ZASTOSOWANIE SYSTEMÓW E-LEARNING W EDUKACJI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH JOLANTA CHĘĆ
|
|
- Seweryna Klimek
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ZATOOWANIE YTEMÓW ELEARNING W EDUKACJI OÓB NIEPEŁNOPRAWNYCH JOLANTA CHĘĆ treszczenie Nowoczesne systemy elearning wykorzystuj nowe technologie informacyjne i komunikacyjne (ICT) dla usprawnienia procesu kształcenia. Opracowany Inteligentny ystem Nauczaj cy (IN) zapewnia optymaln nauk (umo liwiaj c indywidualizacj procesu uczenia) poprzez zastosowanie narz dzi sztucznej inteligencji. Wa ne jest utworzenie odpowiedniego rodowiska uczenia z uwzgl dnieniem teorii pedagogicznych dotycz cych procesu uczenia (zapewniaj c jego twórczy i poznawczy charakter). pecjalizowane systemy elearning (umo liwiaj c indywidualizacj procesu uczenia z uwzgl dnieniem rodzaju niepełnosprawno ci) s szczególnie przydatne w edukacji osób niepełnosprawnych. łowa kluczowe: specjalizowane systemy elearning, teorie pedagogiczne dla procesu uczenia; eedukacja osób niepełnosprawnych, inteligentny system nauczaj cy, inteligentne rodowiska uczenia, indywidualizacja procesu uczenia 1. Wprowadzenie zybki rozwój nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych umo liwił powstanie nowych form edukacji realizowanych przez systemy elearning. ystemy elearning mog wykorzystywa ró ne dziedziny sztucznej inteligencji w ró nych fazach procesu elearning ułatwiaj c nauk. Utworzone w ten sposób systemy nauczaj ce z inteligencj umo liwiaj indywidualizacj procesu elearning zapewniaj c optymalny proces uczenia dla ka dego ucznia. Indywidualizacja procesu uczenia mo e by realizowana w nast puj cy sposób: przez wykorzystanie struktury punktów w złowych oraz przez inteligentne systemy elearning (wykorzystuj ce modele uczniów). Elearning stwarza olbrzymie mo liwo ci dla osób niepełnosprawnych zapewniaj c indywidualizacj procesu elearning (uwzgl dniaj c posiadan przez ucznia wiedz, do wiadczenie, preferencje, zwyczaje i style uczenia zgodnie z teoriami pedagogicznymi dotycz cymi procesu uczenia). ystemy elearning mog, po specjalnej adaptacji do potrzeb osób niepełnosprawnych, zapewnia osobom niepełnosprawnym twórczy, efektywny i wygodny proces uczenia. W artykule przeanalizowane zostały cechy istniej cych systemów elearning, opracowanych dla osób zdrowych, pod k tem ich wykorzystania w procesie uczenia osób niepełnosprawnych. Przedstawiony został Inteligentny ystem Nauczaj cy opracowany w celu optymalizacji procesu nauczania. Zaprezentowane zostały przykładowe rozwi zania systemów elearning dla osób niepełnosprawnych. Omówiona została mo liwo przystosowania inteligentnych systemów elearning do potrzeb uczniów niepełnosprawnych.
2 tudies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 53, ystemy elearning Istniej ce systemy elearning dla osób zdrowych posiadaj szereg wła ciwo ci równie bardzo korzystnych dla kształcenia osób niepełnosprawnych. zczególnie przydatna jest, oferowana przez te systemy, mo liwo indywidualizacji kształcenia (np. poprzez tworzenie modelu ucznia wykorzystywanego w procesie elearning oraz poprzez zastosowanie struktury punktów w złowych do prezentacji materiału dydaktycznego) w tempie dostosowanym do konkretnego ucznia z uwzgl dnieniem jego stylu uczenia oraz posiadanej przez niego wiedzy, niezale nie od czasu i miejsca. W celu zapewnienia optymalnego procesu uczenia systemy elearning powinny uwzgl dnia : pedagogiczne aspekty procesu uczenia zgodnie z teoriami pedagogicznymi (np. pedagogiczn teori Kolb a) oraz mo liwo ci oferowane przez narz dzia sztucznej inteligencji (np. sieci ucz ce z inteligencj wykorzystuj ce knowboty) Wykorzystanie sztucznej inteligencji Tabela 1. Porównanie dziedzin ztucznej Inteligencji Główne cechy ieci neuronowe Dziedziny ztucznej Inteligencji Algorytmy genetyczne ystemy rozmyte ystemy eksperckie Przetworzenie wiedzy niepewnej i nieprecyzyjnej bardzo dobre dostateczne bardzo dobre złe Automatyzacja akwizycji wiedzy bardzo dobre bardzo dobre zła zła Wyja nienie czego? złe dostateczne dobre bardzo dobre ródło: [10]. Wykorzystanie sztucznej inteligencji [10] w edukacji umo liwia tworzenie wysokiej jako ci systemów edukacyjnych z inteligencj. Narz dzia sztucznej inteligencji zapewniaj indywidualizacj procesu uczenia zgodnie z potrzebami i charakterystyk ucznia. Indywidualizacja procesu uczenia obejmuje: personalizacj econtent (zgodnie z potrzebami ucznia, aktualn wiedz ucznia, stylem uczenia si, do wiadczeniem ucznia, jego preferencjami, jego przyzwyczajeniami) oraz nauk we własnym tempie Poszczególne dziedziny sztucznej inteligencji mog zosta wykorzystane do usprawnienia ró nych faz procesu uczenia. Porównanie cech ró nych dziedzin sztucznej inteligencji zostało przedstawione w tabeli 1. Ka da z dziedzin sztucznej inteligencji posiada pewne zalety i ograniczenia przy rozwi zywaniu zło onych problemów. Poł czenie ró nych dziedzin sztucznej inteligencji w jednym systemie prowadzi do systemów hybrydowych, w których wykorzystuje si pozytywne cechy jednego podej cia, aby usun b d zminimalizowa ograniczenia innego. Poł czenie ró nych dziedzin sztucznej inteligencji w jednym systemie stwarza mo liwo m.in. adaptacji do zmieniaj cego si rodowiska. Dlatego systemy takie nazywa si inteligentnymi. Opracowane zostały ró ne rozwi zania systemów inteligentnych (realizuj ce zadania cz stkowe) dla usprawnienia procesu elearning. Roboty wiedzy wykorzystuj techniki inteligentnego agenta, umo liwiaj c automatyzacj rutynowych zada realizowanych przez tutoraczłowieka. ystemy instrukta owe s systemami eksperckimi. Agenci pedagogiczni opieraj si na paradygmacie autonomicznego agenta umo liwiaj c naturalne interakcje z uczniami. ieci
3 32 Jolanta Ch Zastosowanie systemów elearning w edukacji osób niepełnosprawnych bayesowskie mog by wykorzystywane do przechowywania informacji o wiedzy ucznia. Metody rozmyte mog by zastosowane do reprezentacji niepewno ci w modelu ucznia. ieci neuronowe jako sieci samoorganizuj ce si mog pomaga uczniom w znalezieniu stosownych materiałów uzupełniaj cych w sieci web. ieci neuronowe mog słu y tak e do monitorowania indywidualnych post pów w ramach kursów elearning Indywidualizacja procesu uczenia Indywidualizacja procesu uczenia iest szczególnie wa na i przydatna dla edukacji osób niepełnosprawnych. Indywidualizacja procesu uczenia mo e by zrealizowana na dwa sposoby. Rysunek 1. Przykładowa organizacja w złowa ródło: Opracowanie własne. W pierwszym indywidualizacja procesu uczenia jest wykonywana przez samego ucznia wykorzystuj cego organizacj w złow wiedzy (rys. 1). W organizacji w złowej brak jest centralnego punktu oraz pocz tku i ko ca. Pozwala to na interdyscyplinarne przedstawienie wiedzy poprzez pokazanie zwi zków pomi dzy ró nymi partiami wiedzy, które wydaj si by zbyt odległe. W ten sposób stwarza warunki do twórczego procesu kształcenia (my lenie twórcze). Organizacja w złowa umo liwia ucz cemu si podejmowanie decyzji w trakcie uczenia. Daje tym samym uczniowi mo liwo dokonywania wyboru drogi uczenia si przez co zapewnia wysokiej jako ci indywidualizacj procesu kształcenia. W drugim sposobie indywidualizacja procesu uczenia jest wykonywana przez Inteligentny ystem Nauczaj cy z wykorzystaniem modeli uczniów. Inteligentny ystem Nauczaj cy [3] (nauczyciel komputerowy) umo liwia ci gł adaptacj procesu uczenia do indywidualnych potrzeb ucznia i jego charakterystyki. (p. 2.3.)
