Geneza pojęcia międzynarodowa PODSTAWOWE POJĘCIA ZASADY, ETAPY INSTRUMENTY INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ. Adam A.

Transkrypt

1 PODSTAWOWE POJĘCIA ZASADY, ETAPY INSTRUMENTY INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ dr Adam A. Ambroziak dr hab. Adam A. Ambroziak, prof. SGH Geneza pojęcia międzynarodowa integracja gospodarcza (1) Słowo integracja (łac. integratio) - oznacza odnowę, Integracja - scalanie w jedną całość r. Oxford English Dictionary, Integracja (w sensie ekonomicznym) - określenie procesów łączenia się firm w drodze porozumień prowadzących do powstania karteli, koncernów, trustów, itp.), Integracja - łączenie się oddzielnych gospodarek w większe, wyodrębnione regiony r., Geneza pojęcia międzynarodowa integracja gospodarcza (2) Eli F. Heckscher Merkantylizm r. polityka integracyjna państwa (integration state policy), przezwyciężenie fragmentaryzacji gospodarki (disintegration) w skali kraju czy prowincji integracji ekonomicznej (1) Jan Tinbergen integracja negatywna - znoszenie przeszkód, barier, integracja pozytywna - powoływanie instytucji, których zadaniem byłoby harmonizowanie polityk gospodarczych integracji ekonomicznej (2) Jan Tinbergen Międzynarodowa integracja ekonomiczna - wytworzenie najbardziej pożądanej struktury gospodarki międzynarodowej poprzez usunięcie sztucznych przeszkód dla optymalnego działania i świadome wprowadzenie wszystkich pożądanych elementów koordynacji czy unifikacji integracji ekonomicznej (3) B. Balassa integracja - jako proces obejmuje środki zmierzające do likwidowania dyskryminacji między jednostkami gospodarczymi należącymi do różnych państw narodowych; integracja - jako stan to brak różnych form dyskryminacji między gospodarkami narodowymi. Adam A. Ambroziak 1

2 integracji ekonomicznej (4) DYNAMICZNA - proces, w ramach którego granice ekonomiczne między krajami członkowskimi są stopniowo eliminowane, dyskryminacja narodowa jest zniesiona, przy czym oddzielone poprzednio jednostki ekonomiczne stopniowo stapiają się w większą całość, STATYCZNA - sytuacja, w której narodowe składniki większej gospodarki nie są już dłużej oddzielane przez granice ekonomiczne, ale funkcjonują razem jako całość. integracji ekonomicznej (5) Zbigniew Kamecki: Międzynarodowa integracja - wytworzenie się w oparciu o wykształconą jednolitą strukturę ekonomiczną, pewnego organizmu gospodarczego obejmującego grupę krajów, organizmu, który - ze względu na wysoki stopień wewnętrznych powiązań ekonomicznych i osiągniętą w wyniku tego wewnętrzną spoistość ekonomiczną - wyodrębnia się w widoczny sposób z całokształtu gospodarki światowej. Fundamentalne zasady integracji europejskiej zasada integracji rynkowej z ograniczonym zakresem interwencji władz publicznych, zasada jedności celu, zasada subsydiarności (pomocniczości i proporcjonalności), zasada przyznania (od TL) zasada pogłębiania integracji, zasada poszerzania integracji zasada poszanowania różnorodności, zasada konwergencji i spójności, zasada ochrony modelu socjalnego, zasada otwartości dla krajów europejskich, zasada integracji z gospodarką światową Przesłanki integracji (1) potencjalna komplementarność struktur gospodarczych integrujących się krajów (wzajemne dopasowanie struktur gospodarczych) - międzygałęziowy podział pracy (różnice w zasobach czynników produkcji) - wewnątrzgałęziowy podział pracy (różnice w wydajności czynników produkcji), wysoki poziom rozwoju gospodarczego i duży udział sektora przemysłowego w tworzeniu dochodu narodowego (szansa na zwiększenie komplementarności, Przesłanki integracji (2) bliskość geograficzna integrujących się krajów, dobra infrastruktura gospodarcza (sieć drogowa, telekomunikacyjna, bankowa itp.) zapewniająca sprawny przepływ towarów, usług, ludności i kapitału, duże obroty gospodarcze danej grupy krajów w stosunku do ich globalnej wielkości produkcji Przesłanki integracji (3) zastosowanie odpowiedniej polityki gospodarczej (w szczególności handlowej) sprzyjającej przepływowi towarów i czynników produkcji między zainteresowanymi integracją krajami, zniesienie wszelkiego rodzaju taryfowych i pozataryfowych środków dyskryminacji utworzenie pewnych form instytucjonalnych w ramach ugrupowania integracyjnego (np. swh, uc) Adam A. Ambroziak 2

