ROZWÓJ GÓRNICTWA RUD CYNKU I OŁOWIU W BYTOMSKO-TARNOGÓRSKIM REJONIE ZŁOŻOWYM OD KOŃCA XVIII WIEKU DO CZASÓW WSPÓŁCZESNYCH
|
|
- Elżbieta Zakrzewska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Alicja PRADELA Maksymilian SOLARSKI Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski Sosnowiec ROZWÓJ GÓRNICTWA RUD CYNKU I OŁOWIU W BYTOMSKO-TARNOGÓRSKIM REJONIE ZŁOŻOWYM OD KOŃCA XVIII WIEKU DO CZASÓW WSPÓŁCZESNYCH WPROWADZENIE Region górnośląski cechują najdłuższe w Polsce tradycje górnicze. Początki wydobycia metali szlachetnych i nieżelaznych datuje się na lata p.n.e. Z tego okresu pochodzą najstarsze wyroby ołowiane znalezione w tym rejonie (Molenda, 1963, 1969). Jednym z głównych obszarów wydobycia i przetwórstwa surowców były okolice Bytomia i Tarnowskich Gór. Pierwsze piśmienne informacje na temat wytapiania metali szlachetnych w tym rejonie można znaleźć w bulli papieża Innocentego II z 1136 roku, w której znajduje się wzmianka o dziesięcinie srebra z kopalni we wsi Zversov (Chorzów) (Gładysz, 1966; Molenda, 1972). Od XII wieku miał miejsce stopniowy rozwój kopalnictwa kruszców w tym regionie, szczególnie intensywny od końca XVIII wieku. Bodźcem do rozwoju tego typu górnictwa w czasie ostatnich dwóch stuleci było coraz większe zapotrzebowanie na rudę związane z rozwojem przemysłu, szczególnie hutnictwa, a także ulepszenie metod wydobycia. Celem artykułu jest prześledzenie na podstawie archiwalnych materiałów kartograficznych rozwoju przestrzennego górnictwa rudnego w rejonie bytomsko-tarnogórskim od końca XVIII do końca XX wieku. OBSZAR BADAŃ Badany obszar, na potrzeby opracowania określony jako bytomsko-tarnogórski rejon złożowy, obejmuje tereny, na których na podstawie materiałów kartograficznych odnotowano występowanie wyrobisk rudnych. Położony jest w centralnej części województwa śląskiego, na terenie miast i gmin: Bytom, Piekary Śląskie, Zabrze, Radzionków, Tarnowskie Góry oraz Zbrosławice. Obszar ten usytuowany jest w obrębie trzech mezoregionów fizycznogeograficznych: Równiny Opolskiej należącej do podprowincji Nizina Śląska oraz Garbu Tarnogórskiego i Wyżyny Katowickiej wchodzących w skład Wyżyny Śląsko-Krakowskiej (Kondracki, 2000). 43
2 METODY BADAŃ Podstawową metodą badawczą była analiza archiwalnych oraz współczesnych materiałów kartograficznych przedstawiających przebieg wyrobisk górniczych wykonana w środowisku GIS. Wszystkie materiały kartograficzne skalibrowano do współczesnego układu współrzędnych. Mapy Karte des Oberschlesien Erzbergbaues ( ) oraz Mapa Wyrobisk Górniczych Kopalni Waryński (1957) i Orzeł Biały (1998) wpasowane zostały na podstawie sytuacji topograficznej stanowiącej podkład treści zasadniczej map. Z kolei mapy Renscha (1820) przedstawiające dawne wyrobiska regionu tarnogórskiego dopasowane zostały do treści map Karte des Oberschlesien Erzbergbaues ( ). We wszystkich przypadkach zastosowano transformację afiniczną, daje ona bowiem dobre wyniki przy rektyfikacji za pomocą nierównomiernie rozmieszczonych punktów. Przekształcenie afiniczne cechuje się tym, iż zmienia proste i płaszczyzny na proste i płaszczyzny, przy zachowaniu równoległości prostych, braku zachowania równości kątów oraz zmianie skali każdej z osi współrzędnych (Kadaj, 2002). Rektyfikację map wykonano w aplikacji GIS EWMAPA w wersji 9.0. Materiały źródłowe pozwoliły na przedstawienie trzech etapów rozwoju górnictwa: początek XIX wieku, przełom XIX i XX wieku oraz koniec XX wieku. Wszystkie elementy przedstawione na mapach poddano procesowi wektoryzacji, a na podstawie wprowadzonych danych utworzono bazy danych dotyczące poszczególnych wyrobisk. Utworzone bazy danych pozwoliły również na wykonanie zbiorczych rycin przestawiających położenie oraz gęstość poszczególnych wyrobisk, a także utworzenie modelu przebiegu pionowego głównych chodników oraz sztolni. GÓRNICTWO RUD CYNKU I OŁOWIU Po setkach lat wydobycia surowców rudnych w regionie bytomsko-tarnogórskim wiek XVIII przyniósł zastój górnictwa związany z działaniami wojennymi prowadzonymi między innymi na obszarze Rzeczpospolitej. Ponowny rozwój kopalnictwa nastąpił w drugiej połowie XVIII wieku, kiedy to dzięki rządom pruskim, wznowiono w 1748 roku prace górnicze w Stolarzowicach, a w roku 1755 wniesiono o ponowne uruchomienie kopalń bytomskich. Na początku lat 60. XVIII wieku natrafiono na kruszce w okolicach Tarnowskich Gór. Konieczność prowadzenia eksploatacji w poziomie wodnym spowodowała podjęcie w 1784 roku budowy Głębokiej Sztolni Dziedzicznej pod Tarnowskimi Górami, jednak nie została ona ukończona (Abt, 1791; Piernikarczyk, 1933). W roku 1784 powstało przedsiębiorstwo państwowe Tarnogórskie Górnictwo Ołowiu i Srebra, które otrzymało nazwę kopalnia Fryderyk (Piernikarczyk, 1926; 1933). W tym czasie nastąpił intensywny rozwój górnictwa w rejonie Suchej Góry, Sowic, Stolarzowic, Dąbrówki i w Bobrownikach. Podjęto także projekt odbudowy sztolni Krakowskiej i Pomaga Bóg. W związku z rozpoczęciem intensywnych prac górniczych i niemożnością odwodnienia kopalń za pomocą odwadniarek konnych, w roku 1785 sprowadzono z Anglii maszynę parową. Mimo jej zastosowania, w roku 1788 rozpoczęto budowę kolejnej sztolni Gotthelfstollen Pomocy Bożej (w miejsce daw- 44
3 nej Wspomóż Bóg), którą ukończono w 1806 roku (Gładysz, 1967). Odwadnianie w tym czasie zaczęło być na tyle skuteczne, że w związku z deficytem wód powierzchniowych i podziemnych, zdatnych do wykorzystania na cele gospodarcze i komunalne, w roku 1797 na koszt kopalni Fryderyk zbudowano w Tarnowskich Górach wodociąg, do którego wodę pobierano ze sztolni (Piernikarczyk, 1929, 1937; Gładysz, 1967; Moszny, 2002). W latach powstała kolejna sztolnia, prowadzona równolegle do starej sztolni Krakowskiej Głęboka Sztolnia Fryderyk uchodząca do Dramy (Piernikarczyk, 1933). Od tego czasu złoża odwadniane były na dwa sposoby: położone powyżej sztolni grawitacyjnie, położone poniżej za pomocą maszyny parowej, która podnosiła wody do poziomu chodnika odwadniającego. Na początku XIX wieku w regionie tarnogórskim funkcjonowało 22,3 km sztolni głównych, z których połowa prowadziła wody z grawitacyjnego odwadniania złóż. Połączone z nimi chodniki miały długość 64 km. Wyrobiska sięgały do głębokości około 60 metrów i zajmowały powierzchnię około 5 km 2. Gęstość sztolni na tym obszarze wynosiła średnio 3,6 km km -2 (rys. 1, 3). W rejonie bytomskim istniały jedynie małe kopalnie: w okolicy Miechowic (łącznie 16,8 km chodników), które prowadziły eksploatację do głębokości 50 m i zajmowały powierzchnię około 1 km 2 ; w Dąbrówce Miejskiej, gdzie wydobywano złoża na powierzchni 0,5 km 2 z głębokości do 40 m oraz w Szarleju, gdzie wyrobiska sięgały do 10 m. Sieć płytkich wyrobisk istniała ponadto na południowy-zachód od Rept Nowych (na obszarze o powierzchni 0,7 km 2 ) oraz na północ od Dąbrówki Miejskiej (na obszarze o powierzchni 1,2 km 2 ). Gęstość chodników na obszarze bytomskim wynosiła średnio 1,6 km km -2 (rys. 2, 3). Lata sześćdziesiąte XIX wieku przyniosły niesłychanie szybki rozwój hutnictwa cynkowego, co było bodźcem do rozwoju kopalnictwa. Nastąpiła także zmiana metod poszukiwania. Wyrobiska