OMÓWIENIE PROGRAMU NAUCZANIA HISTORII SZTUKI.

Transkrypt

1 OMÓWIENIE PROGRAMU NAUCZANIA HISTORII SZTUKI. I. WPROWADZENIE W ZAGADNIENIA PRZEDMIOTU - cele i zadania nauczania historii sztuki - znaczenie pojęć: kultura i sztuka - podział sztuki, jej dziedziny - budowa dzieła sztuki, środki artystycznego wyrazu, nauka opisu dzieł sztuki - periodyzacja sztuki, epoki, style, kierunki II. SZTUKA PREHISTORYCZNA PALEOLIT, ok. 600 tys. lat p.n.e. 40 tys. lat p.n.e. - ogólny podział chronologiczny - malowidła okresu magdaleńskiego: Altamira, Lascaux forma, technika malowideł, ich domniemany charakter i treści plastyczne - rzeźby oryniackie: figurki Wenus i neolityczne: Idole analiza formy i treści dzieł NEOLIT I BRĄZ, ok. 7 tys. lat p.n.e. 600 lat p.n.e. - architektura megalityczna: kromlechy (Stonehenge), menhiry, dolmeny, grobowce kujawskie - ceramika i jej zdobienia - kultura łużycka (Biskupin) materiał, konstrukcja, forma III. SZTUKA MEZOPOTAMII - położenie geograficzne, warunki rozwoju sztuki (kultura, religia) - okres akadyjski (ok lat p.n.e.) krótkie omówienie dzieł; architektura: Twierdza w Tell Brak; rzeźba: Stela Naramsina, głowa z Niniwy kanon postaci ludzkiej, problem organizacji przestrzeni - okres sumeryjski (ok lat p.n.e.) omówienie wybranych przykładów; architektura Ziggurat w Ur, pałace: w Uruk, w Mari; rzeźba płytki wotywne: Stela Sępów, Sztandar z Ur, posąg Gudei, figurki adorantów; malarstwo malowidła z Mari. - okres asyryjski ( r. p.n.e.) krótkie omówienie ważniejszych zabytków; architektura założenia urbanistyczne: forteca Sargona II w Dur Szarrukin, pałac Assurbanipala w Niniwie, rzeźba: reliefy z dur Szrrukin, z Niniwy. - okres babiloński (ok r. p.n.e.) analiza sztandarowych przykładów; architektura pałac Nabuchodonozora II, - Wiszące Ogrody Semiranidy,, brama bogini Isztar, ziggurat Etemenanki Wieża Babel; rzeźba Stela Hammurabiego Kodeks Hammurabiego analiza treści i formy IV. SZTUKA EGIPTU, ok lat p.n.e. - znaczenie wykopalisk archeologicznych; Champollion człowiek, który poznał język hieroglifów; Kazimierz Michałowski i jego osiągnięcia; świątynia Ramzesa w Abu -Simbel, odkrycia w Farras, rekonstrukcja świątyni Hatszepsut. Wpływ warunków społeczno ekonomicznych na rozwój sztuki (religia, ustrój). - chronologia sztuki. - ogólna charakterystyka, materiał, konstrukcja, forma - architektura sepulkralna mastaby, piramidy Sakkara, Gizeh, grobowce skalne Beni-Hassan, Deirel-Bahari - architektura sakralna świątynie: Chefrena w Gizeh, Chonsu w Karnaku, Amona w Luksorze, Ramesseum w Abu-Simbel, Świątynia Hatszepsut i Totmesa III w Dei-el-Bahari; geneza i kanon świątyni egipskiej wyraz władzy kleru, podział i zróżnicowanie społeczeństwa - dekoracja architektoniczna (realizm), schemat kolumny egipskiej, rodzaje kapiteli I 1

2 - kompozycja bryły rzeźbiarskiej materiał, forma, kanon postaci ludzkiej posąg księcia Hemona, faraona Mykerinosa z żoną, portret Sezostrisa III, sarkofagi. - relief i malarstwo - zagadnienie kompozycji, sposobu ukazania przestrzeni i postaci; relief: Taniec Sezostrisa III przed bogiem Nilu, Dostojnik; fryz Gęsi z grobowca księżniczki Itet z Medum, Muzykantki. - epizod amarneński czasy Echnatona portret Echnatona, portret Nefretete, naturalizm. - ozłoceni Egipcjanie ogólna charakterystyka biżuterii V. KULTURA MORZA EGEJSKIEGO KRETA, od 2000 lat p.n.e. - architektura pałacowa Knossos (Evanz), Fajstos materiał, konstrukcja, forma; zagadnienia kolumny jako elementu konstrukcyjnego i kompozycyjnego. - architektura sepulkralna tolosy, groby izbowe, komorowe, groby z kaplicą - malarstwo freskowe MYKENY, od 1600 lat p.n.e. - architektura obronna materiał, konstrukcja, forma twierdza w Tyrynsie, pojęcie megaronu - architektura sepulkralna groby szybowe grób Agamemnona Skarbiec Atreusa. VI. SZTUKA GRECKA, XII w. p.n.e. I w. p.n.e. - warunki rozwoju, piękno podstawowe pojęcie w greckiej sztuce, udoskonalanie natury: mimezis, kurwatywa, eurytmia, kanon kompozycji klasycznej - chronologia - geneza i rozwój świątyni greckiej typy świątyń, porządki architektoniczne, moduł, korekty optyczne - okres archaiczny (VIII w pne V w pne) świątynia Zeusa w Olimpii, okrąg Apollina w Delfach - okres klasyczny ( V w pne IV w pne) Akropolis Ateńska, mecenat Peryklesa; analiza konstrukcji i formy Propyleje, Partenon, Erechtejon, świątynia Nike - okres hellenistyczny (IV w pne 146 r pne) rozwój architektury świeckiej, zastosowanie planu centralnego Filipiejon w Olimpii oraz porządku korynckiego świątynia Apollina Epikuriosa w Bassaj, pomnik Lizykratesa - urbanistyka Aleksandria, Pergamon, Priene; portyki i agory, teatr grecki Epidauros - architektura sepulkralna mauzolea Halikarnas - pojęcie antropomorfizmu, mimesis, realizmu - okres archaiczny analiza porównawcza szkoły doryckiej i jońskiej posągi: Kleobisa i Bitona, Apolla z Piombino, Hery z Samos, Woźnicy z Delf - okres klasyczny dojrzały styl rzeźby rzymskiej, organiczny charakter dzieł, umiar, harmonia, ład, spokój; zwrot ku pięknemu realizmowi, idealizm, ruch, nowy kanon postaci, kontrapost, subiektywizm Myron, Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Lizyp, Skopas. Nowy temat: portrety filozofów typ mędrca (IV w.), Gracje (V w.); nagie Wenus (IV w.). Płaskorzeźba analiza treści, jej związek i zależność od architektury przyczółki, tympanony, fryzy metop. - Okres hellenistyczny nowa treść i forma, dynamizm, ekspresja, patos. Szkoły rzeźbiarskie: rodyjska. Aleksandryjska, pergamońska kolos Rodyjski, Grupa Laokona, Nike z Samotraki, Byk Farnezyjski, Gall umierający, Zapaśnik, Odpoczywający Satyr, Ołtarz Pergamoński, Wenus z Milo. Zagadnienia realizmu. WAZOWE - typy naczyń ceramicznych - analiza stylów ogólna charakterystyka: 2

