rys historyczny i geograficzny malarstwo i rzeźba: tematyka dnia codziennego z elementami krytyki społecznej (np. Courbet, A. Gierymski, Millet)

Transkrypt

1 ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANYCH NA POSZCZEGÓLNYCH STOPNIACH KONKURU Z PLASTYKI HISTORIA SZTUKI. WYKAZ LITERATURY OBOWIĄZUJĄCEJ UCZESTNIKÓW ORAZ STANOWIĄCEJ POMOC DLA NAUCZYCIELA ETAP SZKOLNY - GIMNAZJUM Eliminacje szkolne są przeprowadzone w formie pisemnej. Uczestnik rozwiązuje test zawierający zadania otwarte i zamknięte dotyczące: Znajomości dziejów sztuki od starożytności aż po czasy najnowsze; Wiedzy o epokach artystycznych; Znajomości dzieł sztuki, określanie ich przynależności do epoki, stylu lub kierunku, a w przypadku dzieł wybitnych podanie autora, tytułu i czasu powstania; Znajomości epok artystycznych, a w obrębie epok stylów, kierunków, nurtów; Znajomości twórczości uznanych artystów; Podstawowej znajomości terminologii sztuk plastycznych i technik artystycznych. WSZYSTKIE PRZYKŁADY Z DOSTĘPNYCH PODRĘCZNIKÓW. ETAP REJONOWY - GIMNAZJUM Eliminacje rejonowe są przeprowadzone w formie pisemnej. Uczestnik rozwiązuje test zawierający zadania otwarte i zamknięte. Wiedza o dziedzinach sztuki Malarstwo podstawowe techniki i podłoża malarskie. Rzeźba techniki rzeźbiarskie, materiały stosowane do tworzenia obiektów przestrzennych. Architektura funkcje architektury (mieszkalna, użyteczności publicznej, sakralna, sepulkralna), tradycyjne i nowoczesne materiały tworzenia dzieł architektury. Grafika warsztatowa druk wypukły, wklęsły, płaski (drzeworyt, miedzioryt, litografia). Sztuka użytkowa rzemiosło artystyczne, wzornictwo przemysłowe, grafika komputerowa (funkcje artystyczne i użytkowe), sztuka reklamy Muzea, edukacja muzealna, najważniejsze muzea w Polsce i na świecie, galerie i domy aukcyjne. Środki wyrazu artystycznego jako język dzieła sztuki Kolor i plama, podstawowe informacje o podziale barw podstawowe, pochodne, chromatyczne, achromatyczne, gama barwna monochromatyczna, kontrastowa, temperatura barw (barwy ciepłe i zimne) Rysunek linia, kreska, kontur i ich funkcje, efekty artystyczne. Faktura, modelunek światłocieniowy, przestrzeń i perspektywa, rodzaje kompozycji. Ekspresja dzieła sztuki; Styl jako głos epoki i indywidualności artystycznej. Tematyka dzieł sztuki Portret i autoportret; pejzaż; malarstwo plenerowe; weduta; marina; sceny rodzajowe; martwa natura; charakterystyka tematów artystycznych na tle epok stylowych. Dzieje sztuki Prehistoria najważniejsze epoki i przemiany twórcze, prehistoria na ziemiach 1. Prehistoria definicja pojęcia rys chronologiczny (paleolit, neolit, epoka brązu i żelaza) malowidła naskalne (Lascaux i Altamira, Chauvet, Cosquer) figurki Wenus (Wenus z Willendorfu) budowle megalityczne (Stonehenge w Anglii) gród w Biskupinie jako przykład kultury łużyckiej na ziemiach polskich 2. Starożytny Egipt