górnicze, które były bardzo kosztowne, czasochłonne i sięgały do niewielkich głębokości, były stopniowo wypierane przez skuteczniejsze i docierające na większe głębokości wiercenia (Gałkiewicz, Grzechnik, 1977). W związku z intensywną eksploatacją złoża tarnogórskie zaczynały się wyczerpywać, powrócono więc do górnictwa w rejonie bytomskim. W okresie tym powstały liczne kopalnie, między innymi: Helena, Samuel, Biały Szarlej, Rozalia, Nowa Wiktoria, Brzozowice, Cecylia, Flora, Segiet i inne. Nastąpiła także monopolizacja górnictwa, czego skutkiem było łączenie zakładów (Gładysz, 1967). Na początku XX wieku ostatecznie wyczerpały się użyteczne złoża w rejonie tarnogórskim, w roku 1910 przestała działać kopalnia Fryderyk, w latach wstrzymano wydobycie w rejonach miechowickim i stolarzowickim (Żeglicki, 1998). W latach 20. XX wieku, w wyniku podziału Górnego Śląska na część niemiecką i polską, na ziemiach polskich znalazły się kopalnie Biały Szarlej (od 1934 roku Orzeł Biały ), Nowa Helena, Brzozowice, część zakładów natomiast została unieruchomiona. W obrębie niemieckiej części Bytomia działała kopalnia im. Marchlewskiego ( Blei Scharley Grube ) (Gładysz, 1967). Pod koniec XIX wieku w rejonie tarnogórskim funkcjonowała sieć chodników o łącznej długości około 150 km i gęstości średnio 4 km km -2 (od 0,02 km km -2 do 24,5 km km -2 ) oraz głębokości do 60 metrów (rys, 1, 3). W rejonie bytomskim wyrobiska rudne zajmowały w tym czasie powierzchnię około 35 km 2, przy łącznej długości około 500 km i gęstości około 8 km km -2. We wschodniej części obszaru główne chodniki wodne sięgały do 100 metrów głębokości (rys. 2, 3). 45
4 Rys. 1. Rozmieszczenie wyrobisk rud cynku i ołowiu w rejonie tarnogórskim: A wyrobiska z początku XIX wieku, B wyrobiska z przełomu XIX i XX wieku, C wyrobiska z końca XX wieku. Fig. 1. Location of zinc and lead workings in Tarnowskie Góry region: A workings in the beginning of 19 th century, B workings in the turn of the 19 th and 20 th century, C workings in the end of the 20 th century. 46
5 Rys. 2. Rozmieszczenie wyrobisk rud cynku i ołowiu w rejonie bytomskim: A wyrobiska z początku XIX wieku, B wyrobiska z przełomu XIX i XX wieku, C wyrobiska z końca XX wieku. Fig. 2. Location of zinc and lead workings in Bytom region: A workings in the beginning of 19 th century, B workings in the turn of the 19 th and 20 th century, C workings in the end of 20 th century. 47
6 Rys. 3. Model przestrzenny głównych wyrobisk bytomsko-tarnogórskiego regionu złożowego. Fig. 3. Spatial model of main workings in Bytom-Tarnowskie Góry deposit region. Okres dwudziestolecia międzywojennego przyniósł destabilizację wydobycia, jednak na czas po II wojnie światowej przypada najświetniejszy okres w historii górnictwa bytomskiego (Grzechnik, 1980). Na złożach niecki bytomskiej uruchomiono cztery kopalnie: Orzeł Biały (Brzeziny Śląskie), Marchlewski (Bytom), Waryński (Piekary Śląskie) i Nowy Dwór (Miechowice) (Blitek, 1967). Według Z. Grzechnika (1980) w latach kopalnie bytomskie przodowały w krajowym wydobyciu rud cynku i ołowiu. Rocznie w rejonie bytomskim wydobywano do 1 mln ton rudy. W 1959 roku kopalnię Nowy Dwór przyłączono do kopalni Waryński, zaś w 1961 roku kopalnię Marchlewski do zakładów Orzeł Biały. W 1967 roku przez połączenie zakładów Orzeł Biały w Brzezinach i Waryńskiego w Piekarach Śląskich powstał Kombinat Górniczo-Hutniczy Orzeł Biały. W 1968 powstała kopalnia Dąbrówka. Wszystkie kopalnie wchodzące w skład ZGH Orzeł Biały połączone były wyrobiskami podziemnymi (Blitek, 1967; Baranowski, 1980; Kubajak i in., 2007). Podczas intensyfikacji wydobycia, w latach 40. i 50. XX w., wzrost gęstości wyrobisk wystąpił głównie w rejonie bytomskim i miał miejsce przy nieznacznym zwiększeniu pól górniczych kopalń. W latach 60. XX w. utworzono kopalnię Dąbrówka w Dąbrówce Wielkiej, połączoną wyrobiskami z kopalnią Orzeł Biały (Kubajak i in., 2007). Długość chodników powstałych w tym okresie wynosiła około 230 km, co łącznie z wyrobiskami powstałymi na przełomie XIX i XX wieku dawało łącznie około 730 km. Eksploatacja koncentrowała się głównie na obszarze Dąbrówki Wielkiej, Brzezin, południowej części Piekar Śląskich oraz wschodniej i centralnej części Bytomia. Miejscami gęstość wyrobisk w tym obszarze sięgała 54,7 km km -2 (rys. 1). Równolegle z rozwojem górnictwa w rejonie bytomskim, w Tarnowskich Górach podjęto projekt odbudowy i udostępnienia turystycznego dawnej Głębokiej Sztolni Fryderyk. W 1957 roku nastąpiło otwarcie dla ruchu turystycznego jej fragmentu, Sztolni Czarnego Pstrąga, na sześćsetmetrowym odcinku (Piernikarczyk, 1984; Żeglicki, 1998). W roku 1976 natomiast, Okręgowy Urząd Górniczy w Bytomiu, wydał zezwolenia na oddanie do ruchu dla celów turystycznych Kopalni Zabytkowej (Kopalni Fryderyk), pod nadzorem Zakładów Górniczych Orzeł Biały, i zaliczeniu jej do zakładów górniczych (Moszny, 2001). Obecnie w obrębie bytomsko-tarnogórskiego rejonu złożowego nie funkcjonuje żaden zakład eksploatujący rudy cynku i ołowiu. Niewielkie obszary w rejonie Tarnowskich Gór odwadniane są udostępnionymi do ruchu turystycznego chodnikami wodnymi. Bada- 48
7 nia terenowe potwierdzają drożność części wyrobisk (Ł. Polonius, informacja ustna). Jednak ze względu na wielkość obszaru badań i skomplikowany przebieg podziemnych korytarzy, nie ma możliwości zebrania szczegółowych danych. PODSUMOWANIE Okres od końca XVIII wieku do końca wieku XX na ziemi bytomsko-tarnogórskiej cechował się prężnym rozwojem górnictwa rudnego. Rozwój ten związany był przede wszystkim z dużym zapotrzebowaniem na surowiec oraz ulepszeniem metod jego wydobycia. W rozpatrywanym dwustuleciu, w wyniku stopniowego rozwoju kopalń rudnych, powstało w sumie 140,6 km chodników głównych, w tym również sztolni odwadniających, oraz 731,5 km chodników bocznych. Zdecydowana większość wyrobisk, bowiem 77% chodników głównych oraz 84% chodników bocznych, zlokalizowane było w rejonie bytomskim. W końcowym okresie rozwoju kopalń rudnych, szczególnie w rejonie bytomskim, gęstość wyrobisk osiągała miejscami 54,7 km km -2. Wydobycie obejmowało przede wszystkim pokłady położone na głębokościach m pod powierzchnią terenu, przy czym miejscami schodziło nawet do 100 m (wyrobiska w rejonie bytomskim). LITERATURA ABT E.L.G., 1791: Geschichte des Bley und Silber Bergbaues um Tarnowitz um Beuthen in Oberschlesien von 1528 an, bis zum Verfall und bis zur Wiederaufnahme in (tłum. S. Majewski, 1957), Wyd. Śląsk, Katowice. 289 s. BARANOWSKI H., 1980: Bytomski rejon złożowy. [w:] Różkowski A., Wilk Z., (red.) Warunki hydrogeologiczne złóż rud cynku i ołowiu regionu śląsko-krakowskiego. Prace Instytutu Geologicznego, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. s BLITEK Z., 1967: Rozwój górnictwa rud metali nieżelaznych ziemi bytomskiej. [w:] Maroszek H., (red.): Tradycje górnicze ziemi bytomskiej. Zakłady Graficzne Przemysłu Węglowego, Katowice. s GAŁKIEWICZ T., GRZECHNIK Z., 1977: Metody poszukiwania i rozpoznawania złóż. [w:] Pawłowska J., (red.): Charakterystyka rud cynku i ołowiu na obszarze śląsko krakowskim. Prace Instytutu Geologicznego. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. s GŁADYSZ A., 1966: U kolebki górnictwa. Walory krajoznawczo wypoczynkowe Ziemi Bytomsko Tarnogórskiej. Wyd. Śląsk, Katowice. 59 s. GŁADYSZ A., 1967: Górnictwo kruszcowe ziemi bytomskiej. [w:] Maroszek H., (red.): Tradycje górnicze ziemi bytomskiej. Zakłady Graficzne Przemysłu Węglowego, Katowice. s GRZECHNIK Z., 1980: Górnictwo rud cynku i ołowiu w regionie śląsko-krakowskim. [w:] RóżkowskiA., Wilk Z., (red.): Warunki hydrogeologiczne złóż rud cynku i ołowiu regionu śląsko-krakowskiego. Prace Instytutu Geologicznego, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. s KADAJ R., 2002: Polskie układy współrzędnych. Formuły transformacyjne, algorytmy i programy. Rzeszów. 51 s. KONDRACKI J., 2000: Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa. 440 s. KUBAJAK A., PRZYWARA Z,, KOMOR J., DUDA A., MOJ H., 2007: Górnictwo i tradycje górnicze w Piekarach Śląskich. Historia, współczesność, przyszłość. Kubajak, Krzeszowice. 112 s. MOLENDA D., 1963: Górnictwo kruszcowe na terenie złóż śląsko-krakowskich do połowy XVI wieku. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wyd. PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków. 425 s. MOLENDA D., 1969: Ziemie powiatu tarnogórskiego w epoce feudalnej. [w:] Rechowicz H., (red.): Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Wyd. Śląsk, Katowice. s MOLENDA D., 1972: Kopalnie rud ołowiu na terenie złóż śląsko-krakowskich w XVI-XVIII wieku. Z dziejów postępu technicznego w eksploatacji kruszców. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk. 420 s. 49
8 MOSZNY J., 2001: Działalność kopalni zabytkowej w latach Materiały sympozjum poświęconego XXV rocznicy odbudowy Kopalni Zabytkowej Rud Srebronośnych w Tarnowskich Górach. SMZT, Tarnowskie Góry. s MOSZNY J., 2002: Rola i znaczenie sztolni odwadniających w górnictwie tarnogórskim. Materiały sympozjum: 45 lat działalności Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach. SMZT, Tarnowskie Góry. s PIERNIKARCZYK CZ., 1984: Sztolnia Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach. Wyd. Sport i turystyka, Warszawa. 30 s. PIERNIKARCZYK J., 1926: Tarnowskie Góry. Kolebka przemysłu śląskiego. Nakładem Górnośląskiego Związku Przemysłowców Górniczo-Hutniczych, Katowice. 55 s. PIERNIKARCZYK J., 1929: Historia miasta Tarnowskich Gór Nakładem Komitetu Wydawniczego, Tarnowskie Góry. 55 s. PIERNIKARCZYK J., 1933: Historia Górnictwa i hutnictwa na Górnym Śląsku. t. 2. Nakładem Śląskiego Związku Akademickiego, Katowice. 496 s. PIERNIKARCZYK J., 1937: Podziemia Tarnogórskie. Drukiem K. Miarki Sp. wyd. z o.p. w Mikołowie, Tarnowskie Góry. 71 s. ŻEGLICKI J., 1998: Gospodarka wodna w górnictwie tarnogórskim w aspekcie historycznym. Materiały konferencyjne. II konferencja ekologiczna regionu tarnogórskiego. Urząd Miejski Tarnowskie Góry, Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, Tarnowskie Góry. s MATERIAŁY KARTOGRAFICZNE RENSCH A, 1820: Gruben Bild des Silber und Blei Bergabaues vom Trockenberg, Bobrownick Stadt und Stolln Revier bei Tarnowitz. W skali około 1:4 800, Zbiory Kartograficzne Archiwum Państwowego w Katowicach Karte des Oberschlesien Erzbergbaues herausgegeben von dem Königlichen Oberbergamt za Breslau, , Bearbeitet vom Kgl. Oberbergamtsmarkscheider Brück, Berlin, arkusze: 3 Friedrichshütte, 4 Bahnhof Georgenberg, 6 Alt Tarnowitz, 7 Tarnowitz, 8 Neudeck, 9 Broslawitz, 10 Repten, 11 Trockenberg, 12 Koslowagora, 14 Stollarzowitz, 15a Miechowitz Dombrowa, 15b Miechowitz Dombrowa, 16 a Scharley, 16 b Scharley, 17 Kamin, 19 Borsigwerk, 20a Karf, 20b Karf, 21a Beuthen, 21b Beuthen, 22 Sect. Gross Dombrowka, 23 Grodziec, 24 Königshütte Mapa wyrobisk górniczych Kopalni Waryński, w skali 1: Archiwum Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach. Mapa wyrobisk górniczych Kopalni Orzeł Biały. Obszar górniczy Brzeziny. Obszar górniczy Dąbrówka, w skalach 1:5 000, 1: Archiwum Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach. Alicja Pradela, Maksymilian Solarski DEVELOPMENT OF MINING FOR LEAD AND ZINC ORES IN BYTOM- TARNOWSKIE GÓRY DEPOSIT REGION SINCE THE END OF THE 18TH CENTURY TO THE PRESENT DAY Summary Mining traditions in Bytom-Tarnowskie Góry region date back to the 12th century when shallow deposits of ore resources were discovered here. These were especially rich in silver as well as lead and zinc ores. The particularly intensive development of this type of mining took place in the late 18th century, under the Prussian government, when due to the increasing demands for raw material and due to the improvement of production methods, mining activities were intensified. The purpose of this article is to collect historical facts relating to the extraction of zinc and lead ores in the Bytom-Tarnowskie Góry region from the 18th century to the present day as well as to provide details related to the mining in spatial perspective. The information collected shows that from the late 18th century the mining for non-ferrous metal ores covered almost 13.5 km 2 in the Tarnowskie Góry area and 40.6 km 2 in Bytom area (Fig. 1, 2). At the end of the 20th century the density of pits reached nearly 60 km km -2 at places, the total length of the excavation was km, and the deepest gates descended to more than 100 m below ground surface (Fig. 3). 50
Materiały 42. Sympozjum Speleologicznego
Sekcja Speleologiczna Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika Materiały 42. Sympozjum Speleologicznego Tarnowskie Góry, 24 26.10.2008 r. Organizatorzy: Sekcja Speleologiczna Polskiego Towarzystwa
Bardziej szczegółowoHistoria ziemi i powiatu tarnogórskiego
Historia ziemi i powiatu tarnogórskiego Najstarszą osadą w okolicy są Repty, o których wspomniano w bulli papieskiej z 1201 r. W 1327 r. księstwo bytomskie, wraz z okolicami dzisiejszych Tarnowskich Gór
Bardziej szczegółowoUl. Stolarzowicka 78B/38, Bytom, 2. Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski,
T. Ciupa, R. Suligowski (red.) Woda w badaniach geograficznych Instytut Geografii Uniwersytet Jana Kochanowskiego Kielce, 2010, s. 231-241 Wykorzystanie Systemów Informacji Geograficznej do badań przemian
Bardziej szczegółowoKopalnie ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w T arnowskich Górach wpisane na Listę światowego dziedzictwa
Kopalnie ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w T arnowskich Górach wpisane na Listę światowego dziedzictwa Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO, w trakcie dorocznych
Bardziej szczegółowoInwentaryzacja wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią usytuowanych terenach zlikwidowanych podziemnych zakładów górniczych
Inwentaryzacja wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią usytuowanych terenach zlikwidowanych podziemnych zakładów górniczych Piotr Kujawski Próby identyfikacji obszarów zagrożenia Raport
Bardziej szczegółowo7. ANALIZA DOKUMENTACJI ZLECENIODAWCY... 11
SPIS TREŚCI: 1. WSTĘP... 3 1.1. Podstawa wykonania... 3 1.2. Charakterystyka planowanej inwestycji... 3 1.3. Wykaz wykorzystanych norm, materiałów archiwalnych i literatury... 3 2. ZAKRES WYKONANYCH PRAC...
