Wykład II. Feudalizm istota systemu, różnice regionalne (X-XV w.)

Transkrypt

1 Wykład II Feudalizm istota systemu, różnice regionalne (X-XV w.)

2 Krzywa demograficzna (lata )

3 Ubóstwo, bieda i głód jako norma życia większości ludzi Życie zgodnie z naturą Największe zagrożenia dawnego człowieka - śmierć, - głód, - choroby, - wojna, rozbój, gwałt i rabunek, - poza tym: ciemnota, zabobon, skrajna ciasnota. Przez ostatnie 200 lat na Zachodzie nastąpił rzadki w historii okres, w którym postęp i dobrobyt dotknął więcej niż 10% społeczeństwa

4 Przechodzenie od biedy do bogactwa Wielowymiarowość przemian prowadzących do bogactwa (techniczne, polityczne, społeczne, gospodarcze, kulturalne, mentalne) Proces, który eksplodował 200 lat temu swe korzenia posiada wieki temu

5 Paleolit (ok. 2-2,5 mln lat p.n.e. do 8 tys. lat p.n.e.) Neolit (8 tys. lat p.n.e. 5 tys. lat) Epoka brązu (3 tys lat p.n.e) Epoka żelaza (..)

6 od wspólnoty pierwotnej do Zbieractwo, Myślistwo, feudalizmu.. Pasterstwo (koczownictwo), Rolnictwo osiadłe, na tym etapie pojawia się niewolnictwo Feudalizm,

7 Istota feudalizmu cz. I System podległości prawnej i gospodarczej jednych grup społecznych względem innych. Feudalizm system, w którym poddani dzierżawią ziemię w zamian za służbę wojskową Hierarchia lenna = hierarchia wojskowa = hierarchia polityczna i gospodarcza 1. Jedność politycznej i gospodarczej sfery działania. 2. Powszechne wykorzystywanie pracy niewolniczej. 3. Wysoki stopień samowystarczalności,

8 Podstawowe pojęcia związane z feudalizmem Senior, Wasal, Lenno (drabina feudalna) Nadania i immunitety (ekonomiczny i sądowy) Pańszczyzna Stany: szlachecki, chłopski ( i mieszczański

9

10 Główny regulator procesów gospodarczych Wolność. Własność, Rynek.? Państwo, Kościół, zwyczaj / obyczaj Organizacja produkcji i handlu (cechy i gildie) Pieniądz w średniowieczu

11 Feudalizm europejski a feudalizm reszty świata Europa Azja Prawo dziedziczenia lenna Brak dziedziczenia Dużo szczebli drabiny feudalnej Niedużo szczebli drabiny feudalnej Wzajemne prawa i obowiązki seniora i wasala Bardziej autorytarny stosunek senior-wasal rozmycie władzy centralizacja władzy

12 Organizacja produkcji wieś - miasto WIEŚ DWÓR jednostka polityczna, prawna i ekonomiczna MIASTO CECHY org. rzemieślnicze KUPCY gildie, zrzeszenia samowystarczalność mała rola handlu brak samowystarczalności duża rola handlu mała rola pieniądza większa rola pieniądza brak wolności osobistej brak własności brak samorządu większa wolność osobista własność samorząd konserwacja feudalizmu zaczątki kapitalizmu

13 Cechy gospodarki feudalnej Rolniczy charakter gospodarki (80-90% ludności do końca XVIIIw.) Dominacja gospodarki naturalnej Decentralizacja rynków towarowych BRAK RYNKÓW (zwyczaj, a nie gra popytu i podaży ustalał ceny i płace)

14 Dowody na rozwój gospodarczy w średniowieczu: - zerwanie z gospodarką opartą na niewolnictwie (Rzym <-> Barbarzyńcy) - wzrost populacji i dochodu światowego - rewolucja agrarna w XI-XII w. - handel dalekosiężny i rozwój miast

15 Liczba ludności na świecie Rok 500 Rok 1500 Azja (1500 r.) Europa (1500 r.) Polska (1500 r.)

16 Rozdział światowego PKB według kontynentów około 1500 r. 250 mld USD (w roku mld.) Azja (65%) Europa (25%) Afryka (7%) Reszta świata

17 Rewolucja agrarna Zmiana sposobu uprawy (dwupolówka / trójpolówka; wzrost produktywności o 50%). Nowe uprawy (umiędzynarodowienie upraw): len, konopie, warzywa, hodowla bydła, owiec, trzody, drobiu Woły i koń Wynalazki: pług, chomąto, koło wodne, kosa,

18 Zboże ozime Ugór lub Zboże jare

19 I ROK Zboże ozime Zboże jare Ugór II ROK Ugór Zboże ozime Zboże jare III ROK Zboże jare Ugór Zboże ozime

20 Miasta w średniowieczu V X w. dezurbanizacja i ruralizacja X XV w. urbanizacja i rozkwit miast Europa Zachodnia =/= Bizancjum Konstantynopol, Aleksandria, Saloniki, Archipelag miast włoskich: Wenecja, Genua, Florencja, Mediolan, etc. Flandria, Brabancja, Niderlandy, północna Francja, wzdłuż Renu, Prowansja, Katalonia Praga, Wiedeń, Kraków, Kijów, Wielki Nowogród

21

22 Tendencje rozwoju handlu dalekosiężnego i rzemiosła w średniowieczu - Handel kierowany przez Bizancjum. - Ekspansja gospodarcza Arabów. - Odrodzenie się handlu śródziemnomorskiego. -Znaczenie Hanzy.

23 Od tego czasu gospodarczy postęp społeczeństwa nie był już przerywany. Bezpieczeństwo osobiste i własności wzrastało powoli, lecz stale; sposób życia nieustannie się podnosił; rabunek przestał być głównym źródłem nagromadzenia bogactw, a feudalna Europa dojrzała do przekształcenia się w Europę handlową i przemysłową. John Stewart Mill

24 Przyczyny rozkładu feudalnego Zmiany w technice wojskowej (wojsko oparte na rycerstwie zostaje zastąpione specjalistycznymi formacjami armii zawodowej ). Klęska demograficzna w Europie (XIV w.) (wpływ zmian popytu i podaży siły roboczej na warunki gospodarowania chłopów) Wzrost roli miast i handlu.

25