INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY

Transkrypt

1 INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY PODSUMOWANIE WYNIKÓW BADAŃ ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA METODĄ PASYWNĄ W 3 DZIELNICACH BYDGOSZCZY: PIASKI, MIEDZYŃ I OSOWA GÓRA W OKRESIE II PÓŁROCZE 2005 r. I PÓŁROCZE 2006 r. BYDGOSZCZ

2 INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY PODSUMOWANIE WYNIKÓW BADAŃ ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA METODĄ PASYWNĄ W 3 DZIELNICACH BYDGOSZCZY: PIASKI, MIEDZYŃ I OSOWA GÓRA W OKRESIE II PÓŁROCZE 2005 r. I PÓŁROCZE 2006 r. Opracowały: Joanna BłaŜejewicz Krystyna Kalkowska Publikowanie bez zgody WIOŚ w Bydgoszczy zabronione BYDGOSZCZ

3 Wstęp. Problemem, który nabrał w ostatnich latach szczególnej wagi, jest jakość powietrza atmosferycznego. Zanieczyszczenia powietrza mają bezpośredni wpływ na zdrowie człowieka i stanowią je wszystkie substancje stałe, ciekłe lub gazowe, których udziały w powietrzu przekraczają średnią zawartość tych substancji w czystym powietrzu. Zanieczyszczenia powietrza to składniki, które są emitowane do atmosfery w wyniku działalności samej przyrody lub w wyniku działalności ludzkiej. W ramach Państwowego Monitoringu Środowiska na terenie kraju prowadzone są obserwacje stanu czystości atmosfery. W Bydgoszczy w sieci wojewódzkiej prowadzone są badania stęŝeń w nowoczesnych automatycznych stacjach pomiarowych naleŝących do Inspekcji Ochrony Środowiska. Stacje takie działają przy ulicy Warszawskiej oraz przy Placu Poznańskim. Ocena jakości powietrza atmosferycznego w województwie kujawsko-pomorskim za rok 2005 wykazała, Ŝe obszar aglomeracji Bydgoszcz zaliczony został do najniŝej klasy C, z uwagi na przekroczenia dopuszczalnych norm zawartości pyłu zawieszonego. Skutkuje to koniecznością wzmocnienia systemu prowadzonych badań. W ostatnich latach na skutek zmian gospodarczych i technologicznych obserwuje się tendencję malejącą emisji zanieczyszczeń do atmosfery pochodzącej z wielkiego przemysłu. Natomiast coraz powaŝniejszym problemem ekologicznym, ekonomicznym i społecznym są spaliny pochodzące ze źródeł niskiej emisji, a więc z palenisk domowych wykorzystujących przestarzałe kotły węglowe, lokalnych kotłowni, małych warsztatów, hurtowni itp. Spora liczba emitorów jak równieŝ to, Ŝe wprowadzanie zanieczyszczeń następuje z kominów o niewielkiej wysokości powoduje, Ŝe zjawisko to moŝe być bardzo uciąŝliwe. Źródła emisji są usytuowane blisko ludzi, a zatem niska emisja jest szczególnie groźna dla zdrowia. Z niskich źródeł emitowane są substancje alergizujące, toksyczne i kancerogenne m.in. tlenki węgla, siarki, azotu, związki chloru, fluoru, metali cięŝkich oraz pyły i WWA. W związku z tym w sierpniu 2005 r. WIOŚ Bydgoszcz oraz Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Bydgoszczy podjął wspólną inicjatywę poszerzenia na terenie miasta kontroli jakości powietrza (pomiary stęŝeń dwutlenku siarki i dwutlenku azotu) w oparciu o metodę pasywną. Prezentowane opracowanie obejmuje analizę wyników otrzymanych z 3 dzielnic Bydgoszczy, w których prowadzono pomiary: Piaski, Miedzyń i Osowa Góra. Dodatkowo w I półroczu 2006 roku rozpoczęto pomiary w kolejnych dzielnicach Bydgoszczy: Śródmieściu, Szwederowie i Górzyskowie w 100 punktach. 3