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE GEOMETRII INŻYNIERSKIEJ W AEROLOGII GÓRNICZEJ
Krzysztof SŁOTA Instytut Eksploatacji Złóż Politechniki Śląskiej w Gliwicach ZASTOSOWANIE GEOMETRII INŻYNIERSKIEJ W AEROLOGII GÓRNICZEJ Od Redakcji: Autor jest doktorantem w Zakładzie Aerologii Górniczej
Bardziej szczegółowoEKSPERTYZA GEOLOGICZNO-GÓRNICZA
EKSPERTYZA GEOLOGICZNO-GÓRNICZA PODŁOŻA GRUNTOWEGO PRZY UL. OPATOWICKIEJ W TARNOWSKICH GÓRACH AUTORZY OPRACOWANIA: Dr inż. Rafał JENDRUŚ specjalista górniczy Dr inż. Grzegorz STROZIK specjalista górniczy
Bardziej szczegółowoPrezentacja projektu: Logistyka Bytom. GC Investment, Katowice, 2014
Prezentacja projektu: Logistyka Bytom GC Investment, Katowice, 2014 1 Lokalizacja: Górny Śląsk Powierzchnia: 1 218 km 2 Liczba ludności: 1 978,6 tys. Najatrakcyjniejszy subregion w Polsce - wg. raportu
Bardziej szczegółowoZagrożenia pogórnicze na terenach dawnych podziemnych kopalń węgla brunatnego w rejonie Piły-Młyna (woj. Kujawsko-Pomorskie)
Zagrożenia pogórnicze na terenach dawnych podziemnych kopalń węgla brunatnego w rejonie Piły-Młyna (woj. Kujawsko-Pomorskie) dr inż. A.Kotyrba, dr inż. A.Frolik dr inż. Ł.Kortas, mgr S.Siwek Główny Instytut
Bardziej szczegółowoPlan adaptacji Miasta Czeladzi do zmian klimatu do roku 2030
Plan adaptacji Miasta Czeladzi do zmian klimatu do roku 2030 Załącznik nr 3 Materiały graficzne Załącznik 3. Materiały graficzne Mapa 1: Położenie fizycznogeograficzne Mapa o małej skali, mająca za zadanie
Bardziej szczegółowoZadanie 2. Temat 3. Ocena jakości powietrza atmosferycznego i powietrza w pomieszczeniach, w aspekcie narażenia dzieci
Zadanie 2. Temat 3. Ocena jakości powietrza atmosferycznego i powietrza w pomieszczeniach, w aspekcie narażenia dzieci dr inż. Krzysztof Klejnowski, mgr Jadwiga Błaszczyk mgr Andrzej Krasa, mgr inż. Wioletta
Bardziej szczegółowoSztolnie odwadniające jako element krajobrazu kulturowego terenów pogórniczych Tarnowskich Gór i w okręgu olkusko-bolesławskim
Mat. Symp., str.367-373 Marzena LAMPARSKA-WIELAND Uniwersytet Śląski, Sosnowiec Sztolnie odwadniające jako element krajobrazu kulturowego terenów pogórniczych Tarnowskich Gór i w okręgu olkusko-bolesławskim
Bardziej szczegółowoSZLAK ZABYTKÓW TECHNIKI. Pierwszy i jedyny taki szlak w Polsce
SZLAK ZABYTKÓW TECHNIKI Pierwszy i jedyny taki szlak w Polsce SZLAK ZABYTKÓW TECHNIKI jest tematycznym, samochodowym szlakiem turystycznym, łaczącym obiekty związane z dziedzictwem przemysłowym województwa
Bardziej szczegółowoSprawozdanie ze stażu naukowo-technicznego
dr inż. Edyta Brzychczy mgr inż. Aneta Napieraj Katedra Ekonomiki i Zarządzania w Przemyśle Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Sprawozdanie
Bardziej szczegółowo725 Rozpoznanie geologiczne i gospodarka złożeni Ten dział wiąże się ściśle z działalnością górniczą i stanowi przedmiot badań geologii górniczej (kopalnianej). Tradycyjnie obejmuje ona zagadnienia od
Bardziej szczegółowoKonsolidacja producentów cynku w Polsce
Konsolidacja producentów cynku w Polsce Piechowice 1-2 październik 2009 Konsolidacja producentów cynku w Polsce Piechowice 1-2 październik 2009 Spis treści: I. Rynek cynku i ołowiu II. Informacje o producentach
Bardziej szczegółowoWYKAZ JEDNOSTEK, DLA KTÓRYCH ZAPLANOWANO DOTACJE PODMIOTOWE W 2002 R.
Załącznik nr 9 WYKAZ JEDNOSTEK, DLA KTÓRYCH ZAPLANOWANO DOTACJE PODMIOTOWE W 2002 R. Część Wojew. Dział Rozdział Nazwa części Poz. Kwota dotacji 01 KANCELARIA PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 1 29
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1)
PROJEKT ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia. 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin Na podstawie art. 50 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. -
Bardziej szczegółowoOd badań do budowy kopalni procedury i udział społeczeństwa (1)
Od badań do budowy kopalni procedury i udział społeczeństwa (1) I. KONCESJA NA POSZUKIWANIE i DOKUMENTOWANIE ZŁOŻA Minister Środowiska udzielenie koncesji, zatwierdzenie projektu prac geologicznych, nadzór
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 15 grudnia 2016 r. Poz. 2023
Warszawa, dnia 15 grudnia 2016 r. Poz. 2023 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 grudnia 2016 r. w sprawie innych dokumentacji geologicznych Na podstawie art. 97 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 9
Bardziej szczegółowoStrategia surowcowa Saksonii
Strategia surowcowa Saksonii Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wydział Promocji Gospodarczej i Inwestycyjnej 27.10.2017 r. Saksońska Strategia Surowcowa Niemiecka Strategia Surowcowa (2010)
Bardziej szczegółowoUl. Opolska 16. Tarnowskie Góry
OFERTA NAJMU Ul. Opolska 16 Tarnowskie Góry 1 Szanowni Państwo, Mamy przyjemność przedstawić Państwu ofertę najmu całej powierzchni zabytkowej kamienicy położonej w centrum Tarnowskich Gór. Mając na uwadze
Bardziej szczegółowoKatowicki Holding Węglowy S.A.
