PROGRAM WYCHOWAWCZY ZESPOŁU SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 2 W KRAKOWIE

Transkrypt

1 PROGRAM WYCHOWAWCZY ZESPOŁU SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 2 W KRAKOWIE Podstawa prawna: Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, Ustawa o Systemie Oświaty z dn. 7 września 1991r. (art. 1, 5, 33, 34a, 40), Statut Szkoły, Rozporządzenie MEN w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka i Deklaracja Praw Dziecka (1959). I. WSTĘP 1. Szkolny Program Wychowawczy Zespołu Szkół Specjalnych nr 2 w Krakowie został opracowany na podstawie wytycznych zawartych w dokumentach wymienionych w podstawie prawnej oraz opinii nauczycieli, rodziców i służby zdrowia. Uwzględniono także specyfikę placówki. Zespół Szkół Specjalnych nr 2 jest placówką przyszpitalną, stąd ogólne zadania szkoły zostały ściśle powiązane z procesem rewalidacyjnym dzieci przewlekle chorych będących na różnych etapach edukacyjnych: od okresu przedszkolnego do kształcenia ogólnego w zakresie szkoły średniej. Szkolny Program Wychowawczy obejmuje całą społeczność szkolną - uczniów, rodziców lub opiekunów, nauczycieli i wychowawców oraz innych pracowników szkoły i placówki. 2. Misję naszej szkoły najlepiej obrazują słowa Carla Rogersa: Każdy człowiek jest w bardzo realnym sensie wyspą sam w sobie, a dopiero wtedy zacznie budować mosty, gdy będzie miał wolę bycia w zgodzie z sobą i jeżeli będzie miał na to warunki. Jeżeli więc akceptuję drugiego człowieka, tzn. jego uczucia, poglądy, wierzenia, które są realną i witalną częścią jego samego, to mu wówczas pomagam stać się człowiekiem. Słowa te stanowią dla nas inspirację i punkt wyjścia do pracy z dziećmi i młodzieżą, która trwa już ponad pół wieku. W naszej szkole każdy uczeń ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi zdobywa wiedzę i kompetencje na poziomie umożliwiającym mu dalsze kształcenie. Odnajduje atmosferę sprzyjającą rozwojowi osobowości, kształtowaniu postaw solidarności oraz tolerancji, a także dążeniu do uniwersalnych wartości. Wszystkie podejmowane i proponowane przez nas aktywności angażują uczniów - pacjentów, uczą wytrwałości, pokory, kreatywnego myślenia, współpracy, trudnej sztuki kompromisu, wskazują, że choroba i hospitalizacja nie wykluczają ze społeczeństwa, nie mogą też być powodem obniżenia samooceny. Wizją i celem nadrzędnym, który realizujemy, jest budowanie w naszych uczniach poczucia własnej wartości, wspieranie oraz wzmacniania ich w rozwoju i funkcjonowaniu. W naszej szkole uczniowie objęci są pomocą terapeutyczną, otrzymują wsparcie w procesie leczenia. Poprzez działania edukacyjne, programy i innowacje pedagogiczne przeciwdziałamy stygmatyzacji i wykluczeniu. Równie ważnym aspektem naszej pracy jest szeroko rozumiana praca wychowawcza, która ma na celu eliminowanie zachowań niebezpiecznych i wzmacnianie