4 1. Emisja zanieczyszczeń do powietrza. W województwie kujawsko-pomorskim w 2005 roku emisję zanieczyszczeń do powietrza zbilansowano z 422 zakładów. Globalna emisja pyłów i gazów z województwa stanowiła 4.7% w skali Polski, a region, według danych Głównego Urzędu Statystycznego znalazł się na 8. miejscu, pod względem jej wielkości (7 miejsce w 2003 roku). Do atmosfery wyemitowano łącznie 79.9 tys. Mg zanieczyszczeń, w tym 8.4 tys. Mg pyłów i 71.5 tys. Mg gazów. W ogólnej emisji pyłów dominują pyły ze spalania paliw (ponad 78%). Odnotowano spadek ogólnej emisji pyłów, w porównaniu z rokiem ubiegłym o 18.4%. Jeśli chodzi o ogólną emisję gazów, to główny strumień zanieczyszczeń stanowi dwutlenek siarki ponad 47%, następnie tlenek węgla ponad 31% i dwutlenek azotu o 22%. W odniesieniu do 2004 roku ogólna emisja gazów zmalała o 7.3%. W mieście Bydgoszczy zewidencjonowano 33 zakłady emitujące zanieczyszczenia do powietrza atmosferycznego, w skali województwa stanowi to 7.8%. Wyemitowano łącznie 2.1 tys. Mg pyłów i 14.3 tys. Mg gazów. Zarejestrowano wzrost emisji pyłów o 7.3%, a zmalała emisja gazów o 1.4%. Tabela 1. Emisja zanieczyszczeń w mieście Bydgoszcz w latach Rodzaj zanieczyszczeń Rok [tys. Mg/rok] pyły ogółem gazy ogółem SO 2 NO 2 CO razem pyłów i gazów ,9 14,5 9,0 3,3 2,2 16, ,1 14,3 8,7 3,2 2,4 16,0 2. Metodyka pomiarowa. Metoda pasywna polega na miesięcznej ekspozycji specjalnie przygotowanych próbników zawieszonych na wysokości ok. 3 metrów. Po miesiącu próbniki są zdejmowane i dostarczane do laboratorium w celu oznaczenia stęŝenia badanych substancji. Wskaźnikowa metoda pasywna okazuje się być dobrą alternatywą w stosunku do metod konwencjonalnych. Jej doskonała charakterystyka powoduje, iŝ moŝe być ona wykorzystywana do pomiarów na terenach uprzemysłowionych, jak i pozamiejskich. Jest szczególnie doceniana przy badaniach rozkładów przestrzennych zanieczyszczeń oraz przy organizacji rozległych sieci pomiarowych. Ma równieŝ szczególne znaczenie do określania aktualnego stanu zanieczyszczenia powietrza, a przede wszystkim wpływu emisji niskiej. 4

5 3. Warunki meteorologiczne. Województwo kujawsko-pomorskie połoŝone jest w strefie klimatu umiarkowanego, ciepłego, przejściowego od klimatu oceanicznego Europy Zachodniej do kontynentalnego Europy Wschodniej i Azji. Znajduje się w zasięgu róŝnorodnych mas atmosferycznych: morskich i kontynentalnych, polarnych, podzwrotnikowych i arktycznych. Stąd wynika duŝa zmienność pogody zarówno z roku na rok, jak i z dnia na dzień. W omawianym okresie badań II półrocze 2005 I półrocze 2006 warunki meteorologiczne przedstawiono na podstawie wyników pomiarów, prowadzonych na stacjach automatycznych zlokalizowanych przy ul. Warszawskiej oraz na Placu Poznańskim w Bydgoszczy. Zarówno na stacji przy ulicy Warszawskiej, jak i na Placu Poznańskim wykonuje się następujące pomiary: ciśnienia, temperatury powietrza, kierunku i prędkości wiatru oraz wilgotności. Dodatkowo na stacji przy Placu Poznańskim mierzona jest równieŝ wielkość opadu atmosferycznego. Spadki temperatury występujące w okresie grzewczym są istotnym czynnikiem mającym wpływ na wielkość emisji zanieczyszczeń energetycznych. W związku z tym pomiar temperatury, jak i kierunku i prędkości wiatru, czynnika istotnego przy rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń, są istotnymi parametrami branymi pod uwagę, przy analizowaniu wyników otrzymanych z uŝyciem metody pasywnej. Na stacji przy Placu Poznańskim średnia temperatura z okresu grzewczego (styczeńmarzec 2006) wynosiła C, natomiast z okresu letniego (kwiecień-czerwiec 2006) C. Przy ul. Warszawskiej średnia temperatura z okresu grzewczego (październik marzec 2006) wynosiła C, a okres letni sierpień-wrzesień 2005 oraz kwiecień-czerwiec 2006 wykazał średnią temperaturę C. Najzimniejszym dniem w omawianym okresie był 24 styczeń 2006 z temperaturą C i C przy ul. Warszawskiej oraz Placu Poznańskim. Najcieplejszy dzień to 27 czerwiec 2006 z temperaturą +26,2 0 C i C jw. Ryc. 1 przedstawia róŝę wiatrów wykonaną na podstawie wyników z I półrocza ze stacji przy Placu Poznańskim, natomiast ryc. 2 to róŝa wiatrów dla II półrocza 2005 ze stacji przy ul. Warszawskiej. 5