3 styl geometryczny amfora Pani Zwierząt, afora z Tery, krater Oślepienie Ralifema; styl czarnofigurowy Waza Francoise Klitias i Ergotimos, amfora Achilles i Ajaks grający w kości Eksekias; styl czerwonofigurowy Tańczący Komaści Eutymides, Herakles walczący z Antaiosem Eufronios - sport w Starożytności, grecka moda, filozofia Platona i Arystotelesa VII. SZTUKA RZYMU, ok. 508 r. p.n.e. 476 r n.e. SZTUKA ETRUSKÓW - religia i kultura, rzeźba sepulkralna i jej wpływ na rzeźbę rzymską; Wilczyca Kapitolińska. Rozwój rzemiosła artystycznego, techniki złotnicze: granulacja, filigran, repusowanie. Plan miast (cordo, decumanus). RZYM - tło społeczno-polityczne, położenie geograficzne, chronologia, pozycja społeczna artysty, Księgi Witruwiusza. - materiał, konstrukcja, forma; nowe osiągnięcia w dziedzinie architektury (łuk, sklepienie, kopuła) - rozwój architektury świeckiej, analiza na wybranych przykładach bazyliki: Julia, Aemilia; teatry: Marcellusa w Rzymie, w Orange (Galia); amfiteatry: Colloseum w Rzymie, w Arles; termy: Karakalli, Dioklecjana; cyrki: Circus Maximus; akwedukty: Pont du Gard w Nimes; pałace: Dioklecjana w Splicie, Willa Hadriana w Tivoli; dom rzymski - architektura sakralna przejęcie wzorów greckich, centralizacja planów Panteon; fora cesarskie Forum Trajana, - grobowce: Mauzoleum Cecylii Metelli, via Acpia; pomniki architektoniczne; łuki tryumfalne, kolumny - ich znaczenie i symbolika - nowy wyraz rzeźby portretowej, treści psychologiczne, emocjonalne, weryzm; - płaskorzeźby narracja, związek z architekturą Analiza wybranych przykładów. - Ołtarz Pokoju, posąg cesarza Augusta Oktawiana percepcja wzorów greckich - pomnik konny Marka Aureliusza analiza formy plastycznej I MOZAIKA - ścienne malarstwo pompejańskie realizm, iluzja; Portret Fajumski technika, forma - życie Rzymian, pozycja ojca rodziny. Zbroja rzymska VIII. SZTUKA STAROCHRZEŚCIJAŃSKA, II IV w n.e. - specyfika religii chrześcijańskiej, spirytualizm, transcendencja. Ideowa i użytkowa funkcja sztuki. - katakumby i ich malarstwo konstrukcja architektoniczna, forma, treść i symbolika malarstwa - materiał, konstrukcja, forma; bazyliki: ŚŚw. Piotra i Pawła za murami, Św. Jana na Lateranie, Santa Maria Maggiore. - Architektura centralna- mauzolea- konstrukcje, forma- Santa Constanza. - malarstwo monumentalne, freski i mozaiki, analiza ikonografii. Wpływ teorii Pseudo Djonizego Areopagity. 3

