AUTORSKI PROGRAM NAUCZANIA BIOLOGII W ZAKRESIE ROZSZERZONYM W GIMNAZJUM CZĘŚĆ DRUGA AUTOR: MGR BARBARA MYCEK

Transkrypt

1 AUTORSKI PROGRAM NAUCZANIA BIOLOGII W ZAKRESIE ROZSZERZONYM W GIMNAZJUM CZĘŚĆ DRUGA AUTOR: MGR BARBARA MYCEK 1

2 TREŚCI NAUCZANIA Temat lekcji: Klasyfikacja biologiczna jako katalog organizmów... 3 Teat lekji: Pięć królestw świata żywego Teat lekji: Ogóla harakterystyka zwierząt Teat lekji: Układy krążeia Teat lekji: Reagowaie a odźe Teat lekji: Czy parzą parzydełkowe?... 5 Teat lekji: Najliziejsza grupa zwierząt Teat lekji: Czy wszystkie ięzaki oszą uszlę?... 6 Teat lekji: Przegląd ry Teat lekji: Czy płazy ają uszy?... 7 Teat lekji: Co żółw roi z paerze gdy rośie?... 8 Temat lekcji: Ptaki-kręgowe zdole do lotu Teat lekji: Różorodość środowiska i tryu żyia ssaków Temat lekcji: Wymieranie gatunków wskutek nadmiernego ich pozyskiwania Teat lekji: Wyieraie gatuków wskutek iszzeia ih środowiska Temat lekcji: Bierna i czynna ochrona przyrody

3 TREŚCI NAUCZANIA. TEMAT LEKCJI: KLASYFIKACJA BIOLOGICZNA JAKO KATALOG ORGANIZMÓW kryteria porządkowania organizmów system naturalny i system sztuczny jednostki taksonomiczne nazewnictwo organizmów Co to jest systematyka? Jakie ma znaczenie klasyfikowanie organizmów? odróżnia metody fenetyczne od filogenetycznych podaje użyteczność różnych metod klasyfikowania. zna historię systematyki TEMAT LEKCJI: PIĘĆ KRÓLESTW ŚWIATA ŻYWEGO. filogeneza a współczesna klasyfikacja organizmów kryteria wyróżniania pięciu królestw królestwo monofiletyczne i parafiletyczne Co oznacza pojęcie filogeneza? odróżnia królestwo monofiletyczne od królestwa parafiletycznego zna kryteria wyróżniania pięciu królestw wymienia i charakteryzuje królestwa TEMAT LEKCJI: OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ZWIERZĄT. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne charakterystyczne cechy budowy zwierząt komórki, tkanki, narządy, układy narządów, symetria ciała 3

4 charakterystyczne cechy biologii zwierząt heterotrofizm, ruch Wymień wspólne cechy zwierząt? Na czym polega heterotrofizm? Wymień sposoby poruszania się zwierząt w wodzie, na lądzie i w powietrzu? wymienia tkanki zwierzęce i charakteryzuje je wymienia układy narządów i wyjaśnia ich funkcje zna budowę powłok ciała bezkręgowców i kręgowców opisuje na przykładach szkielety zewnętrzne i wewnętrzne zwierząt TEMAT LEKCJI: UKŁADY KRĄŻENIA. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne różne formy krążenia, układy krwionośne otwarte i zamknięte, układy krwionośne kręgowców przykłady zwierząt posiadających otwarty układ krążenia Jakie substancje krążą w organizmie? Jak organizmy nie posiadające układu krążenia radzą sobie z transportem niezbędnych substancji? wyjaśnia znaczenie dyfuzji, wymienia elementy wchodzące w skład układu krążenia, wyjaśnia różnice między otwartym a zamkniętym układem krążenia, porównuje układy krążenia poszczególnych kręgowców. TEMAT LEKCJI: REAGOWANIE NA BODŹCE. porównanie głównych narządów zmysłów u zwierząt organizacja układu nerwowego u różnych grup zwierząt typy oczu linia naboczna, zmysły elektryczne, zmysł magnetyczny Jakie czynniki sprzyjają rozwojowi i centralizacji układu nerwowego? 4

5 Jakie typy układu nerwowego występują u poszczególnych grup zwierząt? wymienia narządy zmysłów zwierząt i omawia funkcje tych narządów w organizmie opisuje budowę oczu prostych i złożonych omawia organizację układu nerwowego u różnych grup zwierząt TEMAT LEKCJI: CZYM PARZĄ PARZYDEŁKOWCE? Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne środowisko życia parzydełkowców warunki życia w wodzie tryb życia parzydełkowców morfologia parzydełkowców: postać polipa i meduzy wybrane czynności życiowe: odżywianie, rozmnażanie zróżnicowanie parzydełkowców: stułbiopławy, krążkopławy i koralowce wybrani przedstawiciele znaczenie parzydełkowców Co łączy pokrzywę z parzydełkowcem? Po co meduzie parasol? Dlaczego parzydełkowce to pierwsze tkankowce? podaje środowisko życia parzydełkowców opisuje warunki życia w środowisku wodnym opisuje cechy morfologiczne i wybrane elementy budowy wewnętrznej parzydełkowców występujących w postaci meduzy i polipa: kształt ciała, ramiona, wygląd jamy chłonąco-trawiącej, warstwy budujące ciało opisuje sposób odżywiania się parzydełkowców prezentuje znaczenie komórek parzydełkowych identyfikuje organizmy należące do parzydełkowców wymienia przedstawicieli parzydełkowców występujących w Polsce TEMAT LEKCJI: NAJLICZNIEJSZA GRUPA ZWIERZĄT. Czas realizacji: 3 jednostki lekcyjne wspólne cechy stawonogów: segmentowane ciało, chitynowy szkielet zewnętrzny, członowane odnóża 5