6 4. Lokalizacja punktów pomiarowych. Punkty pomiarowe na terenie miasta Bydgoszcz, pogrupowano według osiedli. Tabela 2. Lokalizacja punktów pomiarowych. Lp. Lokalizacja punktu pomiarowego Nazwa, adres Osiedle Miedzyń 1. SkrzyŜowanie ul. Zgorzeleckiej i Janowieckiej 2. SkrzyŜowanie ul. Spacerowej i Janowieckiej 3. SkrzyŜowanie ul. Oświęcimskiej i Janowieckiej 4. ul. Cieplicka 5. SkrzyŜowanie ul. Cieplickiej i Pilskiej 6. ul. Potulicka 2 7. ul. Polanicka 8 8. SkrzyŜowanie ul. Spacerowej i Świdnickiej 9. SkrzyŜowanie ul. Sztumskiej i Kwidzyńskiej 10. SkrzyŜowanie ul. Biłgorajskiej i Spacerowej 11. ul. Ślesińska; naprzeciwko nr ul. Kościerska; naprzeciwko ul. Letniej 13. ul. Bronikowskiego przy śluzie 14. ul. Osada nr SkrzyŜowanie ul. Trentowskiego i śniwnej 16. ul. Wieśniacza SkrzyŜowanie ul. Ornej i Chłopskiej 18. ul. Pijarów nr ul. Pijarów nr ul. Orawska nr SkrzyŜowanie ul. Pszczelnej i Miodowej 22. SkrzyŜowanie ul. Maciaszka i Kokosowej 23. ul. Szczytowa nr ul. Porzeczkowa nr ul. Czorsztyńska nr SkrzyŜowanie ul. Wierzbowej i Maciaszka 27. ul. Wierzbowa nr 45a 28. ul. Bratkowa 29. SkrzyŜowanie ul. Wierzbowej i Mahoniowej Osiedle Osowa Góra 30. róg ul. Grunwaldzkiej i Kolbego 31. ul. Kukułcza nr ul. Kolibrowa ul. Kolibrowa ul. Biedronkowa ul. Ziębia 36. ul. Gawronia ul. Jarząbkowa ul. Wiewiórcza; naprzeciwko nr ul. Gawronia ul. Kogucia nr 3 6

7 41. ul. Kukułcza; obok nr 34a 42. ul. Kormoranów; naprzeciwko ul. Biedronkowej 43. róg ul. Motylowej i Kormoranów 44. ul. Motylowa nr ul. Motylowa nr ul. Borsucza nr ul. Szpakowa nr ul. Kormoranów; sklep spoŝywczy Michał 49. ul. Łowiskowa nr ul. Łowiskowa nr ul. Przystaniowa nr ul. Przewoźników nr ul. Rekinowa; naprzeciwko nr ul. Rekinowa nr SkrzyŜowanie ul. Kolbego i Rekinowej 56. ul. Uklejowa nr ul. Sazanowa nr ul. Ciernikowa nr ul. Skalarowa nr ul. Karmazynowa nr róg ul. Gawroniej i Kormoranów 62. ul. Delfinowa nr ul. Karpia nr ul. Węgorzowa nr1 65. ul. Sardynkowa; naprzeciwko Sielawowej 66. ul. Homarowa nr róg ul. Wielorybiej i MałŜowej 68. ul. Więcierzowa nr ul. Kawiorowa nr ul. Kruszyńska nr ul. Szczygla 72. ul. Kanarkowa nr ul. Ptasia nr róg ul. Pelikanowej i Ibisowej Osiedle Piaski 75. SkrzyŜowanie ul. Drzycimskiej i Wąwelskiej 76. SkrzyŜowanie ul. JeŜewskiej i Drzycimskiej 77. SkrzyŜowanie ul. Niewieścińskiej i Cekcyńskiej 78. SkrzyŜowanie ul. Cekcyńskiej i Wąwelskiej 79. SkrzyŜowanie ul. Wąwelskiej i Gościeradzkiej 80. ul. JeŜewska nr ul. Serocka nr SkrzyŜowanie ul. Zbrachlińskiej i Drzycimskiej 83. ul. Zbrachlińska nr ul. Przechowska nr róg ul. Przechowskiej i Niewieścińskiej 86. róg ul. Niewieścińskiej i Laskowickiej 87. ul. Smętowska nr 34 7

8 88. ul. Smętowska nr ul. Komierowska nr róg ul. Zbrachlińskiej i Myślęcickiej 91. róg ul. Rytelskiej i Zbrachlińskiej 92. róg ul. Rytelskiej i Mochelskiej 93. ul. Smukalska; pętla autobusowa 94. róg ul. Błądzimskiej i Smukalskiej 95. róg ul. Wąwelskiej i Kotomierskiej 96. ul. Kotomierska nr ul. Wąwelska, naprzeciwko nr ul. Unisławska nr ul. Błądzimska nr ul. Błądzimska nr 3 5. Wyniki pomiarów. PoniŜsze opracowanie obejmuje analizę wyników stęŝeń dwutlenku azotu i dwutlenku siarki, otrzymanych z badań od sierpnia do grudnia 2005 r. oraz od stycznia do czerwca 2006 r. Wyniki dwutlenku siarki z miesiąca sierpnia zostały pominięte przy interpretacji wyników, poniewaŝ są one nienaturalnie wysokie we wszystkich omawianych dzielnicach i powodują niezgodność z tendencjami obserwowanymi, w innych kampaniach pomiarowych. W badaniach dla 100 punktów pomiarowych uzyskano pełną liczbę wyników miesięcznych tylko w 42 punktach Imisja dwutlenku azotu. Osiedle Miedzyń Na osiedlu Miedzyń umieszczono 29 punktów pomiarowych. Lokalizacje punktów przedstawiono w Tabeli 2. Komplet wyników uzyskano dla 11 punktów pomiarowych. Analiza stęŝeń NO 2 dla 11 punktów wykazała, Ŝe średnie stęŝenie znajdowało się w granicach µg/m 3. Minimum otrzymano w punkcie nr 23 przy ul. Szczytowej 3-5, natomiast maksimum w punkcie nr 21 skrzyŝowanie ul. Pszczelnej i Miodowej. Średnie stęŝenie NO 2 z miesięcy letnich wynosiło 8.1 µg/m 3, a z miesięcy zimowych 18.3 µg/m 3. Maksymalne średnie stęŝenie w okresie letnim (11.0 µg/m 3 ) dotyczyło punktu nr 21, a w okresie zimowym (21.3 µg/m 3 ) wystąpiło w styczniu w punkcie nr 9 (skrzyŝowanie ul. Sztumskiej i Kwidzyńskiej). Analiza wyników dwutlenku azotu w 29 punktach pomiarowych wykazała, Ŝe: Średnie stęŝenie NO 2 dla całej dzielnicy wynosiło 13.0 µg/m 3. 8

