Moduł 3. Zasady projektowania sieci. 1. Po co projektować 2. Elementy niezbędne każdego projektu

Transkrypt

1 Moduł 3 Zasady projektowania sieci 1. Po co projektować 2. Elementy niezbędne każdego projektu

2 1. Po co projektować W wielu przypadkach niestety to zagadnienie staje się przyczyną do zaniedbań i nieporozumień. Często słyszy się opinię, że przy tak małych sieciach, szkoda zawracać sobie głowę projektami, tylko trzeba brać się do układania skrętek. Nic bardziej mylnego. Projektowanie, które jest etapem planowania, pozwala nam odpowiedzieć sobie i innym użytkownikom przyszłej sieci na kilka ważnych pytań. Po co będziemy budowali tą sieć? Komu ona jest potrzebna i jakie ma spełniać wymagania? Czy przewidujemy jej rozbudowę w przyszłości, czy już teraz wiemy, że projekt będzie zamknięty? Te i wiele tego typu pytań postawionych przed podłączeniem pierwszej skrętki pozwoli określić pewne ramy, w jakich będziemy się poruszać. Zaplanowanie i oszacowanie kosztów i terminów wykonania dostarczy inwestorowi informacje dotyczące planowanego czasu i nakładach, jakie będzie musiał ponieść. Wiedząc, że sieć będzie kosztowała X zł podejmie decyzję o jej realizacji lub zmianie postawionych wcześniej wymagań. Projekt, na podstawie którego będzie w przyszłości realizowana inwestycja, będzie dla nas zbiorem wytycznych do realizacji. Dla inwestora jest to potwierdzenie spełnienia jego wymagań zebranych na etapie zbierania założeń do projektu. 2. Elementy niezbędne każdego projektu Zanim rozpoczniemy jakikolwiek projekt, musimy zacząć od analizy biznesowych potrzeb zamawiającego. To określenie potrzeb klienta jest dla nas kluczowym wyznacznikiem tego, co będziemy robili w najbliższym czasie. Od jakości naszej komunikacji z klientem i precyzyjnego określenia jego potrzeb zależy, czy w czasie projektowania nie będziesz musiał zmieniać całej koncepcji sieci. Zbierając informacje o potrzebach inwestora należy napisać specyfikację wymagań. Dokument ten powinien zawierać wszystkie wymagania dotyczące projektu oraz poczynione wstępne założenia. Dobrą praktyką jest spisać ten dokument w możliwie prosty sposób. Im łatwiej będzie go zrozumieć, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że w trakcie projektowania pojawią się zmiany założeń wynikające z niezrozumienia. Stwórzmy przykładowe założenia dla sieci komputerowej w pracowni informatycznej: Wymaganie: sieć nauczyciela musi być tak przystosowana, aby mogło z niej korzystać 19 użytkowników (18 uczniów + nauczyciel). Założenia: każdy użytkownik będzie dysponował jedną stacją roboczą, każda stacja robocza będzie posiadała jedną kartę sieciową przewodową z jednym interfejsem, do wszystkich interfejsów zostanie doprowadzone okablowanie spełniające wymagania dla sieci 1Gb/s, na każdym stanowisku okablowanie zostanie zakończone w gniazdku podtynkowym, okablowanie wszystkich stanowisk będzie się zbiegało w szafie teleinformatycznej na zapleczu, zakończone patch panelem 24 portowym, elementem spinającym sieć będzie dedykowany switch z możliwością wydzielania sieci wirtualnych VLAN. 2