6 skorupiaki: środowisko życia, morfologia głowotułów, odwłok, odnóża, czynności życiowe oddychanie, rozmnażanie i rozwój, odżywianie przedstawiciele skorupiaków owady: środowisko życia, morfologia (głowa, tułów, odwłok, odnóża, czynności życiowe oddychanie, rozmnażanie i rozwój, odżywianie przedstawiciele owadów pajęczaki: środowisko życia, morfologia głowotułów, odwłok, odnóża Czy stawonogi mają nogi? Dlaczego pająk nie łapie się we własną sieć? Czy rak chodzi do tyłu? Jak mocna jest pajęcza nić? wskazuje cechy łączące wszystkich przedstawicieli stawonogów wymienia środowiska życia poszczególnych grup stawonogów: skorupiaków, owadów i pajęczaków na wybranych przykładach opisuje cechy morfologicznego przedstawicieli skorupiaków, owadów i pajęczaków klasyfikuje organizm do określonej grupy stawonogów ze względu na jego morfologię wyróżnia wśród owadów i pajęczaków organizmy wywołujące choroby roślin, zwierząt i człowieka proponuje sposoby zapobiegania chorobom wywoływanym przez owady i pajęczaki TEMAT LEKCJI: CZY WSZYSTKIE MIĘCZAKI NOSZĄ MUSZLĘ? Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne środowisko życia mięczaków: ślimaki, małże i głowonogi morfologia przedstawicieli ślimaków, małż i głowonogów różnice i podobieństwa morfologii przedstawicieli poszczególnych grup mięczaków znaczenie mięczaków w przyrodzie i gospodarce człowieka Co łączy perły z mięczakami? W jaki sposób powstaje muszla? 6

7 klasyfikuje organizmy do konkretnych grup mięczaków wykorzystując informacje dotyczące ich morfologii rozróżnia przedstawicieli mięczaków na ilustracjach lub okazach naturalnych wskazuje różnice w spełnianych czynnościach życiowych przedstawicieli trzech grup mięczaków: ślimaków, małż i głowonogów omawia znaczenie mięczaków w przyrodzie i gospodarce człowieka wskazuje mięczaki spotykane w Polsce TEMAT LEKCJI: PRZEGLĄD RYB. Czas realizacji: 3 jednostki lekcyjne -środowisko życia, morfologia, kształt ciała, pokrycie ciała, płetwy, sposoby zdobywania pokarmu, sposoby rozmnażania wybranych gatunków ryb Czy ryby piją wodę? Dlaczego ryba śpi z otwartymi oczami? wymienia specyficzne warunki panujące w środowisku wodnym wymienia cechy umożliwiające zaklasyfikowanie organizmu do ryb klasyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela ryb w oparciu jego morfologię wskazuje zależności między cechami morfologicznymi ryb a środowiskiem życia opisuje sposoby rozmnażania się ryb na wybranych przykładach oraz ich rozwój podaje przykłady ryb prezentujących interesujące zachowania związane z rozrodem: ciernik, konik morski rozpoznaje i nazywa wybrane gatunki ryby występujące Polsce i na świecie. podaje sposoby ochrony wprowadzone w Polsce rozpoznaje i nazywa wybrane gatunki ryb objęte ochroną TEMAT LEKCJI: CZY PŁAZY MAJĄ USZY? Czas realizacji: 3 jednostki lekcyjne morfologia płazów bezogonowych i beznogich: pokrycie i kształt ciała, kończyny, oczy wybrane czynności życiowe płazów znaczenie płazów dla człowieka i środowiska przyrodniczego przegląd wybranych gatunków płazów ochrona płazów Polsce Po co salamandrze żółte plamy na skórze? 7