2 rys chronologiczny i geograficzny, religia i stosunki społeczne architektura (piramida Cheopsa jako przykład budowli sepulkralnej) malarstwo ( Faraon na polowaniu kanon postaci) rzeźba (Sfinks jako symbol starożytnego Egiptu, kanon na przykładzie posągu faraona) 3. Starożytna Grecja rys chronologiczny i geograficzny, religia i stosunki społeczne porządki architektoniczne architektura założenia konstrukcyjne (świątynie i teatry budowle akropolu ateńskiego (wszystkie), budowle tj.: teatr Dionizosa, wyrocznia Apollina, Artemizjon, Halikarnas mauzoleum) elementy architektoniczne (kapitel, baza, fryz, tympanon, portyk, kariatydy) rzeźba Fidiasz, Poliklet, Myron słynni rzeźbiarze i ich dzieła malarstwo wazowe: geometryczne, czarno- i czerwonofigurowe 4. Starożytny Rzym malarstwo iluzjonistyczne (Pompeje) warunki rozwoju sztuki rzymskiej architektura nowe konstrukcje i budowle użyteczności publicznej ( słynne bazyliki, termy, akwedukty, amfiteatry, cyrki, łuki triumfalne, kolumny i posągi konne) 5. Romanizm architektura: rodzaje budowli, cechy charakterystyczne; konstrukcja malarstwo: freski i iluminacje - rzeźba i płaskorzeźba podporządkowana architekturze (Drzwi Gnieźnieńskie, Kolumny z kościoła św Trójcy w Strzelnie) 6. Gotyk architektura: przełom w konstrukcji budowli system filarowo-żebrowy, łuki odporowe i przypory elementy architektoniczne (maswerk, fiale, rzygacze) witraż rzeźba podporządkowana architekturze; realizm i ekspresja przedstawień malarstwo i rzeźba gotycka (Uta i Eckhardt rzeźby fundatorów z Naumburga - Madonna z Krużlowej, Wit Stwosz Ołtarz Mariacki, Pieta z Avinionu) 7. Renesans humanizm nawiązanie do idei antycznych architektura: inspiracja architekturą starożytną, poszukiwanie proporcji budowli, równowagi i harmonii, podkreślenie statyki poprzez przewagę poziomów, kamienice, pałace, zamki, ratusze rzeźba: niezależność wobec architektury, nowe przedstawienie postaci ludzkiej, proporcje, równowaga, harmonia kompozycji są przedmiotem poszukiwań artysty (Donatello, Michał Anioł) malarstwo; tematyka religijna i mitologiczna, perspektywa malarska, miękki światłocień idealizacja postaci wielcy twórcy renesansu: Leonardo da Vinci, Michał Anioł Buonarroti, Rafael Santi 8. Manieryzm, barok i rokoko architektura świecka zespół pałacowo- ogrodowy (np. Wersal, Wilanów) architektura sakralna charakterystyczne kościoły. charakterystyczne cechy stylu: dynamika formy, bogactwo dekoracji.

3 malarstwo: tematyka religijna, mitologiczna, sceny rodzajowe, martwa natura, pejzaże; malarstwo iluzjonistyczne, portret. Cechy: modelunek światłocieniowy, dynamizm, realizm przedstawień (np. El Greco, Rembrandt, Rubens, Caravaggio, Watteau) rzeźba: ekspresja i dynamizm, dekoracyjność formy (np. Bernini) 9. Klasycyzm nawiązanie do antyku architektura świecka pałace, budowle użyteczności publicznej: teatry, banki, urzędy. architektura sakralna charakterystyczne kościoły malarstwo i rzeźba inspiracja klasycznymi kanonami piękna; tematyka mitologiczna lub portrety, idealizacja postaci (np. J.L. David, Ingres, Canova) 10. Romantyzm malarstwo: tematyka historyczna lub pejzaż ze sztafażem; cechy: melancholia, dynamiczna forma, emocjonalne podejście