STAWONOGI. Owady bezskrzydłe (rybik cukrowy) Owady uskrzydlone(ważka,pasikonik,motyl,pszczoła,osa,komar,mucha,biedronka)

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "STAWONOGI. Owady bezskrzydłe (rybik cukrowy) Owady uskrzydlone(ważka,pasikonik,motyl,pszczoła,osa,komar,mucha,biedronka)"

Roman Podgórski
7 lat temu
Przeglądów:

1 STAWONOGI Pajęczaki Ich ciało podzielone jest na głowotułów z dwiema parami odnóży gębowych i czterema parami odnóży krocznych oraz odwłok pozbawiony odnóży. Nogogłaszczki u niektórych grup(skorpiony) przekształciły się w szczypce. Pajęczaki oddychają płucami lub tchawicami (albo jednymi i drugimi jednocześnie),umieszczonymi zazwyczaj na odwłoku. Są to głównie zwierzęta drapieżne,nieliczne tylko pasożytują na roślinach i zwierzętach. Większość drapieżnych pajęczaków ma gruczoły jadowe,umieszczone w szczękoczułkach(pająki,kosarze),nogogłaszczkach(zaleszczotki) bądź na końcu odwłoka(skorpiony).pajęczaki pobierają jedynie pokarm płynny. Pasożyty żywią się krwią lub sokami roślinnymi. Drapieżniki muszą swoje pożywienie upłynnić,wprowadzając enzymy trawienne do wnętrza ofiary po uprzednim jej unieruchomieniu jadem. Pajęczaki przechodzą rozwój prosty(z wyjątkiem roztoczy),częsty jest dymorfizm płciowy. Pająki (krzyżak,skakuny) Kosarze(kosarz zwyczajny) Zaleszczotki(zaleszczotek pospolity) Roztocze(kleszcz pospolity,świerzbowiec drążący) Skorpiony(skorpion cesarski) Pajęczaki zajmują ważne miejsce w naturalnych ekosystemach,gdyż jako drapieżniki są ważnymi konsumentami w swojej wielkości. Niektóre gatunki mogą jednak szkodzić gospodarce,wywołując choroby pasożytnicze zwierząt,a także wyrządzając szkody na polach i w magazynach. Nieliczne gatunki mogą być niebezpieczne dla człowieka i to zarówno bezpośrednio(pająki i skorpiony),jak i pośrednio(np. Kleszcze przenoszą wirusa zapalenia opon mózgowych czy krętki boreliozy). Niebezpieczne mogą być też niektóre drobne roztocze kurzowe wywołujące odczyny alergiczne. Owady Lądowe stawonogi. Mają ciało podzielone na 3 wyraźne odcinki:głowę tułów i segmentowany odwłok. Tułów składa się z 3 segmentów,a na każdym z nich jest jedna para odnóży. Owady bezskrzydłe (rybik cukrowy) Owady uskrzydlone(ważka,pasikonik,motyl,pszczoła,osa,komar,mucha,biedronka) W zależności od rodzaju pobieranego pokarmu owady mają różnie ukształtowane,wyspecjalizowane aparaty gębowe.

2 Owady są podstawową grupą konsumentów I rzędu we wszystkich ekosystemach lądowych. Jedwabniki produkują na skalę przemysłową naturalne nici jedwabne. Pszczoły produkują miód i zapylają rośliny uprawne. Szkodnikami zasiewów są: stonka,turkuć podjadek,mszyce,szarańcze. Szkodnikami lasów są:korniki zaś mebli kołatki. Mrówki faraona i skorki zanieczyszczają żywność a gąsienice moli zjadają ubrania wełniane i futrzane. Owady pasożytujące na zwierzętach i człowieku przenoszą choroby: pchły i pluskwy-dżumę,komaty0malarię,wszy-dur plamisty,muchy tse-tse-śpiączkę. Owady społeczne-np. osy,trzmiele,pszczoły,mrówki,termity. Tworzą trwałe zbiorowiska:pomiędzy osobnikami zamieszkującymi wspólne gniazdo powstają silne powiązania. Najwyższy podział organizacji wykazują pszczoły,mrówki,termity. U tych owadów widoczny jest wyraźny podział na kasty. Wszystkie owady społeczne tworzą gniazda,które mają chronić społeczność oraz stwarzać odpowiednie warunki do rozrodu i wychowania potomstwa. Skorupiaki Mają dwie pary czułków,ciało najczęściej podzielone na głowotułów i odwłok zakończony telsonem-segmentem pozbawionym odnóży. Zaznacza się tendencja ewolucyjna do coraz większej specjalizacji odnóży. Proces linienia powtarza się u tych zwierząt przez całe życie. Skorupiaki to prawie wyłącznie zwierzęta wodne,wyjątkowo żyją w wilgotnych środowiskach na lądzie. Dzielą się na podraczki(np. dafnie) i rakowce(np. rak rzeczny,krab,homar) Skorupiaki są najliczniejszą grupą wodnych stawonogów i stanowią ważny element struktury troficznej ekosystemów,zarówno słodkowodnych,jak i morskich. Formy planktoniczne,tworzące tzw. zooplankton,są podstawowymi konsumentami planktonu roślinnego(fitoplanktonu),same zaś