Katowicki Holding Węglowy S.A. KATOWICKI HOLDING USKOK KŁODNICKI dług. ok. 30 km CHORZÓW max.zrzut 350m RUDA ŚL. Ruch Śląsk USKOK VI/VIa WĘGLOWY S.A. max.zrzut dług. ok. 2 km ok.130m Ruch Wujek KWK WIECZOREK
Bardziej szczegółowoLista projektów przewidzianych do realizacji w ramach Programu Rozwoju Subregionu Centralnego
Lista projektów przewidzianych do realizacji w ramach Programu Rozwoju Subregionu Centralnego L.p. Działanie/Podziałanie (nr i nazwa) Tytuł projektu Beneficjent (lider + partnerzy) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z wyjazdu Studyjnego w ramach: Inżynieria i Ochrona Środowiska na AGH kierunki zamawiane
Sprawozdanie z wyjazdu Studyjnego w ramach: Inżynieria i Ochrona Środowiska na AGH kierunki zamawiane dla grupy studentów I stopnia na kierunku Inżynieria Środowiska 1 Informacje ogólne W ramach projektu:
Bardziej szczegółowoKarta dokumentacyjna naturalnego zagrożenia geologicznego działalność górnicza Deformacje nieciągłe
Karta dokumentacyjna naturalnego zagrożenia geologicznego działalność górnicza Deformacje nieciągłe Nr ewidencyjny M-34-63-A-a/G/N/6 Lokalizacja: Województwo Powiat Gmina Miejscowość Śląskie Miasto Katowice
Bardziej szczegółowoPRACA DYPLOMOWA. Wydział Architektury. Częstochowa jako ośrodek regionalny Czestochowa as a regional centre. Robert Szmigiel
Wydział Architektury PRACA DYPLOMOWA Częstochowa jako ośrodek regionalny Czestochowa as a regional centre Robert Szmigiel słowa kluczowe: Częstochowa granica oddziaływanie region Streszczenie: Głównym
Bardziej szczegółowoAtrakcje turystyczne :48:48
Atrakcje turystyczne 2015-06-01 13:48:48 2 Mimo uprzemysłowienia, na Śląsku zachowało się wiele naturalnych, nieprzekształconych przez człowieka obszarów, które przyciągają turystów. 3 Podlesice na Jurze
Bardziej szczegółowoKarta dokumentacyjna naturalnego zagrożenia geologicznego działalność górnicza Deformacje nieciągłe
Karta dokumentacyjna naturalnego zagrożenia geologicznego działalność górnicza Deformacje nieciągłe Nr ewidencyjny M-34-63-A-c/G/N/4 Lokalizacja: Województwo Powiat Gmina Miejscowość Rodzaj zakładu górniczego:
Bardziej szczegółowoKopalnia Ksawery (Zagłębie Dąbrowskie) Wybór literatury
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka Kopalnia Ksawery (Zagłębie Dąbrowskie) Wybór literatury Wybór i opracowanie Marta Boszczyk Kielce 2012 Korekta Dorota Parkita Redakcja techniczna opracowanie graficzne
Bardziej szczegółowoLista projektów przewidzianych do realizacji w ramach Programu Rozwoju Subregionu Centralnego
Lista projektów przewidzianych do realizacji w ramach Programu Rozwoju Subregionu Centralnego Lp. Działanie/Podziałanie (nr i nazwa) Tytuł projektu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Rozwój społeczeństwa
Bardziej szczegółowoZagłębie Ruhry jak to mówią Niemcy Ruhrpott, jest mieszaniną wszystkiego i wszystkich. Jest położone nad rzeką Ruhrą, a także w pobliżu rzeki Ren.
Zagłębie Ruhry Zagłębie Ruhry Zagłębie Ruhry jak to mówią Niemcy Ruhrpott, jest mieszaniną wszystkiego i wszystkich. Jest położone nad rzeką Ruhrą, a także w pobliżu rzeki Ren. Region zachodnich Niemiec,
Bardziej szczegółowoProszę zapoznać się z procedurą dyplomowania:
Wskazówki edytorskie dla seminarzystów dr. hab. prof. UP Mariusza Szuberta na podstawie zarządzenia Dziekana WGB 3/2018 z dnia 9 maja 2018 r. wymogów stawianych pracom dyplomowym Proszę zapoznać się z
Bardziej szczegółowoPROJEKTY Z LISTY PODSTAWOWEJ PROGRAMU ROZWOJU SUBREGIONU CENTRALNEGO
PROJEKTY Z LISTY PODSTAWOWEJ PROGRAMU ROZWOJU SUBREGIONU CENTRALNEGO lp NAZWA PROJEKTU BENEFICJENCI DZIAŁANIE 2.1. INFRASTRUKTURA SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO 1. SilesiaNet budowa społeczeństwa informacyjnego
Bardziej szczegółowoGeotermia w Gminie Olsztyn
Geotermia w Gminie Olsztyn Tomasz Kucharski Wójt Gminy Olsztyn Europejski Kongres Gospodarczy Katowice, 18 maja 2011 r. Gmina Olsztyn Gmina Olsztyn położona jest niespełna 10 km od Częstochowy. Zajmuje
Bardziej szczegółowoKoszt całkowity realizacji projektu (PLN)
Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Działanie/Podziałanie (nr i nazwa) Tytuł projektu Rozwój społeczeństwa w Zagłębiu Dąbrowskim - Czeladź Rozwój społeczeństwa w Zagłębiu Dąbrowskim - Dąbrowa Górnicza
Bardziej szczegółowoKoncepcja ETAP I. Grudzieo 2010 r.
Koncepcja Analiza wykorzystania naturalnych bogactw regionu w kontekście rozwoju społeczno-gospodarczego z uwzględnieniem przekrojów przestrzennych, w związku z perspektywą wyczerpania złóż naturalnych
Bardziej szczegółowoPoszukiwanie i dokumentowanie złóż
Moduł VI Poszukiwanie i dokumentowanie złóż Koordynator: Dr hab. Antoni Muszer Poszukiwanie i dokumentowanie złóż prof. dr hab. Andrzej Solecki dr Wojciech Śliwiński dr hab. Antoni Muszer dr Dagmara Tchorz-Trzeciakiewicz
Bardziej szczegółowoOchrona powierzchni determinantem rozwoju przemysłu wydobywczego. Piotr Wojtacha Wiceprezes Wyższego Urzędu Górniczego
Ochrona powierzchni determinantem rozwoju przemysłu wydobywczego Piotr Wojtacha Wiceprezes Wyższego Urzędu Górniczego Determinant rozwoju przemysłu wydobywczego Ochrona powierzchni Zagospodarowanie przestrzenne.
Bardziej szczegółowoAndrzej Jezierski. Cecylia Leszczyńska HISTORIA
Andrzej Jezierski Cecylia Leszczyńska HISTORIA Wydawnictwo Key Text Warszawa 2003 Spis treści Od autorów 13 Rozdział 1 Polska w średniowieczu 1.1. Państwo 15 1.2. Ludność 19 1.2.1. Zaludnienie 19 1.2.2.