2 właściwych. W tym celu zespół profesjonalistów nauczycieli i wychowawców cały czas doskonali i podnosi swoje kwalifikacje, aby efektywnie pracować z uczniami. Dzięki temu zapewniamy interesujące i różnorodne zajęcia pozalekcyjne oraz nieszablonowe i dostosowane do indywidualnych potrzeb i predyspozycji zajęcia edukacyjne. Aby nasze działania były naprawdę skuteczne i przynosiły pożądane efekty, współpracujemy ze służbą zdrowia pielęgniarkami, lekarzami i psychologami. 3. W Zespole Szkół Specjalnych nr 2 funkcjonuje: przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum oraz liceum ogólnokształcące. Działalność pedagogiczna jest dostosowana do warunków szpitalnych i ram organizacyjnych poszczególnych oddziałów. 1) W zakresie wychowania przedszkolnego w oddziale psychiatrii prowadzone są zajęcia w grupach niejednorodnych wiekowo. 2) Z uczniami szkoły podstawowej i gimnazjum na oddziałach somatycznych prowadzi się nauczanie przyłóżkowe, indywidualne lub wielopoziomowe, w oddziale psychiatrii dzieci, gdzie również zorganizowane są oddziały dziennego pobytu, prowadzone jest nauczanie w oddziałach klasowych z daleko posuniętą indywidualizacją, w oddziale stacjonarnym psychiatrii młodzieżowej odbywają się zajęcia w klasie łączonej. 3) W zakresie liceum zajęciami edukacyjnymi obejmuje się młodzież hospitalizowaną na oddziałach psychiatrii w trybie stacjonarnym i dziennym. 4. Ważnym czynnikiem w planowaniu pracy wychowawczej jest czas pobytu uczniów w szpitalu (od kilku tygodni do kilku miesięcy czy nawet kilku lat) oraz stan zdrowia i wskazania lub przeciwwskazania lekarsko psychologiczne. Do najczęściej występujących zaburzeń psychicznych wśród uczniów zaliczyć można: nieharmonijny rozwój, autyzm oraz zaburzenia ze spektrum autyzmu, zaburzenie więzi (głównie wśród najmłodszych pacjentów oddziału), zaburzenia zachowania, zespół Aspergera, mutyzm, depresję, fobię szkolną, nerwicę, zaburzenia odżywiania, psychozę oraz schizofrenię. Wśród najstarszych uczniów gimnazjum i liceum występują również przypadki uzależnienia od substancji psychoaktywnych. Ponadto, analiza środowisk rodzinno społecznych, z których pochodzą nasi wychowankowie, prowadzi do stwierdzenia, że występuje w nich bardzo znaczne nagromadzenie czynników ryzyka. Za czynnik dominujący uznać należy dysfunkcyjne działanie rodziny (rodzina niepełna, słabe kierowanie rodziną brak przekazywania reguł postępowania, wysoki poziom konfliktów w rodzinie, brak bliskości rodziców z dziećmi, picie alkoholu, palenie papierosów przez rodziców, nadmierna kontrola lub brak kontroli, matka nadmiernie chroniąca). 5. W związku z powyższymi czynnikami Szkolny Program Wychowawczy Zespołu Szkół Specjalnych nr 2 ma inny kształt niż w szkołach ogólnodostępnych. Pewne zagadnienia wychowawcze w warunkach szkoły szpitalnej nie mogą być realizowane w całości, natomiast te cele, które mają charakter terapeutyczny, potraktowano priorytetowo. II. OGÓLNE CELE WYCHOWAWCZE SZKOŁY W ZAKRESIE PODSTAW PROGRAMOWYCH Nauczyciele w swojej pracy wychowawczej, wspierając w tym zakresie obowiązki rodziców, winni zmierzać do tego, aby uczniowie: 1. znajdowali w szkole środowisko wszechstronnego rozwoju osobowego (w wymiarze intelektualnym, moralnym i duchowym),

3 2. rozwijali dociekliwość poznawczą ukierunkowaną na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna w świecie, 3. mieli świadomość życiowej użyteczności umiejętności zdobytych na poszczególnych etapach edukacyjnych, 4. uzyskiwali coraz większą samodzielność w dążeniu do dobra w wymiarze indywidualnym i społecznym, stawali się odpowiedzialni za siebie i innych, 5. umieli poszukiwać, odkrywać i dążyć do osiągania celów życiowych, 6. uczyli się szacunku dla dobra wspólnego jako podstawy życia społecznego oraz przygotowywali się do życia w rodzinie, w społeczności lokalnej i w państwie, doskonalili kompetencje obywatelskie i kształtowali postawy patriotyczne, 7. przygotowywali się do rozpoznawania wartości moralnych, dokonywania właściwych wyborów i hierarchizacji wartości, 8. kształtowali postawę dialogu, umiejętności słuchania innych i rozumienia ich poglądów. III. ZADANIA WYCHOWAWCZE NAUCZYCIELI W PRACY EDUKACYJNEJ NA POSZCZEGÓLNYCH ETAPACH EDUKACYJNYCH 1. Przedszkole. Jest to pierwsza placówka oświatowa, która w sposób świadomy i planowany włącza dziecko do społeczności. Efekty pracy uzyskane w przedszkolu warunkują powodzenie w życiu szkolnym. Stąd należy : 1) stworzyć sytuacje edukacyjne sprzyjające nabywaniu i rozwijaniu określonych umiejętności, 2) rozwijać upodobania do nauki, 3) zaspakajać podstawowe potrzeby psychiczne, 4) obniżać lęk wynikający z choroby i hospitalizacji oraz nadwrażliwość dziecka na bodźce zakłócające jego funkcjonowanie, 5) ułatwiać dziecku nowoprzybyłemu nawiązanie pozytywnych interakcji z rówieśnikami oraz pracownikami szpitala i szkoły szpitalnej, 6) wyrównywać braki sfery poznawczo emocjonalnej oraz deficyty rozwojowe, 7) podnosić próg wrażliwości na pobudzanie u dzieci autystycznych, 8) przeciwdziałać nudzie i monotonii życia szpitalnego przez zastosowanie różnorodnych oddziaływań. 2. Szkoła Podstawowa: I etap edukacyjny edukacja wczesnoszkolna. Kształcenie na tym etapie winno stanowić łagodne przejście od wychowania przedszkolnego do edukacji prowadzonej w systemie szkolnym. Głównym celem jest wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia, dlatego należy :