4 - literatura apokryficzna, architektura boźnic IX. SZTUKA BIZANTYŃSKA. - położenie geograficzne, geneza, chronologia, wpływ Kościoła i dworu na rozwój sztuki, splot wpływów Wschodu i Zachodu, wpływ na sztukę Europy. - materiał, konstrukcja, forma- kopuła bizantyńska. Ewolucja architektury sakralnej, centralizacja planów, grecki typ bazyliki: Kościół Sergiusza i Bacchusa w Konstantynopolu. Analiza układów przestrzennych, wyrazu plastycznego, roli światła w architekturze sakralnej- Kościół śśw. Apostołów w Konstantynoplou, Hagia, Sophia, w Konstantynopolu, San Vitale w Ravennie. - rozwój malarstwa monumentalnego, mozaiki- San Vitale analiza formy i treści - ikona - analiza formy i treści, funkcja, schematy kompozycyjne, zjawisko ikonoklazmu. - - Ikonografia, ikonologia. Ikony Andrzeja Rublowa. Cerkwie- Św. Zofii w Kijowie, Ruś. Ikonostas X. SZTUKA ISLAMU, 622 r. - warunki rozwoju sztuki, religia. Przepisy Koranu a sztuka, rola Mahometa. Regresja malarstwa i rzeźby figuralnej, rozwój ornamentu. - zasięg terytorialny sztuki muzułmańskiej - meczet, jako specyficzny typ świątyni analiza konstrukcji i formy na wybranych przykładach (Meczet w Kordobie) - architektura pałacowa: Alhambra w Grenadzie, analiza ornamentyki. XI. SZTUKA ROMAŃSKA W EUROPIE, X XII w - chronologia i geografia pierwszego stylu w sztuce europejskiej, warunki rozwoju sztuki, pozycja społeczna artysty. - renesans karoliński kościół opacki San Riquier (Centula) plan bazyliki z westwerkiem; plan benedyktyńskiego kościoła w St. Gallen; kaplica pałacowa Karola Wielkiego w Akwizgranie. - materiał, konstrukcja, forma, plany i przekroje kościołów, wiązany system komponowania przestrzeni - szkoły architektury romańskiej we Francji analiza porównawcza na wybranych przykładach Prowansja: Saint Trophime w Arles, Saint Gilles; Burgundia: opactwo benedyktyńskie w Cluny, kościół św. Magdaleny w Vezelay; Poitou: Notre Dame w Poitiers; Owernia: kościół Notre Dame du Port w Clermont Ferrand; Akwitania: Sant Front w Perigeux; Normandia: St. Etienne i La Trinite w Caen. - architektura romańska w Anglii katedra Cantenbury, katedra w Saint Albans, katedra w Durham; w Niemczech opactwo w Hirsan, bazylika św. Michała w Hildeshein, katedra w Moguncji; w Kolonii k. św. Gereona, bazylika NPM na Kapitolu - treść, funkcja, forma prawo ram, organiczne połączenie z architekturą, horror vacui. Analiza wybranych przykładów Vezelay, Moissac, Autun; Chartres - Portal Królewski czołowe osiągnięcie rzeźby romańskiej analiza formy i treści - malarstwo monumentalne i miniaturowe Biblia Ubogich, problem przekazu treści, kompozycja, kolorystyka 4

5 XII. SZTUKA ROMAŃSKA W POLSCE - periodyzacja, tło historyczno społeczne - architektura okresu przedromańskiego grody i osady słowiańskie, rotundy i palatia Kraków, Ostrów Lednicki, Przemyśl. - rozwój architektury romańskiej w Polsce analiza konstrukcji, przestrzeni i formy katedr: na Wawelu, w Gnieźnie, w Poznaniu, w Płocku, kolegiaty w Kruszwicy, w Tumie pod Łęczycą, k. Norbertanek w Strzelnie. Architektura Cystersów Sulejów, Wąchock, Koprzywnica, Jędrzejów, Trzebnica; kościoły Franciszkanów k. św. Franciszka w Krakowie, k. Klarysek w Zawichoście; architektura Dominikanów k. św. Jakuba w Krakowie. - ikonografia, forma plastyczna tympanony k. św. Trójcy w Strzelnie (tympanon + kolumny), k. NMPanny na Piasku we Wrocławiu, kolegia NMPanny w Tumie pod Łęczycą. Drzwi Gnieźnieńskie. - malarstwo monumentalne analiza treści i formy na wybranych przykładach Tum pod Łęczycą, Czerwińsk. - Malarstwo miniaturowe Biblia Płocka -budowa kodeksów, kompozycja tekstów i inicjałów, symbolika uniwersum w palecie barw na przykładzie Biblii Płockiej. Gród i jego system obronny. Numizmatyka. XIII. SZTUKA GOTYCKA, XII XV w. n.e. EUROPA - chronologia i geografia stylu, uwarunkowania historyczno-społeczne i ideowe gotyku, pozycja społeczna artysty - materiał, konstrukcja, forma, rola opata Sugera, ewolucja stylu, symbolika idealnej katedry, wertykalizm. - analiza wybranych przykładów architektury francuskiej St. Denis, Notre Dame w Paryżu, Loan, Chartres, Amiens, Reims, Beauvai`s, styl flamboyant - omówienie najważniejszych katedr angielskich Lincoln, Salisbury, Cantenbury, Wells, King`s College w Cambridge styl perpendiculer - ogólna charakterystyka architektury gotyckiej w Niemczech (katedra w Kolonii, we Fryburgu Bryzgowińskim) i we Włoszech (kościoły cysterskie: Fassanowa, Casomari; k. S. Croce we Florencji, Santa Maria del Fiore). - analiza formy i treści na wybranych przykładach - antyczne cechy rzeźby francuskiej Reims, Amiens - zwrot do natury, realizm i ekspresja rzeźby niemieckiej Bamberg, Naumburg - analiza rzeźb Clausa Slutera - styl praski, twórczość Parlerów katedra w Pradze XIV. SZTUKA GOTYCKA W POLSCE - chronologia i geografia stylu, uwarunkowania historyczne, społeczne i ideowe gotyku - architektura sakralna, odmiany lokalne, cechy indywidualne Małopolska system filarów szkarpowy; Płn. Polska system halowy; szkoła krakowska, szkoła śląska; szkoła wielkopolska, kościoły ekspijacyjne analiza przestrzeni, konstrukcji, formy. 5

