Małgorzata Anna Jóźwiak*, Marek Jóźwiak** ZASTOSOWANIE MIKROSKOPII ELEKTRONOWEJ W BIOINDYKACJI ŚRODOWISKA
|
|
- Julia Dziedzic
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 40, 2009 r. Małgorzata Anna Jóźwiak*, Marek Jóźwiak** ZASTOSOWANIE MIKROSKOPII ELEKTRONOWEJ W BIOINDYKACJI ŚRODOWISKA USING ELECTRON MICROSCOPY IN ENVIRONMENTAL BIOINDICATION Słowa kluczowe: Transmisyjny Mikroskop Elektronowy, Skaningowy Mikroskop Elektronowy, bioindykacja, EDX (detektor energii dyspersji promieniowania rentgena). Key words: Transmission Elektron Microscope, Skaning Elektron Microscope, bioindication, EDX (Energy Dispersive X Ray Spectroscopy). In research aiming at evaluation of environmental condition and assessment of the reasons for changes in the environment, precise analytical methods are more and more frequently used. The electron microscopy is one of the tools used there among others. Using a scanning electron microscope with Energy Dispersive X-ray Spectroscopy (EDS) enables to obtain information on quality concerning morphology and elementary composition of a sample as well as information on quantity concerning concentration of particular elements in a sample during one analysis stage. Such researches are carried out in Environmental Protection and Development Section of The Jan Kochanowski University of Humanities and Sciences in Kielce. In bioaccumulators (Hypogymnia physodes (L.) Nyl. lichen) transferred to the city, the rate of accumulation of PAH and heavy metals is determined in relation to anthropopressure and the changes in cellular level are analysed with scanning and transmission electron microscope. The tests that have been performed so far make it possible to conclude that us- * Dr Małgorzata Anna Jóźwiak Samodzielny Zakład Ochrony i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach, ul. Świętokrzyska 15, Kielce; tel.: ; malgorzata.jozwiak@vp.pl ** Dr hab. prof. Marek Jóźwiak Samodzielny Zakład Ochrony i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach, ul. Świętokrzyska 15, Kielce; tel.: ; marjo@ujk.kielce.pl 419
2 Małgorzata Anna Jóźwiak, Marek Jóźwiak ing transmission and scanning electron microscope allows to obtain good assessment of micro changes on the surface of thalli of analysed lichen, and inside the thalli in relation to fungus photobiont. The analysis of mutual location of algae and fungus in cross-section of thalli after exposure in the city in relation to control sample revealed a tendency for translocation of algae cells towards the top layer and outside of the thalli surface depending on the concentration of pollutants. The algae cells showed shape changes from round into plank shape, cell wall damages like cracks, numerous fungi and algae haustoria, and destruction of tylacoidal membranes in chloroplasts as well as dispersion of pyrenoglobuli occur inside the cells. 1. WPROWADZENIE Nauka dążąca do uporządkowania i pogłębiania wiedzy opierać się musi na racjonalnej i rzetelnej analizie różnorodnych procesów, zjawisk i doświadczeń. Elementarnym źródłem danych są przede wszystkim obserwacje. Ich wnikliwość jest podstawą wszelkiego poznania. Cechą dobrych obserwacji naukowych prowadzonych na różnorodnych formach życia jest możliwość powtarzalności, przy jednoczesnym zachowaniu dobrej kondycji zdrowotnej badanego organizmu. Inną istotną cechą metody obserwacji jest brak ingerencji obserwatora w przebieg badanego zjawiska lub procesu. Prowadzenie tak rozumianych badań jest możliwe przy użyciu narzędzia, jakim jest mikroskop. Rozwój mikroskopii i jej wykorzystanie w badaniach laboratoryjnych określa dynamikę ewolucji metod analitycznych i jednocześnie wskazuje na postęp w badaniach nauk biologicznych i nauk o Ziemi. Od roku 1590, kiedy bracia A.J. Jansen skonstruowali pierwszy mikroskop, roli tego urządzenia badawczego trudno nie doceniać. Ulepszając go bowiem w niespełna 90 lat później (1680 r.) A. Leeuwenhoeck obserwował życie w kropli wody, a pod koniec XIX w. mikroskop stał się podstawowym narzędziem w badaniach biologicznych, co zaowocowało m.in. odkryciem membran białkowych wewnątrz komórek przez C. Golgiego. Ważnymi datami w rozwoju mikroskopii elektronowej był rok 1904 nagroda Nobla dla E. Abb ego i W. Strutta, za rozwój teorii zdolności rozdzielczej przyrządów optycznych, i rok 1906 odkrycie elektronu przez Sir Josepha J. Thomsona. 2. WYKORZYSTANIE TRANSMISYJNEGO MIKROSKOPU ELEKTRONOWEGO Od II połowy XX w. nieocenioną rolę w poznawaniu tkanek i komórek ze wszystkimi szczegółami ich budowy odgrywa transmisyjny mikroskop elektronowy, który został skonstruowany w 1935 r., przez M. Knolla i E. Ruska. W transmisyjnym mikroskopie elektronowym TEM (Transmission Elektron Microscope) wykorzystuje się pierwotną wiązkę elektronów, która przechodzi przez cienki skrawek 420