4 1) kształtować umiejętności i postaw uczniów do naturalnej w tym wieku aktywności, 2) umożliwiać poznawanie świata, rozbudzanie ciekawości poznawczej, 3) wspomagać samodzielność oraz kształtować umiejętność skutecznego uczenia się, 4) wdrażać do prawidłowego funkcjonowania w społeczności szkolnej, a szczególnie: ułatwiać społeczną integrację poprzez uczenie zasad poprawnej komunikacji, umiejętności współdziałania w grupie i samoobsługi, 5) opiekować się uczniem trudnym poprzez ustalenie planu wspomagania, stworzenie możliwości osiągania sukcesu na miarę możliwości, 6) uwrażliwiać na niebezpieczeństwa, np.: narkomanię, inne substancje psychoaktywne, przemoc, nikotynizm, 7) pomagać w wyrównywaniu braków w wiadomościach, 8) wspomagać proces leczenia. 3. II etap edukacyjny klasy IV VI. Edukacja w szkole podstawowej ma na celu wspomaganie rozwoju dziecka jako osoby oraz wprowadzenie go w życie społeczne. Dlatego należy : 1) prowadzić dziecko do nabywania i rozwijania umiejętności wypowiadania się w mowie i piśmie, 2) kształtować nawyki społecznego współżycia, 3) rozwijać poznawcze możliwości uczniów celem łatwiejszego przejścia od wieku dziecięcego do bardziej dojrzałego, 4) przygotowywać do podejmowania zadań bardziej złożonych, 5) rozbudzać i rozwijać wrażliwość estetyczną i moralną oraz indywidualne zdolności twórcze, 6) przede wszystkim kształtować wiarę we własne możliwości, 7) wypracowywać nawyki troski o własne zdrowie, higienę własną i otoczenia, 8) uwrażliwiać na problem bezpieczeństwa na drogach, 9) zapoznawać z problematyką ochrony środowiska przyrodniczego najbliższej okolicy 10) zapoznawać z zagrożeniami: narkomania oraz inne substancje psychoaktywne, alkohol, nikotyna, sekty, itp. 11) przygotowywać do życia w rodzinie, 12) wiązać emocjonalnie z najbliższym otoczeniem, ojczyzną, 13) uczyć dialogu i tolerancji, 14) kształtować umiejętność skutecznego uczenia się, 15) ułatwiać społeczną integrację poprzez budowanie otwartości, empatii i tolerancji, 16) wspomagać proces leczenia.

