Temat: Ryby kręgowce wodne.

Transkrypt

1 Temat: Ryby kręgowce wodne. Ryby są organizmami żyjącymi w wodzie, zarówno słodkiej, jak i słonej. Tylko niektóre gatunki potrafią, przez ograniczony czas, przetrwać poza środowiskiem wodnym (podskoczek mułowy, piskorz). Są zmiennocieplne i mogą żyć w wodach tropikalnych, ale także w wodach arktycznych. Ryby żyją samotnie lub stadnie w ławicach. Taki tryb życia ułatwia im żerowanie, ale też stanowi ochronę przed drapieżnikami.

2 1. Przystosowania do życia w wodzie. Kształt ciała: Opływowy i wydłużony u ryb drapieżnych, szybko pływających np. miecznika, rekina. Spłaszczony bocznie u ryb żyjących wśród podwodnych skał np. ustnik. Spłaszczony u ryb żyjących przy dnie np. płaszczki. Pokrycie ciała skóra pokryta jest łuskami i śluzem, co zmniejsza tarcie w czasie pływania. Posiadanie płetw umożliwiają poruszanie się i zachowanie równowagi. Występowanie pęcherza pławnego - pozwala na zmianę zanurzenia. Skrzela umożliwiają oddychanie pod wodą.

3 2. Budowa i funkcjonowanie ryb.

4 Pokrycie ciała Ciało ryb pokryte jest wielowarstwowym naskórkiem i skórą właściwą. Naskórek wytwarza śluz (gruczoły śluzowe) oraz zawiera komórki barwnikowe, które decydują o ubarwieniu ciała funkcja ochronna. Skóra właściwa jest bardzo mocna i wytwarza łuski, chroniące przed urazami mechanicznymi. Szkielet Ryby dzielimy na chrzęstnoszkieletowe (rekiny, płaszczki) i kostnoszkieletowe. Ryby kostnoszkieletowe mają szkielet giętki i lekki, ale wrażliwy na urazy. Ryby kostnoszkieletowe mają szkielet mocniejszy, ale cięższy. Dlatego większość tych ryb posiada pęcherz pławny. U ryb czaszka połączona jest nieruchomo z kręgosłupem, co ułatwia pokonywanie oporu wody. Kręgosłup ma dwa odcinki: tułowiowy, łączący się z żebrami oraz ogonowy pozbawiony żeber. W mięśniach wielu gatunków występują ości drobne skostnienia zwiększające sztywność ciała.

5 Pęcherz pławny To narząd hydrostatyczny, czyli pozwalający na regulowanie głębokości zanurzenia w wodzie. Jest wypełniony mieszaniną gazów podobną do składu powietrza (tlen, azot i dwutlenek węgla). Jego ujście znajduje się w przełyku ryby. Niektórym rybom pęcherz pławny służy do odbierania fal dźwiękowych i wydawania głosu lub oddychania powietrzem atmosferycznym. Ryby nie posiadające pęcherza (tuńczyk) muszą stale być w ruchu, by nie opaść na dno.

6 Układ pokarmowy Większość ryb to drapieżniki (szczupak) lub wszystkożercy (sardynka). Tylko niektóre żywią się wyłącznie roślinami (karp). Ryby posiadają jamę gębową, wyposażoną zazwyczaj w zęby. Nie wytwarzają śliny, bo pokarm dostaje się do wnętrza z wodą. Kolejne elementy to: przełyk, żołądek, jelito cienkie, do którego uchodzą przewody wątroby i trzustki i jelito grube, zakończone odbytem lub kloaką. Układ oddechowy U ryb występują skrzela znajdujące się w komorach skrzelowych. Każde skrzele składa się z łuku skrzelowego i osadzonych na nim dwóch szeregów listków skrzelowych. Na powierzchni każdego listka znajdują się fałdy i blaszki skrzelowe. Woda wpływając do jamy gębowej, omywa skrzela, które odbierają z wody tlen. Odtleniona woda jest wypychana na zewnątrz szczelinami skrzelowymi.

7 Układ krwionośny Układ krwionośny ryb jest zamknięty. Krew płynie w jednym kierunku, co umożliwiają zastawki. Serce ryb jest stosunkowo małe i składa się z kilku pęcherzyków. Układ nerwowy Ryby posiadają mózg składający się z 5 części. Poszczególne części mózgu są rozwinięte w różnym stopniu, w zależności od tego, który zmysł ryby wykorzystują najbardziej. Najważniejszym narządem zmysłu jest linia boczna składająca się z receptorów odbierających ruchy wody. Inne narządy zmysłów to oczy i komórki węchowe. Niektóre ryby posiadają narządy elektryczne wytwarzają pole elektryczne.

8 3. Rozmnażanie ryb. Ryby są zazwyczaj rozdzielnopłciowe. U wielu gatunków występuje dymorfizm płciowy, który przejawia się różną barwą, kształtem oraz wielkością ciała samców i samic. Czas rozrodu ryb, różny dla różnych gatunków, to tarło. Niektóry ryby wędrują tysiące kilometrów, by dotrzeć do miejsca tarła np. łososie. U większości ryb występuję zapłodnienie zewnętrzne. Samica składa jaja ikrę, która jest zapładniana przez plemniki wydalane do wody przez samce. Z ikry wylęga się narybek (jajorodność). Większość ryb chrzęstnoszkieletowych i niektóre kostnoszkieletowe są jajożyworodne ich jaja rozwijają się w ciele samicy. Młode wylęgają się w drogach rodnych i dopiero, samodzielnie, wydostają się na zewnątrz.

9 Zachowania opiekuńcze ryb Pielęgnica Właściwie pielęgnicowate, to duża grupa ryb o charakterystycznym sposobie opieki nad potomstwem. Wszystkie opiekują się ikrą, a później narybkiem. Niektóre tracą życie, poświęcając się rosnącym małym rybkom. Ciernik Budują z kamieni lub muszli gniazda, w których składają ikrę. Konik morski Samce na brzusznej stronie ciała mają torbę lęgową, do której samice składają ikrę. NER4N2Wg

10 4. Znaczenie ryb. Są ważnym elementem łańcucha pokarmowego są pożywieniem dla innych zwierząt; jako drapieżniki ograniczają ilość innych zwierząt. Są wartościowym źródłem pożywienia ryby zawierają wartościowe białko, ale także cenne witaminy: A i D, minerały: jod, wapń, fosfor, potas oraz kwasy omega 3. Dostarczają też kawioru. Wykorzystuje się je jako surowiec do produkcji leków np. tran.

11 Znaczenie ryb Są wskaźnikami czystości wód (bioindykatorami) występowanie lub brak określonych gatunków w danym zbiorniku lub cieku świadczy o stopniu jego zanieczyszczenia. Wiele gatunków ryb dostarcza nie tylko mięsa, ale także surowców do produkcji pasz (mączki rybnej), klejów czy karmy dla zwierząt. Wiele gatunków ryb, zwłaszcza tropikalnych, hoduje się w akwariach. Roślinożerne ryby słodkowodne zapobiegają zarastaniu zbiorników wodnych.