3 Zastosowanie mikroskopii elektronowej w bioindykacji środowiska preparatu. Obraz powstaje w wyniku ugięcia, pochłonięcia i odbicia fali elektronów od różnych jego części. Powstałe obrazy są dwuwymiarowe. Możliwości badawcze mikroskopu pozwalają na uzyskiwanie informacji o położeniu atomów i uzyskanie obrazu dyfrakcyjnego, umożliwiającego identyfikację struktur krystalicznych. W mikroskopie wyposażonym w mikroanalizator rentgenowskiej dyspersji energii (EDS) dodatkowo można dokonać analizy chemicznej składników budowy obserwowanego materiału. Badania z wykorzystaniem transmisyjnego mikroskopu elektronowego analitycznego, CM-20 f-my Philips (200 kv), autorzy niniejszego artykułu przeprowadzili w Centrum Analitycznym SGGW w Warszawie. Materiałem badawczym były komórki glonu Trebouxia sp. oraz grzybów klasy Ascomycetes, stanowiące komponenty plechy porostu Hypogymnia physodes. Prowadzone obserwacje miały na celu wykazanie różnic w strukturze badanych komórek i w strukturze ich organelli komórkowych w plechach pozyskanych z obszarów wskaźnikowo czystych i transplantowanych w obszary wysokiej antropopresji skrzyżowania ulic o dużym natężeniu ruchu samochodowego. Hypogymnia physodes jest listkowatym porostem epifitycznym, bioakumulatorem zanieczyszczeń atmosferycznych [Fałtynowicz 1995, Sawicka-Kapusta 2002]. W porostach grzyb i glon, które stanowią plechę, tworzą pod względem fizjologicznym i morfologicznym jednolitą całość (fot. 1 3). Komórki glonów są otoczone ścianą komórkową (fot. 1:10). Odgrywa ona istotną rolę w procesie powstawania haustoriów grzybowo-glonowych (fot. 2:11A, 11B). W miejscu kontaktu ściany komórkowej grzyba ze ścianą komórek glonu (fot. 3:2) może dochodzić do przebicia ściany glonowej (11B) lub też jedynie zetknięcia i oplecenia komórek glonowych przez grzyba (11A). Tak powstałe miejsca styku grzyb glon zapewniają transport i wymianę wody, minerałów i asymilatów między komponentami [Frey, Scheidegger 2002]. W okresach pogarszających się warunków środowiska obszary ściany komórkowej glonu, tworzące haustoria, mogą grubieć i izolować w ten sposób grzyba lub też grzyb może wnikać do wnętrza protoplastu glonowego. Fot. 1. Komórka glonu Trebouxia sp. ze strefy glonowej Hypogymnia physodes (fot. M.A. Jóźwiak) Phot. 1. A cell algal cell from the algal zone of the lichen Hypogymnia physodes (phot. M. A. Jóźwiak) 421
4 Małgorzata Anna Jóźwiak, Marek Jóźwiak Fot. 2. Komórki glonu i grzyba ze strefy glonowej Hypogymnia physodes (fot. M.A. Jóźwiak) Phot. 2. A algal cell and fungal cells in the algal zone of the lichen Hypogymnia physodes (phot. M.A. Jóźwiak) Fot. 3. Komórka grzyba (A) otaczająca glon (B) porostu Hypogymnia physodes (fot. M.A. Jóźwiak) Phot. 3. One mycobiont cell (A) is closely apparssed to the alga (B) in the lichen Hypogymnia physodes (phot. M. A.Jóźwiak) W porostach heteromerycznych o budowie grzbietobrzusznej dorsowentralnej, glony są położone pod warstwą pseudoparenchymatyczną komórek grzybowych kory górnej, które są grubościenne i tworzą zwartą masę (fot. 4, 5 i 6).Przejawem przystosowania glonów do niedoborów światła jest wykształcenie ogromnego, zajmującego większość obszaru komórkowego, chloroplastu (1). W jego wnętrzu znajdują się tylakoidy (3). Błony tylakoidów chloroplastowych (3) tworzą regularnie układające się stosy, ściśle do siebie przylegające, co w istotny sposób zwiększa powierzchnię asymilacji [Armitage, Howe 2007]. Na powierzchni chloroplastu powstają obszarowe pirenoidy (8), w których są gromadzone związki organiczne. Są nimi najczęściej ciała tłuszczowe, ale również węglowodanowe i białkowe, zwane pirenoglobulami (7). Rodzaj pirenoglobuli zależy od warunków ekologicznych, w jakich znajduje się porost. Nie ma absolutnej pewności dotyczącej funkcji pirenoglobuli w porostach. 422
5 Zastosowanie mikroskopii elektronowej w bioindykacji środowiska Służą one prawdopodobnie najczęściej jako centrum przechowywania lipidów, są zapasami energii i wody dla grzyba [Armitage, Howe 2007, za Paveling 1973]. Zostały w nich również znalezione karotenoidy, które prawdopodobnie są przystosowaniem glonu do życia w warunkach niedoboru światła [Jacobs, Ahmadjian 1969]. Przypuszcza się również że pirenoglobule pomagają w powstawaniu tylakoidów chloroplastowych [Brown, Wilson 1968]. Wielkość chloroplastu powoduje, że obszar cytozolu komórkowego jest niewielki i ułożony peryferycznie (4), między zewnętrzną otoczką chloroplastu (5) a warstwą cytoplazmatycznej błony, zwanej plazmalemmą (6). Cytozol charakteryzuje obecność dwóch obszarów: zewnętrznego (12), określanego jako strefa magazynowania, oraz wewnętrznego cytoplazmatycznego (4), w którym lokują się mitochondria (13); obszar ten obfituje również w pęcherzyki przejrzyste, elektronowo jasne (9) i obszary z gęstym elektronowo materiałem (18). Fot. 4. Komórka grzyba z warstwy kory górnej Hypogymnia physodes (fot. M.A. Jóźwiak) Phot. 4. A cell of the fungal from the upper cortex in the lichen Hypogymnia physodes (phot. M.A. Jóźwiak) Fot. 5. Grubościenna komórka grzyba z warstwy kory górnej Hypogymnia physodes (fot. M.A. Jóźwiak) Phot. 5. Multilayered cell wall from the upper cortex in the lichen Hypogymnia physodes (phot. M.A. Jóźwiak) 423