3 społeczno-ekonomiczne ekonomiczne (1) przyspieszenie tempa wzrostu dochodu narodowego, wzrost poziomu dobrobytu społeczno-ekonomiczne ekonomiczne (2) poprawa warunków handlu: korzystniejsze ceny dzięki konkurencji, większa możliwość zakupu towarów, - koncentracja nakładów na produkty najbardziej opłacalne (rozwój specjalizacji i kooperacji produkcyjnej) - poprawa efektywności gospodarowania za pośrednictwem poprawy warunków rozwoju produkcji poprzez wzrost korzyści z tytułu zwiększenia skali produkcji większa możliwość zbytu towarów, - wydłużenie serii produkcji (korzyści skali), społeczno-ekonomiczne ekonomiczne (3) poprawa warunków rozwoju techniki: międzynarodowy podział pracy w zakresie postępu technicznego, rozwój wspólnych badań w zakresie techniki efekt: przyspieszenie postępu technologicznego, obniżka kosztów B+R społeczno-ekonomiczne ekonomiczne (4) poprawa warunków rozwoju nauki: koordynacja narodowych planów rozwoju nauki, współpraca i podział pracy w dziedzinie badań podstawowych oraz wdrożeń inne potrzeba wspólnego kształtowania infrastruktury (lądowej, wodnej, powietrznej, łączności, informatyki), potrzeba standaryzacji urządzeń oraz unifikacji systemów ich obsługi koordynacja działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego Główne elementy integracji ekonomicznej na płaszczyźnie rynków - dotyczy integracji rynków dóbr i usług oraz czynników produkcji na płaszczyźnie polityki - dotyczy wywierania przez rząd interwencyjnego wpływu na gospodarkę w celu realizacji szerszego celu politycznego Adam A. Ambroziak 3

4 na płaszczyźnie rynków (1) Strefa wolnego handlu (ang. free trade area) zniesienie tradycyjnych przeszkód handlowych (ceł importowych, ograniczeń ilościowych) zachowanie własnych taryf celnych w stosunku do państw trzecich stworzeniem tzw. świadectw pochodzenia na płaszczyźnie rynków (2) Niepełna unia celna (ang. Incomplete customs union) zniesienie między krajami partnerskimi przeszkód swobodnego przemieszczania się dóbr, uzgodnienie wspólnej zewnętrznej taryfy celnej, która znosi potrzebę okazywania świadectw pochodzenia, w stosunku do pewnych kategorii dóbr i usług w dalszym ciągu stosowane są bariery na płaszczyźnie rynków (3) Unia celna (ang. customs union) zniesienie wszystkich przeszkód taryfowych i pozataryfowych w przepływie towarów między partnerami, wprowadzenie wspólnej zewnętrznej taryfy celnej. na płaszczyźnie rynków (4) Niepełny wspólny rynek (ang. incomplete common market) niepełna unia celna, swoboda wewnętrznego przemieszczania się znaczących segmentów pracy i kapitału, opcjonalne wspólne/indywidualne stosunki z trzecimi krajami, różne regulacje krajowe (swh) lub wspólne regulacje (uc), kombinacje wspólnej polityki i polityki na szczeblu krajowym, na płaszczyźnie rynków (5) Wspólny rynek (ang. common market) rynek wewnętrzny - w pełni swobodne przemieszczanie się wyrobów (dóbr i usług) i czynników produkcji (pracy i kapitału) wspólne zewnętrzne regulacje, zarówno wobec wyrobów, jak i czynników produkcji na płaszczyźnie polityki (1) Unia gospodarcza (ang. economic union) istnienie wspólnego rynku, wysoki stopień koordynacji lub unifikacji najistotniejszych dziedzin: - polityki gospodarczej (regulacja rynku, konkurencji i struktury przemysłu) - polityki makroekonomicznej i monetarnej, - polityki społecznej, - polityki ochrony środowiska, - wspólnej polityki handlowej wobec krajów trzecich. Adam A. Ambroziak 4

5 na płaszczyźnie polityk (2) Unia walutowa (ang. monetary union) nieodwołalne powiązanie walut krajów członkowskich poprzez nieodwołalnie stałe kursy walut w pełni wymienialnych lub cyrkulacja jednej wspólnej waluty przemieszczanie kapitału w ramach unii jest całkowicie swobodne na płaszczyźnie polityk (3) Unia gospodarcza i walutowa (ang. economic and monetary union - EMU) połączenie cech unii gospodarczej i walutowej, bliskie powiązanie polityki monetarnej i makroekonomicznej powoduje, że integracja ewoluuje w kierunku niemal równorzędnego rozwoju obu tych dziedzin polityki. Proces postępu integracji - na płaszczyźnie politycznej Unia polityczna (ang. political union) wspólna polityka zagraniczna, wspólna polityka walki ze zorganizowaną przestępczością wspólna polityka bezpieczeństwa, wspólna polityka zagraniczna, Proces postępu integracji - na płaszczyźnie politycznej i gospodarczej Pełna unia (ang. full union) całkowita unifikacja łączących się gospodarek, wspólna polityka w wielu dziedzinach (bezpieczeństwo socjalne, podatki pośrednie i bezpośrednie itp.) sytuacja jest taka sama, jak w pojedynczym kraju, stąd przyjęcie formy konfederacji lub federacji. Instrumenty integracji informacja konsultacja - oczekiwanie na opinię i radę w sprawach polityk, jakie zamierzają prowadzić, koordynacja - uzgodnienie zestawu działań, niezbędnych dla uzyskania spójnej polityki harmonizacja - ograniczenie różnorodności praw i przepisów administracyjnych poszczególnych państw, zbieżność (konwergencja) - ustalenie docelowych zmiennych polityk równych państw, unifikacja (ujednolicenie) - zniesienie krajowych instrumentów prowadzenia polityki i zastąpienie ich instrumentami wspólnymi albo przyjęcie identycznych instrumentów dla wszystkich partnerów Instrumenty a stadia integracji inne zagadnienia kwestie ekonomiczne UC NWR WR unifikacja UGM PU Adam A. Ambroziak 5

6 Integracja polityk efekt rozlewania się - ang. spill-over Unia celna ustalenie wspólnej taryfy celnej wymaga wspólnej polityki handlowej, wspólne negocjacje z krajami trzecimi są skuteczniejsze, Integracja polityk efekt rozlewania się - ang. spill-over Wspólny rynek (dobra i usługi) wewnątrz rynku łatwiej jest wyeliminować cła niż ograniczenia pozataryfowe, stąd konieczność zharmonizowania np. opodatkowania, swobodny przepływ towarów to konieczność zapewnienia przestrzegania zasad konkurencji, zharmonizowanie polityki ochrony konsumenta oraz polityki ochrony środowiska Integracja polityk efekt rozlewania się - ang. spill-over Wspólny rynek (czynniki produkcji) wolny przepływ siły roboczej wymaga wzajemnego uznawania dyplomów kwalifikacji oraz zharmonizowania polityki społecznej swobodny przepływ kapitału wymaga eliminacji ograniczeń w wymienialności walut, zharmonizowania przepisów podatkowych, zbieżnej polityki monetarnej Adam A. Ambroziak 6