JAK SPORZĄDZIĆ BAZOWĄ INWENTARYZACJĘ EMISJI PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ ORAZ OPRACOWAĆ MECHANIZMY WSPARCIA ROZWOJU.

Transkrypt

1 JAK SPORZĄDZIĆ BAZOWĄ INWENTARYZACJĘ EMISJI ORAZ OPRACOWAĆ PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Anna Jaskuła Dyrektor biura Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités Kraków, ul. Sławkowska 17 tel./faks: e- mail:

2 STOWARZYSZENIE GMIN POLSKA SIEĆ ENERGIE CITÉS jest pozarządową organizacją non- profit od 1994 roku aktywnie działa na rzecz kształtowania lokalnej polityki energetycznej i ochrony klimatu promuje poprawę efektywności energetycznej i wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych członkami Stowarzyszenia są miasta i gminy z całej Polski od 2009 roku pierwsza w Polsce Organizacja Wspierająca Porozumienie Burmistrzów

3 POMOC MIASTOM I GMINOM SYGNATARIUSZOM W WYPEŁNIANIU ZOBOWIĄZAŃ WYNIKAJĄCYCH Z PODPISANIA POROZUMIENIA BURMISTRZÓW w formalnościach związanych z przystąpieniem do Porozumienia Burmistrzów w przygotowaniu Planów działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) we wdrażaniu Planów Działań (SEAP) i okresowym raportowaniu postępów w organizacji Dni Energii i Lokalnych Forów w organizacji wydarzeń mających na celu zachęcenie innych miast do przystąpienia do Porozumienia Burmistrzów

4 Wytyczne metodyczne Porozumienia oraz narzędzia ułatwiające sporządzenie BEI i opracowanie SEAP Poradnik Jak opracować SEAP w j. polskim N2O Współfinansowanie Szablon SEAP i instrukcja jego wypełniania w 23 językach UE

5 MECHANIZMY WSPARCIA ROZWOJU PROMOCJA POROZUMIENIA BURMISTRZÓW ORAZ MIAST I GMIN SYGNATARIUSZY NA SZCZEBLU KRAJOWYM I EUROPEJSKIM www. pnec.org.pl z organizowanie około 50 wydarzeń (konferencje, seminaria, warsztaty, podróże studyjne, Dni Energii, Lokalne Fora itp.) zorganizowanych dla ponad przedstawicieli z miast i gmin w całej Polsce

6 MECHANIZMY WSPARCIA ROZWOJU UTRZYMYWANIE KONTAKTU Z SYGNATARIUSZAMI POROZUMIENIA ORAZ UŁATWIENIE WYMIANY DOŚWIADCZEŃ POMIĘDZY MIASTAMI I GMINAMI SYGNATARIUSZAMI I KANDYDATAMI regularne kontakty z miastami i gminami sygnatariuszami i kandydatami poprzez organizację konferencji, seminariów, warsztatów, podróży studyjnych, Dni Energii, Lokalnych Forów oraz codzienny kontakt utworzenie Polskiej Pladormy Dialogu nt. Porozumienia Burmistrzów skupiającej polskich sygnatariuszy Porozumienia oraz organizacje, które mogą wesprzeć je w realizacji celów Porozumienia zaangażowanie miast i gmin sygnatariuszy w projekty realizowane przez Stowarzyszenie

7 ZOBOWIĄZANIA SYGNATARIUSZY POROZUMIENIA Przekroczenie celów unijnej polityki klimatyczno- energetycznej: ograniczenie emisji CO 2 o 20% do 2020 roku Przygotowanie Planu działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP Sustainable Energy Ac6on Plan) Wdrożenie Planu działań na rzecz zrównoważonej energii i okresowe raportowanie postępów Zaangażowanie obywateli i innych interesariuszy (Dni Energii, Lokalne Forum) Zachęcenie innych miast do przystąpienia do tej inicjatywy

8 Czym jest Plan działań na rzecz zrównoważonej energii? Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) jest dokumentem, który wyznacza cele w zakresie redukcji emisji CO 2 i definiuje konkretne działania, które władze lokalne podejmą, aby osiągnąć te cele do 2020 roku. Realizacja SEAP ma umożliwić wywiązanie się ze zobowiązań podjętych poprzez podpisanie Porozumienia Burmistrzów. Zgodnie z treścią Porozumienia SEAP należy przedstawić w ciągu roku od dnia przystąpienia do Porozumienia Burmistrzów. Przedłożono już SEAP- ów, w tym 31 z Polski!