6 Małgorzata Anna Jóźwiak, Marek Jóźwiak Fot. 6. Grubościenne komórki pseudoparenchymatycznej kory górnej Hypogymnia physodes (fot. M.A. Jóźwiak) Phot. 6. Multilayered cell wall from the pseudoparenchyme upper cortex in the lichen Hypogymnia physodes (phot. M.A. Jóźwiak) Dorsowentralna, heteromeryczna plecha Hypogymnia physodes składa się z dwóch różnych pod względem budowy strzępek grzybowych (fot. 4 6): cienkościennych komórek grzyba występujących w warstwie algowej, oraz zbudowanych z grubych warstwowych ścian (2) strzępek warstwy korowej. Warstwowa ściana komórkowa strzępek chroni protoplast (fot. 4:14). Zwarte, ścisłe przyleganie grubościennych komórek jest nie tylko warstwą izolującą wnętrze plechy od środowiska zewnętrznego, ale także stanowi apoplastyczną drogę transportu wody grzyb grzyb oraz grzyb glon [Fray, Scheidegger 2002]. Wydaje się zatem, że grubościenność komórek grzybni chroni plechę, ale jest jednocześnie szerokimi wrotami zakażenia, zważywszy, że wraz z wodą, w postaci rozpuszczonych kationów, przez całą powierzchnię plechy wnikają do jej wnętrza zanieczyszczenia pochodzące z powietrza [Garty 2002, Garty i in. 2004]. Strukturę błony otaczającej obszar cytozolu charakteryzują liczne wpuklenia (fot. 6:16). Obszar cytoplazmatyczny w komórkach grzybowych zajmują zwykle duże mitochondria (fot. 6:15) oraz jądro z jąderkiem (fot. 5:18). Wielu autorów [Armitage, Howe 2007, Jacobs, Ahmadjian 1969] stwierdza w preparatach mikroskopowych komórek grzybowych obecność warstwowo zbudowanych ciałek o strukturze podobnej do warstw układającej się mieliny. Te wielowarstwowe ciała, przypominające mielinę zwierzęcych neuronów, wspominani autorzy stwierdzają w komórkach grzybowych porostu Xanthoria sp. Obraz mikroskopowy grzybów porostu Hypogymnia physodes ujawnia obecność tych ciał także w komórkach grzybowych Hypogymnia physodes (fot. 4:17). 424
7 Zastosowanie mikroskopii elektronowej w bioindykacji środowiska Fot. 7. Szczelina pseudocyfeli na powierzchni Hypogymnia physodes z widocznymi strzępkami grzyba i glonami (pow. 400x) (fot. M.A. Jóźwiak) Phot. 7. Crack on surface the lichen Hypogymnia physodes from fungal and alge. Magnification, x400 (phot. M.A. Jóźwiak) Obserwacje przy użyciu transmisyjnego mikroskopu elektronowego pozwoliły na ocenę tempa powstawania uszkodzeń w komórkach i ich diagnozowanie. Interpretacja tych uszkodzeń, ich wpływu na funkcjonowanie komórek w plechach porostowych to system wczesnego ostrzegania przed zagrożeniami spowodowanymi zanieczyszczeniami w bezpośrednim przełożeniu na zdrowie i życie ludzi. 3. WYKORZYSTANIE SKANINGOWEGO MIKROSKOPU ELEKTRONOWEGO Skaningowy mikroskop elektronowy (SEM Skaning Elektron Microscope) emituje wiązkę elektronów, która nie przechodząc przez preparat, odbija się od jego powierzchni. Powierzchnia ta, pokryta najczęściej złotem, emituje sygnały, które są rejestrowane za pomocą detektorów, a następnie przetwarzane na obraz próbki lub widmo promieniowania rentgenowskiego. Stosowanie różnych detektorów powoduje, że uzyskane informacje, mogą dotyczyć zarówno próbek materii stałej mineralnej, jak i biologicznej. Pozyskanie materiału z dużych obiektów biologicznych odbywa się przez tworzenie repliki powierzchni, czyli napylanie w warunkach próżni materiałem o niskiej masie cząsteczkowej, łatwo przylegającym, np. węglem, który następnie na zdjęciu nakłada się na siatkę mikroskopową. Wykonanie natomiast cienkich skrawków, po wcześniejszym utrwaleniu materiału, poddaje się kontrastowaniu. Pozyskanie materiału biologicznego z małych obiektów, np. wirusów, można badać po zastosowaniu cieniowania lub barwienia negatywnego. 425
8 Małgorzata Anna Jóźwiak, Marek Jóźwiak Cieniowanie pokrywa badaną próbę wyparowującym metalem ciężkim, pochodzącym z punktowego źródła, podczas gdy barwienie negatywne uwidacznia obrys cząsteczek przez ich zatapianie w materiale gęstym elektronowo. Prędkość skanowania jest dobierana przez operatora, zależy od rozdzielczości obrazu i może wynosić od kilku sekund do kilkudziesięciu minut. Uzyskany obraz oglądanego obiektu widziany jest jako trójwymiarowy. Mikroskop może być dodatkowo wyposażony w EDX (Energy Dispersive X Ray Spectroscopy), który służy do oznaczania składu chemicznego w badanym mikroobszarze. Uzyskana analiza może być analizą punktową, przedstawiać rozkład pierwiastków wzdłuż zadanej linii lub też przyjmować postać mapy rozkładu pierwiastków w analizowanym mikroobszarze. Przedstawione w niniejszym opracowaniu obrazy zostały wykonane na powierzchni i wewnątrz plech Hypogymnia physodes, skaningowym mikroskopem elektronowym FEI QUANTA 200, z mikroanalizatorem typu EDS, w Centrum Analitycznym SGGW. Do badania przygotowano skrawki plechy porostu po ekspozycji na skrzyżowaniu o dużym natężeniu ruchu (3200 pojazdów/godz.), wykazujące zmiany barwne (obszary wybielenia lub zbrązowienia) oraz z plechy kontrolnej (bez zmian barwnych). Analizę chemiczną punktową i obszarową wykonano na powierzchni i wewnątrz plech Hypogymnia physodes. Obserwacje plech eksponowanych w warunkach zanieczyszczonego powietrza wskazują, że na całej powierzchni gromadzą się zanieczyszczenia. Przyjmują one formy kuliste (fot.8) i wielościennych brył różnej wielkości i różnych kształtów (fot. 9 i 10). Fot. 8. Struktura kulista na powierzchnia plechy Hypogymnia physodes eksponowanej na skrzyżowaniu (pow x) (fot. M.A. Jóźwiak) Phot. 8. Structure spherical on tallus surface the lichen Hypogymnia physodes on street crossing transplantation. Magnification, x (phot. M.A. Jóźwiak) 426