4 tudies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 53, Inteligentny ystem Nauczaj cy (IN) Na rysunku 2 została przedstawiona koncepcja takiego systemu zgodna z opracowan przez IEEE LTC specyfikacj architektury systemów DL. Inteligentny ystem Nauczaj cy zgodnie z t koncepcj składa si z nast puj cych składników: silnika ucz cego, modelu u ytkownika (ucznia), bazy wiedzy, bazy metod, oceny, prezentacji i komunikacji. Prezentacja Ocena Komunikacja ilnik ucz cy Model u ytkownika Baza wiedzy Baza metod Rysunek 2. Inteligentny ystem Nauczaj cy architektura ródło: Opracowanie własne. ilnik ucz cy jest wykorzystywany do sterowania, kontroli i koordynacji wszystkich składników. Baza wiedzy zawiera materiał dydaktyczny. Baza metod zawiera ró ne koncepcje i metody dydaktyczne wspomagaj ce nauczycieli. W praktyce nauczyciele wykorzystuj wi cej ni jedn metod nauczania zgodnie z typem wiedzy dziedzinowej. Zmieniaj tak e metod nauczania dla tej samej partii materiału dydaktycznego dostosowuj c si do ró nych stylów uczenia si. kładnik prezentacja umo liwia generacj i prezentacj materiału dydaktycznego na ró ne sposoby. kładnik komunikacja okre la poziom interaktywno ci rodowiska uczenia. kładnik ocena okre la poziom wiedzy ucznia zapewniaj c stosowne testy. Model ucznia [8] przechowuje informacje dotycz ce indywidualnego ucznia, stanowi zbiór parametrów zawieraj cych informacje charakteryzuj ce ucznia (wyró nia si nast puj ce klasy parametrów w modelu ucznia: parametry profesjonalne, parametry psychologiczne, parametry fizjologiczne, parametry demograficzne), odzwierciedla bie cy stan wiedzy ucznia. Wyró nia si ró ne rodzaje modeli ucznia (rys. 3). W modelu nakładkowym wiedza ucznia stanowi podzbiór wiedzy eksperta. W modelu dewiacyjnym wiedza ucznia składa si z podzbioru wiedzy eksperta oraz bł dnej wiedzy ucznia.
5 34 Jolanta Ch Zastosowanie systemów elearning w edukacji osób niepełnosprawnych Wiedza eksperta Wiedza ucznia Wiedza eksperta Wiedza wspólna ucznia i eksperta Bł dna wiedza ucznia a) Nakładkowy model ucznia b) Dewiacyjny model ucznia Rysunek 3. Modele uczniów ródło [8]. Inteligencja takiego systemu nauczaj cego zawiera si w podejmowanych przez niego decyzjach pedagogicznych, jak uczy na podstawie gromadzonej o uczniach informacji. Inteligentny ystem Nauczaj cy poprzez wykorzystanie rodków sztucznej inteligencji, zapewnia uczniom automatyczny tutoring (interakcja od materiału dydaktycznego). Uczniowie mog do interakcji z materiałem dydaktycznym wykorzystywa szereg ró norodnych rodków. Mog wybiera form prezentacji materiału dydaktycznego (teoria, przykłady, pokaz), mog wybiera stosowny materiał uzupełniaj cy wykorzystuj c bogate mechanizmy wyszukiwa, ustawia parametry dla symulacji. Ucze wykorzystuje inteligentny system nauczaj cy do nauki poprzez rozwi zywanie problemów. ystem porównuje swoje rozwi zanie z rozwi zaniem ucznia, przygotowuje diagnoz, wysyła zwrotnie stosown informacj, uaktualnia model ucznia, okre la nast pn parti materiału do nauki i sposób jej prezentacji. Nast pnie wybiera problemy do rozwi zania przez ucznia i cały cykl zostaje powtórzony. IN przystosowuje w sposób optymalny materiał dydaktyczny (personalizacja econtent) do indywidualnego ucznia (z uwzgl dnieniem wiedzy i zdolno ci ucznia). IN sprawdza wiedz ucznia i uczy go w sposób optymalny. 3. rodowiska uczenia Dla edukacji osób niepełnosprawnych szczególnie istotne jest uworzenie odpowiedniego rodowiska uczenia (z uwzgl dnieniem teorii pedagogicznych). Tworzenie inteligentnych rodowisk uczenia zapewniaj cych indywidualizacj procesu uczenia wymaga uwzgl dnienia aspektów pedagogicznych. Pedagogiczna teoria Kolb a jest bardzo u yteczna dla tworzenia przyjaznych rodowisk uczenia, ułatwiaj cych proces uczenia z uwzgl dnieniem typów wiedzy i stylów uczenia. Zgodnie z teori Kolb`a [9] dotycz c uczenia empirycznego uczenie jest procesem, za pomoc którego wiedza tworzona jest przez przekształcanie do wiadczenia. Jednym z najbardziej fundamentalnych wymogów, który ułatwia uczenie jest odpowiednie rodowisko, gdzie ucz cy si mog zdoby do wiadczenie W uczeniu empirycznym ucze pozostaje w bezpo rednim kontakcie
6 tudies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 53, ze studiowan rzeczywisto ci. Mózg ludzki składa si z dwóch półkul: lewa półkula reprezentuje symbole abstrakcyjne, z kolei prawa półkula reprezentuje rzeczywisto. Proces uczenia nie jest dla ka dego identyczny w zwi zku z tym wyró nia si ró ne style uczenia. Na rysunku 4 przedstawione zostały dwa prostopadłe wymiary uczenia (konkretny/abstrakcyjny oraz aktywny/refleksyjny), niezale ne od siebie, definiuj ce cztery tryby uczenia oraz cztery rodzaje wiedzy. Te cztery tryby uczenia to: konkretne do wiadczenie, obserwacja refleksyjna, abstrakcyjna konceptualizacja, aktywne eksperymentowanie oraz cztery rodzaje wiedzy: wiedza przystosowawcza, wiedza rozbie na, wiedza asymilacyjna, wiedza zbie na. Indywidualne style uczenia okre lone s przez tryby uczenia jako: przystosowanie, rozbie no, asymilacja, zbie no. Dla efektywnego uczenia wymagane jest odpowiednie rodowisko. rodowiska uczenia, które wspieraj cztery tryby uczenia przedstawione na rysunku 4 to odpowiednio: afektywnie kompleksowe (koncentruje si na do wiadczaniu tego co wydaje si by profesjonalnym w studiowanej dziedzinie), percepcyjnie kompleksowe (głównym celem jest zrozumienie, tj. zdolno do definiowania problemów oraz do okre lenia powi za pomi dzy poj ciami), symbolicznie kompleksowe (ucze jest zaanga owany w prób rozwi zania problemu dla którego istnieje poprawna odpowied ), behawioralnie kompleksowe (główny nacisk kładziony jest na aktywne zastosowanie wiedzy i umiej tno ci do problemu natury praktycznej). Uniwersytety klasyfikuj wiedz jako nauki cisłe, in ynieri, medycyn, zarz dzanie, sztuk, nauki humanistyczne. Nie jest jednak wiadomo w jaki sposób ludzie ucz si przedmiotowych dziedzin. Natomiast zgodnie z teori pedagogiczn Kolba wiedz klasyfikuje si jako: wiedz przystosowawcz, wiedz rozbie n, wiedz asymilacyjn oraz wiedz zbie n. Ka dy rodzaj wiedzy zgodnie z teori Kolba zajmuje jedn z czterech wiartek wyznaczon przez strukturalne wymiary uczenia empirycznego. Ka da dziedzina akademicka taka, jak fizyka, matematyka, historia, in ynieria, itp. nale y do jednego z rodzajów wiedzy okre lonych przez teori Kolba (mo e by umieszczona w jednej z wiartek przestrzeni uczenia empirycznego). Taka klasyfikacja jest bardzo przydatna dla zaprojektowania odpowiedniego rodowiska uczenia. Na przykład nauka przedmiotu z zakresu in ynierii (nale cego do wiedzy zbie nej) wymaga rodowiska behawioralnie i symbolicznie kompleksowego. Nauka przedmiotu z zakresu nauk cisłych (matematyki lub fizyki, które nale do wiedzy asymilacyjnej) wymaga rodowiska symbolicznie i percepcyjnie kompleksowego. Nauka przedmiotu z zakresu ekonomii lub zarz dzania (nale cego do wiedzy przystosowawczej) wymaga rodowiska afektywnie i behawioralnie kompleksowego. Nauka przedmiotu z zakresu nauk humanistycznych (nale cego do wiedzy rozbie nej) wymaga rodowiska afektywnie i percepcyjnie kompleksowego.