6 - Architektura świecka zamki wyżynne i nizinne, ratusze, Collegium Maius w Krakowie, urbanistyka miast Kraków, Tarnów. - rzeźba architektoniczna, nagrobkowa; style rzeźby drewnianej analiza ikonografii i formy plastycznej styl miękki nagrobek Henryka IV Prawego; styl parlerowski nagrobek Kazimierza wielkiego; styl międzynarodowy (styl Pięknych Madonn) nagrobek Władysława Jagiełły, Piękna Madonna z Krużkowej; styl łamany nagrobek Kazimierza Jagiellończyka. - Ołtarz Mariacki Wita Stwosza omówienie treści i formy plastycznej - Krucyfiksy, Madonny Szafkowe - malarstwo ścienne i tablicowe wpływy czeskie i niderlandzkie. Analiza wybranych przykładów Mistrz Ołtarza z Wyższego Brodu, Mistrz Teadoryli z Pragi, Mistrz Ołtarza z Trzebonia, wybitne ołtarze i epitafia. Struktura gotyckich nastów ołtarzowych. Ważniejsze kolekcje sztuki gotyckiej: Muzeum Czartoryskich w Krakowie, Muzeum Diecezjalne w Tarnowie - witraże charakterystyka ogólna XV. SZTUKA RENESANSU W EUROPIE, poł. XIV XVI w n.e. - geneza stylu, tło rozwoju, humanizm, człowiek w centrum uwagi ówczesnego społeczeństwa, wielki zwrot ku naturze, zainteresowanie życiem doczesnym, zapowiedź nowego kierunku w sztuce, mecenat artystyczny, pozycja społeczna artysty, człowiek renesansu, poglądy na sztukę i piękno - malarstwo włoskiego trecenta Cimabue, Giotto analiza ikonografii i formy plastycznej ich dzieł. Poznawcze aspekty sztuki, odkrycie przestrzeni, nowy stosunek do natury, odrodzenie starożytności zagadnienia wybrane - materiał, konstrukcja, forma, analiza przestrzeni, dekoracji, zagadnienia estetyczno-teoretyczne. Traktaty Witruwiusza - omówienie ewolucji architektury Filippo Brunelleschi k. Santa Maria del Fiore (rozwiązanie kopuły, równowaga), Spedale degli Innocenti (harmonia, spokój, ład, proporcje na miarę ludzką ), k. San Lorenco, San Spirito, kaplica Pazzich w k. Santa Groce we Florencji, Pallaco Pitti. + Leore Battista Alberti twórca traktatów, Pallaco Ruccelai, k. Santa Maria Novella we Florencji kompozycja fasady, k. San Andrea w Mantui. + Danto Bramante przedstawiciel dojrzałego renesansu, Tempietto (plan centralny, monumentalizm), przebudowa bazyliki św. Piotra w Rzymie, Pallaco Fernese. Przemiany architektoniczne, efekty optyczne, eurytmia, dynamika, kontrast, malowniczość. + Andrea Palladio artysta późnego renesansu, zapożyczenie wzorów antycznych, Villa Capra (TZW. Rotonda), tzw. Bazylika w Vicenzy, k. San Giorgio Maggiore i k. Il Redentore (Odkupiciela) w Wenecji. RENESANSUNA PÓŁNOC OD ALP - ratusz w Antwerpii, ornamenty Cornelis`a Floria - zamki i pałace we Francji, rezydencje królewskie i szlacheckie w dolinie Loary (Amboise, Blois, Chambord). Sebastiano Serlio zamek Ancy-le-France;Philiped Delorme pałac Tuileries w Paryżu, Pierre Lescot przebudowa Luwru. - analiza treści i formy, wybitni przedstawiciele okresu wczesnego: + Lorenco Ghiberti drzwi do Babtysterium we Florencji, Or San Michele) + Donatello twórca posągów (Dawid, Or San Michele, posąg konny Gattawelety) + Andrea del Vevrocchio pomnik konny kondotiera Colleoni`ego + Michał Anioł Buonaroti wielki człowiek renesansu, artysta ponad miarę swoich czasów, prekursor baroku analiza wybranych dzieł - ikonografia, technika, forma plastyczna - malarstwo guattrocenta nowe ujęcie przestrzeni, perspektywa linearna i powietrzna. Massaccio, Ucello, Pierro della Francessa, Andrea Mantegna, Fra Angelica; Ghirlandaio i Fra Filippo Lippi, 6

7 Boticelli nurt dworski, liryczny, idealizacja form, linearyzm; Antonello de Messina wprowadzenie techniki olejnej - Leonardo da Vinci przedstawiciel złotego wieku malarstwa renesansowego, wybitny człowiek renesansu, analiza treści i formy wybranych dzieł, sfumato. Rafael Santi malarstwo monumentalne i sztalugowe. - Malarstwo weneckie rodzina Bellinich, Vittore Carpaccio, Giorgiore, Tycjan, Veronese, Tintoretto omówienie wybranych dzieł, rola światła, budowa przestrzeni kolorem - Podsumowanie osiągnięć malarstwa renesansowego, zagadnienie kompozycji i kolorystyki, perspektywa, skróty anatomiczne, relatywizm barw. NIDERLANDY - sytuacja społeczna, kultura; zagadnienie realizmu w malarstwie, wpływy malarstwa miniaturowego. Wybitni przedstawiciele: Hubert i Jan van Eyck, Roger van der Weyden, Hugo van der Geos, Hans Memling, Hieronim Bosch tematyka moralizatorska, fantastyka, wizjonerstwa. Piotr Brengel. NIEMCY - wpływ reformacji na rozwój sztuki; zagadnienie realizmu w malarstwie i grafice; obecność tradycji średniowiecznej. Czołowi przedstawiciele: Albrecht Durer, Mathias Grunewald, Hans Holbein Młodszy, Lucas Cranach Starszy analiza treści i formy dzieł, ekspresja. MANIERYZM - ogólna charakterystyka, elementy manierystyczne w twórczości artystów XVI w. Przedstawiciele, omówienie dzieł: Jacopo da Pontormo, Parmeggianino, Angelo Bronzino, El Greco, szkoła Fontainebleau. XVI. SZTUKA RENESANSU W POLSCE, r. - warunki rozwoju, mecenat artystyczny, chronologia. - renesans na Wawelu Franciszek Florentczyk, Bartolomeo Berecci, Benedykt z Sandomierza; Kaplica Zygmuntowska. Wpływy włoskie a tradycje lokalne, analiza konstrukcji i formy. - charakterystyka architektury świeckiej zamki; przenikanie się form gotyckich i renesansowych (Drzewica, Dębno); rezydencje magnackie (Baranów Sandomierski, Szydłowiec, Pieskowa Skała, Książ Wielki, Niedzica); zamek Krzyżaków w Ujeździe palazzo in fortezza. - Zamość (Bernardo Morando), Zółkiew przykłady renesansowych miast, koncepcja miast idealnego - Architektura renesansowego Gdańska wpływy niderlandzkie, ornamenty manierystyczne (rookrek, beschlagwerk, ornament okuciowy) - Kościoły kalisko-lubelskie, manierystyczne kamieniczki w Kazimierzu nad Wisłą. Przebudowa Sukiennic. - Renesansowe zabytki Tarnowa: ratusz, pomnik nagrobny Barbary Tęczyńskiej (Bartolomeo Berecci), nagrobek Trzech Janów, Nagrobek Tarnowskich (Jan Maria Padovano). Nagrobek Barbary z Rożnowa splot form gotyku i renesansu. Nagrobek Stefana Batorego (Santi Gucci), nagrobek biskupa Filipa Padniewskiego (Jan Michałowicz z Urzędowa). Typ sansowinowski. - charakterystyka ogólna formy i treści, analiza rzeźby nagrobnej na wybranych przykładach Berecci, Padovano, Santi Gucci, Jan Michałowicz z Urzędowa; nagrobki dziecięce. - Kaplica Zygmuntowska przykład jedności stylu, program i idea dekoracji. - malarstwo portretowe Stanisław Samostrzelnik twórca miniatur i fresków; Marcin Kober portret Stefana Batorego i Anny Jagiellonki. - Malarstwo Gdańska: Antoni Moler, Vredman de Vries, Izaak van der Blocke 7