9 MECHANIZMY WSPARCIA ROZWOJU Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) powinien obejmować cały obszar geograficzny zarządzany przez władze lokalne oraz przewidywać działania w różnych sektorach (w tym: budynki komunalne, oświetlenie publiczne, transport, gospodarstwa domowe)

10 MECHANIZMY WSPARCIA ROZWOJU Bazowa inwentaryzacja emisji (BEI) Punkt wyjścia do opracowania SEAP stanowi Bazowa inwentaryzacja emisji. pozwala zidentyfikować główne źródła emisji CO 2 oraz określić potencjał redukcji emisji w różnych sektorach stanowi punkt wyjścia do określenia celu redukcyjnego w Mg CO 2 umożliwia zmierzenie efektów działań przewidzianych w Planie działań na rzecz zrównoważonej energii

11 Bazowa inwentaryzacja emisji (BEI) Bazowa inwentaryzacja emisji polega na wyliczeniu ilości dwutlenku węgla wyemitowanego z obszaru gminy w danym roku ( rok bazowy) wybór roku bazowego ( 1990) wybór gazów cieplarnianych objętych inwentaryzacją wybór wskaźników emisji - metoda IPCC (standardowe wskaźniki emisji) - metoda LCA (wskaźniki emisji LCA) zebranie danych na temat zużycia energii i wielkości emisji w kluczowych sektorach (zarówno w sektorze komunalnym jak i prywatnym) Źródło:

12 Bazowa inwentaryzacja emisji wybór wartości, w których zostanie wyrażony cel redukcyjny Cel redukcyjny może zostać wyrażony: w wartościach absolutnych ( t CO 2 ) w wartościach per capita ( t CO 2 per capita) bezwzględne per capita N2O Wybór należy do miasta, choć w przypadku silnego wzrostu/spadku populacji zaleca się wyznaczenie celu redukcyjnego per capita Uwaga: W obu przypadkach BEI musi być sporządzona w wartościach absolutnych (t CO 2 ) Źródło:

13 Bazowa inwentaryzacja emisji sektory Sporządzając BEI należy zebrać dane na temat zużycia energii i wielkości emisji w kluczowych sektorach (komunalny i prywatny!) końcowe zużycie energii w budynkach, urządzeniach/instalacjach oraz przemyśle końcowe zużycie energii w transporcie produkcja energii (energia elektryczna, ciepło, chłód) inne źródła emisji (nie związane ze zużyciem energii, np. rolnictwo, gospodarka odpadami ) główny obszar zainteresowania Porozumienia W SEAP/PGN nie należy ujmować zakładów objętych EU ETS (Europejski Systemem Handlu Uprawnieniami do Emisji CO 2 ), (SEAP - chyba że zostały one uwzględnione w planach uprzednio sporządzonych przez władze lokalne)

14 MECHANIZMY WSPARCIA ROZWOJU Sektory które należy uwzględnić w BEI 3 opcje /pl/publikacje/ poradniki N2O

15 Wyliczenie emisji z obszaru gminy I krok zebranie danych na temat zużycia energii finalnej w roku bazowym: dane należy zebrać dla wszystkich nośników energii (energia elektryczna, energia cieplna, paliwa kopalne, OZE) oraz dla wszystkich sektorów objętych inwentaryzacją II krok przyjęcie wskaźników emisji wskaźniki emisji mówią, ile ton CO2 przypada na jednostkę zużycia poszczególnych nośników energii (np. 0,202 t CO 2 /MWh gazu ziemnego) N2O inwentaryzacją III krok wyliczenie wielkości emisji z obszaru gminy przy wykorzystaniu wzoru: E CO2 = C x EF gdzie: E CO2 wielkość emisji CO 2 [MgCO 2 ]; C wielkość zużycia energii [MWh]; EF wskaźnik emisji CO 2 [MgCO 2 /MWh]

16 Gromadzenie danych kluczowe kweste dane muszą dokładnie opisywać sytuację miasta/gminy ( szacunki dokonane w oparciu o średnie krajowe czy regionalne nie wystarczą!) metodologia gromadzenia danych musi być spójna na przestrzeni lat dane należy zgromadzić przynajmniej dla tych sektorów, w których miasto/gmina planuje podjąć działania zmierzające do ograniczenia zużycia energii i emisji CO 2 wykorzystane źródła danych powinny być dostępne także w przyszłości dane powinny być możliwe jak najdokładniejsze metodologia gromadzenia danych oraz wykorzystane źródła danych powinny zostać dokładnie udokumentowane i udostępnione opinii publicznej