3 Wymagania przygotowane w ten sposób dostarczają nam bazę do rozważań na temat sposobu wykonania tak zdefiniowanej sieci. Po pisemnym określeniu potrzeb, informujemy wszystkie zainteresowane osoby o postawionych wymaganiach. Nawet uczestnictwo w dyskusjach nad tym dokumentem nie wyklucza błędnej interpretacji niektórych założeń, dlatego warto, aby przeczytały go jeszcze raz, zanim przystąpimy do dalszej pracy. Od jakości tego dokumentu często będzie zależała jakość projektu. Wytyczne w nim zawarte będą też często tarczą dla projektanta, któremu inwestor po pół roku będzie udowadniał, że podczas ustalania zamówienia mówił o 22, a nie 19 portach abonenckich. Zakładając, że ten ważny etap mamy za sobą, a nasza specyfikacja wymagań spełnia wszystkich oczekiwania, przechodzimy do kolejnego etapu. Po zapoznaniu się z oczekiwaniami, staramy się zbudować listę niezbędnych czynników, które doprowadzą nas do ich realizacji. Wybieramy: topologię przyszłej sieci i protokoły komunikacyjne, jakimi będziemy się w niej posługiwać; elementy okablowania, gniazda, patch panele, przewody, szafy teleinformatyczne; urządzenia sieciowe niezbędne do połączenia użytkowników; jeżeli wchodzi to w zakres naszego projektu również sprzęt komputerowy i oprogramowanie; sposób połączenia z innymi sieciami (w tym z Internetem); poziom bezpieczeństwa, jaki musi spełnić nasza sieć. Po określeniu powyższych elementów możemy przystąpić do analizy infrastruktury technicznej i dokumentacji budynku, w którym ma powstać sieć. Prace projektowe, oprócz dokumentacji budynku, często wymagają wizji lokalnej. To podczas wizyty na miejscu inwestycji możemy dowiedzieć się wielu rzeczy, których nie widać na planie budynku. Podczas analizy możliwości w miejscu planowanej inwestycji dobrze jest sporządzić dokumentację fotograficzną. Ustalenia poczynione z przedstawicielem inwestora powinny znaleźć odzwierciedlenie w sporządzonej na miejscu notatce, podpisanej przez osoby wykonujące wizję lokalną. Ten dokument często staje się dowodem rzutującym na decyzje podjęte przez inwestora. Po rozpoznaniu miejsca planowanej sieci i obszarów potencjalnych problemów, przystępujemy do zebrania całej dotychczasowej dokumentacji. Po dokładnej analizie wszystkich dotychczasowych ustaleń rozpoczynamy od sporządzenia schematu logicznego sieci. Będzie on informował nas o wszystkich połączeniach w naszej sieci, ukazując logiczną strukturę połączeń bez zachowania topologicznego układu elementów, zgodnie z planem budynku. Nie jest błędem grupowanie elementów znajdujących się w jednym pomieszczeniu lub pomieszczeniach sąsiednich. Ideą schematu logicznego jest jednak pokazanie zamysłu, co do metodologii łączenia urządzeń, tworzenia podsieci, zarządzania siecią przez wydzielone obwody itp. Za przykład schematu sieci niech nam posłużą rysunki 3.1 i 3.2. Celowo pokazane są dwa zupełnie inne schematy, których twórcy kierowali się innymi założeniami. Zarówno w jednym, jaki i drugim przypadku schematy są poprawne pod względem logicznym i na ich podstawie można wnioskować o metodologii połączeń i koncepcji zawartej przez twórcę tej sieci. Rysunek 3.1 to zdecydowanie większy projekt, na którym warto zwrócić uwagę na prezentowanie trzech warstw sieci. Występuje tu tzw. warstwa rdzeniowa, w której znajduje się punkt przyłączenia z siecią WAN. W kolejnej warstwie zbudowano pętlę dystrybucyjną, gdzie przy pomocy trzech routerów realizowane jest dostarczanie usług na najniższy poziom. Zrealizowanie połączeń protekcyjnych podwyższa bezpie- 3

4 czeństwo sieci i zapewnia wyższy poziom usług. Na końcu łańcucha znajduje się warstwa dostępowa, na której pracują dedykowane switche dla każdej grupy roboczej. Rysunek 3.1 Schemat logiczny przykładowej sieci Źródło: Rysunek 3.2 Schemat logiczny przykładowej sieci 2 Źródło: 4