9 Zastosowanie mikroskopii elektronowej w bioindykacji środowiska Fot. 9. Struktura sferoidalna na powierzchni plechy Hypogymnia physodes (L.) Nyl. eksponowanej na skrzyżowaniu (pow x) (fot. M.A.Jóźwiak) Phot. 9. Soild figure structure on tallus surface the lichen Hypogymnia physodes on street crossing transplantation. Magnification, x (phot. M.A. Jóźwiak) Fot. 10. Wielościenna bryła ( róża ) z powierzchni plechy Hypogymnia physodes (L.) Nyl. eksponowanej na skrzyżowaniu w I kwartale 2006 r. (pow. 2500x) (fot. M.A. Jóźwiak) Phot. 10. Multilateral clod ( rose ) on tallus surface the lichen Hypogymnia physodes on street crossing transplantation. Magnification, x 2500 (phot. M.A. Jóźwiak) W składzie chemicznym plech stwierdzono Si, Al, Fe i Cu (rys.1) oraz P, Al, Si, Cu i Fe (rys. 2 i 3). W obszarach naturalnych pęknięć plechy (pseudocyfeli) zanieczyszczenia stwierdzono zarówno na strzępkach grzybni, na komórkach glonowych, jak i w przestrzeniach międzykomórkowych. Wnikają one wraz z wilgocią przez naturalne szczeliny plechy (fot. 7). Rolę pseudocyfeli w depozycji i dystrybucji zanieczyszczeń potwierdzają badania eksperymentalne Freya i Scheideggera [2002] z porostem Lobaria pulmonaria. 427
10 Małgorzata Anna Jóźwiak, Marek Jóźwiak Rys. 1. Analiza chemiczna struktury kulistej z powierzchni plechy Hypogymnia physodes Nyl. eksponowanej na skrzyżowaniu Fig. 1. Chemical analysis of spherical structure from tallus surface the lichen Hypogymnia physodes on street crossing transplantation Rys. 2. Analiza chemiczna struktury sferoidalnej z powierzchni plechy Hypogymnia physodes (L.) Nyl. eksponowanej na skrzyżowaniu Fig. 2. Chemical analysis of soild figure structure on tallus surface the lichen Hypogymnia physodes on street crossing transplantation 428
11 Zastosowanie mikroskopii elektronowej w bioindykacji środowiska Z punktu widzenia analiz preparatów biologicznych skaningowy mikroskop elektronowy obarczony jest wadą. Każda przygotowana próba, która zachowuje własności kleiste, płynne lub jest żelem, musi wcześniej podlegać zamrożeniu w ciekłym azocie, liofilizacji i napyleniu złotem lub platyną. Obecnie problemy te rozwiązuje skaningowy mikroskop elektronowy środowiskowy ESEM (Environmental Skaning Electrone Microscope). Skaningowy mikroskop elektronowy środowiskowy jest przeznaczony do badań komórek roślinnych i zwierzęcych, bakterii, żywności, polimerów, włókien naturalnych i syntetycznych oraz leków. Innowacyjność ESEM polega na możliwości oglądu mikroskopowego w obecności pary wodnej, CO 2 lub azotu, w warunkach ciśnienia zbliżonego do ciśnienia atmosferycznego, co zapewnia system próżniowy w ESEM, bez konieczności uprzedniego suszenia i napylania próbek. Rys. 3. Analiza chemiczna wielościennej bryły ( róża ) z powierzchni plechy Hypogymnia physodes (L.) Nyl. eksponowanej na skrzyżowaniu Fig. 3. Chemical analysis of Multilateral clod ( rose ) on tallus surface the lichen Hypogymnia physodes on street crossing transplantation 4. ZAKOŃCZENIE Mikroskopy elektronowe znalazły zastosowanie w różnych dziedzinach nauki i techniki. Zbudowano wiele ich typów, m.in. takie, które pozwalają wizualizować rozkład pola elektrycznego i magnetycznego na powierzchni ciał stałych w obszarach o wymiarach kilku mikrometrów oraz mikroskop jonowy, w którym wiązkę elektronów zastąpiono wiązką jonów. 429
12 Małgorzata Anna Jóźwiak, Marek Jóźwiak W badaniach środowiskowych dzięki mikroskopii elektronowej można badać budowę wewnętrzną elementów składowych komórki roślinnej, zwierzęcej i bakterii, otrzymywać obrazy bakteriofagów i wirusów, dużych molekuł, a nawet obraz ułożenia atomów w sieci krystalicznej. Możliwe jest także badanie pyłów respirabilnych pochodzenia antropogenicznego wraz z zdeponowanymi na ich powierzchni wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi i metalami ciężkimi, co pozwala na coraz dokładniejszą ocenę stopnia zanieczyszczenia środowiska. Wobec tak dużych możliwości wykorzystywania mikroskopów elektronowych bardzo ważne jest opracowanie metod i technik obserwacji. Pozanaukowym, ale nie mniej ważnym powodem wykorzystania mikroskopu elektronowego, jest kształcenie studentów. Posiadanie przez studentów umiejętności wykorzystywania nowoczesnego sprzętu zwiększa ich konkurencyjność na rynku pracy, stanowi również istotny element kształtowania postaw innowacyjnych potrzebnych we współczesnej nauce. PIŚMIENNICTWO Armitage M.H., Howe G.F The ultrastucture of lichen cells supports creation, not macroevolution, CRSQ vol. 44, No 1: Brown R.M., Wilson R. 1968: Electron mikroscopy of lichen Physcia aipolia (Ehrh.). J. of Phytology 4: Fałtynowicz W Wykorzystanie prorostów do oceny