do tematu (np. Delacroix, Goya, Friedrich, Turner, Géricault) 11. Realizm malarstwo i rzeźba: tematyka dnia codziennego z elementami krytyki społecznej (np. Courbet, A. Gierymski, Millet) 12. Impresjonizm i postimpresjonizm rozwój fotografii i nauki, wpływ na malarstwo nowy sposób tworzenia obrazu (np. Monet, Renoir, Degas) pointylizm, dywizjonizm (np. Seraut, Signac, Sisley) przyjęcie artystycznej funkcji przez sztukę 13. Symbolizm i secesja tło społeczno-polityczne architektura: nawiązania do form natury (np. Gaudi) malarstwo i grafika (np. Mucha, Wyspiański, Malczewski, Wojtkiewicz, Mehoffer, Klimt) - rzeźba (A.Rodin) sztuka użytkowa zyskuje rangę dzieła sztuki 14. Sztuka I połowy XX w. fowizm cechy: wprowadzenie konturu i czystych kolorów (np. Matisse, Vlaminck, Derrain) ekspresjonizm cechy: wyrażanie emocji, uczuć w wyrazistej formie plastycznej (np. Munch, Nolde) abstrakcjonizm cechy: oderwanie od natury, abstrakcja geometryczna (np. Malewicz, Mondrian), abstrakcja intuicyjna (np.kandinsky) kubizm cechy: sprowadzenie formy do prostych brył geometrycznych (np. Braque, Picasso) futuryzm cechy: fascynacja ruchem (np. Balla) dadaizm cechy: zerwanie z konwenansami, pragnienie szokowania (np. Duchamp) surrealizm cechy: odwoływanie się do marzeń sennych (np. de Chirico, Dali, Magritte) formizm cechy: podkreślanie formy w dziele, sprzeciw naturalizmowi (np. Pronaszko, Chwistek, Witkacy) konstruktywizm cechy: abstrakcja geometryczna, rytmy i kolory czyste (np. Strzemiński, Kobro) artyści niezrzeszeni: Makowski czerpie z kubizmu, sztuki ludowej; Modigliani portrety, wydłużona sylwetka; Chagall kubizm, surrealizm. 15. Sztuka współczesna tło społeczno-polityczne, nowe tendencje w sztuce action paiting (np. Pollock) pop art (np. Lichtenstein, Warhol) op art (np. Vasarely)

4 hiperrealizm (np. Hanson) land art (np. Christo) happening (np. Kaprow, Cage) architektura (np. Wright, Gropius, Le Corbusier, van der Rohe, Mendelsohn) twórcy polscy (Wróblewski, Kantor, Opałka, Beksiński, Linke, Duda-Gracz, Hasior, Abakanowicz) ETAP WOJEWÓDZKI Eliminacje wojewódzkie są przeprowadzone w dwuczęściowej formie pisemnej. 1. W części pierwszej uczestnik eliminacji rozpoznaje style, detale, cechy sztuki, dzieła prezentowane na slajdach, prawidłowe odpowiedzi umieszcza w przygotowanym teście. 2. W części drugiej uczestnik eliminacji wojewódzkiej dokonuje opisu dzieła sztuki. Uczestnik powinien wykazać się umiejętnością analizy i interpretacji jednego dzieła sztuki. wg punktów: (dzieła do analizy wskazano w wykazie literą A ) 1. INFORMACJE WSTĘPNE ( Co wiesz o autorze? Jaki okres, kierunek w sztuce reprezentuje? ) 2. KRÓTKI OPIS I ANALIZA (Co jest przedstawione na obrazie? Jakie środki wyrazu zastosował artysta? technika, kompozycja, kolorystyka, światło i modelunek światłocieniowy, stosunek do rzeczywistości) 3. KRÓTKA INTERPRETACJA (Jaki jest sens, przekaz dzieła?) 