5 Druga sieć jest zdecydowanie prostsza. Dostęp do sieci WAN został zrealizowany przy pomocy routera, który dla podwyższenia bezpieczeństwa został poprzedzony firewall em. Obsługę dostarczania usług w sieci wykonują dwa switche połączone w topologii rozszerzonej gwiazdy oraz access point świadczący usługę dostępu dla urządzeń mobilnych. Prezentacja powyższych schematów ma przede wszystkim za zadanie ukazanie idei projektowania struktur logicznych, często mylonych z projektami wykonawczymi budowlanymi. Najpierw mamy wiedzieć, co z czym chcemy połączyć, a później będziemy się zastanawiali, jak i którędy. Kolejny ważny etap za nami. Wiemy już, co potrzebuje klient. Określiliśmy podstawowe założenia, jak i z czego chcemy wykonać jego przyszłą sieć. Narysowaliśmy, co z czym w przyszłości chcemy połączyć. Możemy więc rozpocząć jeden z kluczowych etapów: projekt wykonawczy budowlany. Na planie budynku nanosimy przebiegi planowanych instalacji oraz punktów zakończeń sieciowych. Jeżeli to możliwe, nanosimy wszelkie niezbędne uwagi dla wykonawcy, jednak w sposób niezamazujący rysunku. Wszystko, czego nie uda się zawrzeć na schemacie opiszecie w projekcie. Jak taki schemat może wyglądać? Oto przykład: Rysunek 3.3 Schemat wykonawczy - budowlany Źródło: Na prezentowanym schemacie kolory żółty i fioletowy oznaczają gniazda sieciowe przeznaczone dla komputerów i telefonów VoIP. Linie zielone i czerwone oznaczają 5