7 36 Jolanta Ch Zastosowanie systemów elearning w edukacji osób niepełnosprawnych AFEKTYWNIE KOMPLEKOWE Konkretne do wiadczenie Wiedza przystosowawcza Wiedza rozbie na Aktywne eksperymentowanie Obserwacja refleksyjna BEHAVIORALNIE KOMPLEKOWE Wiedza zbie na Wiedza asymilacyjna PERCEPCYJNIE KOMPLEKOWE Abstrakcyjna konceptualizacja YMBOLICZNIE KOMPLEKOWE ródło: [9]. Rysunek 4. Pedagogiczna teoria Kolb'a Ka de rodowisko uczenia mo e by scharakteryzowane przez główne i drugorz dne cechy (tabela 2). rodowiska uczenia zapewniaj nast puj ce główne cechy: rozwi zanie problemu krok po kroku jest zapewniane przez behawioralnie kompleksowe rodowisko uczenia; ogniskowanie si na procesie jest zapewniane przez percepcyjnie kompleksowe rodowisko uczenia; dyskusje w małych grupach s zapewniane przez afektywnie kompleksowe rodowisko uczenia; narz dzie symboliczne jest zapewniane przez symbolicznie kompleksowe rodowisko uczenia. Wybór odpowiednich cech rodowiska zale y od typu wiedzy, do której nale y obiekt ucz cy oraz charakterystyki uczniów (style uczenia, cele, preferencje, do wiadczenie). [6]
8 tudies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 53, Tabela 2. Cechy rodowiska uczenia Cechy rodowiska Behavioralne Afektywne ymboliczne Percepcyjne Zapisy wykładów lajdy, tekst lajdy, tekst z audio lajdy, tekst z audio i wideo Teoria do odczytu tudia przypadku wiczenia, zadania domowe, kwizy Wizualizacja Animacja ymulacja Partnerski feedback Personalizowany feedback Dzielone odczucia Zr czno /aktywne rozwi zanie problemu Nauczyciel jako korepetytor/pomocnik Nauczyciel jako ekspert/interpretator Nauczyciel jako przewodnik Nauczyciel jako model zawodu Rozmowa ekspercka/seminarium Autonomiczny (samokształcenie) ucze Ucze my li samodzielnie Do wiadczenia ucznia b d ce profesjonalnymi Ucze okre la własne kryteria powi za Ogniskowanie si na procesie Ogniskowanie si informacji na zadaniach i ich realizacja Narz dzie symboliczne ródło informacji jest tutaj i teraz Dyskusje w małych grupach Konferowanie Przekaz synchroniczny Wykonanie ocenianie jako poprawne lub bł dne Rozwi zanie problemu krok po kroku P Cecha główna, Cecha drugorz dna. ródło: Opracowanie własne. P P P P
9 38 Jolanta Ch Zastosowanie systemów elearning w edukacji osób niepełnosprawnych 4. pecjalizowane systemy elearning dla osób niepełnosprawnych ystemy elearning s szczególnie przydatne w edukacji osób niepełnosprawnych. Daj mo liwo komunikowania si z nauczycielem drog elektroniczn (porady, wskazówki). Jest wiele mo liwo ci przystosowania istniej cych systemów elearning opracowanych dla osób zdrowych (w szczególno ci zapewniaj cych indywidualizacj procesu uczenia p. 2.2 i 2.3, co jest szczególnie korzystne w kształceniu osób niepełnosprawnych) do potrzeb osób niepełnosprawnych ze szczególnym uwzgl dnieniem wykorzystania narz dów zdrowych w procesie kształcenia eliminuj c niedogodno ci zwi zane z niesprawnymi lub nie w pełni sprawnymi narz dami. Osoby z ograniczonymi mo liwo ciami poruszania si mog zdobywa wiedz ucz c si w domu. Poni ej zostały omówione przykładowe rozwi zania systemów elearning w kształceniu osób niewidomych (niedowidz cych) oraz osób nie słysz cych (niedosłysz cych) Elearning dla osób niewidomych W Instytucie Technologii Edukacyjnych w Palermo (Włochy) [1] opracowane zostało onlinowe rodowisko uczenia dla osób niewidomych (realizacja praktyczna). Oparte jest ono na sieci Web. Umo liwia łatwiejsze rozumienie materiału dydaktycznego i interakcje. Oparte jest na architekturze klientserwer. Komunikacja wykorzystuje protokoły internetowe: http i tcp/ip. Wszystkie moduły opracowane zostały w j zyku Java. Interfejs głosowy i narz dzia wykorzystuj ce interfejs głosowy (rys. 5) zostały opracowane umo liwiaj c osobom niewidomym komunikacj synchroniczn i asynchroniczn, odszukiwanie informacji przy wykorzystaniu Internetu oraz surfowanie w sieci Web. Uczniowie mog w pełni uczestniczy w pracy grupowej. Zaprojektowane zostały tak e narz dzia umo liwiaj ce przygotowanie nowych kursów dla osób niewidomych oraz narz dzia dla zarz dzania tymi kursami Elearning dla osób niesłysz cych W łowenii [7] jest 6000 osób niesłysz cych i niedosłysz cych (według danych Biura ds. osób niepełnosprawnych i przewlekle chorych). łowenia uczestniczyła w niektórych programach mi dzynarodowych dotycz cych edukacji osób niesłysz cych i niedosłysz cych takich, jak VIIOCOM (Video upported Online Communities) projekt PHARE oferuj cy: narz dzia dla wielopunktowych wideokonferencji opartych na web, a tak e nauk z pomoc tutorów; BITEMA (Bilingual Teaching Material for Deaf by means of ICT) projekt OCRATE GRUNDTVIG w ramach, którego opracowany został prototyp interfejsu u ytkownika dla niesłysz cych uczniów wykorzystuj cy j zyk migowy. Przeprowadzona została ankietyzacja i testy dotycz ce procesu uczenia osób niesłysz cych. Lepsze wyniki zostały osi gni te przez uczniów niesłysz cych ucz cych si z wykorzystaniem systemów elearning ni uczniów ucz cych si metod tradycyjn. ystemy elearning s bardzo u yteczne dla edukacji i rehabilitacji osób niesłysz cych.
