września 2016 r. wyprodukowano 4,06 mln ton serów dojrzewających, było to o 1,9% więcej niż rok wcześniej. Ocenia się, że 2% wzrost produkcji utrzyma się do końca bieżącego roku i wyniesie 5,48 mln t. Popyt krajowy w przypadku sera w USA rośnie z roku na rok. W 2016 r. spożycie serów ma wynieść 5,37 mln t. i być o 4,2% wyższe niż w 2015 r. Eksport sera dopiero w trzecim kwartale zbliżył się do wartości z przed roku. W okresie pierwszych trzech kwartałów 2016 r. wywóz sera poza granice USA wyniósł 208,6 tys. ton i był o 15% mniejszy w stosunku do eksportu w okresie styczeń-wrzesień 2015 r. W analizowanym okresie 65,3 tys. ton (-5%) wysłano do Meksyku. Znaczącymi odbiorcami sera byli także Korea Południowa i Japonia, które sprowadziły odpowiednio 30,2 i 13,3 tys. t tego produktu, notując 36 i 26% spadek wolumenu, rok do roku. Według prognoz eksport sera w 2016 r. będzie o 13,2% niższy niż w 2015 r. i wyniesie 275 tys. t. ROSJA Stabilna produkcja mleka, znaczący spadek importu W czerwcu prezydent Władimir Putin wydał dekret o przedłużeniu do 31 grudnia 2017 roku embarga na produkty żywnościowe z Unii Europejskiej, Norwegii, USA, Kanady i Australii. Na czerwcowym spotkaniu grupy G20 w Chinach 18

20 19 minister rolnictwa Federacji Rosyjskiej, Aleksander Tkaczew zapowiadał, że do 2020 r. Rosja chce osiągnąć samowystarczalność w produkcji mleka, mięsa i warzyw. W rezultacie, globalny popyt na produkty mleczne jest stosunkowo słaby. Utrata dostępu do rynku rosyjskiego spowodowała przekierowywanie eksportu artykułów mlecznych na rynki Azji i Meksyku, gdzie z kolei silna konkurencja spowodowała obniżkę cen produktów mleczarskich. Zgodnie z prognozami Rosyjskiego Urzędu Statystycznego (Rosstat), produkcja mleka w Rosji w pierwszych dziewięciu miesiącach 2016 r. wyniosła 24 mln t i była o 0,7% mniejsza niż w analogicznym okresie 2015 r. Rosstat zwiększył swoją prognozę odnośnie produkcji mleka w 2016 r. do 30,3 mln ton, co nadal stanowi 1,5% spadek rok do roku. Miało to związek ze sprzyjającymi warunkami atmosferycznymi, które utrzymały pastwiska w dobrej kondycji. Pozwoliło to największym i najbardziej dofinansowanym producentom mleka zwiększyć mleczność krów o 4% w okresie od stycznia do sierpnia 2016 r. Ze względu na niski poziom inwestycji w bazę surowcową w ciągu ostatnich dwóch lat, prognozuje się 3% spadek pogłowia krów mlecznych do 7,32 mln sztuk w 2017 r. Dlatego zakłada się również dalsze ograniczenie produkcji w 2017 r. do 30,2 mln l, tj. o 0,5%. TABELA 7, WYKRES 17 Produkcja mleka w Rosji (tys. ton). TABELA 8, WYKRES 18 Cena mleka w Rosji (RUB/kg, /100 kg). 19

21 20 Średnia cena mleka w okresie pierwszych siedmiu miesięcy br. wyrażona w rublach była wyższa o 3,5% w stosunku do analogicznego okresu przed rokiem. Deprecjacja rubla wpływa znacząco na cenę wyrażaną w euro, która wyniosła 27,96 /100 kg i była12,5% niższa niż ta z przed roku. Zakaz wymiany handlowej z kluczowymi dostawcami nabiału na świecie skłonił Rosję do zaspokojenia popytu na artykuły mleczarskie u mniejszych producentów mleka. Swoją szansę dostały Białoruś, Argentyna i Chiny a także jeden z największych na świecie producentów nabiału w Indiach. Pomimo znacznych obniżek światowych cen przetworów mlecznych, deprecjacja rosyjskiego rubla spowodowała, że import z wyżej wymienionymi krajami jest i tak ograniczony, a ceny tam uzyskiwane mało przystępne dla rosyjskich konsumentów. To spowodowało spadek wielkości importu, nawet z krajów nieobjętych