4. PODSUMOWANIE (Jakie jest znaczenie dzieła w twórczości artysty, w okresie powstania i dalszych dziejach sztuki? Jak oceniasz artystyczne i ideowe walory dzieła?). W etapie wojewódzkim ocenie podlegać będzie: Znajomość dziejów sztuki od starożytności aż po czasy najnowsze; Wiedza o epokach artystycznych; Umiejętność rozpoznawania dzieł sztuki na podstawie reprodukcji określanie ich przynależności do epoki, stylu lub kierunku, a w przypadku dzieł wybitnych podanie autora, tytułu i czasu powstania; Znajomość epok artystycznych, a w obrębie epok stylów, kierunków, nurtów; Znajomość twórczości uznanych artystów; Znajomość ikonografii sztuki europejskiej- podstawowych tematów i ich źródeł Umiejętność analizowania dzieł sztuki pod względem formalnym; Podstawowa znajomość terminologii sztuk plastycznych i technik artystycznych; Umiejętność budowania poprawnych stylistycznie i logicznie wypowiedzi pisemnych. PRZYKŁADY DO ROZPOZNANIAi ANALIZOWANIA SZTUKA ERY PREHISTORYCZNEJ - Wenus z Willendorfu - malowidła z Lascaux - zespół Stonehenge - zabudowa Biskupina SZTUKA STAROŻYTNEJ MEZOPOTAMII - zigurat z Ur - Sztandar z Ur - stella kodeksu Hammurabiego

5 - płaskorzeźba Zraniona Lwica pałac Assurbanipala w Niniwie - Brama Isztar w Babilonie SZTUKA STAROŻYTNEGO EGIPTU - Piramida faraona Dżesera w Sakkara - Sfinks w Giza - Triada króla Mykerinosa - Gęsi z Meidum - Skryba z Sakkara - świątynia królowej Hatszepsut w Deir el-bahari - świątynia Ramzesa II w Abu Simbel - Posąg Sezostrisa I - Kolosy Memnona - Złota maska Tutenhamona - głowa królowej Nefretete SZTUKA ŚWIATA EGEJSKIEGO - Idol Cykladzki - Paryżanka malowidło z Knossos - Książę wśród lilii malowidło w Knossos - Brama Lwów w Mykenach SZTUKA STAROŻYTNEJ GRECJI - budowle akropolu ateńskiego (wszystkie) - budowle tj.: teatr Dionizosa, wyrocznia Apollina, Artemizjon, Halikarnas mauzoleum, RZEŹBA: - kora, kuros - Apollo z Tenei - Woźnica z Delf - Fidiasz posąg Ateny Partenos (na przykładzie rzymskiej kopii), Zeus Olimpijski, - Myron Dyskobol, Atena i Marsjasz, - Poliklet Doryforos, Amazonka - Skopas Bachantka - Praksyteles Hermes z małym Dionizosem, Afrodyta z Knidos, - Lizyp Odpoczywający Herakles - Nike z Samotraki, Umierający Gall, Grupa Laokoona, płaskorzeźby Ołtarza Pergamońskiego, Afrodyta z Melos. MALARSTWO - Przykładowe wazy w stylach: geometrycznym, orientalizującym, czarno i czerwonofigurowym. SZTUKA STAROŻYTNEGO RZYMU Forum Romanum widok ogólny; Panteon; Akwedukt w Pont-du-Gard; Bazylika; Koloseum; Łuk Tytusa, Konstantyna; Pomnik konny Marka Aureliusza; Kolumna Trajana. Fragment odsłoniętego Herkulanum: Wiosna, Trzy Gracje. Malowidła (Pompeje) iluzjonizm; domy rzymskie. SZTUKA WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKA, BIZANTYJSKA - rekonstrukcja i plan wczesnochrześcijańskiej bazyliki św. Piotra w Rzymie (pojęcia tj.: narteks, prezbiterium, transept, atrium, baptysteria) - sarkofag wczesnochrześcijański orant, orantka