10 tudies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 53, Nast pna wiadomo Moduł komunikacyjny Wiadomo zapami tana Dost p do wiadomo ci Ładowanie wiadomo ci Punkty rozszerze Typ wiadomo ci Wy lij wiadomo erwer wiadomo ci Pobierz wiadomo Konwersja wiadomo ci Wyszukiwanie głosowe Wyszukiwanie dokumentów U ytkownik Odnalezienie wybranego dokumentu Utworzenie przegl du wyniku Analiza wyników ilnik wyszukuj cy Przegl darka Web Przegl d strony Web Analiza dokumentów erwer usługowy Doł cz si do pomieszczenia chat Głosowy chat Wykorzystaj pomieszczenie chat Wy lij przeformatowan wiadomo erwer chat Wy lij wiadomo Punkty rozszerze Typ wiadomo ci Wy lij wiadomo u ytkownika ródło: [1]. Rysunek 5. Interfejs głosowy
11 40 Jolanta Ch Zastosowanie systemów elearning w edukacji osób niepełnosprawnych 5. Zako czenie Bardzo wa ne jest zdobycie odpowiedniego zawodu przez osoby niepełnosprawne umo liwiaj cego im pó niejsz prac. Mo liwo ci takie stwarza stosowna edukacja. zczególnie istotn rol mog tu odegra systemy elearning uwzgl dniaj ce potrzeby osób niepełnosprawnych. ystemy takie powinny opiera si na wykorzystaniu funkcji narz dów sprawnych i zdrowych eliminuj c lub minimalizuj c niesprawno ci utrudniaj ce proces kształcenia. ystemy elearning umo liwiaj ce nauk we własnym tempie, niezale nie od czasu i miejsca mog by bardzo pomocne w edukacji osób niepełnosprawnych. ystemy takie powinny zosta zaadaptowane z uwzgl dnieniem ró nych rodzajów niesprawno ci (np. dla osób niewidomych wykorzystanie specjalnych drukarek i klawiatur umo liwiaj cych u ywanie alfabetu Braille, tak e zastosowanie interfejsu głosowego i specjalnych narz dzi wykorzystuj cych ten interfejs; dla osób niesłysz cych wykorzystanie prezentacji wizualnych takich, jak prezentacje video wykorzystuj ce j zyk migowy, obrazki, animacje, tekst) umo liwiaj c osobom niepełnosprawnym efektywny proces uczenia. Opracowane ju zostały pewne rozwi zania systemów elearning uwzgl dniaj ce ró ne rodzaje niesprawno ci (p.4.1 i p.4.2). Uwa am, e istniej ce inteligentne systemy elearning wykorzystuj ce modele uczniów powinny by zaadaptowane dla osób niepełnosprawnych z uwzgl dnieniem rodzaju niesprawno ci. W ten sposób osoby niepełnosprawne b d mogły wykorzystywa funkcje oferowane osobom zdrowym (bez niesprawno ci) przez takie systemy. Zapewni to osobom niepełnosprawnym wysokiej jako ci proces uczenia o zindywidualizowanym i twórczym charakterze. Bibliografia [1] Arrio M. ELearning Accessibility for blind students. Recent Research Development in Learning Technologies, [2] Chec J.Creative and Cognitive Aspects of ELearning Process. International EDEN Annual 2006 Conference. Vienna, Austria, [3] Ch J.: Intelligent Computer Teacher in ELearning ystems. 10 th International Conference IC L Villach, Austria, [4] Ch J., New Roles of a Teacher in ELearning ystems. 5 th International EDEN Open Classroom Conference, Poitiers, Francja, [5] Chec J., ODL ystem for Engineering Postgraduate tudies. 19 th International Conference on Technology and Education. Florida tate University, UA, [6] Chec J.: Use of Artificial Intelligence in New Learning Environments. International Conference T.E.L. 03. Mediolan, [7] Debevc M., Dugonic B. Use of Information and Communication Technology In Deaf and Hard of Hearing Education in lovenia,brak wydawcy. [8] Joyce B., Calhoun E. and Hopkins D. Models of learning tools for teaching. Open University Press, Buckingham, [9] Kolb D. A. Experiential Learning. Prientice Hall,1984. [10] Russel., Norwig P.: Artificial Intelligence. London, PrenticeHall, 1995.
12 41 tudies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 53, 2011 UE OF ELEARNING YTEM FOR EDUCATION OF DIABLED PERON ummary Modern elearning systems use new information and communications technologies (ICT) for improvement of education process. Elaborated Intelligent Teaching ystem (IN) ensures optimum learning (enabling individualization of learning process) by the use of artificial intelligence tools). Creation of appropriate learning environment considering pedagogical theories of learning process is important (ensuring its creative and cognitive nature) pecialized elearning systems (enabling individualization of learning process and considering kind of disability) are especially useful in education of disabled persons. Keywords: specialized elearning systems; pedagogical theories for learning process; eeducation of disabled persons, intelligent teaching system, intelligent learning environments, individualizationj of learning process Jolanta Ch Instytut Ł cznosci Zakład Z8 ul. Ja kowa Dolina 15, Gda sk
E-LEARNING W KSZTAŁCENIU LLL
JOLANTA CH Instytut Ł czno ci w Gda sku E-LEARNING W KSZTAŁCENIU LLL Streszczenie Rozwój nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych umo liwił powstanie nowych narz dzi wspieraj cych proces uczenia.
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA z przedmiotu matematyka
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA z przedmiotu matematyka 1. Wymagania edukacyjne treści i umiejętności podlegające ocenie. Ocena celująca Ocenę tę otrzymuje uczeń, którego wiedza wykracza poza obowiązujący
Bardziej szczegółowo17 Maja Zwi zek pomi dzy celami kszta cenia a ocenianiem Rodzaje oceniania. Metody oceniania wyników/osi gni kszta cenia G.
17 Maja 2007 Zwi zek pomi dzy celami kszta cenia a ocenianiem Rodzaje oceniania. Metody oceniania wyników/osi gni kszta cenia G.GEDVILIENE VMU Zwi zek pomi dzy celami kszta cenia a ocenianiem CELE ORGANIZACJA
Bardziej szczegółowoRAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ. w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Bełżycach. w roku szkolnym 2013/2014
RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Bełżycach w roku szkolnym 2013/2014 WYMAGANIE PLACÓWKA REALIZUJE KONCEPCJĘ PRACY Bełżyce 2014 SPIS TREŚCI: I Cele i zakres ewaluacji
Bardziej szczegółowoLista standardów w układzie modułowym
Załącznik nr 1. Lista standardów w układzie modułowym Lista standardów w układzie modułowym Standardy są pogrupowane w sześć tematycznych modułów: 1. Identyfikacja i Analiza Potrzeb Szkoleniowych (IATN).
Bardziej szczegółowoWykorzystanie Inteligentnego Systemu Nauczającego (ISN) w szkoleniach ODL (Open and Distance Learning)
Zakład Radiokomunikacji Morskiej w Gdańsku (Z8) Wykorzystanie Inteligentnego ystemu Nauczającego (IN) w szkoleniach ODL (Open and Distance Learning) Praca nr 08300058 Gdańsk, grudzień 2008 Wykorzystanie
Bardziej szczegółowoJolanta Chęć Systemy e-learning w społeczeństwie wiedzy. Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa nr 3, 50-62
Jolanta Chęć ystemy elearning w społeczeństwie wiedzy Przegląd NaukowoMetodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa nr 3, 5062 2009 50 Jolanta CHĘĆ Instytut Łączności Gdańsk YTEMY ELEARNING W POŁECZEŃTWIE WIEDZY
Bardziej szczegółowoNumer obszaru: 8 E-learning w szkole - wykorzystanie platform edukacyjnych w pracy szkoły
Numer obszaru: 8 E-learning w szkole - wykorzystanie platform edukacyjnych w pracy szkoły Temat szkolenia: Zastosowania e-learningu na przykładzie platformy Moodle w nauczaniu różnych przedmiotów SZCZEGÓŁOWY
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE SPOSOBY SPRAWDZANIA POSTĘPÓW UCZNIÓW WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA OCENY ŚRÓDROCZNEJ I ROCZNEJ
WYMAGANIA EDUKACYJNE SPOSOBY SPRAWDZANIA POSTĘPÓW UCZNIÓW WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA OCENY ŚRÓDROCZNEJ I ROCZNEJ Anna Gutt- Kołodziej ZASADY OCENIANIA Z MATEMATYKI Podczas pracy
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania z przedmiotu wiedza o społeczeństwie Publicznego Gimnazjum Sióstr Urszulanek UR we Wrocławiu w roku szkolnym 2015/2016
Przedmiotowy system oceniania z przedmiotu wiedza o społeczeństwie Publicznego Gimnazjum Sióstr Urszulanek UR we Wrocławiu w roku szkolnym 2015/2016 KRYTERIA OGÓLNE 1. Wszystkie oceny są jawne. 2. Uczennica/uczeń
Bardziej szczegółowopodstawy przedsi biorczo ci realizowany w zasadniczej szkole
Scenariusz lekcji zawodowej podstawy przedsi biorczo ci realizowany w zasadniczej szkole Blok tematyczny: Rynek pracy. Temat jednostki metodycznej: Analiza rynku pracy. Czas realizacji: 2 godziny lekcyjne.