17 Wyliczenie emisji z obszaru gminy Całkowitą emisję CO 2 z obszaru gminy w roku bazowym otrzymujemy poprzez zsumowanie emisji CO 2 wyliczonej dla poszczególnych nośników energii oraz poszczególnych sektorów. Wielkość ta stanowi podstawę do wyliczenia celu redukcyjnego w tonach CO 2, który stanowi punkt wyjścia do opracowania Planu działań rzecz zrównoważonej energii (SEAP). N2O

18 10 głównych zasad dot. opracowania SEAP 1. Formalne przyjęcie Planu działań na rzecz zrównoważonej energii przez Radę Miasta lub Gminy 2. Zobowiązanie do ograniczenia emisji CO 2 o co najmniej 20% do roku 2020 Jeżeli w planie przyjęto długoterminowy cel redukcyjny (na przykład dla N2O 2030 roku) => ustal cel pośredni dla 2020 roku 3. Sporządzenie Bazowej inwentaryzacji emisji CO 2 (BEI)

19 10 głównych zasad dot. opracowania SEAP 4. Kompleksowe środki obejmujące kluczowe sektory: budynki i obiekty komunalne sektor mieszkalny sektor usług transport publiczny i prywatny przemysł (opcjonalnie) itd. N2O Przed rozpoczęciem planowania działań i środków należy ustalić długo- terminową wizję z jasno określonymi celami.

20 MECHANIZMY WSPARCIA ROZWOJU 10 głównych zasad dot. opracowania SEAP 5. Strategie i działania do roku 2020: Długoterminowa strategia i cele do roku 2020 uwzględniające konkretne zobowiązania w obszarach takich jak: planowanie przestrzenne, transport i mobilność, zamówienia publiczne, standardy dla nowych/remontowanych budynków itd. Szczegółowe informacje dla najbliższych 3-5 lat opis oraz odpowiedzialny wydział lub osoba, ramy czasowe (początek- koniec, główne kamienie milowe), szacunkowe koszty i źródła finansowania, szacunkowe oszczędności energii / wzrost produkcji OZE towarzysząca szacunkowa redukcja emisji CO 2. N2O

21 MECHANIZMY WSPARCIA ROZWOJU 10 głównych zasad dot. opracowania SEAP 6. Przystosowanie struktur miejskich Władze lokalne powinny zapewnić zasoby kadrowe niezbędne do realizacji działań przewidzianych w Planie. Konieczne jest wyznaczenie osoby/wydziału odpowiedzialnego za opracowanie oraz wdrażanie Planu o szerokim zakresie kompetencji: - zarządzanie projektami, zarządzania danymi, zarządzania finansami, - techniczne (m.in. dotyczących efektywności energetycznej, wykorzystania odnawialnych źródeł energii, efektywnego transportu...) - przygotowanie projektów inwestycyjnych oraz promocji i komunikacji - itp N2O

22 MECHANIZMY WSPARCIA ROZWOJU 10 głównych zasad dot. opracowania SEAP 7. Mobilizacja społeczeństwa obywatelskiego W prace nad Planem oraz w jego wdrażanie powinna w jak najszerszym stopniu zostać zaangażowana społeczność lokalna mieszkańcy oraz lokalni interesariusze www. pnec.org.pl organizacja Lokalnych Forów organizacja Dni Energii

23 8. Finansowanie 10 głównych zasad dot. opracowania SEAP Władze lokalne powinny zapewnić zasoby finansowe (budżet miasta/gminy; zasoby zewnętrzne) niezbędne do realizacji działań przewidzianych w Planie 9. Monitoring i raportowanie SEAP powinien zawierać krótki opis tego, w jaki sposób władze lokalne zamierzają śledzić postępy w realizacji SEAP i monitorować jego rezultaty. N2O

24 10 głównych zasad dot. opracowania SEAP 10. Przedłożenie SEAP i wypełnienie szablonu na stronie Porozumienia Sygnatariusze Porozumienia zobowiązują się do przedłożenia SEAP w ciągu roku od dnia podpisania Porozumienia. Aby przedłożyć SEAP sygnatariusz musi: Przesłać SEAP do Biura Porozumienia Burmistrzów ( Plan wysyła się w języku narodowym) Wypełnić szablon SEAP dostępny on- line na stronie Porozumienia ( Szablon wypełnia się w języku angielskim) N2O

25 Wspólne Plany działań na rzecz zrównoważonej energii jak połączyć wysiłki Sąsiadujące ze sobą małe i średnie samorządy lokalne, które są sygnatariuszami Porozumienia Burmistrzów, mają możliwość opracowania i przedłożenia wspólnego Planu działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP). Rozwiązanie to ma sprzyjać współpracy na rzecz ochrony klimatu pomiędzy samorządami lokalnymi funkcjonującymi na tym samym obszarze.