6 - malarstwo katakumbowe symbole ichtis, chi - ro - Chrystus Dobry Pasterz freski, rzeźba - kościół San Vitale w Rawennie (wnętrze, mozaiki z prezbiterium) kościół Hagia Sophia w Konstantynopolu (bryła, wnętrza) - Trójca Święta Rublowa (ikona) - Ikona Matki Boskiej Włodzimierskiej SZTUKA PRZEDROMAŃSKA I ROMAŃSKA: - Ornamenty: plecionka romańska Kaplica pałacowa w Akwizgranie Kościół św. Michała w Hildesheim Kościół Cluny III (na podstawie rekonstrukcji) Zespół budowli w Pizie Krypta św. Leonarda na Wawelu (wnętrze) Kolegiata pw Wniebowzięcia Panny Marii i św Aleksego w Tumie pod Łęczycą Rotunda św. Prokopa w Strzelnie Kolegiata św Piotra w Kruszwicy Portal w Moissac Strona z monogramem ewangelistów oraz monogramem Chi Ro z Księgi z Kells Ewangeliarz Ottona III Drzwi Gnieźnieńskie z katedry pw NMP Kolumny z kościoła św Trójcy w Strzelnie Tkanina z Bayeux Posadzka z kolegiaty w Wiślicy SZTUKA GOTYCKA - katedra w Chartres - Sainte Chapelle w Paryżu - katedra w Kolonii - Pałac Dożów w Wenecji (elewacja) - katedra w Gnieźnie - kościół Mariacki w Krakowie - barbakan w Krakowie - Pieta z Lubiąża - Piękna Madonna z Wrocławia - katedra w Reims - katedra Nôtre Dame w Paryżu - kościół Mariacki w Gdańsku - Uta i Eckhardt rzeźby fundatorów z Naumburga - Madonna z Krużlowej - Wit Stwosz Ołtarz Mariacki, Nagrobek Kazimierza Jagiellończyka - Pieta z Avinionu A - Bracia Limburg karty z Bardzo bogatych Godzinek księcia du Berry (cykl kalendarza) MIĘDZY GOTYKIEM A RENESANSEM:: - Giotto freski z kaplicy Scrovegnich w Padwie, freski z Asyżu A - Duccio Maesta z katedry w Sienie - Jan van Eyck Ołtarz gandawski, Małżeństwo Arnolfinich, Madonna kanclerza Rollin - Rogier van der Weyden Zdjęcie z krzyża, Sąd Ostateczny - Hans Memling Ołtarz Sąd Ostateczny - Hieronim Bosch Ogród rozkoszy ziemskich, Syn marnotrawny A, tryptyk Kuszenie św. Antoniego, Leczenie głupoty, Wóz siana A

7 RENESANS I MANIERYZM - Donato Bramante: Tempietto - Rzym - Andrea Palladio: Villa Rotonda pod Vicenza - Pałac Rucellai we Florencji, - Benedetto da Maiano: Palazzo Strozzi, Florencja. - Franciszek Florentczyk Wawel dziedziniec i krużganki - Bartłomiej Berrecci: Kaplica Zygmuntowska na Wawelu. - Santi Gucci - nagrobek Stefana Batorego, nagrobki do Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu, króla Zygmunta Augusta i królowej Anny Jagiellonki - Ratusz w Poznaniu - Zabudowa Zamościa - Pieter Bruegel Walka karnawału z postem, cykl: Pory roku, Upadek Ikara A - Michał Anioł rzeźba Mojżesz, Pieta, Jeniec - Donatello rzeźba Dawid, Gattamelata - Michał Anioł malarstwo freski kaplicy Sykstyńskiej A - Rafael Santi Trzy gracje, Madonna Sykstyńska A, Szkoła Ateńska - Leonardo da Vinci Dama z gronostajem, Ostatnia wieczerza A, Zwiastowanie - Jacopo Pontormo Nawiedzenie, Zdjęcie z krzyża, - Fiorentino Rosso Mojżesz broniący córek Jetry, - Parmigianino Autoportret w wypukłym lustrze, Madonna z długą szyją A - El Greco Obnażenie z szat, Zwiastowanie, Widok Toledo A, Zmartwychwstanie, - Giuseppe Arcimboldo Lato, - Benvenuto Cellini Solniczka Franciszka I, SZTUKA BAROKU I ROKOKO Kościół Il Gesu w Rzymie Gianlorenzo Bernini - plac i kolumnada przed bazyliką św. Piotra w Rzymie, Dawid, Apollo i Dafne - Ekstaza św. Teresy, Tron św. Piotra, Nagrobek papieża