6 przebiegi instalacji kablowych wykonanych odpowiednio w korytach plastikowych lub w suficie podwieszanym. Rysunek jest czytelny, z zachowaniem proporcji. Pomieszczenia, do których prowadzona jest sieć są oznakowane, co ułatwi wykonawcy zorientować się w topologii budynku. Wszystkie uwagi dotyczące metodologii wykonania sieci należy zawrzeć w części opisowej. Wskazówki oraz życzenia inwestora, co do sposobu i umiejscowienia elementów sieci, należy szczególnie uwypuklić, aby osoby wykonujące zwróciły uwagę na te newralgiczne punkty. Po opisaniu technologii wykonania sieci można przejść do sporządzenia kosztorysu. Podczas procesu inwestycyjnego najczęściej mamy do czynienia z trzema rodzajami kosztorysów. Pierwszy to kosztorys ofertowy. Budowany jest na podstawie ogólnych założeń, z określeniem szacunkowym kosztów robocizny oraz sprzętu, który należy zakupić. Po przystąpieniu do projektowania pojawia się kosztorys wykonawczy, stworzony na podstawie bardziej szczegółowych danych dotyczących zakresu prac niezbędnych do wybudowania sieci oraz materiałów koniecznych do wbudowania. Nie jest to jeszcze kosztorys końcowy, ale jego precyzja jest zdecydowanie wyższa niż kosztorysu ofertowego. I wreszcie trzeci kosztorys powykonawczy. Do planów i założeń projektowych dochodzą zakresy prac dodatkowych nieprzewidzianych w projekcie. W czasie inwestycji często pojawiają się jakieś nieprzewidziane sytuacje, które wymagają dodatkowych nakładów materiałowych i roboczych. To ten kosztorys po zakończeniu inwestycji ostatecznie określi koszty, jakie musiały zostać poniesione, żeby zrealizować planowaną sieć. Zwieńczeniem procesu projektowo-budowlanego jest stworzenie dokumentacji powykonawczej. To w tym dokumencie zostaną zawarte wszystkie informacje o wykonanej sieci, łącznie ze zmianami powstałymi w trakcie realizacji. Z tej dokumentacji przyszli użytkownicy mają wyczytać wszystkie informacje na temat topologii, oznaczenia, adresacji, zastosowanych materiałów, rozwiązań itp. Jeżeli w przyszłości zapadnie decyzja o rozbudowie lub przebudowie wykonanej sieci, to kolejny projektant rozpocznie od zbadania sytuacji zastanej na podstawie właśnie tego dokumentu. Informowanie o podjętych działaniach jest niestety zmorą wielu informatyków. Tworzone rozwiązania, często tymczasowe, pozostają elementem sieci na dłuższy czas bez żadnego śladu w schemacie sieci. Naprawa po awarii, zmiana topologii sieci wynikającej z adaptacji nowych pomieszczeń, dołożenie kolejnego serwera te i inne sytuacje wymagają pozostawienia śladu dla innych w dokumentacji sieci. Dobrze napisana dokumentacja pozwala oszczędzić nam stresu, czasu i pieniędzy. Podczas gdy większość informatyków przechwala się swoimi działaniami, nieliczna grupa tworzy solidną dokumentację. Ci niezastąpieni fachowcy często okazują się zastępowani, a twórcy dokumentacji robią dalej swoje. a. Oglądamy gotowy projekt Aby bliżej zapoznać się z procesem tworzenia projektu sieci, przejrzyjmy wspólnie przykładowe rozwiązanie. W załączonym dokumencie znajduje się projekt sieci wykonany podczas kursu Akademii Cisco. Już w spisie treści możemy przyjrzeć się elementom, jakie będą wchodziły w skład projektu. Część pierwsza to podstawy opracowania dokumentacji i lokalizacja. W części drugiej projektant odnosi się do norm i standardów, według których będzie wykonywana projektowana sieć. Opisuje zalecane technologie oraz sprzęt zastosowany do budowy tej sieci. Trzeci rozdział to projekt logiczny i fizyczny sieci, propozycja adresacji i przyłączenia Internetu. W tej części pojawił się też ważny 6