Bardziej szczegółowoSzczegółowy Opis Przedmiotu Zamówienia
Załącznik nr 4 do SIWZ BZP.243.1.2012.KP Szczegółowy Opis Przedmiotu Zamówienia Usługa polegająca na przygotowaniu i przeprowadzeniu badania ewaluacyjnego projektu pn. Rozwój potencjału i oferty edukacyjnej
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA ETYKA: LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA ETYKA: LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE OPRACOWAŁ: mgr Marcin Szymański Zespół Szkół Ogólnokształcących w Opolu Podstawa prawna: -Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu
Bardziej szczegółowoKomputer i urządzenia z nim współpracujące
Temat 1. Komputer i urządzenia z nim współpracujące Realizacja podstawy programowej 1. 1) opisuje modułową budowę komputera, jego podstawowe elementy i ich funkcje, jak również budowę i działanie urządzeń
Bardziej szczegółowoNumer obszaru: 13. Jak pracować z uczniem uzdolnionym informatycznie? Od grafiki i multimediów do poważnych algorytmów w środowisku Logomocja-Imagine
Numer obszaru: 13 Jak pracować z uczniem uzdolnionym informatycznie? Temat szkolenia Od grafiki i multimediów do poważnych algorytmów w środowisku Logomocja-Imagine Symbol szkolenia: PUZIMG SZCZEGÓŁOWY
Bardziej szczegółowoPolitechnika Warszawska Wydział Matematyki i Nauk Informacyjnych ul. Koszykowa 75, 00-662 Warszawa
Zamawiający: Wydział Matematyki i Nauk Informacyjnych Politechniki Warszawskiej 00-662 Warszawa, ul. Koszykowa 75 Przedmiot zamówienia: Produkcja Interaktywnej gry matematycznej Nr postępowania: WMiNI-39/44/AM/13
Bardziej szczegółowoJADWIGA SKIMINA PUBLIKACJA NA TEMAT: NAUKA MS. WORD 2000 W KLASIE IV
JADWIGA SKIMINA PUBLIKACJA NA TEMAT: NAUKA MS. WORD 2000 W KLASIE IV Uczniowie klas czwartych dopiero zaczynają naukę o komputerach. Niektórzy z nich dopiero na lekcjach informatyki zetknęli się po raz
Bardziej szczegółowoPortretowanie zdolności i ich rozwój. Projekt współfinansowany z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Portretowanie zdolności i ich rozwój Projekt współfinansowany z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Jeśli chcesz nauczyć Jasia matematyki, to musisz znać matematykę i Jasia ks.
Bardziej szczegółowoWybrane programy profilaktyczne
Wybrane programy profilaktyczne Szkolna interwencja profilaktyczna Szkolna interwencja profilaktyczna Program wczesnej interwencji Profilaktyka selektywna Program adresowany do szkół Opracowanie programu
Bardziej szczegółowoREGULAMIN GIMNAZJALNEGO PROJEKTU EDUKACYJNEGO. Gimnazjum Nr 24 im. Janusza Korczaka we Wrocławiu. rok szkolny 2010/2011
REGULAMIN GIMNAZJALNEGO PROJEKTU EDUKACYJNEGO Gimnazjum Nr 24 im. Janusza Korczaka we Wrocławiu rok szkolny 2010/2011 I Zapisy prawne dotyczące organizacji w szkole edukacyjnego, zgodne z rozporządzeniem
Bardziej szczegółowoJak zachęcać i przygotowywać uczniów do udziału w Olimpiadzie Informatycznej Gimnazjalistów (OIG)?
PomóŜmy im rozwinąć skrzydła - czego potrzebują uczniowie o róŝnorodnych zdolnościach? 24 25 X 2011, Warszawa Jak zachęcać i przygotowywać uczniów do udziału w Olimpiadzie Informatycznej Gimnazjalistów
Bardziej szczegółowoepuap Ogólna instrukcja organizacyjna kroków dla realizacji integracji
epuap Ogólna instrukcja organizacyjna kroków dla realizacji integracji Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH ODBYWAJĄCYCH SIĘ W SZKOLNYM LABORATORIUM CHEMICZNYM
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH ODBYWAJĄCYCH SIĘ W SZKOLNYM LABORATORIUM CHEMICZNYM PSO jest uzupełnieniem Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania obowiązującego w GCE. Precyzuje zagadnienia
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa nr 1 w Sanoku. Raport z ewaluacji wewnętrznej
Szkoła Podstawowa nr 1 w Sanoku Raport z ewaluacji wewnętrznej Rok szkolny 2014/2015 Cel ewaluacji: 1. Analizowanie informacji o efektach działalności szkoły w wybranym obszarze. 2. Sformułowanie wniosków
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCENIANIA PRZEDMIOTÓW PRZYRODNICZYCH (FIZYKA, CHEMIA, BIOLOGIA, GEOGRAFIA) W GIMNAZJUM NR 18 W GDYNI.
SYSTEM OCENIANIA PRZEDMIOTÓW PRZYRODNICZYCH (FIZYKA, CHEMIA, BIOLOGIA, GEOGRAFIA) W GIMNAZJUM NR 18 W GDYNI. 1. Podstawa prawna Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2007 r., w sprawie warunków i sposobu
Bardziej szczegółowoHarmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem
Harmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem Zarządzanie czasem TOMASZ ŁUKASZEWSKI INSTYTUT INFORMATYKI W ZARZĄDZANIU Zarządzanie czasem w projekcie /49 Czas w zarządzaniu projektami 1. Pojęcie zarządzania
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z MATEMATYKI. Przedmiotowy system oceniania z matematyki jest zgodny z Wewnątrzszkolnym Systemem Oceniania
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z MATEMATYKI Przedmiotowy system oceniania z matematyki jest zgodny z Wewnątrzszkolnym Systemem Oceniania I. Kontrakt z uczniami 1. Każdy uczeń jest oceniany zgodnie z zasadami
Bardziej szczegółowoPROGRAM PRAKTYKI ASYSTENCKIEJ dla studentów I roku studiów pierwszego stopnia niestacjonarnych specjalność: SURDOPEDAGOGIKA
Kod przedmiotu: 100N-2P1SUR PROGRAM PRAKTYKI ASYSTENCKIEJ dla studentów I roku studiów pierwszego stopnia niestacjonarnych specjalność: SURDOPEDAGOGIKA Praktyki organizowane są na podstawie Rozporządzenia
Bardziej szczegółowoRegulamin realizacji projektów edukacyjnych w Gimnazjum nr 4 w Nysie
Regulamin realizacji projektów edukacyjnych w Gimnazjum nr 4 w Nysie Nysa 2012 I. Projekt w prawie oświatowym - postanowienia ogólne Projekt edukacyjny jest zespołowym, planowym działaniem uczniów, mającym
Bardziej szczegółowoEdycja geometrii w Solid Edge ST
Edycja geometrii w Solid Edge ST Artykuł pt.: " Czym jest Technologia Synchroniczna a czym nie jest?" zwracał kilkukrotnie uwagę na fakt, że nie należy mylić pojęć modelowania bezpośredniego i edycji bezpośredniej.
Bardziej szczegółowoJak usprawnić procesy controllingowe w Firmie? Jak nadać im szerszy kontekst? Nowe zastosowania naszych rozwiązań na przykładach.
Jak usprawnić procesy controllingowe w Firmie? Jak nadać im szerszy kontekst? Nowe zastosowania naszych rozwiązań na przykładach. 1 PROJEKTY KOSZTOWE 2 PROJEKTY PRZYCHODOWE 3 PODZIAŁ PROJEKTÓW ZE WZGLĘDU
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z MATEMATYKI I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA W KROŚNIE
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z MATEMATYKI I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA W KROŚNIE Przedmiotowy system oceniania z matematyki jest zgodny z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej
Bardziej szczegółowoKomputerowe Systemy Sterowania Sem.VI, Wykład organizacyjny
Komputerowe Systemy Sterowania Sem.VI, Kierunek: Automatyka i Robotyka, Specjalność: Automatyka i Systemy Sterowania Wykład organizacyjny Katedra Inżynierii Systemów Sterowania Wymiar dydaktyczny przedmiotu
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA UCZNIÓW Z ZAJĘĆ TECHNICZNYCH Podstawa prawna do opracowania Przedmiotowych Zasad Oceniania: Rozporządzenie Ministra
PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA UCZNIÓW Z ZAJĘĆ TECHNICZNYCH Podstawa prawna do opracowania Przedmiotowych Zasad Oceniania: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007r. zmieniające
Bardziej szczegółowoStrategia rozwoju kariery zawodowej - Twój scenariusz (program nagrania).