8 RZEMIOSŁO ARTYSTYCZNE - arrasy i meble wawelskie XVII. SZTUKA BAROKU, 1600 poł. XVIII - geneza, tło rozwoju, mecenat artystyczny, pozycja społeczna artysty; zagadnienie ruchu, światła i przestrzeni. Figura serpentinata, teatralizacja, poglądy estetyczne - ogólne wiadomości o architekturze, palny, kompozycja bryły, konstrukcja, dekoracja, ornamenty; przykład typowego dzieła. ARCHITEKRURA WŁOSKA - okres kontrreformacji, Sobór Trydencki, nurt jezuicki Jacopo de Vignola, Giacomo della Porta k. Il Gesii w Rzymie analiza konstrukcji i formy. Początki nowożytnej urbanistyki Domenico Fontana. - nurt malowniczy barokowej architektury Włoch: Francesco Borroniri (k. San Ivo w Rzymie, k. San Carto alle guatro Fontane); - nurt klasycyzujący: Giorani Bernini (pałac z kolumną przed k. św. Piotra w Rzymie, baldachim nad grobem św. Piotra, Scala Regia, k. San Andrea na Kwirynale). Analiza dzieł architektonicznych. - Barokowe pałace charakterystyka ogólna FRANCUSKA - styl Ludwika XIII Jacques Lamercier (zamek richelieu w Poitou, Luwr, k. uniwersyteckie Sorbony), Francois Monsart (pałacyk Maisous-sur-Seine pod Paryżem, k. Val-de-Grace w Paryżu); Louis Leveau rozwój rezydencji wiejskiej. Charakterystyka ogólna na wybranych przykładach. - Styl Ludwika XIV Charles Le Brun (wnętrze pałacu Vaux-le-Vicomte, Hotel Lambert w Paryżu; galeria Apollona w Luwrze, galeria Zwierciadlana tamże); Claude Perrault (elewacja frontowa Luwru, brama tryumfalna na placu Du Trone); Jules Hardonin Mansart (k. Inwalidów w Paryżu, plan Pałacu Wersalskiego). Założenia pałacowo-grodowe Voux-le-Vicomte, Wersal. Ogrody Andre Le Notre`a. - analiza treści i formy plastycznej. Charakterystyka rzeźby na wybranych przykładach: Giovanni Bernim (Dawid, ekstaza św. Teresy, Apollo i Dafne, fontanna Czterech Rzek, grobowiec Urbana VIII, Tron św. Piotra, popiersia). Nowa koncepcja nagrobka. WŁOSKIE - ogólna charakterystyka treści iluzjonizm, operowanie światłem. - Michał Anioł Caravaggio czołowy przedstawiciel włoskiego malarstwa barokowego, jego wpływ na malarstwo europejskie, maniera tenebrosa. Analiza wybranych dzieł. - Andrea del Pozzo, Giovanni Battista Tiepolo malarz fresków; bracia Carraccione. Ogólna charakterystyka. HISZPAŃSKIE - analiza treści i formy wybranych dzieł Velazguez`a portret psychologiczny, operowanie kolorem - malarstwo religijne Jose de Ribery i Francisca de Zubarano; ogólna charakterystyka twórczości Mevilla. FLANDRII - dworski i kościelny charakter sztuki flamandzkiej. Twórczość Piotra Pawła Rubensa analiza obrazów pod względem formy i treści. Pracownia Rubensa omówienie twórczości Anthoniusa van Dyck, Jacoba Jordaens, Andriana Brouwer. HOLANDII - sztuka jako wyraz potrzeb i upodobań mieszczaństwa. Życie i twórczość Rembrandta van Rijn, analiza wybranych arcydzieł. Kameralne piękno codzienności w twórczości Vermera van Delft, Petera de Hooch, Gerarda Terborcha. Zagadnienie pejzażu na wybranych przykładach malarstwa Herkulesa Segiters, Salomona i Jacoba Ruysdal, Meindarta Hobbemy, Philipa Wouwermana, Willema van de Velde, Pawła Pottera. Martwa natura i obrazy Claesa Heda. Malarstwo portretowe Fransa Hals. Sceny rodzajowe na przykładzie dzieł Adriaena Ostade, Jana Steen. 8