5 4. Gimnazjum Edukacja w gimnazjum ma na celu wspomaganie rozwoju uczniów i wprowadzenie ich w życie społeczne. Stąd należy : 1) wprowadzać ucznia w świat wiedzy naukowej, 2) wdrażać do samodzielności i uczenia się, 3) pomagać w podejmowaniu decyzji związanych z dalszym kształceniem, 4) rozbudzać i rozwijać indywidualne zainteresowania ucznia, 5) wprowadzać ucznia w świat kultury i sztuki, 6) rozwijać umiejętności społeczne poprzez promowanie prawidłowych zachowań we współżyciu i współdziałaniu w grupie rówieśniczej, 7) przygotowywać do udziału w życiu społecznym i rodzinnym, 8) przeciwdziałać zagrożeniom (narkotyki i inne substancje psychoaktywne, nikotyna, alkohol, sekty), 9) wyrównywać braki w wiadomościach wynikające ze stanu zdrowia, sytuacji społecznej, zróżnicowania środowiskowego, 10) wskazywać możliwości dalszego kształcenia się, 11) wspomagać proces leczenia i szybszy powrót do zdrowia. 5. Liceum Zadaniem liceum jest kształtowanie dojrzałości życiowej uczniów i przygotowanie ich do podjęcia nauki w wybranym przez siebie kierunku na uczelni wyższej lub w policealnej szkole zawodowej. Ważnym zadaniem pracy wychowawczej jest : 1) wdrażać do podejmowania trafnych decyzji, 2) dokonywać właściwych wyborów moralnych, 3) wspomagać proces terapii i powrotu do zdrowia, 4) przeciwdziałać zagrożeniom (narkotyki i inne substancje psychoaktywne, nikotyna, alkohol, sekty), 5) sprzyjać rozwojowi osobowości, wzmacniać mocne strony, kształtować realistyczną samoocenę, 6) rozwijać samodzielność i odpowiedzialność, 7) kształtować zamiłowanie do kultury, wiedzy i nauki jako dziedzictwa narodowego, społecznego i obyczajowego, 8) uczyć szacunku do siebie i innych, tolerancji i pomocy dla innych, przygotowywać do powrotu do szkół macierzystych. IV. POWINNOŚCI WYCHOWAWCY KLASY 1. Wychowanie to bardzo ważny element pracy każdego nauczyciela. Istnieją jednak grupy zadań, które ma do spełnienia wychowawca klasy:

6 1) opracowuje w oparciu o Szkolny Program Wychowawczy plan pracy wychowawczej oddziału, przedstawia go uczniom i rodzicom do zaopiniowania i w razie potrzeby koryguje lub uzupełnia, 2) systematycznie podejmuje wysiłki zmierzające do wytworzenia prawidłowej atmosfery wspólnoty klasowej, 3) uczestniczy we wszystkich sytuacjach ważnych dla klasy, np.: imprezy okolicznościowe, zabawy, uroczystości szkolne, 4) organizuje, w miarę możliwości, wyjścia do kina, teatru, zwiedzanie miasta, 5) poznaje swoich wychowanków, ich możliwości, warunki zdrowotne, 6) organizuje zebrania z rodzicami połączone z psychoedukacją i profilaktyką, 7) pomaga w rozwiązywaniu wszelkich trudności związanych z pobytem w szpitalu, 8) ułatwia, w razie potrzeby, readaptację ucznia we własnej szkole macierzystej po powrocie ze szpitala, 9) współpracuje z personelem lekarsko psychologicznym w rozwiązywaniu wszelkich problemów swoich uczniów, 10) prowadzi na bieżąco dokumentację pracy oraz korespondencję ze szkołami macierzystymi (oceny bieżące, arkusze ocen, opinie pedagogiczne), 11) uczestniczy w zebraniach lekarsko pedagogicznych, na których poruszane są problemy zdrowotne i inne związane z wychowankami, 12) nawiązuje kontakt z poradniami pedagogiczno psychologicznymi celem zdiagnozowania uczniów, 13) przedstawia istotne problemy uczniów na radach pedagogicznych. 2. Specyfiką pracy w szkole przyszpitalnej jest otoczenie opieką wszystkich pacjentów przebywających na poszczególnych oddziałach szpitalnych. Rolę tę spełniają wychowawcy klas, którzy: 1) nawiązują kontakt z lekarzami, psychologami i pielęgniarkami odnośnie stanu zdrowotnego uczniów oraz ich możliwości intelektualnych i sytuacji życiowej, 2) koordynują pracę wszystkich nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne z uczniami danej klasy, przekazują im istotne dla pracy pedagogicznowychowawczej informacje uzyskane od pracowników medycznych, 3) zapoznają swoich uczniów z zasadami zdrowego i harmonijnego współżycia na oddziale, np.: pomoc młodszym lub będącym w cięższym stanie zdrowia, 4) pomagają w adaptacji uczniów do warunków szpitalnych poprzez osobisty kontakt, organizowanie wolnego czasu, zapoznanie z najbliższym środowiskiem, 5) zapoznają swoich uczniów z regulaminem obowiązującym w oddziale i szkole, 6) w razie potrzeby nawiązują kontakt z rodzicami i szkołami macierzystymi, 7) prowadzą dokumentację oddziału przebiegu nauczania i wychowania, ewentualnie kronikę, 8) organizują imprezy szkolne zgodnie z kalendarzem imprez, 9) dbają o estetyczny wygląd sal lekcyjnych