Strategia rozwoju kariery zawodowej - Twój scenariusz (program nagrania). W momencie gdy jesteś studentem lub świeżym absolwentem to znajdujesz się w dobrym momencie, aby rozpocząć planowanie swojej ścieżki
Bardziej szczegółowoDz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 USTAWA z dnia 7 wrze nia 1991 r. o systemie o wiaty Art. 14a. 1. Rada gminy ustala sie prowadzonych przez gmin publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PODSTAW PSYCHOLOGII W KLASIE DRUGIEJ. Ocenianie wewnątrzszkolne na przedmiocie podstawy psychologii ma na celu:
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PODSTAW PSYCHOLOGII W KLASIE DRUGIEJ Zasady ogólne Ocenianie wewnątrzszkolne na przedmiocie podstawy psychologii ma na celu: 1. informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć
Bardziej szczegółowoPROGRAM STYPENDIALNY GMINY DOBRZYCA
Załącznik do Uchwały nr XLVI/328/2014 Rady Miejskiej Gminy Dobrzyca z dnia 30 czerwca 2014r. PROGRAM STYPENDIALNY GMINY DOBRZYCA 1 Cele i formy realizacji programu 1. Tworzy się Program Stypendialny Gminy
Bardziej szczegółowoProjekt z dnia 2 listopada 2015 r. z dnia.. 2015 r.
Projekt z dnia 2 listopada 2015 r. R O Z P O R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A P R A C Y I P O L I T Y K I S P O Ł E C Z N E J 1) z dnia.. 2015 r. w sprawie treści, formy oraz sposobu zamieszczenia informacji
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO Zasady ogólne Ocenianie wewnątrzszkolne na przedmiocie język niemiecki ma na celu: 1) informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i jego
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowe Zasady Oceniania z przedmiotu Informatyka
I Liceum Ogólnokształcące w Giżycku Przedmiotowe Zasady Oceniania z przedmiotu Informatyka Przedmiotowy System Oceniania z zajęć komputerowych i informatyki został opracowany na podstawie: 1. Rozporządzenia
Bardziej szczegółowoJAK OCENIAĆ, BY WSPIERAĆ ROZWÓJ UCZNIA
JAK OCENIAĆ, BY WSPIERAĆ ROZWÓJ UCZNIA Jak oceniać, by wspierać rozwój ucznia PLAN PREZENTACJI: 1. Wstęp 2. Atmosfera w szkole 3. Zajęcia edukacyjne 4. Ocenianie ucznia 5. Współpraca w szkole 6. Współpraca
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr.. z dnia 5 maja 2016 r.
UCHWAŁA Nr.. RADY GMINY TUŁOWICE z dnia 5 maja 2016 r. w sprawie zasad przyznawania stypendium Wójta Gminy Tułowice dla wybitnie uzdolnionych uczniów Gminnego Zespołu Szkół w Tułowicach Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoNumer obszaru: 4 Technologie informacyjno-komunikacyjne w realizacji podstawy programowej
Numer obszaru: 4 Technologie informacyjno-komunikacyjne w realizacji podstawy programowej Narzędzia TIK w projekcie gimnazjalnym (ze szczególnym uwzględnieniem Internetu) Symbol szkolenia: TIKPGIM SZCZEGÓŁOWY
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Strona1 Monika Płaziak Scenariusz zajęć edukacyjnych nr 1.6 Temat zajęć: Moje kompetencje przedsiębiorcze 1. Cele lekcji: Uczeń: zna pozytywne i negatywne cechy własnej osobowości, zna cechy osoby przedsiębiorczej
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZKOŁY: SESJA 1 METODYKA PROWADZENIA SZKOLEŃ PROGRAM SESJI:
PROGRAM SZKOŁY: SESJA 1 METODYKA PROWADZENIA SZKOLEŃ : 1. Analiza potrzeb szkolenowych jako pierwszy etap przygotowania. 2. Narzędzia i metody stosowane w analizie potrzeb szkoleniowych: Kwestionariusz,
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z MATEMATYKI
ZESPÓŁ SZKÓŁ IM. JANA PAWŁA II W ŁOCHOWIE PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z MATEMATYKI DO CYKLU PODRĘCZNIKÓW MATEMATYKA Z PLUSEM SPIS TREŚCI: 1. Cele oceniania. 2. Podstawa programowa. 3. Obszary aktywności
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy System Oceniania z zajęć komputerowych Szkoła Podstawowa nr 13 w Ostrowie Wielkopolskim w klasach IV VI
Przedmiotowy System Oceniania z zajęć komputerowych Szkoła Podstawowa nr 13 w Ostrowie Wielkopolskim w klasach IV VI KLASA 4-6 Zajęcia komputerowe dla szkoły podstawowej. Klasa 4 podręcznik z ćwiczeniami,
Bardziej szczegółowoROCZNY PLAN WSPOMAGANIA W OBSZARZE: EFEKTY Gimnazjum w Piecniku. Jak pomóc uczniowi osiągnąć sukces edukacyjny?
Projekt pn. Bezpośrednie wsparcie rozwoju szkół poprzez wdrożenie zmodernizowanego systemu doskonalenia nauczycieli w powiecie wałeckim Priorytet III Działanie 3.5 Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAPEWNIENIA I POPRAWY JAKOŚCI AUDYTU WEWNĘTRZNEGO
Załącznik nr 4 do Zarządzenia Nr 103/2012 Burmistrza Miasta i Gminy Skawina z dnia 19 czerwca 2012 r. PROGRAM ZAPEWNIENIA I POPRAWY JAKOŚCI AUDYTU WEWNĘTRZNEGO MÓDL SIĘ TAK, JAKBY WSZYSTKO ZALEśAŁO OD
Bardziej szczegółowoDziedziczenie : Dziedziczenie to nic innego jak definiowanie nowych klas w oparciu o już istniejące.
Programowanie II prowadzący: Adam Dudek Lista nr 8 Dziedziczenie : Dziedziczenie to nic innego jak definiowanie nowych klas w oparciu o już istniejące. Jest to najważniejsza cecha świadcząca o sile programowania
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA DLA UCZESTNIKÓW ZAWODÓW ZADANIA
INSTRUKCJA DLA UCZESTNIKÓW ZAWODÓW 1. Zawody III stopnia trwają 150 min. 2. Arkusz egzaminacyjny składa się z 2 pytań otwartych o charakterze problemowym, 1 pytania opisowego i 1 mini testu składającego
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR VI/133//15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO z dnia 23 marca 2015r.
UCHWAŁA NR VI/133//15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO z dnia 23 marca 2015r. w sprawie określenia zadań Samorządu Województwa Świętokrzyskiego, które mogą być finansowane w 2015r. ze środków Państwowego
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z MATEMATYKI W KLASACH IV VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ W WÓLCE HYŻNEŃSKIEJ
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z MATEMATYKI W KLASACH IV VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ W WÓLCE HYŻNEŃSKIEJ Przedmiotowy System Oceniania jest zgodny z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30.04.2007
Bardziej szczegółowoPrzewodnik dla instruktora dotyczący raka skóry. (Plany lekcyjne) POZNAJ NAJNOWSZE INFORMACJE NA TEMAT BADAŃ NAD ZDROWIEM FINANSOWANIE: AUTORZY
POZNAJ NAJNOWSZE INFORMACJE NA TEMAT BADAŃ NAD ZDROWIEM Przewodnik dla instruktora dotyczący raka skóry (Plany lekcyjne) AUTORZY FINANSOWANIE: Plan lekcyjny dla modułu 3 Rak skóry bez tajemnic I. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoRamowy plan działań Krajowego Obserwatorium Terytorialnego na rok 2016. Warszawa, 21-22 kwietnia 2016 r.