zanieczyszczenia powietrza. Centrum Edukacji Ekologicznej Wsi, Krosno: 141. Frey B., Scheidegger Ch Preparative techniques for low temperature scanning electron microscopy of lichens, I. Kranner, R. Beckett, A. Varma (eds.) Protocols in Lichenology culturing, biochemistry, ecophysiology and use in biomonitoring, Springer, Berlin: Garty J Biomonitoring heavy metal pollution with Lichens, W: I. Kranner, R.P. Beckett, A.K. Varma (Eds.) Protocols in Lichenology, Springer, Berlin: Garty J., Levin T., Lehr H., Tomer S., Hochman A Interactive Effects of UV-B Radiation and Chemical Contamination on Physiological Parameters in the Lichen Ramalina lacer, J. Atmos. Chem. 49: Jacobs J.B., Ahmadjian V The ultrastructure of lichens. I. A general survey. Journal of Phycology 5: Sawicka-Kapusta K., Zakrzewska M Zanieczyszczenie powietrza w Świętokrzyskim Parku Narodowym w latach na podstawie biowskaźnika Hypogymnia physodes. Regionalny Monitoring Środowiska Przyrodniczego, 3/02:
MIKROSKOPIA ELEKTRONOWA. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
MIKROSKOPIA ELEKTRONOWA Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Tło historyczne Pod koniec XIX wieku stosowanie mikroskopów świetlnych w naukach
Bardziej szczegółowoMETODY BADAŃ BIOMATERIAŁÓW
METODY BADAŃ BIOMATERIAŁÓW 1 Cel badań: ograniczenie ryzyka związanego ze stosowaniem biomateriałów w medycynie Rodzaje badań: 1. Badania biofunkcyjności implantów, 2. Badania degradacji implantów w środowisku
Bardziej szczegółowoInkluzje Protodikraneurini trib. nov.. (Hemiptera: Cicadellidae) w bursztynie bałtyckim i ich badania w technice SEM
Muzeum i Instytut Zoologii Polska Akademia Nauk Akademia im. Jana DługoszaD ugosza Inkluzje Protodikraneurini trib. nov.. (Hemiptera: Cicadellidae) w bursztynie bałtyckim i ich badania w technice SEM Magdalena
Bardziej szczegółowoSkaningowy Mikroskop Elektronowy. Rembisz Grażyna Drab Bartosz
Skaningowy Mikroskop Elektronowy Rembisz Grażyna Drab Bartosz PLAN PREZENTACJI: 1. Zarys historyczny 2. Zasada działania SEM 3. Zjawiska fizyczne wykorzystywane w SEM 4. Budowa SEM 5. Przygotowanie próbek
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM ANALITYCZNEJ MIKROSKOPII ELEKTRONOWEJ (L - 2)
LABORATORIUM ANALITYCZNEJ MIKROSKOPII ELEKTRONOWEJ (L - 2) Posiadane uprawnienia: ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO NR AB 120 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji Wydanie nr 5 z 18 lipca 2007
Bardziej szczegółowoKIELECKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE
KIELECKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCENA ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA W KIELCACH W 2011 ROKU NA PODSTAWIE BIOMONITORINGU JAKO ELEMENTU MONITORINGU PRZYRODNICZEGO W REALIZACJI EKOROZWOJU ORAZ ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM
Bardziej szczegółowoO NIEKTÓRYCH SKUTKACH ODDZIAŁYWANIA PROMIENIOWANIA LASERA RUBINOWEGO Z UKŁADEM CIENKA WARSTWA WĘGLIKÓW METALI NA KAPILARNO-POROWATYM PODŁOŻU
FIZYA BUDWLI W TERII I PRATYCE TM IV, 29 Sekcja Fizyki Budowli ILiW PAN NIETÓRYCH SUTACH DDZIAŁYWANIA PRMIENIWANIA LASERA RUBINWEG Z UŁADEM CIENA WARSTWA WĘGLIÓW METALI NA APILARN-PRWATYM PDŁŻU Piotr LEMM
Bardziej szczegółowoTytuł pracy w języku angielskim: Microstructural characterization of Ag/X/Ag (X = Sn, In) joints obtained as the effect of diffusion soledering.
Dr inż. Przemysław Skrzyniarz Kierownik pracy: Prof. dr hab. inż. Paweł Zięba Tytuł pracy w języku polskim: Charakterystyka mikrostruktury spoin Ag/X/Ag (X = Sn, In) uzyskanych w wyniku niskotemperaturowego
Bardziej szczegółowoKatedra Fizyki Ciała Stałego Uniwersytetu Łódzkiego. Ćwiczenie 8 Mikroanalizator rentgenowski EDX w badaniach składu chemicznego ciał stałych
Katedra Fizyki Ciała Stałego Uniwersytetu Łódzkiego Ćwiczenie 8 Mikroanalizator rentgenowski EDX w badaniach składu chemicznego ciał stałych Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest wykorzystanie promieniowania
Bardziej szczegółowoROLA POROSTÓW JAKO BIOWSKAŹNIKÓW W WALORYZACJI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO. Małgorzata Anna Jóźwiak, Marek Jóźwiak
ROLA POROSTÓW JAKO BIOWSKAŹNIKÓW W WALORYZACJI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO Małgorzata Anna Jóźwiak, Marek Jóźwiak Jóźwiak M.A, Jóźwiak M., 2013: Rola porostów jako biowskaźników w waloryzacji środowiska
Bardziej szczegółowoPOMIAR BIOKONCENTRACJI ZANIECZYSZCZEŃ W OCENIE SKAŻENIA ŚRODOWISKA, NARAŻENIA ORGANIZMÓW ORAZ PROGNOZOWANIU EKOLOGICZNYCH EFEKTÓW ZANIECZYSZCZEŃ
Ekonomia i Środowisko 2 (49) 2014 Elżbieta Bonda-Ostaszewska POMIAR BIOKONCENTRACJI ZANIECZYSZCZEŃ W OCENIE SKAŻENIA ŚRODOWISKA, NARAŻENIA ORGANIZMÓW ORAZ PROGNOZOWANIU EKOLOGICZNYCH EFEKTÓW ZANIECZYSZCZEŃ
Bardziej szczegółowoTematy- Biologia zakres rozszerzony, klasa 2TA,2TŻ-1, 2TŻ-2
Tematy- Biologia zakres rozszerzony, klasa 2TA,2TŻ-1, 2TŻ-2 Nr lekcji Temat Zakres treści 1 Zapoznanie z PSO, wymaganiami edukacyjnymi i podstawą programową PSO, wymagania edukacyjne i podstawa programowa
Bardziej szczegółowoBIOLOGIA KLASA I GIMNAZJUM - wymagania edukacyjne.