3 są pokarmem ryb bądź wielorybów. Saprofagiczne formy przydenne spełniają w ekosystemach ważne funkcje sanitarne. Gospodarczo wykorzystuje się głównie rakowcehomary,langusty,krewetki czy raki są przeznaczone do bezpośredniej konsumpcji,a planktoniczny kryl po usunięciu chityny przerabiany jest na konserwowe paszczety. Budowa zewnętrzna i powłoka ciała stawonogów Segmentacja heteronomiczna,czyli zróżnicowanie metamerów,które po zgrupowaniu dają trzy większe części ciała,tzw. tagmy-głowę,tułów oraz odwłok. Ciało stawonogów pokryte jest jednowarstwowym nabłonkiem,wytwarzającym na swojej

4 powierzchni grubą warstwę kutykuli,inaczej oskórka. Kutykula składa się z naprzemiennych warstw białka i chityny. Kutykula odgrywa rolę pancerza ochronnego,prawie całkowicie nieprzepuszczalnego dla wody i gazów. Jest konstrukcją,do której od zewnątrz przyczepione są mięśnie,stanowi więc zewnętrzny szkielet. W miejscach pomiędzy segmentami tułowia,a także pomiędzy członkami odnóży występuje sama elastyczna chityna-tworzą się tu ruchome połączenia szkieletu-stawy. Zjawisko linienia polega na okresowym zrzucaniu starego oskórka po uprzednim wytworzeniu pod nim nowego. Wzrost skokowy. Rozmnażanie się i rozwój stawonogów Rodzaje rozwoju złożonego owadów: z przeobrażeniem niezupełnym-larwa,zwana tu nimfą,jest dość podobna do osobnika dorosłego,zwanego imago,zarówno pod względem budowy,jak i trybu życia. Po kilku linieniach stopniowo przekształca się w postać dorosłą. Występują tu 2 stadia rozwojowe:jajo-larwa-imago. z przeobrażeniem zupełnym-larwa różni się os imago. Larwa intensywnie się odżywia i kilkakrotnie linieje,zwiększając rozmiary. Całkowitej przebudowie ulegają wszystkie narządy wewnętrzne(prócz układu nerwowego) i wygląd zewnętrzny. Na czas tych przemian larwa otacza się kokonem i przechodzi w stadium poczwarki. Po następnym linieniu z poczwarki wydostaje się dorosły owad-imago 4 stadia rozwojowe:jajo-larwa-poczwarka-imago. Partenogeneza(dzieworództwo)-np. u mszyc. Samice składają niezapłodnione jaja, z których rozwijają się następne pokolenia dzieworodnych samic,które znów składają niezapłodnione jaja. Układ pokarmowy Przewód pokarmowy stawonogów składa się jelita przedniego,środkowego i tylnego. Otwór gębowy jest otoczony narządami gębowymi,umożliwiającymi m.in. pobieranie i mechaniczne rozdrabnianie pokarmu. Stawonogi odżywiające się pokarmem płynnym mają umięśnioną gardziel ssącą lub żołądek ssący.

5 Układ oddechowy Wodne skorupiaki mają skrzela w postaci rozgałęzionych cienkościennych i silnie ukrwionych wyrostków,osadzonych najczęściej u nasady odnóży. Płuca(worki płucne) występują u pajęczaków. Są to parzyste komory położone w odwłoku. Tchawki występują u owadów i wijów oraz niektórych pajęczaków. Są to chitynowe rurki rozgałęziające się w całym ciele. Układ krwionośny Układ krążenia stawonogów jest otwarty, składa się z serca i naczyń. Płyn krążący w tym układzie nazywa się hemolimfą. Serce o podługowatym kształcie położone jest po grzbietowej stronie ciała.

Podobne dokumenty

Temat: Stawonogi zwierzęta o członowanych odnóżach.

Temat: Stawonogi zwierzęta o członowanych odnóżach. Stawonogi to najliczniejsza gatunkowo grupa zwierząt występujących na Ziemi. Organizmy te żyją w wodach słodkich i słonych oraz niemal we wszystkich