Ramowy plan działań Krajowego Obserwatorium Terytorialnego na rok 2016 Warszawa, 21-22 kwietnia 2016 r. Raport o rozwoju społeczno-gospodarczym, regionalnym i przestrzennym. Zgodnie z zapisem art. 35b
Bardziej szczegółowoProjekt edukacyjny z informatyki
Zespół Szkół w Ostrowie Projekt edukacyjny z informatyki Marek Zawadzki 2011-11-01 PROJEKT EDUKACYJNY Z INFORMATYKI Temat: Moja szkoła kalendarz oraz prezentacja lub plakat lub ulotka informacyjna. Opiekun:
Bardziej szczegółowoKolorowe przytulanki
Innowacja pedagogiczna. Kolorowe przytulanki Autorki : mgr Małgorzata Drozdek mgr Wioletta Szypowska Założenia ogólne: Każdy rodzaj kontaktu ze sztuką rozwija i kształtuje osobowość człowieka. Zajęcia
Bardziej szczegółowoVIII KONGRES ZARZĄDZANIA OŚWIATĄ. OSKKO, WARSZAWA, 25-27.09.2013 www.oskko.edu.pl/kongres/
VIII KONGRES ZARZĄDZANIA OŚWIATĄ OSKKO, WARSZAWA, 25-27.09.2013 www.oskko.edu.pl/kongres/ Szkoła Podstawowa w Lubieszewie Jak zmieniliśmy naszą szkołę Elżbieta Elmrych Prezentacja dobrej praktyki przedstawiona
Bardziej szczegółowoREGULAMIN przeprowadzania okresowych ocen pracowniczych w Urzędzie Miasta Mława ROZDZIAŁ I
Załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr169/2011 Burmistrza Miasta Mława z dnia 2 listopada 2011 r. REGULAMIN przeprowadzania okresowych ocen pracowniczych w Urzędzie Miasta Mława Ilekroć w niniejszym regulaminie
Bardziej szczegółowoINSPIRUJEMY DO WIELKOŚCI SZKOŁA TUTORÓW X EDYCJA: GDAŃSK, GORZÓW WLKP., KATOWICE, LUBLIN, ŁÓDŹ, OLSZTYN, POZNAŃ, RZESZÓW, TORUŃ, WARSZAWA, WROCŁAW
INSPIRUJEMY DO WIELKOŚCI SZKOŁA TUTORÓW X EDYCJA: GDAŃSK, GORZÓW WLKP., KATOWICE, LUBLIN, ŁÓDŹ, OLSZTYN, POZNAŃ, RZESZÓW, TORUŃ, WARSZAWA, WROCŁAW CO PROPONUJEMY? Szkoła Tutorów to nowatorski, 64-godzinny
Bardziej szczegółowoPodstawa programowa kształcenia ogólnego informatyki w gimnazjum
1 Podstawa programowa kształcenia ogólnego informatyki w gimnazjum Obowiązująca podstawa programowa nauczania informatyki w gimnazjum, w odniesieniu do propozycji realizacji tych zagadnień w podręcznikach
Bardziej szczegółowoLICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE
Zespół Szkół Nr 2 im. Emilii Plater w roku szkolnym 2013/2014 proponuje następujące kierunki kształcenia: LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE klasa dziennikarska (rozszerzone przedmioty: historia, wiedza o społeczeństwie)
Bardziej szczegółowoRegulamin realizacji projektu edukacyjnego w Gimnazjum w Niechobrzu.
Załącznik nr 3 do Statutu Zespołu Szkół w Niechobrzu Regulamin realizacji projektu edukacyjnego w Gimnazjum w Niechobrzu. Uchwała Rady Pedagogicznej z dnia 25. listopada 2010r. 1 1. Dyrektor szkoły jest
Bardziej szczegółowoZmiany w Podstawie programowej przedmiotów informatycznych
Spotkania Koordynatorów ds. Innowacji w Edukacji, 8 kwietnia 2016, MEN Zmiany w Podstawie programowej przedmiotów informatycznych dr Anna Beata Kwiatkowska Rada ds. Informatyzacji Edukacji Motto dla działań
Bardziej szczegółowoRegulamin rekrutacji i uczestnictwa uczniów do działań projektu Za rękę z Einsteinem edycja II
Regulamin rekrutacji i uczestnictwa uczniów do działań projektu Za rękę z Einsteinem edycja II 1 Wstęp 1. Regulamin określa warunki udziału beneficjentów ostatecznych (uczestników projektu) w projekcie
Bardziej szczegółowoZASADY OCENIANIA PRZEDMIOTOWEGO Z MATEMATYKI
ZASADY OCENIANIA PRZEDMIOTOWEGO Z MATEMATYKI Zasady oceniania przedmiotowego z matematyki opracowane zostały w oparciu o: 1. Zasady Oceniania Wewnątrzszkolnego w Szkole Podstawowej nr 15 w Olsztynie 2.
Bardziej szczegółowoSzkolenie instruktorów nauki jazdy Postanowienia wstępne
Załącznik nr 6 do 217 str. 1/5 Brzmienia załącznika: 2009-06-09 Dz.U. 2009, Nr 78, poz. 653 1 2006-01-10 Załącznik 6. Program szkolenia kandydatów na instruktorów i instruktorów nauki jazdy 1 1. Szkolenie
Bardziej szczegółowoProgram szkoleniowy Efektywni50+ Moduł III Standardy wymiany danych
Program szkoleniowy Efektywni50+ Moduł III 1 Wprowadzenie do zagadnienia wymiany dokumentów. Lekcja rozpoczynająca moduł poświęcony standardom wymiany danych. Wprowadzenie do zagadnień wymiany danych w
Bardziej szczegółowoREGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ W MIEJSKO-GMINNYM OŚRODKU POMOCY SPOŁECZNEJ W TOLKMICKU. Postanowienia ogólne
Załącznik Nr 1 do Zarządzenie Nr4/2011 Kierownika Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Tolkmicku z dnia 20 maja 2011r. REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ W MIEJSKO-GMINNYM OŚRODKU POMOCY SPOŁECZNEJ
Bardziej szczegółowoDokumentacja dotycz ca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia na studiach podyplomowych E-ADMINISTRACJA. Podyplomowy 60 ECTS
Zał cznik nr 6 do Uchwały nr 53/2012 Senatu UKSW z dnia 24 maja 2012 r. Dokumentacja dotycz ca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia na studiach podyplomowych E-ADMINISTRACJA. Nazwa kierunku
Bardziej szczegółowoPRACOWNIA ZARZĄDZANIA, DIAGNOZY EDUKACYJNEJ I SZKOLNICTWA ZAWODOWEGO ODN W ZIELONEJ GÓRZE
PRACOWNIA ZARZĄDZANIA, DIAGNOZY EDUKACYJNEJ I SZKOLNICTWA ZAWODOWEGO ODN W ZIELONEJ GÓRZE RAPORTY przygotowanie do edukacji wczesnoszkolnej WEWNĄTRZSZKOLNE DIAGNOZOWANIE OSIĄGNIĘĆ Maj 22 Przedszkole i
Bardziej szczegółowoPOMOC PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA Z OPERONEM. Vademecum doradztwa edukacyjno-zawodowego. Akademia
POMOC PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA Z OPERONEM PLANOWANIE DZIAŁAŃ Określanie drogi zawodowej to szereg różnych decyzji. Dobrze zaplanowana droga pozwala dojechać do określonego miejsca w sposób, który Ci
Bardziej szczegółowoProgram szkolenia Eko negocjator
Program szkolenia Eko negocjator 1. Pre-test. Przypomnienie o zasad zrównoważonego rozwoju oraz aktów prawnych o dostępie społeczeństwa do informacji 2. Wprowadzenie uczestników w zagadnienia komunikacji
Bardziej szczegółowoPrzepisy ogólne. KIERUNEK: SCENOGRAFIA studia pierwszego stopnia (licencjackie) wieczorowe
REGULAMIN ORGANIZACJI I PRZEPROWADZANIA SPRAWDZIANU KWALIFIKACYJNEGO UNIWERSYTETU ARTYSTYCZNEGO W POZNANIU - STUDIA NIESTACJONARNE PIERWSZEGO STOPNIA, DRUGIEGO STOPNIA, STUDIA PODYPLOMOWE NA ROK AKADEMICKI
Bardziej szczegółowoPilotażowy program Aktywny samorząd ważnym krokiem w kierunku wydajniejszego modelu polityki społecznej wobec osób niepełnosprawnych
Pilotażowy program Aktywny samorząd ważnym krokiem w kierunku wydajniejszego modelu polityki społecznej wobec osób niepełnosprawnych Realizator programu: Powiat Kielecki /Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
Bardziej szczegółowoZAANGA OWANIE PRACOWNIKÓW W PROJEKTY INFORMATYCZNE
ZAANGA OWANIE PRACOWNIKÓW W PROJEKTY INFORMATYCZNE LESZEK MISZTAL Politechnika Szczeci ska Streszczenie Celem artykułu jest przedstawienie metody rozwi zania problemu dotycz cego zaanga owania pracowników
Bardziej szczegółowoRozwijanie kompetencji nauczycieli i uczniów z zakresu stosowania TIK. Wykorzystanie e-podręczników i e-zasobów w nauczaniu i w uczeniu się
E-podręczniki do kształcenia ogólnego Rozwijanie kompetencji nauczycieli i uczniów z zakresu stosowania TIK. Wykorzystanie e-podręczników i e-zasobów w nauczaniu i w uczeniu się Warszawa 2016 Strona 2
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowe Zasady Oceniania
Przedmiotowe Zasady Oceniania z języka polskiego dla klas IV-VI Szkoły Podstawowej im. Marii Konopnickiej w Zaczarniu Zaczarnie, rok szkolny 2015/2016 Przedmiotowe zasady oceniania z języka polskiego w
Bardziej szczegółowoAdres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.wup.pl/index.php?