BIOLOGIA KLASA I GIMNAZJUM - wymagania edukacyjne. DZIAŁ PROGRAMU I. Biologia nauka o życiu DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY określa przedmiot badań biologii jako nauki podaje przykłady
Bardziej szczegółowoPOZIOMY WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH Z BIOLOGII KLASA V
POZIOMY WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH Z BIOLOGII KLASA V Program PULS ŻYCIA autor: Anna Zdziennicka Podręcznik do biologii opracowany przez: Joanna Stawarz i Marian Sęktas NA ŚRÓDROCZNĄ OCENĘ KLASYFIKACYJNĄ ocena
Bardziej szczegółowoMałgorzata Anna Jóźwiak
Zmiany makroskopowe plech Hypogymnia physodes (L.) Nyl. w warunkach stresu antropogenicznego Małgorzata Anna Jóźwiak Jóźwiak M.A., 2012: Zmiany makroskopowe plech Hypogymnia physodes (L.) Nyl. w warunkach
Bardziej szczegółowoKatarzyna Sawicka-Kapusta, Marta Zakrzewska
6. SIARKA I METALE CIĘŻKIE W POROSTACH (D1) Podtytuł: "Ocena zanieczyszczeń powietrza na podstawie zawartości siarki i metali ciężkich w porostach w roku 2009 - okazy naturalne" Katarzyna Sawicka-Kapusta,
Bardziej szczegółowoSkaningowy Mikroskop Elektronowy (SEM) jako narzędzie do oceny morfologii powierzchni materiałów
1 Skaningowy Mikroskop Elektronowy (SEM) jako narzędzie do oceny morfologii powierzchni materiałów Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia są badania morfologiczne powierzchni materiałów oraz analiza chemiczna obszarów
Bardziej szczegółowoPrzykłady wykorzystania mikroskopii elektronowej w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu ziemnego. mgr inż. Katarzyna Kasprzyk
Przykłady wykorzystania mikroskopii elektronowej w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu ziemnego mgr inż. Katarzyna Kasprzyk Mikroskop skaningowy Pierwszy mikroskop elektronowy transmisyjny powstał w 1931r
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: Biologia (klasa piąta)
Przedmiot: Biologia (klasa piąta) Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy piątej szkoły
Bardziej szczegółowoSPM Scanning Probe Microscopy Mikroskopia skanującej sondy STM Scanning Tunneling Microscopy Skaningowa mikroskopia tunelowa AFM Atomic Force
SPM Scanning Probe Microscopy Mikroskopia skanującej sondy STM Scanning Tunneling Microscopy Skaningowa mikroskopia tunelowa AFM Atomic Force Microscopy Mikroskopia siły atomowej MFM Magnetic Force Microscopy
Bardziej szczegółowoSpektroskopia charakterystycznych strat energii elektronów EELS (Electron Energy-Loss Spectroscopy)
Spektroskopia charakterystycznych strat energii elektronów EELS (Electron Energy-Loss Spectroscopy) Oddziaływanie elektronów ze stałą, krystaliczną próbką wstecznie rozproszone elektrony elektrony pierwotne
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOBRY. DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin)
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin) wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia.
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia. 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię jako naukę o organizmach
Bardziej szczegółowoh λ= mv h - stała Plancka (4.14x10-15 ev s)
Twórcy podstaw optyki elektronowej: De Broglie LV. 1924 hipoteza: każde ciało poruszające się ma przyporządkowaną falę a jej długość jest ilorazem stałej Plancka i pędu. Elektrony powinny więc mieć naturę
Bardziej szczegółowoFALOWA I KWANTOWA HASŁO :. 1 F O T O N 2 Ś W I A T Ł O 3 E A I N S T E I N 4 D Ł U G O Ś C I 5 E N E R G I A 6 P L A N C K A 7 E L E K T R O N
OPTYKA FALOWA I KWANTOWA 1 F O T O N 2 Ś W I A T Ł O 3 E A I N S T E I N 4 D Ł U G O Ś C I 5 E N E R G I A 6 P L A N C K A 7 E L E K T R O N 8 D Y F R A K C Y J N A 9 K W A N T O W A 10 M I R A Ż 11 P
Bardziej szczegółowoCORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A. imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :.
CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :. Zadanie 1 Przeanalizuj schemat i wykonaj polecenia. a. Wymień cztery struktury występujące zarówno w komórce roślinnej,
Bardziej szczegółowoExposure assessment of mercury emissions
Monitoring and Analityka Zanieczyszczen Srodowiska Substance Flow of Mercury in Europe Prof. dr hab. inz. Jozef PACYNA M.Sc. Kyrre SUNDSETH Perform a litterature review on natural and anthropogenic emission
Bardziej szczegółowoElektronowa mikroskopia. T. 2, Mikroskopia skaningowa / Wiesław Dziadur, Janusz Mikuła. Kraków, Spis treści
Elektronowa mikroskopia. T. 2, Mikroskopia skaningowa / Wiesław Dziadur, Janusz Mikuła. Kraków, 2016 Spis treści Wykaz ważniejszych skrótów i oznaczeń 11 Przedmowa 17 Wstęp 19 Literatura 26 Rozdział I.