Bardziej szczegółowoProjekt innowacyjnej podziemnej kopalni węgla kamiennego
Projekt innowacyjnej podziemnej kopalni węgla kamiennego w granicach zatwierdzonej dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego Oświęcim-Polanka 1 KOPEX GROUP KOPEX-EX-COAL Warszawa 24 czerwiec 2015
Bardziej szczegółowoOśrodek Dokumentacji Górniczej Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu
Ośrodek Dokumentacji Górniczej Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, 41-800 Zabrze, ul. Jodłowa 59 www.muzeumgornictwa.pl Kopalnia Guido 41-800 Zabrze, ul. 3 Maja 93
Bardziej szczegółowoKadry tel: Planistka tel Sekretariat Tel Dyrekcja:
Spółka Restrukturyzacji Kopalń Spółka Akcyjna w Bytomiu Oddział w Mysłowicach Kopalnia Węgla Kamiennego Mysłowice ul. Tadeusza Boya Żeleńskiego 95, 40-750 Katowice Kadry tel: 32 420-86-10 Planistka tel.
Bardziej szczegółowoKopalnia i praca górnika w ilustracjach popularnych XIX-wiecznych leksykonów Meyersa i Brockhausa
mgr inż. Marek J. BATTEK Politechnika Wrocławska Kopalnia i praca górnika w ilustracjach popularnych XIX-wiecznych leksykonów Meyersa i Brockhausa STRESZCZENIE Omówiono popularne w XIX w. niemieckie wydawnictwa
Bardziej szczegółowoKarta dokumentacyjna naturalnego zagrożenia geologicznego działalność górnicza Deformacje nieciągłe
Karta dokumentacyjna naturalnego zagrożenia geologicznego działalność górnicza Deformacje nieciągłe Nr ewidencyjny M-34-62-C-c/G/N/5 Lokalizacja: Województwo Powiat Gmina Miejscowość Rodzaj zakładu górniczego:
Bardziej szczegółowoPROJEKTY Z LISTY PODSTAWOWEJ PROGRAMU ROZWOJU SUBREGIONU CENTRALNEGO lp NAZWA PROJEKTU BENEFICJENCI DZIAŁANIE 2.1. INFRASTRUKTURA SPOŁECZEŃSTWA
PROJEKTY Z LISTY PODSTAWOWEJ PROGRAMU ROZWOJU SUBREGIONU CENTRALNEGO lp NAZWA PROJEKTU BENEFICJENCI DZIAŁANIE 2.1. INFRASTRUKTURA SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO 1. SilesiaNet budowa społeczeństwa informacyjnego
Bardziej szczegółowoPaństwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bytomiu
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bytomiu Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bytomiu sprawuje nadzór sanitarny nad jakością wody przeznaczonej do spożycia na terenie 2 miast na prawach powiatu:
Bardziej szczegółowoKoszt całkowity realizacji projektu (PLN) Wnioskowana kwota dofinansowania (PLN) Dąbrowa Górnicza , ,75
L.p Działanie/Podziałanie (nr i nazwa) Tytuł projektu Beneficjent (lider + partnerzy) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Rozwój w Zagłębiu Dąbrowskim - Dąbrowa Górnicza Rozwój w Zagłębiu Dąbrowskim - Miasto Jaworzno
Bardziej szczegółowoGOSPODARKA ODPADAMI NA ŚLĄSKU RYS HISTORYCZNY I WYZWANIA NA PRZYSZŁOŚĆ
GOSPODARKA ODPADAMI NA ŚLĄSKU RYS HISTORYCZNY I WYZWANIA NA PRZYSZŁOŚĆ OCHRONA ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM HISTORIA I PRZYSZŁOŚĆ Prof. M. Jacek Łączny Główny Instytut Górnictwa, Zakład Terenów Poprzemysłowych
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT PRASOWY LW BOGDANKA S.A. PO 2013 ROKU: WZROST WYDOBYCIA I BARDZO DOBRE WYNIKI FINANSOWE POMIMO TRUDNYCH WARUNKÓW RYNKOWYCH
Bogdanka, 20 marca 2014 KOMUNIKAT PRASOWY LW BOGDANKA S.A. PO 2013 ROKU: WZROST WYDOBYCIA I BARDZO DOBRE WYNIKI FINANSOWE POMIMO TRUDNYCH WARUNKÓW RYNKOWYCH Grupa Kapitałowa Lubelskiego Węgla BOGDANKA,
Bardziej szczegółowoOkreślenie intensywności dawnej produkcji srebra i ołowiu w rejonie Tarnowskich Gór
Określenie intensywności dawnej produkcji srebra i ołowiu w rejonie Tarnowskich Gór w oparciu o pomiary depozycji ołowiu w torfowiskach. Wykonawcy: Dofinansowano ze środków Województwa Śląskiego Koordynator
Bardziej szczegółowoprof. dr hab. inż. M. Jacek Łączny dr inż. Krzysztof Gogola Główny Instytut Górnictwa Zakład Terenów Poprzemysłowych i Gospodarki Odpadami GIG
Przesłanki i propozycja założeń do regionalnej strategii ochrony powierzchni Górnośląskiego Zagłębia Węglowego poprzez likwidację pustek po płytkiej eksploatacji górniczej prof. dr hab. inż. M. Jacek Łączny
Bardziej szczegółowoT E M AT: UNIKAT NA SKALĘ
INNOWACJA PEDAGOGICZNA T E M AT: UNIKAT NA SKALĘ EUROPEJSKĄ W ZABRZU Zespół Szkół nr 3 im rtm. W.Pileckiego w Zabrzu autorka: mgr Bożena CZERWIŃSKA Z jakim rejonem geograficznym skojarzysz te zdjęcia Słowacki
Bardziej szczegółowoSŁUŻBA GEODEZYJNA I KARTOGRAFICZNA W OBLICZU NADCHODZĄCYCH ZMIAN
Zapobieganie powstawaniu zagrożeń powodziowych na terenach zalewowych powstałych w wyniku eksploatacji górniczej przy wykorzystaniu danych pochodzących ze skaningu laserowego Wojciech Jeszka Agata Szeliga
Bardziej szczegółowoNowe wnioski koncesyjne wg stanu na dzień 1 marca 2014 r. SUROWCE ENERGETYCZNE
Nowe wnioski koncesyjne wg stanu na dzień 1 marca 2014 r. SUROWCE ENERGETCZNE ROPA NAFTOWA, GAZ ZIEMN Wniosek o udzielenie koncesji na poszukiwanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego na obszarze Pabianice
Bardziej szczegółowoGórnośląski Okręg Przemysłowy. 3. Omów przebieg głównego działu wodnego Polski przez teren GOP u i jego konsekwencje.
Egzamin dla kandydatów na przewodników miejskich Górnośląski Okręg Przemysłowy 2.07.2008 r. część ustna 1. Scharakteryzuj krajobraz naturalny w obrębie GOP u. 2. Omów zaleganie pokładów węgla kamiennego
Bardziej szczegółowoMAPY GÓRNICZE ZE ZBIORÓW WYŻSZEGO URZĘDU GÓRNICZEGO WE WROCŁAWIU W LATACH 1769 1945
Nr 117 Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej Nr 117 Studia i Materiały Nr 32 2006 Roland BANDUCH* mapy, archiwa MAPY GÓRNICZE ZE ZBIORÓW WYŻSZEGO URZĘDU GÓRNICZEGO WE WROCŁAWIU W
Bardziej szczegółowoGospodarka odpadami wydobywczymi z punktu widzenia organów nadzoru górniczego
Gospodarka odpadami z punktu widzenia organów nadzoru górniczego Bogusława Madej Departament Ochrony Środowiska i Gospodarki ZłoŜem WyŜszy Urząd Górniczy Kielce 16.09.2011r. Ustawa o odpadach wydobywczych
Bardziej szczegółowoZagrożenia środowiskowe na terenach górniczych
Zagrożenia środowiskowe na terenach górniczych dr inż. Henryk KLETA WYDZIAŁ GÓRNICTWA I GEOLOGII POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Katedra Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni Analiza
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1) Nazwa przedmiotu: Projekt inżynierski. 2) Kod przedmiotu: SIG-EZiZO/47
Strona 1 z 6 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 9Z1-PU7 Wydanie N2 1) Nazwa przedmiotu: Projekt inżynierski 2) Kod przedmiotu: SIG-EZiZO/47 3) Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2014/15 4)
Bardziej szczegółowoRozkład tematów z geografii w Gimnazjum nr 53
Rozkład tematów z geografii w Gimnazjum nr 53 Rozkład materiału nauczania w podziale na poszczególne jednostki lekcyjne (tematy) przy 2 godzinach geografii w tygodniu w klasie drugiej gimnazjum. Nr lekcji
Bardziej szczegółowoZADANIE 1 (0-25pkt) Uzupełnić tabelę związek budowy geologicznej z występującymi w Polsce surowcami mineralnymi.