8 Czym żywią się żaby? rozpoznaje i nazywa wybrane gatunki płazów występujące w Polsce. uzasadnia potrzebę ochrony płazów wie że wszystkie gatunki polskich płazów są objęte ochroną opisuje znaczenie płazów w przyrodzie opisuje wybrane przez siebie gatunki płazów występujących w Polsce lub na świecie. TEMAT LEKCJI: CO ŻÓŁW ROBI Z PANCERZEM GDY ROŚNIE? Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne różnorodność środowisk i tryb życia gadów morfologia gadów: pokrycie ciała, części ciała, kończyny znaczenie gadów dla człowieka i środowiska przyrodniczego przegląd wybranych gatunków gadów ochrona gadów w Polsce gady ery mezozoicznej: przedstawiciele, środowisko życia, teorie wyginięcia Czy jakieś gady żyją w wodach słonych? W jaki sposób oddychają gady prowadzące wodny tryb życia? klasyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela gadów w oparciu o jego morfologię wskazuje zależności między cechami morfologicznymi gadów a środowiskiem ich życia opisuje rozmnażanie się gadów na wybranych przykładach oraz ich rozwój wyjaśnia znaczenie powstawania u gadów błon płodowych rozpoznaje i nazywa wybrane gatunki gadów występujące w Polsce przedstawia gatunki występujące w innych częściach świata uzasadnia potrzebę ochrony gadów opisuje znaczenie gadów w przyrodzie i gospodarce człowieka TEMAT LEKCJI: PTAKI-KRĘGOWCE ZDOLNE DO LOTU. Czas realizacji: 3 jednostki lekcyjne gniazdowniki i zagniazdowniki znaczenie ptaków dla człowieka i środowiska przyrodniczego przegląd wybranych gatunków ptaków 8

9 ochrona ptaków w Polsce. Po co niektórym ptakom grzebień? Czy pióra służą tylko do lotu? Co mają wspólnego pióro ptaka i chorągiewka? wymienia cechy umożliwiające zaklasyfikowanie organizmu do ptaków klasyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela ptaków w oparciu o jego morfologię wskazuje zależności między cechami morfologicznymi ptaków i ich anatomia a zdolnością do lotu wskazuje zależności między trybem życia i sposobem odżywiania się ptaków a budową kończyn tylnych i dzioba opisuje wymianę gazową u ptaków rozróżnia gniazdowniki i zagniazdowniki i podaje ich przykłady rozpoznaje i nazywa wybrane gatunki ptaków występujących w Polsce. uzasadnia potrzebę ochrony ptaków podaje przykłady gatunków ptaków objętych w Polsce ochroną opisuje znaczenie ptaków w przyrodzie i gospodarce człowieka rozpoznaje na ilustracji wybranych przedstawicieli TEMAT LEKCJI: RÓŻNORODNOŚĆ ŚRODOWISKA I TRYBU ŻYCIA SSAKÓW. Czas realizacji: 4 jednostki lekcyjne morfologia ssaków wysoki stopień rozwoju układu nerwowego ssaków znaczenie ssaków dla człowieka i środowiska przyrodniczego przegląd wybranych gatunków ssaków ochrona ssaków w Polsce opis wybranych gatunków ssaków występujących na świecie Czy wieloryb ma włosy? Co łączy nietoperze z ptakami? wymienia cechy umożliwiające zaklasyfikowanie organizmu do ssaków klasyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela ssaków w oparciu o jego morfo- logię wskazuje zależności między cechami morfologicznymi ssaków a ich środowiskiem życia 9

10 wskazuje zależności między trybem życia i sposobem odżywiania się ssaków a budową kończyn i uzębieniem opisuje rozmnażanie się ssaków na wybranych przykładach oraz ich rozwój opisuje znaczenie łożyska ssaków rozróżnia ssaki żyworodne i jajorodne rozpoznaje i nazywa wybrane gatunki ssaków występujące w Polsce. uzasadnia potrzebę ochrony ssaków podaje przykłady gatunków ssaków objętych w Polsce ochroną opisuje znaczenie ssaków w przyrodzie i gospodarce człowieka TEMAT LEKCJI: WYMIERANIE GATUNKÓW WSKUTEK NADMIERNEGO ICH POZYSKIWANIA. gatunki zwierząt zagrożone wymieraniem człowiek jako skuteczny drapieżca nadmierna eksploatacja gatunków przez człowieka Wymień gatunki zwierząt zagrożonych wymieraniem? Podaj przykłady nadmiernej eksploatacji zwierząt przez człowieka? wymienia gatunki zagrożone charakteryzuje zwierzęta zagrożone wymieraniem zna kryteria kwalifikujące do kategorii gatunku zagrożonego TEMAT LEKCJI: WYMIERANIE GATUNKÓW WSKUTEK NISZCZENIA ICH ŚRODOWISKA. zmiany w środowisku naturalnym organizmów wpływ obcych gatunków na zakłócenie równowagi gatunkowej ekosystemu niekorzystne zmiany środowiska życia gatunków Co to jest gatunek obcy? Które gatunki obce zasiedlają Polskę? 10

11 wymienia gatunki, którym grozi wyginięcie spowodowane zmianami w środowisku naturalnym wie na czym polega restytucja gatunków zagrożonych wymienia gatunki inwazyjne TEMAT LEKCJI: BIERNA I CZYNNA OCHRONA PRZYRODY. przyczyny ochrony przyrody formy ochrony przyrody międzynarodowa współpraca w ochronie zagrożonych gatunków lokalne zagrożenia środowiska a bioróżnorodność Co to jest bioróżnorodność? Czy znasz organizacje zajmujące się ochroną przyrody? wymienia formy ochrony przyrody wymienia organizacje zajmujące się ochroną gatunków zagrożonych 11