Bardziej szczegółowoEpiderma roślin- źródłem wiedzy o stanie środowiska
Epiderma roślin- źródłem wiedzy o stanie środowiska Warsztaty Metodyczne, Wodzisław, 27 III 2008 Jagna Karcz Pracownia Mikroskopii Skaningowej Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytet Śląski Rośliny
Bardziej szczegółowoKomórka organizmy beztkankowe
Grupa a Komórka organizmy beztkankowe Poniższy test składa się z 12 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Za rozwiązanie całego testu możesz otrzymać
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej Dział I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako nauka Uczeń: wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe dziedzin
Bardziej szczegółowoBIOLOGIA DLA KASY V. Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
BIOLOGIA DLA KASY V 1. Biologia jako nauka Uczeń: wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe dziedzin biologii Uczeń: określa przedmiot badań biologii jako nauki opisuje wskazane
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka Uczeń: wskazuje biologię jako naukę
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię jako naukę o organizmach
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię jako naukę o organizmach
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności
Bardziej szczegółowohttp://www.rcin.org.pl
Archeologia Polski, t. XXXVIII : 1993, z. I PL ISSN 0003-8180 MAŁGORZATA WINIARSKA-KABACIŃSKA ANALIZA FUNKCJONALNA OSTRZA KOŚCIANEGO ZBROJONEGO KRZEMIENNYMI WKŁADKAMI Z TŁOKOWA, WOJ. OLSZTYŃSKIE 1 Analizę
Bardziej szczegółowoPoziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej w roku szkolnym 2018/2019 oparte są na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej / 1. Biologia
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię jako naukę o organizmach
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię jako naukę o organizmach
Bardziej szczegółowoPodstawy fizyki wykład 2
D. Halliday, R. Resnick, J.Walker: Podstawy Fizyki, tom 5, PWN, Warszawa 2003. H. D. Young, R. A. Freedman, Sear s & Zemansky s University Physics with Modern Physics, Addison-Wesley Publishing Company,
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako nauka wskazuje
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako nauka wskazuje
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej Dział I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka 2. Jak poznawać biologię? 3. Obserwacje mikroskopowe Poziom wymagań ocena dopuszczająca
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Uczeń: wskazuje biologię jako naukę
Bardziej szczegółowoKRYTERIA NA OCENY BIOLOGIA KLASA
KRYTERIA NA OCENY BIOLOGIA KLASA Dział I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka 2. Jak poznawać biologię? 3. Obserwacje mikroskopowe Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena
Bardziej szczegółowo35.6 P. biradialum var. biradiatum
Liczby w nawiasach oznaczają ułożenie komórek w skupieniach. Liczby umieszczone nad skalą oznaczają mikrometry; pod skalą numer rysunku. Numbers in brackets signify the location of cells in clusters. Numbers
Bardziej szczegółowoMetody analizy pierwiastków z zastosowaniem wtórnego promieniowania rentgenowskiego. XRF, SRIXE, PIXE, SEM (EPMA)
Metody analizy pierwiastków z zastosowaniem wtórnego promieniowania rentgenowskiego. XRF, SRIXE, PIXE, SEM (EPMA) Promieniowaniem X nazywa się promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali od około
Bardziej szczegółowoMetody i techniki badań II. Instytut Inżynierii Materiałowej Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki ZUT
Metody i techniki badań II Instytut Inżynierii Materiałowej Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki ZUT Dr inż. Agnieszka Kochmańska pok. 20 Zakład Metaloznawstwa i Odlewnictwa agnieszka.kochmanska@zut.edu.pl
Bardziej szczegółowoBiologia klasa V. Wymagania do działów na poszczególne oceny
Biologia klasa V Wymagania do działów na poszczególne oceny Dział 1. Biologia nauka o życiu Wymagania konieczne Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca) (ocena dostateczna) wskazuje biologię jako naukę
Bardziej szczegółowoAnaliza mikrobiologiczna powietrza oraz zapylenia i występowania aktywnych biologicznie substancji w powietrzu m. Kielce
Analiza mikrobiologiczna powietrza oraz zapylenia i występowania aktywnych biologicznie substancji w powietrzu m. Kielce (SKRÓT) dr Krystyna Królikowska, dr Marek Kwinkowski prof. zw. dr hab. Wiesław Kaca
Bardziej szczegółowoCzy atomy mogą być piękne?
Krzysztof Matus Doktorant w Instytucie Materiałów Inżynierskich i Biomedycznych Wydział Mechaniczny Technologiczny Politechnika Śląska Czy atomy mogą być piękne? W czasach, gdy ciągły rozwój nauki połączony
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka Uczeń: wskazuje
Bardziej szczegółowoDział I Powitanie biologii
Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Dział I Powitanie biologii wymienia nazwy dziedzin biologii, wskazuje ważne etapy w rozwoju biologii jako nauki. określa podstawowe zasady prowadzenia
Bardziej szczegółowoDział 1: Biologia jako nauka
Wymagania edukacyjne z biologii klasa VA szkoły podstawowej Liczba godzin tygodniowo 1 Nauczyciel: Piotr Nerkowski Dział 1: Biologia jako nauka Ocena dopuszczająca uczeń: wskazuje biologię jako naukę o
Bardziej szczegółowoDział 1: Biologia jako nauka
Wymagania edukacyjne z biologii klasa VC szkoły podstawowej Liczba godzin tygodniowo 1 Nauczyciel: Piotr Nerkowski Dział 1: Biologia jako nauka Ocena dopuszczająca uczeń: wskazuje biologię jako naukę o
Bardziej szczegółowoI PÓŁROCZE. Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej obowiązujące w SP 340, oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I PÓŁROCZE I. Biologia jako nauka 1.