9 Średnie stęŝenie z sesji letniej wyniosło 8.1 µg/m 3, natomiast z okresu zimowego 17.9 µg/m 3. RóŜnica pomiędzy miesiącami zimowymi a letnimi wynosiła 9.8 µg/m 3. Na ryc. 3 przedstawiono porównanie pomiędzy średnimi stęŝeniami z miesięcy letnich i zimowych, na tle średniej z całej kampanii pomiarów pasywnych. Ryc. 6 przedstawia średni przebieg stęŝeń NO 2 dla wszystkich punktów pomiarowych na tle temperatury powietrza. NajwyŜsze stęŝenie miesięczne NO µg/m 3 zaobserwowano w styczniu w punkcie nr 9 (skrzyŝowanie ul. Sztumskiej i Kwidzyńskiej). Osiedle Osowa Góra Na osiedlu Osowa Góra umieszczono 45 punktów pomiarowych. Komplet wyników uzyskano dla 18 punktów, a dla jednego punktu (nr 54 przy ul. Rekinowej 41) nie otrzymano Ŝadnego wyniku, z powodu stałego niszczenia próbników. Analiza stęŝeń NO 2 dla tych punktów wykazała, Ŝe średnie stęŝenie znajdowało się w granicach µg/m 3. Minimalne średnie stęŝenie uzyskano w 2 punktach nr 68 i 69 tj. przy ul. Więcierzowej 4 i Kawiorowej 19. Maksymalne średnie stęŝenie uzyskano w punkcie nr 30 na rogu ul. Grunwaldzkiej i Kolbego. Średnie stęŝenie NO 2 z miesięcy letnich znajdowało się w przedziale µg/m 3, a z miesięcy zimowych dla kompletnej serii pomiarowej w granicach µg/m 3. Maksymalne średnie stęŝenie z okresu letniego i zimowego odnotowano w punkcie nr 30 na rogu ul. Grunwaldzkiej i Kolbego. Analiza wyników dwutlenku azotu w 44 punktach pomiarowych wykazała, Ŝe: Średnie stęŝenie NO 2 wynosiło 12.6 µg/m 3. Średnie stęŝenie z miesięcy letnich wynosiło 8.7 µg/m 3, natomiast z miesięcy zimowych 16.4 µg/m 3. RóŜnica pomiędzy miesiącami zimowymi a letnimi wynosiła 7.7 µg/m 3. Na ryc. 4 przedstawione jest porównanie pomiędzy średnimi z miesięcy letnich i zimowych, na tle średniej z całej kampanii pomiarów pasywnych. NajwyŜsze stęŝenie miesięczne NO µg/m 3 zaobserwowano w styczniu w punkcie nr 34 przy ul. Biedronkowej 14, a najniŝsze NO µg/m 3 wystąpiło w miesiącu sierpniu w punkcie nr 63, 65 i 66 przy ul. Karpiowej, Sardynkowej i Homarowej. 9