7 punkt dotyczący propozycji oznakowania sieci. Jeżeli w budynku znajduje się już sieć komputerowa, starajmy się zastosować jednolity system oznakowania. W przypadku, kiedy nasza sieć będzie tą pierwszą zaproponujmy prosty, czytelny system, który będzie można w przyszłości rozwijać. Przejdźmy teraz do nieco bardziej szczegółowego omówienia poszczególnych punktów projektu. Część 1 Wyznacza cel, do którego dążymy tworząc niniejszy projekt. Określa bazę naszych działań w postaci zlecenia inwestora. Nakreśla wstępne ustalenia, oczekiwania oraz ograniczenia, stawiane przez przyszłego właściciela sieci. Odniesienie się do norm, w ramach których będziemy się poruszać, daje nam podstawę do stosowania ograniczeń z nich wynikających. Ostatnim elementem tego prostego, ale ważnego wstępu jest określenie miejsca inwestycji. Niby banalny, ale ważny element szczególnie, gdy poruszamy się po większym terenie. Przykład: projektant sieci otrzymał do przejrzenia projekt, który dotyczył fragmentu jednego z budynków przy ulicy Upalnej 2. Kiedy pojawił się pod wskazanym adresem, była tam stara fabryka na 20 hektarach, z ok. 30 budynkami. Dlatego też warto doprecyzowywać miejsce inwestycji. Część 2 Tu pojawia nam się opis tego, co będziemy wykonywać. Ktoś zapyta: Co to beletrystyka?. Schematy niestety nie dają wykonawcy tyle wiedzy, ile byśmy chcieli przekazać. W wielu wypadkach projektant i wykonawca nie widzą się na oczy. To skąd ten człowiek z wiertarką i w kombinezonie ma wiedzieć, co autor miał na myśli? Po prostu weźmie projekt i poczyta. Dzisiaj do wykonania jest sieć, w której pojawi się okablowanie zgodne z normą. Autor projektu zakłada pewne zalecenia dotyczące punktów dystrybucyjnych, sposobu instalacji okablowania oraz montażu uziemienia. Określa sposób zakańczania kabli w gniazdach RJ45 z zastosowaniem opisanej sekwencji kolorystycznej. W celu weryfikacji poprawności wykonanych prac zaleca wykonanie pomiarów testowych i certyfikacyjnych, z wykorzystaniem odpowiedniego oprzyrządowania. W ostatniej części tego rozdziału opisuje zastosowane elementy wykorzystane w budowanej sieci. Skupia się nie tylko na elementach aktywnych, ale opisuje również pasywne zakończenia sieci, szafę dystrybucyjną i pozostałe drobniejsze dodatki. Wskazanie wykonawcy elementów, jakie będą wykorzystane do budowy, pozwoli lepiej przygotować się do montażu określonego typu osprzętu. Część 3 Zawiera wskazówki dotyczące topologii logicznej i sposobu montażu fizycznego okablowania. Pierwszy schemat przedstawia sposób wykonania połączeń między elementami sieci. Informacja, który switch, do którego komputera, gdzie jest przypięty router, a gdzie access pointy. Nie jest błędem wskazanie już na tym schemacie położenia elementów w określonych pomieszczeniach, np. switch pokój 312. Pomocne może okazać się również opisanie portów, szczególnie na urządzeniach wieloportowych. Kolejny podpunkt to opis adresacji IP, po którym autor przechodzi do wytycznych odnośnie instalacji okablowania poziomego. Załączony schemat precyzyjnie określa trasy prowadzenia kabli nałożone na rysunek budynku. Wskazane są też lokalizacje punktów dostępowych oraz miejsca zmiany położenia okablowania (zejście z sufitu do podłogi). Projektant odnosi się do sposobu instalacji Centralnego Punktu Dystrybucyjnego oraz metody podłączenia całej sieci do Internetu. Przedstawienie propozycji oznakowania 7

8 oraz opis metodologii tworzenia oznaczeń pozwoli w przyszłości łatwiej zarządzać siecią. W przypadku rozbudowy pozwoli zachować ciągłość logiczną oznaczeń. Ostatni etap wykonania sieci to pomiary, dla których została wykonana stosowna tabela. Świadczyć one będą o osiągnięciu założonych celów oraz będą punktem odniesienia dla przyszłych pomiarów kontrolnych. Ostatnia strona projektu to zestawienie niezbędnych materiałów do wykonania projektu. Lista przedstawia ilościowo poszczególne pozycje materiałowe, nie odnosząc się do ich cen, które znajdą się w osobnym dokumencie, jakim jest kosztorys. Rozdzielenie części technicznej od finansowej jest dobra praktyką. Zmiany w projekcie technicznym nie zawsze odbijają się na części finansowej przedsięwzięcia. Patrząc z drugiej strony, zmiana kursów walut też nie wpływa na ilość użytych materiałów. W ten sposób doszliśmy do końca naszego projektu. Jak mogliśmy się przekonać, nie zawsze precyzyjne schematy są wystarczające do poprawnego wykonania sieci. Część opisowa zawierająca często dosyć oczywiste kwestie jest niezbędna, żeby uniknąć niejednoznaczności w interpretacji założonych celów. Jeżeli projektant założył zastosowanie konkretnego rozwiązania musi jednoznacznie przekazać to wykonawcy. Zwróćmy uwagę na jeszcze jeden istotny element rzeczywistości projektowej. W dzisiejszych realiach rynkowych, często projekt trafia do realizacji po jakimś czasie od sporządzenia. Nie jest rzadkością, że leży na półce kilka miesięcy. Jeżeli autor precyzyjnie nie określi, co i jak należy zrobić w momencie realizacji, może nie pamiętać przyczyn zastosowania takiego rozwiązania. b. Identyfikujemy wykorzystane komponenty Prawidłowe wykonywanie projektów związane jest z bezbłędnym identyfikowaniem komponentów, z jakich składają się dzisiejsze sieci. Nie ma możliwości technicznej przedstawienia tu ich wszystkich. Wspomnimy o najważniejszych, bez których trudno wykonać dziś nawet najprostszą sieć. Rozpocznijmy od miejsca centralnego naszej sieci, tzw. punktu dystrybucyjnego. Wyznaczyliśmy w naszym budynku pomieszczenie, gdzie zbiegać się będzie nasze okablowanie. Jego zakończeniem najczęściej będzie patchpanel, czyli zespół gniazd RJ45 umieszczonych we wspólnej obudowie listwowej. Rysunek 3.4Patch panel 24 porty RJ45 UTP Kat.6 Źródło: 6-utp-pelny-24p-lsa-481.jpg 8

