Funkcja rzeczownika w zdaniu

Transkrypt

1 Funkcja rzeczownika w zdaniu 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: zna definicję rzeczownika, wie, jaką pełni funkcję w zdaniu, zna definicję pojęć: podmiot, przydawka, orzecznik, dopełnienie, okolicznik. b) Umiejętności Uczeń potrafi: wyszukać w zdaniu podmiot i orzeczenie, określić, jaką funkcję w zdaniu pełni wskazany rzeczownik, wskazać wyrazy, z którymi łączy się rzeczownik. 2. Metoda i forma pracy Heureza, ćwiczenia utrwalające, praca samodzielna. 3. Środki dydaktyczne 1.Podręcznik do kształcenia literackiego i językowego. 2.Ćwiczenia przygotowane przez nauczyciela. 4. Przebieg lekcji a) Faza przygotowawcza Aby wprowadzić w tematykę lekcji, nauczyciel zadaje uczniom pytania. Uczniowie odpowiadają na nie i - jeżeli zachodzi taka potrzeba - zapisują notatkę w zeszytach: 1.Co to jest rzeczownik? Rzeczownik jest to odmienna część mowy, która odpowiada na pytanie kto?, co? Odmienia się przez przypadki i liczby, a nazywa osoby, przedmioty, zwierzęta, rośliny, pory dnia i roku.

2 2.Jakie funkcje w zdaniu może pełnić rzeczownik? Rzeczownik w zdaniu może być: a. Podmiotem - W moim pokoju stoi duże biurko. Podmiot jest główną częścią zdania, oznaczającą to, o czym jest mowa w zdaniu wyrażona za pomocą orzeczenia. Podmiotem mogą być osoby, zwierzęta, rzeczy, zjawiska, o które pytamy: kto? lub co? b. Przydawką - Czarny kot chodzi po dachu. Przydawka łączy się w zdaniu z rzeczownikiem i z reguły określa właściwości przedmiotów, których nazwami są rzeczowniki. c. Dopełnieniem - Jutro pójdę wypożyczyć tę książkę. Dopełnienie jest najczęściej określeniem czasownika, które uzupełnia jego treść oraz wskazuje przedmiot, którego dotyczy czynność wyrażona czasownikiem. d. okolicznikiem - Rozmawiali szeptem. Okolicznik występuje najczęściej jako określenie czasowników, a wskazuje okoliczności, w jakich zachodzą czynności lub stany wyrażone przez czasowniki. b) Faza realizacyjna Po sprawdzeniu wiadomości nauczyciel proponuje wykonanie ćwiczeń zawartych w karcie pracy (zadanie nr 1,2,3,4,5,6). Uczniowie pracują samodzielnie. c) Faza podsumowująca Na zakończenie można sprawdzić poprawność wykonanych zadań lub ocenić najaktywniejszych uczniów. 5. Bibliografia 1. Dobrowolska H., Jutro pójdę w świat. Zeszyt ćwiczeń do klasy 6, Wydawnictwo

3 Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa Jaworski S., Podręczna gramatyka języka polskiego, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa Podracki J., Składnia polska [książka dla nauczycieli, studentów i uczniów], Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa Załączniki a) Karta pracy ucznia Zadanie 1. Podane zdania uzupełnij dowolnymi rzeczownikami, które odpowiadają na pytania podane w nawiasie. Określ, jaką część zdania stanowią. Słucham (kogo?).... Nie rozumiem (czego?).... Ufam (komu?).... Obserwuję (kogo?).... Fotografuję (co?).... Pasjonuję się (czym?).... [Odpowiedź: są to dopełnienia] Zadanie 2. Poniżej podano pary zdań. W pierwszej grupie podkreśl podmiot i orzeczenie. Jak nazwiesz zdania z drugiej kolumny? Słońce zaszło. Zerwał się wiatr. Leje deszcz. Idzie burza. Temperatura gwałtownie spadła. Zmierzcha. Wieje. Pada. Grzmi Ochłodziło się. [Odpowiedź: w drugiej kolumnie znajdują się zdania bezpodmiotowe] Zadanie 3. Podane zdania uzupełnij pasującym czasownikiem w liczbie mnogiej. Jak nazwiesz zaznaczone wyrazy? Jaka to część zdania?

4 Janek i jego brat... pojechali... na urlop. Dziewczyny i chłopaki.... się na ryby. Maciek i Kasia... do teatru. Dziewczynka i pies... do parku. Ojciec i matka... chorego syna w szpitalu. [Odpowiedź: wytłuszczone wyrazy tworzą podmiot szeregowy] Zadanie 4. Poniżej podano kilka zdań. Jak zapytasz o zaznaczone wyrazy? Co to za część zdania? Pytania zapisz w nawiasach. Ojciec kieruje (...) samochodem. Janek pisze (...) wypracowanie Nauczyciel (...) upomniał ucznia. Mama każdego ranka kupuje (...) bułki. Dyrektor bardzo dobrze kieruje (...) fabryką. Zadanie 5. W podanych zdaniach podkreśl podmiot oraz przydawkę. Jak zapytasz o przydawkę? Na stole leży ciekawa książka. Marek pożyczył mi interesujący film. Michał jest moim najlepszym przyjacielem. Jutro odbywa się zjazd kolegów z V B. Małgosia kupiła wczoraj gliniany dzbanek. Zadanie 6. Uzupełnij luki podanymi poniżej okolicznikami tak, aby zdania miały sens. Na jakie pytania odpowiadają te okoliczniki?... byliśmy w teatrze. Ania urodziła się.... Idź do kiosku.... Zawodnik biegł....

5 ... pociągu należy pociągnąć hamulec. po gazetę, wczoraj, w celu zatrzymania, szybko, w Warszawie 7. Czas trwania lekcji 2 x 45 minut 8. Uwagi do scenariusza brak