9 FRANCJI - charakterystyka twórczości Nicolasa Poussin, Georges`a de La Tour, Clauda Lovain, braci Le Nain. ROKOKO - warunki rozwoju kierunku, ogólna charakterystyka architektury, wnętrza (Mateusz Daniel Poppelmann Zwinger drezdeński; Balthazar Neuman - k. pielgrzymkowy w Vierzehnheiligen), meblarstwa, rzemiosła artystycznego japorerie. - Rokokowi malarze francuscy: Antoine Watteau, Francois Boucher, Jean Honore Fragonard. Odrębność twórczości Jeana Baptisty Chardin. XVIII. SZTUKA BAROKU W POLSCE, warunki rozwoju sztuki, Jezuici i ich działalność, mecenat królewski, magnacki i duchowny, chronologia. - architektura sakralna, jezuici w Polsce, zapożyczenie wzorów k. Il Gesu k. w Lublinie, Nieświeżu, k. śśw. Piotra i Pawła w Krakowie I inne. - twórczość Macieja Trapoli twórcy zamków obronnych (Wiśnicz, Łańcut); Wawrzyńca Senesa (Zamek Krzyżtopór w Ujeździe), palazzo in fortezza zamek w Podhorcach. Pałac w Wilanowie typ między dziedzińcem a ogrodem Augustyn Locci. - przebudowa Zamku Królewskiego w Warszawie Jan Trevano. - nurt klasycyzujący barok w Polsce analiza wybranych dzieł Tylmana z Gameren (np. Pałac Krasińskich, k. Sakrammentek, kolegiata uniwersytecka św. Anny w Krakowie). - ogólna charakterystyka dzieł Pampeo Ferrari (k. Filipinów w Gostyniu), Kacpra Bażanki (k. Norbertanek w Ibramowicach, k. Pijarów w Krakowie. - analiza formy i treści, ogólna charakterystyka, typy nagrobków (nagrobek Ogstrogskich w Tarnowie). Jan Chrzciciel Falconi, Baltazar Fontana. - analiza treści i formy, ogólna charakterystyka, typ sarmacki, portrety trumienne, tańce śmierci. Tomasz Dolabella malarz nadworny Zygmunta III Wazy; Daniel Szulc z Gdańska (Jan Kazimierz, Jan III Sobieski); Jerzy Eleuter Szymonowicz Siemiginowski (Wilanów, Kraków), Michał Anioł Palloni freskowe malarstwo iluzjonistyczne. Analiza wybranych dzieł. Fakulatywnie: - Obyczaje szlacheckie, kobieta baroku, muzyka Jan Sebastian Bach, Georg Friedrich Handel, Antonio Vivaldi. - Teatr Moliera. - Polskie meble gdańskie. XIX. SZTUKA KLASYCYZMU, ok geneza kierunku, tło intelektualne (filozofia oświecenia, nauka i kultura), i historyczne. Odkrycia archeologiczne (Herkulanum, Pompei), J.J. Winckelmann i jego teoria estetyczna. Mecenat artystyczny. Wskrzeszenie antycznych zasad kształtowania dzieł sztuki (statyczność, harmonia, przewaga rysunku nad kolorem, idealizacja, tematyka mitologiczna). Rozwój kolekcjonerstwa. Wiek oświecenia. FRANCJI - fazy rozwoju, omówienie planów, kompozycji, brył, konstrukcji - styl Ludwika XVI: Jacques Anges Gabriel, Jacques Germain Soufflot. Analiza wybranych dzieł. - projekty artystów rewolucyjnych: Claude le Doux, Etienne Boulee. - styl empire: Pierre Fontaine, Charles Percier. 9

10 ANGLII - ruch klasyczno romantyczny: bracia Adam, ogród romantyczny L. Brown. - analiza treści i formy - omówienie działalności wybitnych twórców francuskich: Jacques Louis David sztuka w służbie rewolucji, Jean A.D. Ingres rola rysunku w malarstwie, ideał piękna. - naświetlenie cech malarstwa angielskiego, moralizatorstwo Wiliama Hogartha. - ogólna charakterystyka dzieł Antonia Canovy, Bertela Thorvaldsena. XX. SZTUKA KLASYCYZMU W POLSCE, chronologia i tło historyczne, mecenat artystyczny - klasycyzm stanisławowski Dominik Merlini, Jan Kamsetzer (przebudowa Zamku Królewskiego w Warszawie oraz budynków ogrodowych), Jakub Kubicki twórca Belwederu. - Architektura Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego Szymon Bogumił Zug, Wawrzyniec Gucewicz, Piotr Aigner, Antonio Corazzi. - charakterystyka ogólna (Paweł Maliński, Jakub Tatarkiewicz, Teodor Rygier, Cyprian Godebski). - Malarnia Królewska Marcello Bacciarelli prekursor polskiego malarstwa historycznego i portretowego, Canaletto widoki Warszawy veduty, Jean Pierre Norblin realizm. Fakulatywnie: - muzyka Wolfgang Amadeusz Mozart, Ludvig van Beethoven. - meble empirowe. - muzealnictwo XXI. ROMANTYZM W EUROPIE, geneza kierunku, romantyczna synteza sztuki, chronologia - malarstwo hiszpańskie twórczość Francisa Goy`i analiza treści i formy malarstwa oraz grafiki - analiza prekursorskie pejzaże Johna Constable`a, Joseph`a Turner`a. Rola akwareli. ANGLIA: - twórczość Wiliama Blake, Hansa Fussali wizjonerstwo. - Francja analiza twórczości Theodora Gericault, Antoina Gros`a, Eugene`a Delacroix. - Niemcy omówienie dzieł Filipa Runge i Caspara Friedricha. Nazareńczycy. - romantyczna rzeźba Francois`a Rude`a. XXII. ROMANTYZM W POLSCE. - omówienie twórczości Aleksandra Orłowskiego, Piotra Michałowskiego, Wojciecha Stattlera przedstawiciela bractwa Nazareńczyków. - analiza dzieł Artura Grottgera zespolenie cech romantyzmu i realizmu. - muzyka Fryderyka Chopina, Schuberta Franza, Piotra Czajkowskiego, Johanna Straussa, Georgesa Bizeta. XIII. REALIZM. 10