9 Element ten jest przystosowany do montażu w szafach rack 19 cali lub szafkach naściennych o zachowanych parametrach rozstawu mocowań. Wygląd takich szaf prezentują dwa kolejne rysunki. Rysunek 3.5 Szafa teleinformatyczna 19 cali 24U Źródło: 3bba266e88e5f5dec774c4d51.jpg Rysunek 3.6 Szafka naścienna 19 cali 4U Źródło: a_rackowa_19_cali_4u_mini.jpg Wprowadzone okablowanie do takiej obudowy nie tylko daje możliwość zamocowania gniazd końcowych, ale również zwiększyć bezpieczeństwo sieci przez ograniczenie dostępu fizycznego. Szafa będzie też miejscem instalacji innych elementów sieciowych, takich jak switche czy routery oraz dbające o ich ciągłość pracy zasilacze awaryjne. Wszystkie te elementy będą połączone okablowaniem typu patchcord, które dla estetyki warto prowadzić z wykorzystaniem odpowiednich elementów porządkujących. Kolejne rysunki przybliżą nam wygląd tego typu elementów. Rysunek 3.7 Switch modułowy 19 cali Źródło: inch_rack_ethernet_switches/productlarge/dragonline_4-slot_front.jpg 9

10 Rysunek 3.8 Router w obudowie 19 cali Źródło: Rysunek 3.9 UPS 19 cali z dodatkową baterią akumulatorów Źródło: Rysunek 3.10 Listwa prowadząca do okablowania patchcord 19 cali Źródło: %20wyposa%C5%BCenie%20szaf%20SPS%20N%20i%20OSZB_out_1.jpg 10

11 Te poglądowe propozycje pozwoliły nam zorientować się w możliwym wyglądzie urządzeń wypełniających szafy teleinformatyczne. Nie są to wszystkie możliwe elementy do zamontowania w szafie. Zabrakło nam oprzyrządowania do kabli światłowodowych, ale te elementy poznamy bliżej pochylając się nad problematyką torów optycznych i ich zakańczania. Do prawidłowego wykonania sieci miedzianej niezbędne jest wykonanie gniazda przy stanowisku komputerowym. W dostępnych aktualnie rozwiązaniach przodują dwie szkoły. Gniazda modułowe, składające się z kilku elementów, których przeznaczenie określa wkładka z odpowiednim gniazdem. Taki typ rozwiązania pojawił się w omawianym projekcie. Drugi rodzaj to gotowe gniazda jedno- lub dwuportowe do montażu natynkowego lub podtynkowego. Instalacja okablowania w większości gniazd odbywa się przy pomocy noża krosowego w standardzie LSA Plus lub podobnym. Rysunek 3.11 Gniazdo natynkowe RJ45 Źródło: 11