ZADANIE 1 (0-25pkt) Uzupełnić tabelę związek budowy geologicznej z występującymi w Polsce surowcami mineralnymi. JEDNOSTKA TEKTONICZNA NAZWA SUROWCÓW TYP GENETYCZNY SKAŁY WIEK MIEJSCE WYSTĘPOWANIA W POLSCE
Bardziej szczegółowo22 MARZEC ŚWIATOWY DZIEŃ WODY. Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Tarnowskich Górach
22 MARZEC ŚWIATOWY DZIEŃ WODY Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Tarnowskich Górach 22 marca obchodzimy Światowy Dzień Wody. Święto to ma na celu uświadomienie nam, jak wielką rolę
Bardziej szczegółowoPiekary Śląskie. Circular Flow Land Use Management (CircUse) LOGO LOGO LOGO.
Piekary Śląskie Brzeziny Śląskie Dzielnica Brzeziny Śląskie zajmuje powierzchnię 338,2 ha co stanowi 8,5% powierzchni całego miasta (3998 ha) i liczą 4 635 mieszkańców co stanowi 8,4% wszystkich mieszkańców
Bardziej szczegółowoMIASTO BYTOM. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bytomiu
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bytomiu MIASTO BYTOM Liczba ludności zaopatrywanej w wodę 172300 Zaopatrzenie w wodę zasilanie/ilość rozprowadzanej lub produkowane wody w m 3 /d: - woda zakupywana
Bardziej szczegółowo5. e-urząd. Zwiększenie zakresu usług świadczonych drogą Gmina Pilica
PROJEKTY Z LISTY REZERWOWEJ PROGRAMU ROZWOJU SUBREGIONU CENTRALNEGO lp NAZWA PROJEKTU BENEFICJENCI DZIAŁANIE 2.1. INFRASTRUKTURA SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO 1. Budowa szerokopasmowej sieci dla Gminy Dąbrowa
Bardziej szczegółowoPROJEKTY Z LISTY REZERWOWEJ PROGRAMU ROZWOJU SUBREGIONU CENTRALNEGO
PROJEKTY Z LISTY REZERWOWEJ PROGRAMU ROZWOJU SUBREGIONU CENTRALNEGO lp NAZWA PROJEKTU BENEFICJENCI DZIAŁANIE 2.1. INFRASTRUKTURA SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO 1. Budowa szerokopasmowej sieci dla Gminy Dąbrowa
Bardziej szczegółowoMarzena LAMPARSKA-WIELAND, Ryszard CHYBIORZ Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Sosnowiec
WRSZTTY 2000 nt. Zagrożenia naturalne w górnictwie Marzena LMPRSK-WIELND, Ryszard CHYBIORZ Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Sosnowiec Mat. Symp. Warsztaty 2000 str. 91-98 Zmiany wybranych elementów
Bardziej szczegółowoTrzebnica. Zarys rozwoju miasta na przestrzeni wieków. pod redakcją Leszka Wiatrowskiego. Wrocław Trzebnica 1995 Wydawnictwo DTSK Silesia
Trzebnica Zarys rozwoju miasta na przestrzeni wieków pod redakcją Leszka Wiatrowskiego Wrocław Trzebnica 1995 Wydawnictwo DTSK Silesia Spis treści Przedmowa (Henryk Jacukowicz) 5 Wstęp (Jerzy Kos, Leszek
Bardziej szczegółowoCountry fact sheet. Noise in Europe overview of policy-related data. Poland
Country fact sheet Noise in Europe 2015 overview of policy-related data Poland April 2016 The Environmental Noise Directive (END) requires EU Member States to assess exposure to noise from key transport
Bardziej szczegółowoDr inż. Barbara Prus. Katedra Gospodarki Przestrzennej i Architektury Krajobrazu
Analiza polityki przestrzennej gminy Tomice z uwzględnieniem kierunków rozwoju obszarów inwestycyjnych w aspekcie parametrów nasycenia terenów armaturą techniczną Dr inż. Barbara Prus Katedra Gospodarki
Bardziej szczegółowoZABYTKOWA KOPALNIA GÓRNICTWA KRUSZCOWEGO W OLKUSZU PERSPEKTYWY URUCHOMIENIA. 1. Wprowadzenie. Bogdan Włodarz*
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 30 Zeszyt 4 2006 Bogdan Włodarz* ZABYTKOWA KOPALNIA GÓRNICTWA KRUSZCOWEGO W OLKUSZU PERSPEKTYWY URUCHOMIENIA 1. Wprowadzenie Kruszconośny rejon olkusko-bolesławski, o powierzchni
Bardziej szczegółowoINSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253
1 INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253 2 GEOGRAPHICAL STUDIES No. 253 CULTURAL LANDSCAPES OF POLAND AND THEIR
Bardziej szczegółowodr inż. Magdalena Głogowska* ) dr inż. Jarosław Chećko* ) mgr inż. Tomasz Urych* ) mgr inż. Robert Warzecha* )
20 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2014 UKD 622.333: 622.1: 550.8 Ocena zasobów węgla kamiennego dla celów podziemnego zgazowania węgla metodą szybową w złożach czynnych kopalń Kompanii Węglowej S.A. Assessment of hard
Bardziej szczegółowoINSTYTUT GEOGRAFII UNIWERSYTETU PEDAGOGICZNEGO im. KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ w KRAKOWIE SEMINARIA MAGISTERSKIE GEOGRAFIA 2.
INSTYTUT GEOGRAFII UNIWERSYTETU PEDAGOGICZNEGO im. KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ w KRAKOWIE SEMINARIA MAGISTERSKIE GEOGRAFIA 2. STOPNIA 2016/2017 Dr hab. prof. UP Krzysztof Bąk Organizacja seminarium 2. semestr:
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia.. 2012 r.