Urbana VIII, Fontanna Czterech Rzek, fontanna z trytonem, Konfesja nad grobem św. Piotra, - Francesco Borromini - kościół San Carlo alle Quatro Fontane, Balthassare Longhena - kościół Santa Maria delle Salute w Wenecji - Charles le Brun, Louis le Vau - pałac Vaux le Vicomte - Jules Hardouin-Mansart - kościół des Invalides (Inwalidów) w Paryżu - Jacob Prandtauer - kościół opactwa w Melk - Johann Bernhard Fischer von Erlach - pałac Schőnbrunn - Matthaus Pöppelmann - Zwinger w Dreźnie - George Wenceslaus von Knobelsdorff - pałac Sanssouci w Poczdamie - Michelangelo Merisi da Caravaggio - Kosz z owocami, Powołanie św. Mateusza A, Męczeństwo św. Mateusza, Złożenie do grobu A, Wieczerza w Emaus, Wróżąca Cyganka, Śmierć Matki Boskiej, - Artemisia Gentileschi - Judyta i Holofernes - Andrea del Pozzo - plafon w kościele świętego Ignacego w Rzymie - Pieter Paul Rubens - Podniesienie Krzyża A, Zdjęcie z krzyża z Antwerpii, Porwanie córek Leukippa Wenus z lustrem, Trzy gracje - Jacob Jordaens - Król pije - Anton van Dyck - Portret Karola I na łowach, portret Izabelli Brandt - Jan Breugel Aksamitny - Bukiet kwiatów - Rembrandt Hermesz van Rijn Lekcja anatomii doktora Tulpa A, Wymarsz strzelców, Pejzaż z miłosiernym Samarytaninem, Danae, Autoportret w futrzanym płaszczu, Powrót syna marnotrawnego A,

8 - Jan Vermeer van Delft - Czytająca list (z Drezna), Kobieta ważąca perły A, Widok Delft, Kobieta z naszyjnikiem pereł, Alegoria malarstwa A, Koronczarka, Nalewająca mleko, Dziewczyna z perłą, - Jan Steen - Zwariowane gospodarstwo - Willem Claeszon Heda - Martwa natura - Diego Rodriguez de Silva Velazquez - Panny dworskie (Las Meninas) A, Infantka Małgorzata, Wenus z lustrem, - Francisco Zurbaran - Martwa natura z czterema naczyniami, z pomarańczami, Agnus Dei - Esteban Bartolome Murillo Immaculata, - Nicolas Poussin - Et in Arcadia Ego, Pogrzeb Fokiona, Orfeusz i Eurydyka - Antonio Canale - Widok kościoła San Giorgio Maggiore - Antoine Watteau - Odjazd na Cyterę A, - Jean-Honore Fragonard Huśtawka, - Giovanni Trevano - kościół śś. Piotra i Pawła w Krakowie - Tylman z Gameren - kościół św. Anny w Krakowie, Pałac Branickich w Białymstoku - Augustyn Locci - pałac w Wilanowie - Anonim - portret trumienny Stanisława Woyszy - Anonim - Taniec śmierci (z kościoła bernardynów w Krakowie) - SZTUKA KLASYCYZMU W EUROPIE, SZTUKA CZASÓW STANISŁAWOWSKICH I KLASYCYZM W POLSCE - Jacques Ange Gabriel Petit Trianon (obie fasady) - Chalgrin Łuk na Placu Gwiazdy w Paryżu - Jacques- Germain Soufflot kościół św. Genowefy w Paryżu - Pierre Vignon - Kościół Marii Magdaleny w Paryżu - Dominik Merlini pałac Na wodzie, - Jan Chrystian Kamsetzer teatr na wyspie - Szymon Bogumił Zug kościół ewangelicko-augsburski w Warszawa, - Jakub Kubicki pałac belwederski w Warszawie - Antonio Canova Amor i Psyche, Portret Pauliny Borghese jako Wenus, Trzy gracje - Bertel Thorvaldsen pomnik księcia Józefa Poniatowskiego, pomnik Kopernika, Ganimedes i orzeł, - Jakub Tatarkiewicz Psyche omdlewająca - Jacques Louis David Przysięga Horacjuszy