Bardziej szczegółowoDział 1: Biologia jako nauka
Wymagania edukacyjne z biologii klasa VB szkoły podstawowej Liczba godzin tygodniowo 1 Nauczyciel: Piotr Nerkowski Dział 1: Biologia jako nauka Ocena dopuszczająca uczeń: wskazuje biologię jako naukę o
Bardziej szczegółowoPoziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej. Rok szkolny 2018/2019 Nauczyciel prowadzący
Bardziej szczegółowoUczeń: określa przedmiot badań biologii jako nauki opisuje wskazane cechy organizmów wyjaśnia, czym zajmuje się wskazana dziedzina biologii
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej- rok szkolny 2018/2019 I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako
Bardziej szczegółowoBADANIA STRUKTURY POŁĄCZEŃ SPAWANYCH PRZY WYKORZYSTANIU TRANSMISYJNEGO MIKROSKOPU ELEKTRONOWEGO (TEM)
81/21 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2006, Rocznik 6, Nr 21(2/2) ARCHIVES OF FOUNDARY Year 2006, Volume 6, Nº 21 (2/2) PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 BADANIA STRUKTURY POŁĄCZEŃ SPAWANYCH PRZY WYKORZYSTANIU TRANSMISYJNEGO
Bardziej szczegółowoNowoczesne metody analizy pierwiastków
Nowoczesne metody analizy pierwiastków Techniki analityczne Chromatograficzne Spektroskopowe Chromatografia jonowa Emisyjne Absorpcyjne Fluoroscencyjne Spektroskopia mas FAES ICP-AES AAS EDAX ICP-MS Prezentowane
Bardziej szczegółowoSprawdź swoją wiedzę i umiejętności TKANKI ROŚLINNE. 1. Uzupełnij schemat ilustrujący hierarchiczną budowę organizmu roślin. komórka...
Sprawdź swoją wiedzę i umiejętności TKANKI ROŚLINNE. 1. Uzupełnij schemat ilustrujący hierarchiczną budowę organizmu roślin. komórka...... organizm 2. Na rysunku komórki roślinnej wskaż i podpisz następujące
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE MIKROSKOPII SKANINGOWEJ DO INSPEKCJI UKŁADÓW ELEKTRONICZNYCH WYKONANYCH W TECHNOLOGII SMT
MECHANIK 7/2013 Mgr inż. Małgorzata BUŻANTOWICZ Muzeum i Instytut Zoologii PAN Mgr inż. Witold BUŻANTOWICZ Wojskowa Akademia Techniczna ZASTOSOWANIE MIKROSKOPII SKANINGOWEJ DO INSPEKCJI UKŁADÓW ELEKTRONICZNYCH
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Temat 1. Biologia jako nauka Uczeń: wskazuje biologię jako
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Techniki mikroskopowe. Wydział Biologiczno-Rolniczy. Katedra Biochemii i Biologii Komórki. dr Renata Zadrąg-Tęcza
SYLABUS 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki realizującej przedmiot Kierunek studiów
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGO LNYCH S RO DROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z BIOLOGII W KLASIE V
24 WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGO LNYCH S RO DROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z BIOLOGII W KLASIE V Dział I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka 2. Jak poznawać biologię?
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii w kl. V
Wymagania edukacyjne z biologii w kl. V Dział /tematyka Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca (1) (1+2) (1+2+3) (1+2+3+4) (1+2+3+4+5) I Biologia
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne - BIOLOGIA - klasa 5
Wymagania edukacyjne - BIOLOGIA - klasa 5 D z i a ł : B i o l o g i a j a k o n a u k a. wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe podaje przykłady dziedzin biologii wskazuje
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako nauka Uczeń:
Bardziej szczegółowoEkspansja plazmy i wpływ atmosfery reaktywnej na osadzanie cienkich warstw hydroksyapatytu. Marcin Jedyński
Ekspansja plazmy i wpływ atmosfery reaktywnej na osadzanie cienkich warstw hydroksyapatytu. Marcin Jedyński Metoda PLD (Pulsed Laser Deposition) PLD jest nowoczesną metodą inżynierii powierzchni, umożliwiającą
Bardziej szczegółowoPoziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Rok szkolny 2019/2020 I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który w wysokim stopniu opanował wiedzę i umiejętności określone programem nauczania, w szczególności: wykazuje
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena
Bardziej szczegółowoPoziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 Szkoły Podstawowej im.jana Pawła II w Dobroniu oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka 1. Biologia
Bardziej szczegółowoPoziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
I. Biologia jako nauka Kryteria ocen z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Rok szkolny 2018/2019 1. Biologia jako nauka
Bardziej szczegółowoPoziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej w roku szkolnym 2019/2020 oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka 1. Biologia
Bardziej szczegółowoNauka o Materiałach Wykład II Monokryształy Jerzy Lis
Wykład II Monokryształy Jerzy Lis Treść wykładu: 1. Wstęp stan krystaliczny 2. Budowa kryształów - krystalografia 3. Budowa kryształów rzeczywistych defekty WPROWADZENIE Stan krystaliczny jest podstawową
Bardziej szczegółowoEkologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
biogeochemia Ryszard Laskowski 1/31 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz
Bardziej szczegółowoKatedra Fizyki Ciała Stałego Uniwersytetu Łódzkiego
Katedra Fizyki Ciała Stałego Uniwersytetu Łódzkiego Ćwiczenie 7 Elektronowy mikroskop skaningowy-analogowy w badaniach morfologii powierzchni ciała stałego. Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest zapoznanie
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia nauka o życiu Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział Temat 1. Biologia jako nauka
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Rok szkolny 2018/2019 Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy
Bardziej szczegółowo