Projekt z dnia 18 kwietnia 2012 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia.. 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie prowadzenia monitoringu obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych 2)
Bardziej szczegółowoOpis efektów kształcenia dla modułu zajęć
Nazwa modułu: Fizykochemia odpadów stałych Rok akademicki: 2030/2031 Kod: BIS-2-107-GO-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Kierunek: Inżynieria Środowiska Specjalność: Gospodarka
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT PRASOWY LW BOGDANKA S.A. PO I KWARTALE 2014 ROKU: WZROST WYDOBYCIA I SOLIDNE WYNIKI FINANSOWE POMIMO TRUDNYCH WARUNKÓW RYNKOWYCH
Bogdanka, 8 maja 2014 roku KOMUNIKAT PRASOWY LW BOGDANKA S.A. PO I KWARTALE 2014 ROKU: WZROST WYDOBYCIA I SOLIDNE WYNIKI FINANSOWE POMIMO TRUDNYCH WARUNKÓW RYNKOWYCH Grupa Kapitałowa Lubelskiego Węgla
Bardziej szczegółowoRegiony turystyczne Polski
Regiony turystyczne Polski Regiony turystyczne Polski wykład (30 godz.) Dr hab. prof. UP Mariusz Szubert Zakład Turystyki i Studiów Regionalnych Instytut Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie
Bardziej szczegółowoPLAN DZIAŁANIA KT 125 ds. Udostępniania i Eksploatacji Złóż Kopalin
Strona 1 PLAN DZIAŁANIA KT 125 ds. Udostępniania i Eksploatacji Złóż Kopalin STRESZCZENIE Obszarem działalności normalizacyjnej KT 125 są kapitalne wyrobiska górnicze pionowego i poziomego udostępnienia
Bardziej szczegółowoInformacje ogólne. Oficjalne przejęcie kopalni Silesia przez inwestora koncern EPH 9 grudnia 2010
Katowice 2012 PG SILESIA to prywatne przedsiębiorstwo należące do Energetický a Průmyslový Holding a.s., czołowej czeskiej grupy działającej w sektorze energetycznym i przemysłowym. Spółka zmodernizowała
Bardziej szczegółowoPrzydatność metody georadarowej w rozwiązywaniu zagadnień geologiczno inżynierskich w górnictwie odkrywkowym
Mat. Symp. str. 603 607 Jarosław ZAJĄC Geopartner sp. z o.o., Kraków Przydatność metody georadarowej w rozwiązywaniu zagadnień geologiczno inżynierskich w górnictwie odkrywkowym Streszczenie Powierzchniowe
Bardziej szczegółowoBADANIA ARCHEOLOGICZNE W WESÓŁKACH, POW. KALISZ, W 1963 ROKU
KRZYSZTOF DĄBROWSKI BADANIA ARCHEOLOGICZNE W WESÓŁKACH, POW. KALISZ, W 1963 ROKU W sierpniu 1963 r. kontynuowano 1 prace badawcze na cmentarzysku lateńsko- -rzymskim. Na obszarze 1026 m 2 odkryto i wyeksplorowano
Bardziej szczegółowoMIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA I WYSTAWA BETON W DROGOWNICTWIE Suwałki, kwietnia 2019
MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA I WYSTAWA BETON W DROGOWNICTWIE Suwałki, 10-12 kwietnia 2019 dr hab. inż. Adam Wysokowski, prof. UZ Kierownik Zakładu Dróg i Mostów Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii
Bardziej szczegółowoRyc. 1 Wysoka ściana kamieniołomu wapienia, punkt odkrycia kopalni Ciche Szczęście. Fot. T. Stolarczyk
Początki wydobycia rud miedzi w rejonie Leszczyny (niem. Haasel) sięgają wg legendarnych przekazów XIII w. Miała wówczas zostać założona sztolnia Charakter, stanowiąca najwyższy poziom wyrobisk sztolniowych
Bardziej szczegółowoBezodpadowe technologie przeróbki rud metali nieżelaznych
Bezodpadowe technologie przeróbki rud metali nieżelaznych Barbara Tora Polityka surowcowa w perspektywie nowych inicjatyw i programów KGHM Cuprum, Wrocław, 29.10.2015 r. PROGRAM GEKON GENERATOR KONCEPCJI
Bardziej szczegółowoZAOPATRZENIE W WODĘ MIESZKAŃCÓW ZIEMI OLKUSKIEJ PO ZAKOŃCZENIU EKSPLOATACJI ZŁÓŻ PRZEZ ZAKŁAD GÓRNICZO HUTNICZY BOLESŁAW
ZAOPATRZENIE W WODĘ MIESZKAŃCÓW ZIEMI OLKUSKIEJ PO ZAKOŃCZENIU EKSPLOATACJI ZŁÓŻ PRZEZ ZAKŁAD GÓRNICZO HUTNICZY BOLESŁAW Finansowane z funduszy EOG, pochodzących z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii oraz
Bardziej szczegółowoSprawozdanie ze stażu naukowo-technicznego
Dr inż. Agnieszka Surowiak Katedra Przeróbki Kopalin i Ochrony Środowiska Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Sprawozdanie ze stażu naukowo-technicznego
Bardziej szczegółowoPLAN PRACY PIN INSTYTUTU ŚLĄSKIEGO W OPOLU na 2016 rok
Plan pracy Przyjęty na posiedzeniu Rady Naukowej PIN-Instytutu w Opolu w dniu 24 czerwca 2015 roku PLAN PRACY PIN INSTYTUTU ŚLĄSKIEGO W OPOLU na 2016 rok A. PLAN ZADANIOWO-FINANSOWY W CZĘŚCI ZADAŃ BADAWCZYCH
Bardziej szczegółowoRekultywacja nieużytków poprzemysłowych wymiana i transfer umiejętności technicznych i metodologicznych
Rekultywacja nieużytków poprzemysłowych wymiana i transfer umiejętności technicznych i metodologicznych Seminarium w ramach Programu Wykonawczego na lata 2014-2016 do Umowy między Rządem Wspólnoty Francuskiej
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA EKSPLOATACJI GÓRNICZEJ
- 69 - Rozdział 5 ZAGADNIENIA EKSPLOATACJI GÓRNICZEJ SPIS TREŚCI 1. Kopaliny podstawowe 2. Kopaliny pospolite - 70-1. Kopaliny podstawowe Na obszarze gminy Brzeszcze prowadzona jest eksploatacja złoża
Bardziej szczegółowoRathdowney Resources Ltd. Projekt Olza. Maj 2014
Rathdowney Resources Ltd. Projekt Olza Maj 2014 1 Rathdowney Resources Rathdowney Resources - firma kanadyjska skoncentrowana na zaawansowaniu projektu OLZA, stowarzyszona z grupą Hunter Dickinson Inc.
Bardziej szczegółowoWARSZTATY 2004 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie. Wpływ odkrywkowych zakładów górniczych wydobywających węgiel brunatny na środowisko
WARSZTATY 2004 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 89 96 Jan DULEWSKI, Roman UZAROWICZ Wyższy Urząd Górniczy, Katowice Wpływ odkrywkowych zakładów górniczych wydobywających węgiel
Bardziej szczegółowoOcena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na terenie miasta Bytomia, miasta Piekary Śląskie i powiatu tarnogórskiego za rok 2012
Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na terenie miasta Bytomia, miasta Piekary Śląskie i powiatu tarnogórskiego za rok 2012 Bytom 2013 Wstęp Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny
Bardziej szczegółowoZAOPATRZENIE W WODĘ MIESZKAŃCÓW ZIEMI OLKUSKIEJ PO ZAKOŃCZENIU EKSPLOATACJI ZŁÓŻ PRZEZ ZAKŁAD GÓRNICZO HUTNICZY BOLESŁAW
ZAOPATRZENIE W WODĘ MIESZKAŃCÓW ZIEMI OLKUSKIEJ PO ZAKOŃCZENIU EKSPLOATACJI ZŁÓŻ PRZEZ ZAKŁAD GÓRNICZO HUTNICZY BOLESŁAW Finansowane z funduszy EOG, pochodzących z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii oraz
Bardziej szczegółowoKoszty niekwalifikowane (PLN) Koszty kwalifkowane (PLN)
L.p Działanie/Podziałanie (nr i nazwa) Tytuł projektu Beneficjent (lider + partnerzy) Termin realizacji projektu Koszt całkowity realizacji projektu Koszty kwalifkowane Koszty niekwalifikowane % dofinansowa
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2. Zespół dydaktyczny
Ochrona środowiska, studia I stopnia studia stacjonarne KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Kartografia środowiskowa Environmental Cartography Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Prof. dr hab. inż. Wanda Wilczyńska
Bardziej szczegółowoPrzegląd państwowych układów współrzędnych płaskich stosowanych do tworzenia map w Polsce po 1945 roku. Autor: Arkadiusz Piechota
Przegląd państwowych układów współrzędnych płaskich stosowanych do tworzenia map w Polsce po 1945 roku Autor: Arkadiusz Piechota Przegląd państwowych układów współrzędnych płaskich stosowanych do tworzenia
Bardziej szczegółowoStrategia Surowcowa Polski
Strategia Surowcowa Polski działania państwowej służby geologicznej PIG-PIB Andrzej Przybycin Z-ca Dyr. PIG-PIB, Dyrektor ds. państwowej służby geologicznej 26.05.2014 r. Strategie surowcowe w Europie
Bardziej szczegółowo