11 FRANCUSKIE - ogólna charakterystyka kierunku, obiektywizm wobec rzeczywistości. Realizm Camille`a Corota, Honore Daumiera, Gustava Courbeta, Jeana Milleta. Szkoła barbizońska: Francois Daubigny, Jules Dupre, Theodore Rousseau, Józef Szermentowski. POLSKIE XIX WIEKU. - charakterystyka dzieł i twórczości wybitnych przedstawicieli kierunku: Józef Simmler, Henryk Siemiradzki, Henryk Rodakowski, Teofil Kwiatkowski, Wojciech Gerson, Aleksander Kotsis, Maurycy Gottlieb, Juliusz Kossak, Wojciech Kossak, Józef Szermentowski, Józef Brandt, Maksymilian Gierymski, Aleksander Gierymski, Józef Chełmoński, Jan Matejko. XXIV. SZTUKA NOWOCZESNA IMPRESJONIZM - geneza i warunki rozwoju, charakterystyka kierunku. Zagadnienie koloru i światła na przestrzeni wieków; warsztat plastyczny, zjawisko pleneru. Dywizjonizm, symultaniczny kontrast barw. Salon Odrzuconych 1874 rok. - główni przedstawiciele impresjonizmu: Eduard Manet, Claude Monet, Auguste Renoir, Edgar Degas, Camille Pissarro, Alfred Sisley, Berthe Morisot. - neoimpresjonizm dywizjonizm, puentylizm w dziełach Georgera Seurata, Paula Signaca. POSTIMPRESJONIZM - nowe drogi malarstwa wywiedzione z koloryzmu i impresjonizmu. - omówienie twórczości wybitnych indywidualności artystycznych: Paula Cezannea (nowe problemy formalne, wymiarowość w obrazie, kubizowanie przedmiotów, złudzenia optyczne); Vincenta van Gogha (ekspresja kształtów, kolorów i linii); Paula Gaugnina (symbolizm, syntetyzm, odrzucenie tradycyjnej perspektywy, zapożyczenia ze sztuki japońskiej, dekoracyjność); Henri de Toulouse Lautreca prekursora nowoczesnego plakatu (syntetyzm, ekspresja, oczyszczenie formy, łączenie rysunku z plamą barwną, wymowność, wpływ sztuki japońskiej); Edvarda Muncha (deformacja, ekspresja formy, symbolizm). - szkoła Pont-Aven twórczość Władysława Ślewińskiego - symbolizm Gustava Moreau, Puvis de Chavennesa, Arnolda Bocklina, Odilona Redona, Jamesa Ensora. SECESJA znaczenie terminu - nowatorstwo materiału, konstrukcji, bryły i formy; historyzm i eklektyzm, nowe poszukiwania estetyczne, koncepcja integracji dziedzin sztuki; źródła i środki wyrazu artystycznego (funkcja linii, asymetria, nowa ornamentyka organiczna siła roślin). Wpływ sztuki japońskiej - analiza porównawcza architektury, malarstwa i rzemiosła artystycznego wybranych ośrodków: szkoła chicagowska, Belgia, Francja, Hiszpania, Anglia, Austria, Niemcy, Czechy. Belgia Victor Horta, Paul Hankar, Henry van de Velde Francja Hector Guimard, Emile Galle, Rene Lalique Hiszpania Antonio Gaudi Anglia Arthur Heygate Macmurdo, Aubrey Beardsley Wiedeń Gustave Klimt, Otto Wagner Niemcy Otto Eckmann, August Endell, Josef Olbrich, Józef Hoffmann Chicago Louis Comfort Tiffany Czechy Alfons Mucha PRZEŁOMU XIX i XX WIEKU - uduchowienie i symbolizm rzeźb Augusta Rodina, nowa struktura dzieł 11

12 SZTUKA JAPONII - warunki rozwoju, związki religii i sztuki z naturą. Asymilacja form chińskich rola kaligrafii wykształcenie cech narodowych. Chronologia. - architektura sakralna i świecka. Kult słońca. Powiązanie archit. z ogrodem pejzażowym - techniki malarskie, rozkwit drzeworytu barwnego ukijo-e. Moronobu Hishikawa, Masanobu Okumura, Harunobu Suzuki, Utamaro Kitagawa, Hokusai Katsushika, Hiroshige Utagawa analiza formy i treści. Pływ na malarstwo europejskie XIX i XX wieku - kolekcja Feliksa Jasieńskiego. Japonizm w obrazach polskich artystów: Stanisław Wyspiański, Wojciech Weiss. Józef Mehoffer, Olga Boznańska, Ferdynand Ruszczyc, Leon Wyczółkowski, Józef Pankiewicz. SZTUKA MŁODEJ POLSKI - warunki rozwoju, ośrodki sztuki, cechy modernizmu - architektura modernistyczna, wyposażenie wnętrz. Rozwój rzemiosła artystycznego - różnorodność kierunków w malarstwie; wybitni przedstawiciele: Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Władysław Ślewiński, Jacek Malczewski Jan Stanisławski, Olga Boznańska, Leon Wyczółkowski, Józef Pankiewicz, Witold Wojtkiewicz. - rzeźby Konstantego Laszczki, Jana Szczepkowskiego, Xawerego Dunikowskiego - secesja kobieta secesyjna, zagadnienie ówczesnej mody XXV. SZTUKA XX WIEKU NABIZM - program estetyczny Maurica Denisa, nowa koncepcja obrazu: Paul Serusier, Eduard Vuillard, Pierre Bouiard. Wpływ Gauguina, drzeworytu japońskiego FOWIZM - charakterystyka kierunku, nowe założenia artystyczne dzikich (abstrakcyjność koloru, płaska plama, syntetyzm). Przedstawiciele: Henri Matisse, Georges Rouault, Albert Marquet. EKSPRESJONIZM - wyjaśnienie terminu ekspresja, geneza kierunku. Działalność grupy Die Brucke [Most] : Ernst Ludwig Kirchner, Karl Schmidtt Rottluff, Emil Nolde; i Der Blaue Reiter (Błękitny Jeździec): Wasyl Kandinsky, Franz Marc, Arnold Schonberg, Paul Klee. - twórczość Oskara Kokoschki charakterystyka ogólna - ekspresjonizm w Meksyku Diego Rivera, Jose Clemente Orozco, David Alfaro Siqueiros, Rufino Tamayo KUBIZM - geneza kierunku, założenia artystyczne, chronologia, nowa koncepcja przestrzeni, rozbicie przedmiotu. Zastosowanie collage`u. Wybitni przedstawiciele: Pablo Picasso, Georges Braque. - kierunki wywodzące się z kubizmu: orfizm (Robert Delaunay, Franciszek Kupka), grupa Section d`or (Fernand Leger) - wpływ kubizmu na sztukę współczesną FUTURYZM - geneza ruchu artystycznego, estetyka futurystyczna. Filippo Tommaso Matinetti i jego Manifest futurystyczny. Środowisko artystyczne: Umberto Boccioni, Gino Severini, Carlo Carra, Giacomo Balla ABSTRAKCJONIZM - geneza kierunku, wyjaśnienie terminu abstrakcja - Wassil Kandinsky i nurt liryczny abstrakcji, teoria sztuki nieprzedstawiającej. Analiza formy plastycznej wybranych dzieł. - abstrakcja geometryczna: Pieter Mondrian, neoplastycyzm, Grupa de Stijl. 12