1 z 6 2013-10-03 14:58 Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.wup.pl/index.php?id=221 Szczecin: Usługa zorganizowania szkolenia specjalistycznego
Bardziej szczegółowoProcesy rozwiązywania problemów. Diagnozowanie problemu: metody graficzne (1).
45 min Inwentyka Procesy innowacyjne dr hab. inż. M. Sikorski 1 Procesy rozwiązywania problemów. Diagnozowanie problemu: metody graficzne (1). Data wykładu:............. Razem slajdów: 14 Inwentyka procesy
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr 04.2016 Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pabianicach z dnia 14 stycznia 2016
GOPS.010.04.2016 Zarządzenie Nr 04.2016 Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pabianicach z dnia 14 stycznia 2016 w sprawie Regulaminu okresowej oceny pracowników samorządowych zatrudnionych
Bardziej szczegółowoPrzystosowanie platformy MOODLE do potrzeb szkoleń e-learningowych Ośrodka Szkolenia IŁ
Zakład Radiokomunikacji Morskiej w Gdańsku (Z8) Przystosowanie platformy MOODLE do potrzeb szkoleń elearningowych Ośrodka zkolenia IŁ prawozdanie z pracy statutowej Praca nr 08300049 Warszawa, grudzień
Bardziej szczegółowoRamowy program i plan szkolenia przygotowujący nauczycieli. do realizacji projektu w zakresie wykorzystania interfejsów
Ramowy program i plan szkolenia przygotowujący nauczycieli do realizacji projektu w zakresie wykorzystania interfejsów w rozwijaniu kompetencji kluczowych KK3 i KK4 w projekcie Zrozumieć świat - Lesznowola,
Bardziej szczegółowoMarcin Werla mwerla@man.poznan.pl
Dobre praktyki udostępniania on-line baz bibliograficznych i pełnotekstowych Marcin Werla mwerla@man.poznan.pl Udostępnianie on-line baz bibliograficznych i pełnotekstowych Budując i udostępniając bazę
Bardziej szczegółowoREGULAMIN PRZYZNAWANIA POMOCY MATERIALNEJ UCZNIOM ZESPO U SZKÓ PONADGIMNAZJALNYCH W NOWEM
REGULAMIN PRZYZNAWANIA POMOCY MATERIALNEJ UCZNIOM ZESPO U SZKÓ PONADGIMNAZJALNYCH W NOWEM PODSTAWA PRAWNA 1. Ustawa o systemie o wiaty z dnia 7 wrze nia 1991 r. 2. Rozporz dzenie Rady Ministrów dnia 14
Bardziej szczegółowoPROJEKTOWANIE PROCESÓW PRODUKCYJNYCH
PROJEKTOWANIE PROCESÓW PRODUKCYJNYCH Do celów projektowania naleŝy ustalić model procesu wytwórczego: Zakłócenia i warunki otoczenia Wpływ na otoczenie WEJŚCIE materiały i półprodukty wyposaŝenie produkcyjne
Bardziej szczegółowoPrzeciąganie Gratowanie Automatyzacja
Przeciąganie Gratowanie Automatyzacja M A S C H I N E N F A B R I K P r z edsiębiorstw o Kim jest? Rausch jest średniej wielkości firmą rodzinną. Czym zajmuje się? Rausch jest wyspecjalizowanym producentem
Bardziej szczegółowoPROGRAM PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ dla studentów II roku studiów pierwszego stopnia niestacjonarnych specjalność: LOGOPEDIA
Kod przedmiotu: 100N-2P2LOGc PROGRAM PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ dla studentów II roku studiów pierwszego stopnia niestacjonarnych specjalność: LOGOPEDIA Praktyki organizowane są na podstawie Rozporządzenia
Bardziej szczegółowoPrzeprowadzenie kompleksowej optymalizacji funkcjonowania jednostki, wprowadzenie nowego systemu zarządzania i wynagradzania
zakres rzeczowy zał. 6 Przeprowadzenie kompleksowej optymalizacji funkcjonowania jednostki, wprowadzenie nowego systemu zarządzania i wynagradzania Zamawiający: ZIKiT w Krakowie, zatrudniający ok. 500
Bardziej szczegółowoREGULAMIN GMINNEGO ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO d.s. PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE. 1 Postanowienia ogólne
Załącznik do Uchwały Nr 42/VI/2011 Rady Miejskiej w Myślenicach z dnia 31 marca 2011r. REGULAMIN GMINNEGO ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO d.s. PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE 1 Postanowienia ogólne 1.
Bardziej szczegółowoOpis modułu analitycznego do śledzenia rotacji towaru oraz planowania dostaw dla programu WF-Mag dla Windows.
Opis modułu analitycznego do śledzenia rotacji towaru oraz planowania dostaw dla programu WF-Mag dla Windows. Zadaniem modułu jest wspomaganie zarządzania magazynem wg. algorytmu just in time, czyli planowanie
Bardziej szczegółowoPRAKTYKA ZAWODOWA TECHNIK OBSŁUGI TURYSTYCZNEJ 341[05]/MEN/2008.02.07 Stara podstawa programowa. TRWANIA PRAKTYKI 12 TYGODNI x 5 dni = 60 dni
PRAKTYKA ZAWODOWA TECHNIK OBSŁUGI TURYSTYCZNEJ 341[05]/MEN/2008.02.07 Stara podstawa programowa CZAS TRWANIA PRAKTYKI 12 TYGODNI x 5 dni = 60 dni Szczegółowe cele kształcenia: Po odbyciu praktyki słuchacz
Bardziej szczegółowoDziękujemy za zainteresowanie
Dziękujemy za zainteresowanie Dlaczego wybrać wizualizacje? Wizualizacje mebli wykonywane przez wizualizacjemebli.org są tańsze, mniej czasochłonne i pozwalają ukazywać każdy zestaw mebli w całkowicie
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania klasa II gimnazjum rok szkolny 2015/2016
Przedmiotowy system oceniania klasa II gimnazjum rok szkolny 2015/2016 1. Sposoby sprawdzania osiągnięć ucznia: odpowiedź ustna: - uczeń odpowiada z zakresu trzech ostatnich lekcji, - omawianie wyników
Bardziej szczegółowoZARZ DZANIE ZESPO EM P DR PIOTR PILCH
ZARZ DZANIE ZESPO EM P DR PIOTR PILCH Aktywno ci Przeci tni mened erowie Mened erowie odnosz cy sukcesy Mened erowie efektywni Tradycyjne zarz dzanie 32% 13% 19% Komunikowanie si 29% 28% 44% Zarz dzanie
Bardziej szczegółowoTutoring wychowawczy i dydaktyczny jako alternatywna forma pracy z uczniem wnioski
Tutoring wychowawczy i dydaktyczny jako alternatywna forma pracy z uczniem wnioski Projekt współfinansowany z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Tutoring wychowawczy i dydaktyczny
Bardziej szczegółowoBielsko-Biała, dn. 10.02.2015 r. Numer zapytania: R36.1.089.2015. WAWRZASZEK ISS Sp. z o.o. ul. Leszczyńska 22 43-300 Bielsko-Biała ZAPYTANIE OFERTOWE
Bielsko-Biała, dn. 10.02.2015 r. Numer zapytania: R36.1.089.2015 WAWRZASZEK ISS Sp. z o.o. ul. Leszczyńska 22 43-300 Bielsko-Biała ZAPYTANIE OFERTOWE W związku realizacją projektu badawczo-rozwojowego
Bardziej szczegółowoREGULAMIN OKRESOWYCH OCEN PRACOWNIKÓW URZĘDU GMINY LIMANOWA ORAZ KIEROWNIKÓW JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH GMINY LIMANOWA
Załącznik do Zarządzenia Wójta Gminy Limanowa nr 78/2009 z dnia 10 grudnia 2009 r. REGULAMIN OKRESOWYCH OCEN PRACOWNIKÓW URZĘDU GMINY LIMANOWA ORAZ KIEROWNIKÓW JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH GMINY LIMANOWA
Bardziej szczegółowo