embargiem. Oznacza to również, że nawet w przypadku normalizacji stosunków handlowych, rosyjski popyt na import nie jest w stanie wrócić w krótkim czasie do stanu sprzed wprowadzenia sankcji. Produkcja wyrobów mleczarskich w Rosji spada. Łączna produkcja wszystkich produktów mlecznych w 2016 r. (z wyłączeniem mleka płynnego) szacowana jest na 1,2 mln t, co będzie oznaczać 2,8% spadek względem 2015 r. Prognozy na rok 2017 zakładają dalsze ograniczanie w produkcji o 0,8% do poziomu 1,19 mln t. Brak konkurencji ze strony zakazanych eksporterów z UE sprzyja krajowym producentom serów. G łównie gracze o ustabilizowanej pozycji na rynku prawdopodobnie utrzymają produkcję na stabilnym poziomie. Jednak Federalna Służba Antymonopolowa (FAS) szacuje, że produkcja serów i twarogów w bieżącym roku wyniesie 845 tys. t i będzie 2% mniejsza niż w 2015 r. Prognoza na 2017 r zakłada dalszy, choć niewielki 0,5% spadek produkcji sera i twarogu do 840 tys. t. Prognoza importu sera i twarogu w 2016 r. według FAS zakłada, że wyniesie ona 235 tys. t i utrzyma się na tym poziomie również w 2017 r. Głównym dostawcą jest i prawdopodobnie pozostanie Białoruś. W świetle wielu publikacji medialnych, producenci mleka skarżą się, że problem nielegalnego stosowania oleju palmowego w produkcji sera i masła pozostaje nierozwiązany. Dokładny udział fałszerstw i niewłaściwego etykietowania towarów w każdej grupie produktów mleczarskich jest trudna do określenia ze względu na nielegalny charakter takiej działalności, ale wciąż pozostaje na wysokim poziomie. Jeżeli władze wykryją, że producent korzysta z oleju palmowego z naruszeniem przepisów i oznakowania nakładana jest grzywna. Jednak kary te są małe i zazwyczaj nie motywują do zaprzestania nielegalnych praktyk. Według prognoz FAS produkcja masła w całym 2016 r. będzie niższa o 5,7% i wyniesie 245 tys. t. i w dużej mierze jest to spowodowane stosowania substytutów tłuszczu mlecznego w produktach mlecznych. Ograniczenia handlowe spowodowały niedobory niektórych produktów mlecznych i tymczasowy wzrost cen masła, a następnie spadek z powodu osłabienia konsumpcyjnego w 2015 i w pierwszej połowie 2016 r. Obecnie zawartość tańszych produktów mlecznych z zawartością oleju palmowego dramatycznie wzrosła. Import oleju palmowego na potrzeby przemysłu spożywczego wzrósł o blisko 26% do 888,9 mln t w 2015 r. Natomiast w ciągu pierwszych 8 miesięcy 2016 r. przywóz oleju palmowego wrósł o ponad 6% i osiągnął poziom 562 tys. t. Udział Białorusi w rosyjskim imporcie masła w okresie styczeń-sierpień 2016 r. wzrósł 81%. Dla porównania, w 2013 r., udział Białorusi stanowił 33%, rok później już 40% i 76% w 2015 r. Białoruś jest kluczowym eksporterem masła do Rosji i prawdopodobnie będzie utrzymywać ilości tys. t nadchodzącym 2017 r. W pierwszej połowie 2016 r. przywóz masła z Białorusi był korzystny cenowo - uśrednione ceny masła (3356 $/t) były 15-20% niższe niż u lokalnych producentów. Nowa Zelandia wysyła w tym czasie 4,2 tys. t. masła po średniej cenie 3633 $/t, natomiast Urugwaj dostarczył 4,3 tys. t masła do Rosji w cenie 2997 $/t. Średnia cena hurtowa masła w Rosji w ciągu pierwszych ośmiu miesięcy 2016 r. wyniosła 3863 $/t (261,92 rubli przy średnim kursie 67,88 RUB za USD). Wzrost cen masła na rynkach międzynarodowych zmusił Białoruś do podniesienia cen o 34% z 220 rubli za kg, na początku roku, do 295 rubli za kg. z końcem trzeciego kwartału br. Takie wahania cen przyczyniły się do ograniczenia importu masła w 2016 r. i zapewne powstrzymają wzrost importu w 2017 r. 20