10 Osiedle Piaski Na osiedlu Piaski w czasie prowadzenia badań umieszczono 26 punktów pomiarowych. Komplet wyników uzyskano dla 13 punktów. Analiza stęŝeń NO 2 dla tych punktów wykazała, Ŝe średnie stęŝenie znajdowało się w granicach µg/m 3. Minimum wystąpiło w punkcie nr 80 przy ul. JeŜewskiej, natomiast maksimum otrzymano w punkcie nr 88 przy ul. Smętowskiej nr 6. Średnie stęŝenie NO 2 z miesięcy letnich znajdowało się w zakresie µg/m 3, natomiast z miesięcy zimowych było w granicach µg/m 3. Maksymalna wartość 26.0 µg/m 3 wystąpiła w miesiącu styczniu równieŝ w punkcie nr 88 przy ul. Smętowskiej 6. Analiza wyników dwutlenku azotu w 26 punktach pomiarowych wykazała, Ŝe: Średnie stęŝenie NO 2 wynosiło 10.0 µg/m 3. Średnie stęŝenie z miesięcy letnich wynosiło 6.8 µg/m 3, natomiast z miesięcy zimowych 13.2 µg/m 3. RóŜnica pomiędzy miesiącami zimowymi, a letnimi wynosiła 6.4 µg/m 3. Na ryc. 5 przedstawione jest porównanie pomiędzy średnimi z miesięcy letnich i zimowych, na tle średniej z całej kampanii pomiarów pasywnych. NajwyŜsze stęŝenie miesięczne 26.0 µg/m 3 zaobserwowano dwukrotnie, w styczniu w punkcie 76 skrzyŝowanie ul. JeŜewskiej i Drzycimskiej oraz w punkcie nr 88 przy ul. Smętowskiej 6. NajniŜsze stęŝenie miesięczne NO µg/m 3 odnotowano w miesiącu maju dwa razy (punkt nr 80) przy ul. JeŜewskiej i (punkt nr 96) przy ul. Kotomierskiej oraz w styczniu w punkcie nr 79 na skrzyŝowaniu ul. Wąwelskiej Gościeradzkiej Imisja dwutlenku siarki. Osiedle Miedzyń Analiza stęŝeń SO 2 dla 11 punktów wykazała, Ŝe średnie stęŝenie znajdowało się w zakresie µg/m 3. Minimum stwierdzono w punkcie nr 3 przy skrzyŝowaniu ul. Oświęcimskiej i Janowieckiej, natomiast maksimum w punkcie nr 25 przy ul. Czorsztyńskiej. Średnie stęŝenie SO 2 z okresu letniego znajdowało się w granicach µg/m 3. Średnie stęŝenie z okresu zimowego było w przedziale µg/m 3. Maksymalne średnie stęŝenie z lata uzyskano w punkcie nr 12 przy ul. Kościerskiej, a z zimy w punkcie nr 9 przy ul. Sztumskiej i Kwidzyńskiej. 10

11 Analiza wyników dwutlenku siarki w 29 punktach pomiarowych wykazała, Ŝe: Średnie stęŝenie SO 2 wynosiło 11.5 µg/m 3. Średnie stęŝenie z okresu letniego wynosiło 7.5 µg/m 3, natomiast z zimowego 15.6 µg/m 3. RóŜnica pomiędzy miesiącami zimowymi a letnimi wynosiła 8.1 µg/m 3. Na ryc. 7 przedstawiono porównanie pomiędzy średnimi z miesięcy letnich i zimowych, na tle średniej z całej kampanii pomiarów pasywnych. Ryc. 10 przedstawia średni przebieg stęŝeń SO 2 dla wszystkich punktów pomiarowych na tle temperatury powietrza. NajwyŜsze stęŝenie miesięczne 64.0 µg/m 3 zaobserwowano w miesiącu styczniu w punkcie nr 9 przy ul. Sztumskiej i Kwidzyńskiej. NajniŜsze stęŝenie miesięczne SO µg/m 3 wystąpiło w miesiącu październiku w punkcie nr 1 przy skrzyŝowaniu ul. Zgorzeleckiej i Janowieckiej. Osiedle Osowa Góra Analiza stęŝeń SO 2 dla 18 punktów wykazała, Ŝe średnie stęŝenie znajdowało się w przedziale µg/m 3. Minimalne średnie stęŝenie otrzymano w punkcie nr 30 przy skrzyŝowaniu ul. Grunwaldzkiej i Kolbego. Maksymalne średnie stęŝenie uzyskano w punkcie nr 47 przy ul. Szpakowej 32. Średnie stęŝenie SO 2 z okresu letniego znajdowało się w granicach µg/m 3, natomiast z miesięcy zimowych było w przedziale µg/m 3. Maksymalne średnie stęŝenie z lata odnotowano w punkcie nr 57 przy ul. Sazanowej. Maksymalne średnie stęŝenie w zimie zaobserwowano w punkcie nr 47 przy ul. Szpakowej. Analiza wyników dwutlenku siarki w 44 punktach pomiarowych wykazała, Ŝe: Średnie stęŝenie SO 2 wynosiło 11.7 µg/m 3. Średnie stęŝenie z okresu letniego wynosiło 8.8 µg/m 3, natomiast z zimowego 14.6 µg/m 3. RóŜnica pomiędzy miesiącami zimowymi a letnimi wynosiła 5.8 µg/m 3. Na ryc. 8 przedstawiono porównanie pomiędzy średnimi z miesięcy letnich i zimowych, na tle średniej z całej kampanii pomiarów pasywnych. NajwyŜsze stęŝenie miesięczne µg/m 3 odnotowano w miesiącu styczniu w punkcie nr 34 przy ul. Biedronkowej. NajniŜsze stęŝenie miesięczne SO µg/m 3 zaobserwowano w miesiącu grudniu w punkcie nr 30 przy skrzyŝowaniu ul. Grunwaldzkiej i Kolbego. 11

12 Osiedle Piaski Analiza stęŝeń SO 2 dla 13 punktów wykazała, Ŝe średnie stęŝenie znajdowało się w granicach µg/m 3. Minimalne średnie stęŝenie otrzymano w punkcie nr 96 przy ul. Kotomierskiej 16. Maksymalne stęŝenie wystąpiło w punkcie nr 85 róg ul. Orzechowskiej i Niewieścińskiej. Średnie stęŝenie SO 2 z okresu letniego znajdowało się w zakresie µg/m 3, natomiast z okresu grzewczego było w przedziale µg/m 3. Maksymalne średnie stęŝenie z lata stwierdzono w punkcie nr 100 (ul. Błądzimska nr 3), a z zimy w styczniu w punkcie nr 85 jw. Analiza wyników dwutlenku siarki z całej kampanii z 26 punktów pomiarowych wykazała, Ŝe: Średnie stęŝenie SO 2 wynosiło 10.9 µg/m 3. Średnie stęŝenie z okresu letniego wynosiło 7.9 µg/m 3, natomiast z zimowego 13.9 µg/m 3. RóŜnica pomiędzy miesiącami zimowymi a letnimi wynosiła 6.0 µg/m 3. Na ryc. 9 przedstawiono porównanie pomiędzy średnimi z miesięcy letnich i zimowych, na tle średniej z całej kampanii pomiarów pasywnych. NajwyŜsze stęŝenie 46.0 µg/m 3 odnotowano w miesiącu kwietniu w punkcie nr 76 skrzyŝowanie ul. JeŜewskiej i Drzycimskiej. NajniŜsze stęŝenie miesięczne SO µg/m 3 zaobserwowano w miesiącu maju w punkcie nr 81 przy ul. Serockiej nr 6. W tym samym miesiącu niskie wartości stęŝeń SO 2 (wielkości 0.2 i 0.4 µg/m 3 ) stwierdzono w punktach nr 79, 80 i 90 (kolejno przy skrzyŝowaniu ul. Wawelskiej i Gościeradzkiej, JeŜewskiej oraz na rogu Zbrachlińskiej i Myślęcickiej). Podsumowanie Przy zastosowaniu pasywnej metody pomiarów, uzyskano bazę danych o stanie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w 3 dzielnicach Bydgoszczy Miedzyń, Osowa Góra i Piaski. Tabela 3 przedstawia wyniki pomiarów metodą pasywną II półrocze 2005 r. i I półrocze 2006 r. Analiza wyników z całej sesji pomiarów imisji zanieczyszczeń powietrza SO 2 i NO 2 przy uŝyciu metody pasywnej, prowadzonych na terenie miasta Bydgoszczy, pozwala na sformułowanie następujących wniosków: 12

13 Analiza stęŝeń NO 2 wykazała, iŝ stęŝenia w miesiącach zimowych przewyŝszały stęŝenia z miesięcy letnich, co związane jest z dominującą rolą emisji energetycznej w globalnej emisji dwutlenku azotu. Na Miedzyniu przy ul. Bronikowskiego i na Osowej Górze róg ul. Grunwaldzkiej i Kolbego oraz osiedlu Piaski na rogu ul. Błądzimskiej i Smukalskiej, stwierdzono najwyŝsze stęŝenie tego zanieczyszczenia w całej kampanii pomiarowej. Okazuje się, Ŝe w tych miejscach mamy duŝe natęŝenie ruchu drogowego, co świadczy o wzrastającej roli zanieczyszczeń komunikacyjnych w tych punktach. Największa róŝnica pomiędzy średnimi stęŝeniami z okresu letniego i zimowego została odnotowana na osiedlu Osowa Góra w punkcie 34, następnie na Miedzyniu w punkcie 2 i na osiedlu Piaski w punkcie 95. Sugeruje to duŝy wpływ źródeł energetycznych na stan powietrza. W pozostałych punktach występuje efekt nakładania się na siebie zanieczyszczeń komunikacyjnych oraz zanieczyszczeń ze źródeł energetycznych. NajniŜsze średnie stęŝenie NO 2 z kampanii pomiarowej rozpatrywane pod kątem dzielnic mieszkaniowych Bydgoszczy, odnotowano dla osiedla Piaski 6.5 µg/m 3, Osowa Góra 8.2 µg/m 2 i Miedzyń 11.4 µg/m 3. Średnie stęŝenia NO 2 dla poszczególnych dzielnic wg kolejności jw. znajdowały się w przedziale 10.0, 12.6 i 13.0 µg/m 3. Maksymalne stęŝenie miesięczne odnotowano na osiedlu Osowa Góra i Miedzyń (w obu przypadkach wartość stęŝenia wynosiła 45.0 µg/m 3 ). Ryc. 11 przedstawia porównanie średnich stęŝeń NO 2 dla kaŝdego osiedla z kampanii pomiarów pasywnych 2005/2006 r. Przestrzenny rozkład stęŝeń średnich dla kaŝdego osiedla przedstawiony na ryc. 13 wskazuje miejsca o najmniejszym i największym zanieczyszczeniu powietrza dwutlenkiem azotu. Analiza stęŝeń SO 2 wskazała na typowy przebieg stęŝenia dwutlenku siarki z maksimum w zimie i minimum w lecie, co związane jest z dominującą rolą emisji energetycznej w globalnej emisji SO 2. W punktach nr 34 na Osowej Górze, w punkcie nr 13 na osiedlu Miedzyń i nr 85 na Piaskach zanotowano duŝe róŝnice pomiędzy sezonem grzewczym i letnim. Podobnie, jak w przypadku NO 2 sugeruje to duŝy wpływ źródeł energetycznych na stan powietrza. Natomiast w punktach nr 49, 58 i 60 na Osowej Górze średnia stęŝeń SO 2 z okresu zimowego i letniego była bardzo zbliŝona. W punkcie nr 61 zlokalizowanym na Osowej Górze średnia z okresu letniego była niŝsza od średniej z okresu zimowego. NajniŜsze średnie stęŝenie SO 2 rozpatrywane pod kątem dzielnic mieszkaniowych Bydgoszczy, 13

14 odnotowano dla osiedla Osowa Góra µg/m 3, następnie 6.7 µg/m 3 na Piaskach i 7.2 µg/m 3 na Miedzyniu. Średnie stęŝenia z całego cyklu pomiarowego SO 2 dla poszczególnych dzielnic wynosiły: Piaski µg/m 3, Miedzyń 11.5 µg/m 3 i Osowa Góra µg/m 3. Maksymalne stęŝenia miesięczne odnotowano na wszystkich osiedlach w styczniu i wynosiły one µg/m 3 na Osowej Górze, 64.0 µg/m 3 na Miedzyniu oraz 46.0 µg/m 3 na osiedlu Piaski. Ryc. 12 przedstawia porównanie średnich stęŝeń SO 2 dla kaŝdego osiedla z kampanii pomiarów pasywnych 2005/2006 r. Przestrzenny rozkład stęŝeń średnich dla kaŝdego osiedla przedstawiony na ryc. 14 wskazuje miejsca o najmniejszym i największym zanieczyszczeniu powietrza dwutlenkiem siarki. Reasumując stwierdza się, Ŝe w tych samych punktach pomiarowych na poszczególnych osiedlach występują maksymalne stęŝenia dwutlenku siarki i dwutlenku azotu. Dotyczy to punktów: nr 9 (skrzyŝowanie ul. Sztumskiej i Kwidzyńskiej), nr 34 (ul. Biedronkowa 14) i nr 76 (skrzyŝowanie ul. JeŜewskiej i Drzycimskiej). Porównując wszystkie uzyskane wyniki w skali roku, zauwaŝa się niewielkie róŝnice w stęŝeniach badanych zanieczyszczeń w poszczególnych dzielnicach. Wcześniej w latach 2004/2005 WIOŚ prowadził pomiary wyŝej wymienionych zanieczyszczeń metodą pasywną, w 30 punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenie całego miasta. Uzyskane wyniki porównano z wynikami otrzymanymi w kampanii pomiarowej 2005/2006 i stwierdzono zbieŝność wyników pomiarów pasywnych. Średnie roczne stęŝenia SO 2 mieściły się w granicach: 4.5 µg/m 3 (Opławiec, ul. Turystyczna) µg/m 3 (Bocianowo, ul. Bocianowa), a NO 2 w przedziale: 10.4 µg/m 3 (Fordon, ul. Lawinowa oraz Opławiec, ul. Turystyczna) 40.6 µg/m 3 (ul. Toruńska). Wysokie stęŝenie dwutlenku azotu na ulicy Toruńskiej związane jest z duŝym natęŝeniem ruchu drogowego. Porównania pomiarów pasywnych (metoda wskaźnikowa) i automatycznych dokonano równieŝ na podstawie wyników ze stacji zlokalizowanych przy Placu Poznańskim oraz przy ul. Warszawskiej w Bydgoszczy. Średnie stęŝenia miesięczne ze stacji automatycznych są wyŝsze zarówno w przypadku dwutlenku siarki jak i dwutlenku azotu, natomiast przebieg roczny stęŝeń ma podobny charakter, z maksimum w zimie i minimum w lecie. Maksymalne stęŝenie średniomiesięczne w styczniu 2006 r. dla NO 2 wynosiło 45.0 µg/m 3 przy Placu Poznańskim, natomiast dla SO µg/m 3 na stacji przy ul. Warszawskiej. 14

15 Ryc.1. Rozkład częstości kierunków wiatru na podstawie wyników ze stacji przy Placu Poznańskim w I półroczu 2006 r. Ryc. 2. Rozkład częstości kierunków wiatru na podstawie wyników ze stacji przy ulicy Warszawskiej w II półroczu 2005 r. 15

