tel fax

Transkrypt

1 Znak:/POKL/2015, r. Okręgowa Izba Pielęgniarek i PołoŜnych w Gorzowie Wlkp., prowadzi postępowanie w celu wyłonienia Wykładowcy kursu specjalistycznego Edukator w cukrzycy (Nr 02/11) Moduł II- 2 godz.. EDUKACJA W CUKRZYCY MODUŁ III -20 godz. warsztaty/ćwiczenia OBSZARY EDUKACJI ZDROWOTNEJ W CUKRZYCY w ramach realizowanego projektu Konkurencyjny mikroprzedsiębiorca w branŝy medycznej. Zadanie realizowane jest ze środków finansowych Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, działanie 8.1. Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie. Poddziałanie: Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw. Postępowanie prowadzone jest zgodnie z Regulaminem udzielania zamówień przyjętym przez Zamawiającego opracowanym w celu realizacji zasady konkurencyjności. Dokumenty dotyczące postępowania zostały upublicznione na stronie internetowej i W załączeniu przesyłam opis przedmiotu zamówienia przygotowany dla niniejszego postępowania, formularz ofertowy i wzór umowy. Proszę o przygotowanie i złoŝenie oferty na załączonym formularzu ofertowym do dnia roku, do godz.8,00 osobiście w siedzibie Okręgowej Izby Pielęgniarek i PołoŜnych w Gorzowie Wlkp., ul. Obrońców Pokoju 60/1-2 lub drogą mailową na adres: osrodek.szk@wp.pl (liczy się data wpływu do siedziby OIPiP). Maria Teresa Ziółkowska Wiceprzewodnicząca OIPiP podpis Zamawiającego

2 Projekt: Konkurencyjny mikroprzedsiębiorca w branŝy medycznej. Wykładowcy kursu specjalistycznego Edukator w cukrzycy (Nr 02/11) Moduł II- 2 godz.. EDUKACJA W CUKRZYCY MODUŁ III -20 godz. warsztaty/ćwiczenia OBSZARY EDUKACJI ZDROWOTNEJ W CUKRZYCY Zadanie realizowane ze środków finansowych Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, działanie 8.1. Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie. Poddziałanie: Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw. I. DANE INFORMACYJNE: ZAMAWIAJĄCY Nazwa: Okręgowa Izba Pielęgniarek i PołoŜnych w Gorzowie Wlkp. Adres: ul. Obrońców Pokoju 60/ NIP II. OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA 1. NAZWA ZADANIA : Pełnienie funkcji wykładowcy kursu specjalistycznego Edukator w cukrzycy (Nr 02/11) Wspólny Słownik Zamówień (CPV): CPV usługi szkolenia w dziedzinie zdrowia i pierwszej pomocy 2. SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA - obowiązki wykładowcy kursu specjalistycznego Edukator w cukrzycy (Nr 02/11) 1) opracowanie wykładu (w tym prezentacji) na podstawie programu (dokument w załączeniu), 2) opracowanie materiałów dydaktycznych dla uczestników kursu, 3) prowadzenie dziennika waz z listą obecności, 4) zaprojektowanie, w odniesieniu do poszczególnych modułów, środków dydaktycznych oraz formy zajęć, ze szczególnym uwzględnieniem form aktywizujących, 5) opracowanie 5 pytań na egzamin końcowy 3. REALIZACJA UMOWY, ZOBOWIĄZANIA STRON Umowa pomiędzy stronami zostanie zawarta na okres od r. do roku III. WARUNKI UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU ORAZ OPIS SPOSOBU DOKONYWANIA OCENY SPEŁNIANIA TYCH WARUNKÓW 1. Warunki udziału Wiedza i doświadczenie Wykonawca musi posiadać: 1) tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa oraz co najmniej pięcioletni staŝ pracy w zawodzie w dziedzinie pielęgniarstwa będącej przedmiotem kursu,