A, Śmierć Marata, - Dominique Ingres Źródło, Wielka Odaliska, Łaźnia turecka, - Marceli Bacciarelli Portret Stanisława Augusta Poniatowskiego z klepsydrą A, Stanisław August Poniatowski w stroju koronacyjnym, poczet królów polskich, Jan III Sobieski pod Wiedniem - Bernardo Belotto (zw. Canaletto) Kolumna Zygmunta od strony Wisły, Krakowskie Przedmieście, Widok Warszawy od strony Pragi, widok na Salę Canaletta na Zamku Królewskim w Warszawie ARCHITEKTURA I RZEŹBA XIX WIEKU (PO KLASYCYZMIE) - Charles Barry Parlament w Londynie - Karl Friedrich Schinkel Pałac w Kórniku - Charles Garnier Opera w Paryżu - Joseph Paxton pałac Kryształowy w Londynie - Gustave Eiffel Wieża w Paryżu - Auguste Rodin Myśliciel, Katedra, Pocałunek, Ręka Boga, Mieszczanie z Calais, Danaida, - Jean Baptiste Carpeaux Taniec ROMANTYZM - Francisco Goya y Lucientes - Gdy rozum śpi, budzą się potwory, Rozstrzelanie powstańców madryckich A Saturn pożerający swe dzieci,

9 - Eugène Delacroix - Wolność wiodąca lud na barykady A, Scena z masakry na Chios, Portret Chopina, Portret Paganiniego, - Théodore Géricault - Tratwa Meduzy A, - Caspar David Friedrich Nadzieja w lodach, Opactwo w dąbrowie, Mnich nad brzegiem morza, Krzyż w górach - William Blake Wielki czerwony smok, Litość, - Joseph William Turner - Szybkość para deszcz A, Burza śnieżna, Widok z Wenecji, Pożar parlamentu - John Constable - Wóz siana A, Katedra w Salisbury (wersja z 1823 r), - Piotr Michałowski Bitwa pod Samosierrą (wersja z ok r.) - François Rude - Wymarsz ochotników (Marsylianka), - Artur Grottger - Pożegnanie powstańca, Kucie kos, Bój (z cyklu Lituania), REALIZM - Gustave Courbet Kamieniarze A, Autoportret z psem, Atelier malarza, Dzień dobry, panie Courbet, Pogrzeb w Ornans, - Jean François Millet - Anioł Pański A, Zbierające kłosy, Siewca, Odpoczynek oraczy - Honore Daumier Praczka, - Ilia Riepin Burłacy na wołdze, - Józef Szermentowski - Bydło schodzące do wodopoju, Odpoczynek oraczy AKADEMIZM - Alexandre Cabanel Narodziny Wenus - Henryk Siemiradzki Dirce chrześcijańska, Pochodnie Nerona A, PRERAFAELICI - John Everett Millais Ofelia A - Dante Gabriel Rossetti Zwiastowanie A, SYMBOLIZM - Gustave Moreau Zjawa, Taniec Salome IMPRESJONIZM - Edouard Manet Olimpia, Śniadanie na trawie, - Claude Monet - Impresja - Wschód słońca, Katedra w Rouen (przynajmniej dwie wersje) A, Stogi (dwie wersje), Nenufary (dwie wersje), - Edgar Degas Primabalerina, Klasa tańca A, Wyścigi konne (Jeźdźcy. Amatorzy), - Camille Pisarro - Czerwone dachy - Pierre-Auguste Renoir - Parasolki A, Dziewczęta przy pianinie, Tańce na wsi, Tańce w mieście, Loża - Berthe Morisot Kołyska, Polowanie na motyle NEOIMPRESJONIZM - George Seurat Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte A, - Paul Signac - Port w Marsylii POSTIMPRESJONIZM - Paul Cézanne - Góra Sainte-Victoire (kilka wersji), - Vincent van Gogh Buty, Jedzący kartofle A, Autoportret z zabandażowanym uchem, Droga z cyprysami, Słoneczniki (przynajmniej dwie wersje), Kruki nad łanem zboża A, Gwiaździsta noc, Irysy, - Paul Gauguin - Wizja po kazaniu walka Jakuba z aniołem, Żółty Chrystus, Autoportret z Żółtym Chrystusem, Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy? A SECESJA - Antonio Gaudi Casa Mila, Sagrada Familia (fasada), Casa Batllo, Park Guell - Hektor Guimard Wejścia do paryskiego metra - Gustave Klimt Pocałunek A, Judyta i Holofornes, - Tiffany projekt lampy witrażowej -