22 21 Według Rosstatu, w okresie styczeń-sierpień 2016 r wyprodukowano 80,3 tys. t. mleka w proszku (OMP+PMP), czyli 5,3% mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Produkcja pełnego mleka w proszku w ostatnim kwartale br. prawdopodobnie pozostanie poniżej poziomu z 2015 r. Produkcja odtłuszczonego mleka w proszku w tym czasie powinna wzrosnąć, wraz z produkcją masła, którego zaczyna brakować na rosyjskim rynku. Prognozy FAS zakładają zwiększenie importu PMP w 2016 r. do 44 tys. t., jak również wzrost importu OMP do poziomu 120 tys. t. MT (z poprzedniego 110,000 MT) Prognoza nie przewiduje zmian również w 2017 r., zakładając dominująca rolę Białorusi, jako głównego dostawcy również mleka w proszku. W okresie styczeń-lipiec 2016 r. import PMP do Rosji wyniósł 23,8 tys. t. oraz 71,3 tys. t OMP. Udział Białorusi stanowił 75,3% całkowitego importu PMP i 84,6% OPM. Przewiduje się, że udział importu w krajowej konsumpcji mleka w proszku wyniesie około 61%. MEKSYK Wzrost produkcji mleka i importu, wzrost konsumpcji Największe problemy, z którymi zmaga się meksykański rynek mleka to mała wydajność produkcji mleka, słabe odżywianie krów oraz stare, słabe genetycznie stada. Źle mają się również niewielcy producenci, którzy nie potrafią zorganizować się miedzy sobą, co z kolei znacząco podwyższa koszty produkcji. Wysokie koszty i słaba jakość mleka powodują, że meksykańskim producentom trudno jest konkurować na międzynarodowym rynku. Produkcja mleka od stycznia do września br. wyniosła 8,6 mln. l, była o 1,7% większa niż w analogicznym okresie w roku poprzednim. We wrześniu br. produkcja mleka osiągnęła poziom 1 mln l, czyli o 0,8% więcej niż w sierpniu. TABELA 9, WYKRES 19 Produkcja mleka w Meksyku (tys. l). Meksykański rząd rozpoczął program PROGAN dotyczący żywego inwentarza, który skupia się na usprawnieniu produkcji małych dostawców i pomocy zaistnienia im na rynku. Program zajmować ma się między innymi poprawieniem higieny w zakładach, implementacją nowych technologii służącej do dojenia krów, usprawnieniem magazynowania i wreszcie promocją producentów. PROGAN za swój długoterminowy cel stawia sobie nakłonienie producentów do poprawy jakości genetycznej ich stad. Dzięki PROGAN sektor otrzymał finansową pomoc, aby krajowi producenci mogli pozostać konkurencyjni wobec importu z krajów, które produkują po mniejszych kosztach. Obecnie średni krajowy koszt produkcji to 0,33$ za litr, ale biorąc pod uwagę, że większość paszy jest importowana, te wydatki mogą wzrosnąć. 21

23 22 W kontekście zużycia płynnego mleka, średnio jedna trzecia jest przeznaczona do pasteryzacji, jedna trzecia do produkcji mleka w proszku (głównie pełne mleko w proszku) i sera, a reszta jest rozłożona pomiędzy produkcję jogurtów, śmietany i masła. Podczas gdy przetwórcy potrzebują więcej płynnego mleka na wyspecjalizowane produkty, bezpośrednia jego konsumpcja przez ostatnie lata nie rosła, utrzymując się na poziomie 4,2 mln. t. Konsumenci są bardziej wybredni, poszukają bardziej wszechstronnych produktów, które zapewniają zapotrzebowanie na witaminy i składniki odżywcze oraz zapobiegają otyłości. Mimo to, Meksykanie wciąż chętniej spożywają napoje gazowane niż płynne mleko, którego średnia konsumpcja na głowę wynosi 34 litry, podczas gdy napojów gazowanych 142 litry rocznie. Pomimo pomocy LICONSA, która próbuje wspierać konsumpcję mleka wśród klasy