13 - suprematyzm Kazimierz Milewicza, wpływ na kształtowanie się sztuki użytkowej - awangarda rosyjska od kubofuturyzmu do abstrakcji. Łuczyzm (Michał Łarionow), konstruktywizm, Bauhaus. Przedstawiciele: Wladimir Tatlin, Aleksanred Rodczenko, Malewicz, El Lissitzky, Antoine Pevsner, Nahum Gabo, Walter Gropius, Kandinsky. Twórczość Paula Klee. - Constantin Brancusi, Henry Moore rzeźbiarska abstrakcja organiczna DADAIZM - geneza kierunku, Manifest dadaistyczny. Przedstawiciele: Marcel Duchamp, Kurt Schwitters, Francis Picabia, Hans Arp. SURREALIZM - początki nadrealizmu, wpływ teorii psychoanalitycznych. Malarstwo metafizyczne Giorgio de Chriko. - Manifest Andre Bretona. Główni twórcy: Salvador Dali, Rene Magritte, Max Ernst, Yves Tanguy, Joan Miro. ARTYŚCI POZA KIERUNKAMI - twórczośc indywidualna Ameda Modigliani, Marca Chagalla, Maurica Utrillo, Henri Rousseau. XX WIEKU - awangardowa architektura Miesa van der Rohe. Estetyka puryzmu, zagadnienie jednostki mieszkalnej, modulor Le Corbusiera. Architektura organiczna Franka Lloyda Wrighta. Analiza wybranych przykładów. XXVI. SZTUKA POLSKA NA POCZĄTKACH XX WIEKU - ogólna analiza ówczesnej sytuacji artystycznej FORMIZM - początek przemian w sztuce polskiej, indywidualna interpretacja kubizmu. Przedstawiciele: Andrzej i Zbigniew Pronaszko, Leon Chwistek, Tytus Czyżewski, Tymon Niesiołowski, Władysław Skoczylas, Stanisław Ignacy Witkiewicz, August Zamoyski. KAPIZM - koloryzm polski, Komitet Paryski KP. Główni twórcy: Jan Cybis, Józef Czapski, Zygmunt Waliszewski, Piotr Potworowski, Artur Nacht Samborski, Hanna Rudzka Cybisowa, Józef Pankiewicz. POLSKA AWANGARDA - ugrupowania konstruktywistyczne, Blok, Praesens, a.r.. Programy artystyczno społeczne: Władysław Strzemiński (unizm), Katarzyna Kobro, Henryk Stażewski. - nowoczesny plakat, formy reklamowe Mieczysław Szczuka - surrealizm, grupa artes : Marek Włodarski, Jerzy Janisch. - grupa Rytm : Zofia Stryjeńska, Władysław Skoczylas. - grupa krakowska: Maria Jarema, Jonasz Stern, Henryk Wiciński. ARTYŚCI POZA KIERUNKAMI - analiza malarstwa Tadeusza Makowskiego, Jankiela, Adlera. - uwagi ogólne, projekty Mieczysława Szczuki, Szymona Syrkusa, Józefa Szanajcy, Barbary i Stanisława Brukalskich - twórczość Stanisława Szukalskiego. 13

14 XXVII. PRZEMIANY W SZTUCE PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ - sztuka niefiguratywna: informel, Op-art. - kierunki przedstawiające: Pop-art., hiperrealizm - kierunki z pogranicz dyscyplin: enviroment, heppening - konceptualizm i wizualizacja sztuki - analiza twórczości wybranych artystów: Alina Szapocznikow, Christo, Jerzy Bereś POLSKA wybrane zagadnienia z polskiej sztuki najnowszej - tradycje realizmu socjalistycznego w sztuce - analiza wybranych grup artystycznych: grupa 4F + R (Alfred Lenica); grupa ST53 (Stanisław Fijałkowski); grupa 55 (Marian Bogusz, Zbigniew Dłubak, Kajetan Sosnowski); grupa Zamek (Włodzimierz Borowski, Jan Ziemski) - Grupa Krakowska 2: Tadeusz Brzozowski, Jerzy Nowosielski, Kazimierz Mikulski, Tadeusz Kantor, Maria Jarema, Jonasz Stern, Jerzy Tchórzewski. Analiza twórczości. - Teatr Władysława Hasiora i Leszka Mądzika 14