26 Wspólne Plany działań na rzecz zrównoważonej energii jak połączyć wysiłki Samorządy lokalne mają dwie opcje do wyboru opcja 1 indywidualne zobowiązanie do redukcji emisji CO 2 - każdy sygnatariusz Porozumienia wchodzący w skład grupy indywidualnie zobowiązuje się ograniczenia emisji CO 2 o co najmniej 20% do 2020 roku, w związku z czym jest zobowiązany do wypełnienia własnego szablonu SEAP, którego główne elementy zostaną opublikowane na jego indywidualnym profilu, jedynie sam dokument SEAP jest wspólny dla całej grupy opcja 2 wspólne zobowiązanie do redukcji emisji CO 2 - grupa sygnatariuszy Porozumienia zbiorowo zobowiązuje się do ograniczenia emisji CO 2 o co najmniej 20% do 2020 roku. W tym przypadku cała grupa wypełnia tylko jeden wspólny szablon SEAP, którego główne element zostaną opublikowane na wspólnym profilu na stronie internetowej Porozumienia. Opcja ta jest przeznaczona przede wszystkim dla mniejszych gmin, których możliwości wywiązania się ze zobowiązań wynikających z Porozumienia Burmistrzów są ograniczone.

27 MECHANIZMY WSPARCIA ROZWOJU Jakie działania uwzględnić w SEAP? działania powinny obejmować wszystkie kluczowe sektory dla każdego z działań przewidzianych do realizacji w Planie należy wyliczyć szacunkowy efekt redukcji emisji CO 2 w tonach po zsumowaniu efekty te powinny dać wartość przekraczającą wyznaczony cel redukcyjny

28 Jakie działania uwzględnić w SEAP? SEAP zawiera działania, których realizacja ma umożliwić osiągnięcie wyznaczonego celu redukcyjnego. Rodzaje działań MECHANIZMY WSPARCIA ROZWOJU działania, których efektem jest poprawa efektywności energetycznej działania, których efektem jest zmiana lokalnej struktury energetycznej działania o charakterze inwestycyjnym działania miękkie działania, które redukują emisje bezpośrednio działania, które redukują emisje pośrednio N2O

29 PRZYKŁADOWE DZIAŁNIA PRZEWIDZIANE W SEAPach PODEJMOWANE PRZEZ MIASTA SYGNATARIUSZY W POLSCE Działania o charakterze inwestycyjnym poprawa efektywności energetycznej Termomodernizacja obiektów komunalnych Modernizacja instalacji grzewczych w budynkach mieszkalnych Modernizacja instalacji oświetleniowych budynków komunalnych i oświetlenia ulicznego Montaż reduktorów napięcia zasilającego obwody oświetleniowe w lampach ulicznych Instalacje zielonych dachów N2O

30 PRZYKŁADOWE DZIAŁNIA PRZEWIDZIANE W SEAPach PODEJMOWANE PRZEZ MIASTA SYGNATARIUSZY W POLSCE Działania o charakterze inwestycyjnym poprawa efektywności energetycznej Monitoring zużycia energii Wymiana liczników energii w obiektach komunalnych i oświetleniu ulicznym Wymiana kotłów grzewczych Modernizacja miejskiej sieci ciepłowniczej Modernizacja elektrociepłowni N2O

31 PRZYKŁADOWE DZIAŁNIA PRZEWIDZIANE W SEAPach PODEJMOWANE PRZEZ MIASTA SYGNATARIUSZY W POLSCE Działania o charakterze inwestycyjnym wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Montaż kolektorów słonecznych i ogniw fotowoltaicznych Budowa kotłowni na biomasę Budowa biogazowni rolniczej Wykorzystanie wód geotermalnych do celów grzewczych Budowa turbin wiatrowych Budowa małych elektrowni wodnych