niższej, gwarantując niższą cenę we własnym punkcie sprzedaży, sprzedaż mleka innych marek ciągle spada. Biorąc pod uwagę preferencję konsumentów, którzy chętnie kupowali słodkie lub smakowe mleko, mleko UHT, greckie jogurty lub jogurty z ziarnami i owocami, w 2016 roku konsumpcja płynnego mleka pozostaje niezmienna. Meksykański przemysł mleczarski odpowiada również na rosnące zapotrzebowanie na produkty bez laktozowe, o wysokiej zawartości wapnia, czy o zredukowanej ilości tłuszczu. Aż 65% rynku stanowi mleko bez laktozy, a 31% ze zredukowaną zawartością tłuszczu. Oprócz tego, najszybciej rozwijającą się kategorią jest rynek substytutów mlecznych takich jak mleko sojowe, ryżowe, migdałowe i kokosowe. Ta kategoria będzie się rozwijać z powodu rosnącej świadomości nietolerancji laktozy i zwiększającej się popularności roślinnych napojów, ze względu na ich zdrowotny aspekt. Meksykański popyt na nabiał powinien utrzymywać wzrost głównie dzięki niskim światowym cenom i silnemu ekonomicznemu wzrostowi w Ameryce Łacińskiej. Również dominacja Stanów Zjednoczonych zostanie zagrożona przez innych importerów, takich jak Nowa Zelandia czy Unia Europejska. Produkcja sera w 2016 r. ma być o 1,8% większa niż w 2015 r., czyli osiągnąć poziom 285 tys. t. Rosnące zapotrzebowanie na dojrzewające sery, świeże sery i produkty serowe oraz stała dostępność mleka, przyczyni się do wzrostu produkcji w przyszyły roku. Meksykańskie manufaktury sera będą dalej zaopatrywać Stany Zjednoczone i rynkową niszę w Centralnej Ameryce, która potrzebuje podobnych do meksykańskich, serów takich jak fresco czy oaxaca. W sumie Meksyk w 2016 roku wyeksportuje 5 mln t. Spożycie sera w tym samym okresie również powinno odnotować wzrost o 3,6% do 405 tys. t. Konsumenci z klasy średniej wyższej coraz częściej spożywają sery uznając je za produkty delikatesowe i chętnie próbują ich zarówno w restauracjach jak i we własnych domach. Podobnie klasa niższa i średnia niższa będzie podtrzymywać popyt na świeże sery, wykorzystywane są w przygotowaniu tradycyjnych dań takich jak quesadilla. Według Euromonitoru miękkie sery pozostają bardziej popularne niż twarde i obejmują 65% sprzedaży detalicznej. Najbardziej popularne rodzaje to oaxaca, panela i fresco. Meksyk będzie zwiększał import serów, ponieważ krajowi producenci są zagrożeni niewystarczającymi dostawami wysokiej jakości mleka i zmuszeni do konkurowania o nie z innymi przetwórcami. Z roku na rok import sera rośnie, od stycznia do sierpnia br. wyniósł 81,1 tys. ton i był 2% większy w stosunku do analogicznego okresu w 2015 r. W całym 2016 r. szacuje się, że osiągnie poziom 125 tys. ton i będzie o 1,8% większy niż w 2015 r. Zgodnie z prognozami w 2016 roku Meksyk wyprodukuje 197 tys. ton masła, czyli jedynie 2 tys. ton więcej niż w 2015 roku. Niskie ceny na światowym rynku pierwszej połowie 2016 r. skłoniły przetwórców do skupieniu się na masowej produkcji dla piekarni i cukierni, jednocześnie zaspokajając detaliczny popyt generowany przez średnią i wyższą klasę. Według dostępnych danych import masła przez Meksyk od stycznia do sierpnia br. wzrósł o 43% do poziomu 33,5 tys. t. Oczekuje się, że wzrost importu utrzyma się do końca roku osiągając poziom 55 tys. t, czyli 28% większy niż w 2015 r. Produkcja PMP w bieżącym roku ma osiągnąć 156 tys. ton, czyli o 0,6% wyżej niż w 2016 r. Spożycie PMP, ze względu wykorzystania go do produktów o wartości dodanej, powinno wzrosnąć do 154 tys. ton, czyli o 2%. Z tego 22