10 MALARSTWO POLSKIE II POŁ. XIX WIEKU, MŁODA POLSKA - Artur Grottger - Pożegnanie powstańca A, Świętokradztwo (z cyklu Wojna), Plac zamkowy w Warszawie (z cyklu Warszawa), Kucie kos - Jan Matejko - Kazanie Skargi A, Hołd Pruski, Kościuszko pod Racławicami, Poczet królów polskich, Konstytucja 3 maja - Juliusz Kossak - Polowanie z sokołem, Stadnina na Podolu - Wojciech Gerson - Cmentarz w Zakopanem, - Aleksander Gierymski Piaskarze, - Maksymilian Gierymski Patrol powstańczy, - Józef Chełmoński - Przedstawienia: Trojek i Czwórek, Żurawie, Bociany, Kuropatwy na śniegu, Burza A, Babie lato - Jacek Malczewski Melancholia, Introdukcja, Błędne koło, Krajobraz z Tobiaszem, Zatruta studnia (1906, Poznań) A, Thanatos (1902, Warszawa), Śmierć Elenai - Józef Mehoffer Dziwny ogród A, - Józef Pankiewicz Wóz z sianem A, Dziewczynka w czerwonej sukience, - Władysław Podkowiński Dzieci w ogrodzie, Szał - Boznańska Dziewczynka z chryzantemami A, Autoportret z parasolką, Wnętrze pracowni, Dzieci na schodach - Władysław Ślewiński Kobieta czesząca włosy - Stanisław Wyspiański Bóg Ojciec (witraż), cykl widoków na kopiec Kościuszki, Gmach Towarzystwa Lekarskiego (wystrój wnętrza, witraż), witraże i polichromie kościoła Franciszkanów w Krakowie, kartony do witraży wawelskich, Staś, Podwójny portret Elizy Pareńskiej SZTUKA XX w. rozpoznawanie stylu, nurtu fowizm ( Matisse - Portret żony z zieloną pręgą A, Vlaminck - Czerwone drzewa, Barki na Sekwanie, Derrain - Most Westminsterski) ekspresjonizm ( Munch, Nolde) abstrakcjonizm abstrakcja geometryczna ( Malewicz, Mondrian), abstrakcja intuicyjna (np.kandinsky) kubizm (Braque - Domy w Estaque, Skrzypce i dzban; Picasso - Horta de Ebro, Portret Vollarda, gitara) futuryzm ( Balla - Dynamizm psa na smyczy A, Dziewczynka biegnąca na balkonie: Boccioni - Jedyna forma ciągłości w przestrzeni) dadaizm (Duchamp - Fontanna, Suszarka do butelek, Koło od roweru) surrealizm (de Chirico; Dali - Uporczywość pamięci A, Płonąca żyrafa; Magritte) formizm (Pronaszko, Chwistek, Witkacy) konstruktywizm (Strzemiński, Kobro) artyści niezrzeszeni: Makowski ; Chagall SZTUKA WSPÓŁCZESNA rozpoznawanie stylu, nurtu action paiting ( Pollock) pop art (Lichtenstein, Warhol) op art (Vasarely) hiperrealizm ( Hanson) konceptualizm (Kawara) land art ( Christo) happening (Kaprow, Cage) Literatura Aktualne podręczniki do plastyki dla gimnazjum B. Osińska Sztuka i czas, cz. I i II ewentualnie E. Gombrich, O sztuce, Warszawa 1997

11 Sztuka Świata, t. I-XIII, red. P. Trzeciak, Warszawa Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. S. Kozakiewicz, Warszawa 1969; wydanie nowe [zmienione] Warszawa 1996