7 V. ROLA I ZADANIA WYCHOWAWCÓW GRUP WYCHOWAWCZYCH W ZAJĘCIACH POZALEKCYJNYCH (WYCHOWAWCZYCH) Bardzo ważnym elementem pracy pedagogicznej w szkole szpitalnej są zajęcia pozalekcyjne realizowane przez wychowawców. 1. Głównym celem specjalnych działań opiekuńczo wychowawczych jest zaspokojenie potrzeb edukacyjnych i rozwojowych uczniów, wspomaganie procesu terapeutycznego oraz zagospodarowanie czasu wolnego poprzez: 1) odrabianie lekcji, 2) pomoc w nauce, 3) gry i zabawy indywidualne i grupowe, 4) wspólne wyjścia, poznawanie miasta, odwiedzanie instytucji kultury, uczestniczenie w imprezach zewnętrznych, 5) udział w zebraniach społeczności oddziału, 6) organizowanie okolicznościowych imprez, akademii oraz zabaw, 7) organizowanie zajęć plastycznych, teatralnych, czytelniczych, literackich, kulinarnych, wokalno muzycznych, ruchowych, gier i zabaw, zajęć z zakresu edukacji zdrowotnej i profilaktyki, oraz zajęć z zakresu doradztwa zawodowego. 2. Zadania pracy wychowawczej ukierunkowane są na to, aby: 1) wspomagać proces leczenia i powrotu do zdrowia uczniów objętych opieką wychowawczą, 2) wspomagać pełny i harmonijny rozwój osobowości wychowanków, 3) wspierać optymalne funkcjonowanie wychowanków w roli ucznia, 4) współpracować z rodzicami i opiekunami uczniów poprzez wychowawcę klasy, personel medyczny lub kontakt osobisty w miarę możliwości i potrzeb, 5) zapobiegać procesom demoralizacji i uzależnienia od używek (nikotyna, alkohol, narkotyki oraz inne substancje psychoaktywne), 6) wyposażać wychowanków w podstawowe umiejętności interpersonalne oraz dotyczące samowychowania 7) kształtować postawę akceptacji, rozumienia i tolerancji wobec zachowań innych, 8) budować wzajemne zrozumienie i troskę o dobro drugiego człowieka, 9) aktywizować do wspólnych celowych działań, 10) zaspokajać podstawowe potrzeby psychiczne, takie jak: potrzeba kontaktów społecznych, potrzeba poznawania, zabawy, potrzeba doznań estetycznych i kreowania siebie, 11) rozwijać zainteresowania i pobudzać motywację do działania, 12) umożliwiać kontakt z przyrodą, 13) poznawać i rozwijać zaufanie do samego siebie oraz do grupy,

8 14) eliminować i rozładowywać nadmierne napięcie psychiczne, 15) wyrabiać nawyk czynnego wypoczynku, 16) kształtować szacunek i życzliwość dla innych. VI. UWAGI KOŃCOWE Ważnym sojusznikiem w pracy pedagoga szpitalnego są rodzice oraz personel medyczny: lekarze, psycholodzy, pielęgniarki. Od prawidłowej współpracy między szkołą i szpitalem zależy powodzenie pracy pedagogicznej i terapeutycznej. Dlatego wspólnie ustala się godziny pracy pedagogicznej i zajęć pozalekcyjnych, zapoznaje z podziałem godzin, a także na bieżąco informuje o możliwościach szkolnych uczniów pacjentów, każdorazowo uzgadnia planowane zajęcia wyjścia, wycieczki, spotkania i prelekcje, włącza personel medyczny w organizowanie spacerów i wyjść Opracowany Szkolny Program Wychowawczy przewidziany jest do kilkuletniej realizacji. Realizacja celów i zadań programu podlega ewaluacji, gdyż muszą one uwzględniać potrzeby wychowanków, których skład ulega zmianie.