12 Rysunek 3.12 Nóż krosowy LSA Plus - KRONE Źródło: BB_00_FB.EPS_1000.jpg Wymienione elementy są składową większości powstających sieci komputerowych. Projektowanie nowych instalacji polega na komponowaniu infrastruktury z tego typu elementów. Firmy dostarczające osprzęt teleinformatyczny produkują coraz to nowsze rozwiązania, jednak pewne standardowe rozwiązania od kilku lat pozostają niezmienne. c. Identyfikujemy wykonane prace Żadna sieć nie powstanie bez udziału ludzi, którzy ją wykonają. Projekt musi zawierać wytyczne do wykonania okablowania i posadowienia elementów sieci zgodnie z zamysłem projektanta. Czynności pracowników muszą być jasno określone. Jeżeli budujemy sieć natynkową w korytach PCV, to wytyczne dla pracownika powinny być typu: Okablowanie zostanie wykonane w korytach natynkowych PCV o wymiarach x/y. Montaż koryt wykonać stosując kołki mocujące 8x40 w odstępach nie większych niż 50cm. Wszystkie załamania korytowania wykonać pod kątem prostym stosując podcięcie części wewnętrznej pod kątem 45 stopni (patrz rysunek). Podczas montażu zachować należytą estetykę. Koniecznie usunąć wszystkie ostre krawędzie z koryt, zarówno po stronie zewnętrznej, jak i wewnętrznej. W razie konieczności koryta, po zakończonym montażu, oczyścić z kurzu i brudu. Tak określone wymagania dla montera wyraźnie wytyczają mu parametry wykonania korytowania. Wie, że zleceniodawca może sprawdzić odległości mocowań, techniki połączeń na zakrętach. Podczas odbioru prac zwracał będzie również uwagę na estetykę ogólną po wykonanej pracy. Montaż to nie tylko systemy mocowań, ale też wykonanie połączeń na końcach sieci. Od ich jakości zależało będzie bezawaryjne działanie sieci. Etap końcowy to testowanie i pomiary kontrolne, które mogą wykazać niejedno- 12

13 rodność wykonanych prac. W przypadku wystąpienia problemów z okablowaniem, należy bezwzględnie usunąć wszelkie usterki przed pomiarami końcowymi. Zbyt duże rozbieżności w pomiarach podobnego okablowania mogą świadczyć o niedokładności wykonania zakończeń. Te i inne prace, które projektant przewidzi do wykonania, powinny być możliwie jednoznacznie opisane. Pozostawienie niedomówień, nawet w kwestiach oczywistych, pozwala na niejednoznaczną interpretację, co może spowodować obniżenie jakości prac. W takim przypadku inwestor może mieć słuszne pretensje do projektanta, że nie określił techniki wykonania określonych prac. Podsumowując nasz kolejny rozdział, wyliczmy jeszcze raz niezbędne etapy w projektowaniu i wykonywaniu sieci: 1. Zebranie informacji od inwestora. Określenie celów biznesowych. 2. Stworzenie specyfikacji wymagań. 3. Określenie topologii sieci, elementów niezbędnych do wykonania, technologii łączenia z innymi sieciami. 4. Zebranie wiadomości o miejscu projektowania z planów budowlanych i wizji lokalnej. Sporządzenie stosownej notatki z ustaleń. 5. Stworzenie projektu logicznego sieci. 6. Stworzenie projektu wykonawczego sieci. 7. Zamknięcie schematów z opisami w dokumentację projektową. 8. Stworzenie kosztorysu wykonawczego. 9. Nadzór nad prowadzeniem prac. 10. Korekta kosztów kosztorys powykonawczy. 11. Stworzenie i dostarczenie inwestorowi dokumentacji powykonawczej. Bibliografia: 1. Halska B., P. Bensel P. Kwalifikacja E.13. Projektowanie lokalnych sieci komputerowych i administrowanie sieciami. Podręcznik do nauki zawodu technik informatyk. Część 2. Helion, Gliwice Pawlak R. Okablowanie strukturalne sieci Teoria i praktyka. Helion, Gliwice