32 PRZYKŁADOWE DZIAŁNIA PRZEWIDZIANE W SEAPach PODEJMOWANE PRZEZ MIASTA SYGNATARIUSZY W POLSCE Działania o charakterze inwestycyjnym - transport Budowa ścieżek rowerowych Budowa parkingów rowerowych Ustanowienie stref wyłącznie dla pieszych Promocja i wsparcie transportu publicznego Wymiana taboru autobusów komunikacji miejskiej na energooszczędne i o niskiej emisji spalin Program Autobusy na CNG Program Trolejbusy rekuperacja energii N2O

33 PRZYKŁADOWE DZIAŁNIA PRZEWIDZIANE W SEAPach PODEJMOWANE PRZEZ MIASTA SYGNATARIUSZY W POLSCE Działania nieinwestycyjne akcje skierowane do mieszkańców i lokalnych interesariuszy zachęcające do oszczędzania energii i wykorzystania OZE: regularna organizacja Dni Energii edukacja energetyczna w szkołach stały dział poświęcony energii na stronie internetowej gminy spotkania i punkty instruktażowo- konsultacyjne dla mieszkańców informacje dla mieszkańców na temat programów dopłat do projektów termomodernizacyjnych i zakładających wykorzystanie OZE w inwestycjach realizowanych przez osoby prywatne N2O

34 POLSKIE PLANY DZIAŁAŃ W LICZBACH 31 SEAPów 19 zaakceptowanych 12 złożonych do JRC Plany działań na rzecz zrównoważonej energii zaakceptowane Plany działań na rzecz zrównoważonej energii złożone do JRC Źródło:

35 Gdzie szukać pomysłów na działania, które warto uwzględnić w SEAP? Pomysły odnośnie działań i środków, które można wprowadzić na szczeblu lokalnym można znaleźć w następujących dokumentach: Poradnik Jak opracować Plan na rzecz zrównoważonej energii w j. polskim dostępny m.in. na stronie Plany Działań na rzecz zrównoważonej energii opracowane przez inne miasta i gminy Wzorce doskonałości (Benchmarks of Excellence) opisy najciekawszych projektów i inicjatyw realizowanych przez Sygnatariuszy Porozumienia i ich Organizacje Wspierające N2O

36 Źródło: złożonych SEAPów > 160 millionów ton CO 2 potencjalnie niewyemitowanych > 40 miliardów inwestycji zaplanowanych w SEAPach > miejsc pracy /rok utworzonych / utrzymanych do 2020

37 Monitoring i raportowanie wdrażania SEAP Zgodnie z wytycznymi Porozumienia Sygnatariusze powinni: prowadzić regularny monitoring wdrażania Planu i co najmniej raz na dwa lata sporządzać sprawozdania z wdrażania SEAP służące ocenie, monitorowaniu i weryfikacji celów. co najmniej raz na cztery lata sporządzać tzw. inwentaryzacje monitoringowe i dołączać je do raportu z wdrażania SEAP. Inwentaryzacje monitoringowe pozwalają ocenić dotychczasowe efekty realizowanych działań i stanowią podstawę do aktualizacji SEAP. Inwentaryzacje monitoringowe muszą być sporządzane na identycznych zasadach jak Bazowa inwentaryzacja emisji!

38 WSPIERANIE SAMORZĄDÓW W OPRACOWANIU LOKALNYCH PLANÓW DZIAŁAŃ NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEJ ENERGII I ICH INTEGRACJI Z SYSTEMAMI ZARZĄDZANIA ENERGIĄ WG NORMY ISO Koordynator: SOGESCA (Włochy) Dofinansowanie: Inteligentna Energia Europa (IEE) Budżet: 1,62 mln euro Czas trwania: 36 miesięcy Partnerzy: 13 partnerów z 9 krajów UE & Bułgaria & Francja & Grecja & Hiszpania & Litwa & Niemcy (ICLEI) & Polska & Rumunia & Włochy

39 CEL & opracowanie, realizacja oraz monitorowanie wdrażania lokalnych Planów działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) przy wykorzystaniu podejścia stosowanego podczas wdrażania Systemów Zarządzania Energią zgodnym z normą ISO 50001

40 Oferujemy pomoc ZAPRASZAMY DO UDZIAŁU POLSKIE MIASTA I GMINY pomoc w opracowaniu Planów działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) zintegrowanych z Systemem Zarządzania Energią zgodnym z normą ISO we wdrażaniu i monitorowaniu realizacji inwestycji zawartych w Planach działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAPów)

41 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! Anna Jaskuła Dyrektor biura Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités Kraków, ul. Sławkowska 17 tel./faks: