1. Na jakiej zasadzie szukać sensu słów w wierszach Mirona Białoszewskiego?

Transkrypt

1 1. Na jakiej zasadzie szukać sensu słów w wierszach Mirona Białoszewskiego? Uczeń: Uczeń: a. 1. Cele lekcji i. a) Wiadomości zna środki wyrazu artystycznego, zna znaczenie i definicję neologizmów, rozumie zadania i funkcje poezji lingwistycznej. ii. b) Umiejętności wyjaśnia funkcję zastosowanych w wierszu środków wyrazu artystycznego, potrafi wyjaśnić znaczenie podanych neologizmów, potrafi określić do podanej sytuacji uczucia i obrazy, jakie towarzyszą poecie, potrafi rozwiązywać problemy w sposób twórczy, rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawieniem własnych pomysłów, potrafi odegrać scenkę dramatyczną. b. 2. Metoda i forma pracy Praca w grupach, wcielanie się rolę, wizualizacja, ćwiczenia praktyczne, praca z tekstem c. 3. Środki dydaktyczne Kartki z biografią poety (załącznik 1) Schemat do pracy w grupie (załącznik 2) d. 4. Przebieg lekcji i. a) Faza przygotowawcza 1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć. 2. Nauczyciel prezentuje sylwetkę Mirona Białoszewskiego. Życiorys poety jest przedstawiany za pomocą skojarzeń słownych, podobnie jak poezja poety, która wymaga odgadnięcia wielu znaków słownych. Nauczyciel ma wypisane różne hasła z życia i twórczości poety na kartkach i przykleja je lub mocuje do arkusza szarego papieru wywieszonego na tablicy, opowiadając o twórczości poety. Uczniowie tłumaczą tytuły poszczególnych części życiorysu nadane przez nauczyciela, są to różne wymyślone neologizmy. Np.: początkować początek biografii pisarza; mrowisko blok, w

2 którym mieszkał poeta; wierszopublikowanie informacje o tomikach wierszy, które opublikował; starowyrzuć tematyka wierszy, interesowały go często stare, niepotrzebne przedmioty, które wielu ludzi uważałoby za zbędne w domach i z pewnością by je wyrzucili, zaś dla poety były one przedmiotem poezji; inność często był postrzegany jako poeta osobny, wyizolowany, którego tematyka wierszy różniła się od innych poetów; codziennopisanie pisał o codzienności, rzeczywistości, którą obserwował na każdym kroku (załącznik 1).Uczniowie przypominają znaczenie i definicję neologizmu. ii. b) Faza realizacyjna 1. Następnie nauczyciel dzieli klasę na grupy, wybierani są sprawozdawcy, liderzy, sekretarze, przypomniane zostają zasady pracy w grupie. Polecenie dla grup: 2. Dopiszcie do podanych sytuacji z wiersza to, co widział poeta i co czuł w związku tym wydarzeniem. Prace uczniów są omawiane na forum klasy, wyciągane wnioski uczniowie zapisują w zeszytach. Uczniowie zastanawiają, co przeważa w obrazie poetyckim uczucia czy obrazy? Wnioski: Białoszewski w wierszu traktuje słowa jak klocki, bawi się nimi po to, aby oddać swoje uczucia i stosunek do rzeczy materialnych (załącznik 2). iii. c) Faza podsumowująca Uczniowie odgrywają krótkie scenki dramatyczne, inscenizują sytuacje, w których ktoś komuś coś odbiera. Zastanawiają się, jak większość ludzi reaguje w podobnych sytuacjach, co czują wówczas, dyskutują o odmienności uczuć poety i sposobie utrwalanie tych uczuć na papierze. Następnie szukają definicji poezji lingwistycznej w dostępnych im źródłach poezja, której tematem jest słowo. e. 5. Bibliografia 1. Białoszewski M., Ach, gdyby, gdyby nawet piec zabrali. Moja niewyczerpana oda do radości, [w:] W. Bobiński, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy II gimnazjum, WSiP, Warszawa Burkot S., Miron Białoszewski, WSiP, Warszawa Burkot S., Spotkania z poezją współczesną, WSiP, Warszawa Literatura i podkultura dzieci i młodzieży. Antologia, oprac. pod red. J. Cieślikowskiego, R. Waksmuda, Ossolineum, Wrocław f. 6. Załączniki Załącznik 1. i. a) Kartki z biografią poety

3 POCZĄTKOWAĆ Urodził się w Warszawie. Wojnę spędził MROWISKO w rodzinnym mieście, gdzie brał udział w zajęciach tajnej polonistyki. Przeżył również powstanie warszawskie. Po wojnie imał się różnych zajęć (np. pracownik poczty). Debiutował w 1956 r. tomikiem wierszy Obroty rzeczy. We własnym mieszkaniu przy ul. Tarczyńskiej stworzył teatr eksperymentalny, w którym działał jako aktor i twórca tekstów.

4 WIERSZOPUBLIKOWANIE Tomiki poetyckie: Obroty rzeczy (1956), Rachunek zaściankowy (1959), Mylne wzruszenia (1961), Było i było (1965), Odczepić się (1978). Opublikował również utwory prozatorskie: Pamiętnik z powstania warszawskiego (1970), Donosy rzeczywistości (1973), Szumy, zlepy, ciągi (1976) i dramaty w zbiorze pt. Teatr osobny (1973). STAROWYRZUĆ Białoszewskiego interesowała kultura prowincji i przedmieść (jarmarki, kicz, tandeta), ale również życie w blokach-mrówkowcach. Opisywał przedmioty codziennego użytku, często nieestetyczne, zniszczone. INNOŚĆ Świat poezji Białoszewskiego był prywatny i indywidualny. Nie stawiał pytań filozoficznych, nie wpisywał się w nurty literackie, nie zajmowały go sprawy społeczne i polityczne. Z tego powodu Białoszewski zyskał miano poety osobnego.

5 CODZIENNOPISANIE Najbardziej interesowała go własna codzienna egzystencja, przedmioty, z których korzystał, miejsca, w których przebywał (blok, szpital), a także to wszystko, co mógł codziennie obserwować (ulica). Do opisu tych zjawisk stosował własny język inspirowany mową potoczną i dziecięcą. Tworzył neologizmy, naśladował chaotyczność języka mówionego, wprowadzał błędy składniowe. Szczególnie późniejsza twórczość opierała się na wymienionych środkach. ii. b) Karta pracy ucznia Załącznik 2. Schemat do pracy w grupie SYTUACJA CO WIDZI W ZWIĄZKU CO CZUJE W ZWIĄZKU POSIADA W DOMU PIEC CHCĄ MU ZABRAĆ PIEC

6 NIE CHCE ODDAĆ PIECA ZABIERAJĄ PIEC BRAK PIECA iii. c) Notatki dla nauczyciela Przykładowe rozwiązanie ćwiczenia SYTUACJA CO WIDZI W ZWIĄZKU CO CZUJE W ZWIĄZKU POSIADA W DOMU PIEC CHCĄ MU ZABRAĆ PIEC Piec przypomina mu bramę triumfalną. Czuje się dumny, że posiada taki przedmiot, jest on dla niego ważny, daje mu ciepło, tworzy miły nastrój, odczuwa wielką radość. Jest zaskoczony, odczuwa przerażenie, jest zagrożony. NIE CHCE ODDAĆ PIECA ZABIERAJĄ PIEC BRAK PIECA Widzi puste miejsce zamiast pieca. Czuje bunt, nie rozumie, dlaczego chcą mu zabrać piec, złości się i wybucha gniewem. Czuje rezygnacje, wie, że nic nie może już zrobić. Bawi go ta sytuacja, znowu czuje radość, właściwie wcale się tym nie przejął, przyjął do wiadomości fakt o utracie pieca, w końcu nie jest on taki ważny. iv. d) Zadanie domowe Opisz dowolny obraz z życia codziennego, starając się oddać środkami wyrazu artystycznego jego cechy, właściwości lub zastosowanie.

7 45 minut brak g. 7. Czas trwania lekcji h. 8. Uwagi do scenariusza