16 Ryc. 3. Porównanie pomiędzy średnimi z miesięcy letnich i zimowych NO 2, na tle średniej z całej kampanii pomiarów pasywnych 2005/2006 r. dla osiedla Miedzyń średnia z miesięcy letnich średnia z miesięcy zimowych średnia z całej kampanii µg/m Punkty pomiarowe Ryc. 4. Porównanie pomiędzy średnimi z miesięcy letnich i zimowych NO 2, na tle średniej z całej kampanii pomiarów pasywnych 2005/2006 r. dla osiedla Osowa Góra średnia z miesięcy letnich średnia z miesięcy zimowych średnia z całej kampanii µg/m Punkty pomiarowe 16

17 Ryc. 5. Porównanie pomiędzy średnimi z miesięcy letnich i zimowych NO 2, na tle średniej z całej kampanii pomiarów pasywnych 2005/2006 r. dla osiedla Piaski średnia z miesięcy letnich średnia z miesięcy zimowych średnia z całej kampanii µg/m Punkty pomiarowe Ryc. 6. Średni przebieg stęŝeń NO 2 dla wszystkich punktów pomiarowych na tle temperatury powietrza. 26,0 20,0 24,0 22,0 15,0 20,0 18,0 10,0 16,0 µg/m 3 14,0 5,0 0 C 12,0 10,0 8,0 0,0 6,0 4,0-5,0 2,0 0,0 sie-05 wrz-05 paź-05 lis-05 gru-05 sty-06 lut-06 mar-06 kwi-06 maj-06 cze-06-10,0 17

18 Ryc. 7. Porównanie pomiędzy średnimi z miesięcy letnich i zimowych SO 2, na tle średniej z całej kampanii pomiarów pasywnych 2005/2006 r. dla osiedla Miedzyń średnia z miesięcy letnich średnia z miesięcy zimowych średnia z całej kampanii µg/m Punkty pomiarowe Ryc. 8. Porównanie pomiędzy średnimi z miesięcy letnich i zimowych SO 2, na tle średniej z całej kampanii pomiarów pasywnych 2005/2006 r. dla osiedla Osowa Góra. µg/m Punkty pomiarowe średnia z miesięcy letnich średnia z miesięcy zimowych średnia z całej kampanii

19 Ryc. 9. Porównanie pomiędzy średnimi z miesięcy letnich i zimowych SO 2, na tle średniej z całej kampanii pomiarów pasywnych 2005/2006 r. dla osiedla Piaski. µg/m średnia z miesięcy letnich średnia z miesięcy zimowych średnia z całej kampanii Punkty pomiarowe Ryc. 10. Średni przebieg stęŝeń SO 2 dla wszystkich punktów pomiarowych na tle temperatury powietrza. 35,0 33,0 31,0 29,0 27,0 25,0 23,0 21,0 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 0 C µg /m 3 19,0 17,0 15,0 13,0 11,0 9,0 7,0 5,0 3,0 1,0 6,0 4,0 2,0 0,0-2,0-4,0-6,0-8,0-1,0 wrz-05 paź-05 lis-05 gru-05 sty-06 lut-06 mar-06 kwi-06 maj-06 cze-06-10,0 19

20 Ryc. 11. Porównanie średnich stęŝeń NO 2 dla kaŝdego osiedla z kampanii pomiarów pasywnych 2005/2006 r. dla wszystkich punktów pomiarowych. 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Miedzyń Osowa Piaski Ryc. 12. Porównanie średnich stęŝeń SO 2 dla kaŝdego osiedla z kampanii pomiarów pasywnych 2005/2006 r. dla wszystkich punktów pomiarowych. 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Miedzyń Osowa Piaski 20

21 Ryc. 13. Rozkład przestrzenny stęŝeń NO 2 na trzech osiedlach Bydgoszczy w kampanii pomiarowej 2005/2006 r. 3 ul. Janowiecka ul. Wierzbowa ul. Spacerowa 7 ul. Nakielska ul. Maciaszka ul. Pijarów ul. Bronikowskiego µg/m3 NO ulice miasta - lokalizacja punktu 1 - nr próbnika Miedzyñ 17 ul. Osada 69 ul. Rekinowa 68 ul. Wielorybia ul. Drzycimska ul. owiskowa ul. Kormoranów ul. Kolbego ul. Zbrachliñska ul. Przechowska ul. Kotomierska ul. Smêtowska ul. Smukalska 94 ul. Grunwaldzka ul. Kruszyñska Piaski Osowa Góra ul. Puszczykowa 72 21

22 Ryc. 14. Rozkład przestrzenny stęŝeń SO 2 na trzech osiedlach Bydgoszczy w kampania pomiarowej 2005/2006 r. 3 ul. Janowiecka ul. Wierzbowa ul. Spacerowa 7 ul. Nakielska 8 ul. Maciaszka ul. Pijarów ul. Broniewskiego 14 µg/m3 SO ulice mista - lokalizacja punktu 1 - nr próbnika Miedzyñ 17 ul. Osada 69 ul. Rekinowa 68 ul. Wielorybia ul. Drzycimska ul. Zbrachliñska 84 ul. Przechowska ul. owiskowa ul. Kolbego ul. Smukalska ul. Smêtowska ul. Kotomierska ul. Grunwaldzka Piaski ul. Kruszyñska 71 Osowa Góra ul. Puszczykowa 72 22