3 2) posiada tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia oraz co najmniej pięcioletni staŝ pracy w zawodzie, w dziedzinie będącej przedmiotem kursu i jest aktualnie zatrudniona w tej dziedzinie 2. Opis sposobu dokonywania oceny spełniania tego warunku W celu wykazania spełniania ww. warunków naleŝy przedłoŝyć: 1) Oświadczenie o posiadaniu tytułu zawodowego magistra pielęgniarstwa oraz co najmniej pięcioletniego staŝu pracy w zawodzie w dziedzinie pielęgniarstwa będącej przedmiotem kursu, lub 2) Oświadczenie o posiadaniu tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia oraz co najmniej pięcioletni staŝ pracy w zawodzie, w dziedzinie będącej przedmiotem kursu oraz aktualne zatrudnienie w tej dziedzinie. IV. TERMIN ZWIĄZANIA OFERTĄ: Wykonawca jest związany ofertą przez okres 20 dni. Bieg terminu związania ofertą rozpoczyna się wraz z upływem terminu składania ofert. V. OPIS SPOSOBU PRZYGOTOWYWANIA OFERTY, ZAWARTOŚĆ OFERTY 1) Zamawiający zaleca złoŝenie ofert na formularzu oferty przetargowej (wzór w załączeniu). 2) KaŜdy Wykonawca moŝe złoŝyć tylko jedną ofertę. 3) Oferta oraz załączniki winny być podpisane przez Wykonawcę lub osobę uprawnioną do reprezentowania Wykonawcy. 4) Zaleca się, aby wszystkie strony oferty były ponumerowane. 5) Poprawki w ofercie muszą być naniesione czytelnie i opatrzone podpisem osoby podpisującej ofertę. VI. KRYTERIA OCENY OFERT: Przy wyborze oferty Zamawiający będzie się kierował kryterium o następującym znaczeniu: Kryterium: cena zamówienia oczekiwane wynagrodzenie (brutto) - 100% Sposób oceny ofert: cena brutto najniŝsza X c = x 100 pkt cena brutto oferty badanej *W załączeniu program kursu MODUŁ II EDUKACJA W CUKRZYCY Cel modułu Pielęgniarka, połoŝna zaplanuje działania edukacyjne wobec pacjenta z cukrzycą zgodnie z załoŝeniami dydaktyki medycznej. Wykaz umiejętności wynikowych W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka, połoŝna powinna: scharakteryzować zasady dydaktyki w odniesieniu do zdrowia jednostki/grupy, określić cele strategiczne i szczegółowe dla obszarów edukacji zdrowotnej, omówić podział taksonomiczny celów, scharakteryzować zasady kształcenia scharakteryzować metody dydaktyczne,

4 wskazać zastosowanie poszczególnych rodzajów środków dydaktycznych z uwzględnieniem celów i adresatów edukacji, omówić proces zapamiętywania i przyswajania wiedzy, wskazać sposoby i narzędzia oceny wiedzy adresatów edukacji zdrowotnej, scharakteryzować modele edukacji zdrowotnej, analizować wpływ osobowości pacjentów na odbiór działań edukacyjnych, zindywidualizować działania edukacyjne w zaleŝności od cech osobowości pacjenta, omówić zasady organizacji procesu kształcenia, omówić korzyści wynikające z edukacji terapeutycznej pacjenta z cukrzycą, uzasadnić potrzebę powołania zespołu edukacyjnego w leczeniu pacjenta z cukrzycą, omówić zakres współpracy poszczególnych członków zespołu edukacyjnego, określić uwarunkowania edukacji terapeutycznej, róŝnicować rodzaje i zastosowanie edukacji formalnej i nieformalnej, opisać działania edukacyjne w placówkach ochrony zdrowia, opisać rolę i zadania członków zespołu terapeutycznego wskazać cele edukacji w cukrzycy w stosunku do dzieci, młodzieŝy, osób dorosłych, rodzin i opiekunów, omówić rolę pielęgniarki, połoŝnej w kształtowaniu postaw prozdrowotnych u pacjentów z cukrzycą, przedstawić znaczenie poszczególnych etapów edukacji terapeutycznej w kształtowaniu zdrowotnych zachowań pacjentów, wskazać metody, formy i środki dydaktyczne stosowane w edukacji pacjentów, określić cele priorytetowe edukacji zdrowotnej wśród grup ryzyka zachorowalności na cukrzycę, ocenić moŝliwości zastosowania poszczególnych modeli edukacji zdrowotnej w kształtowaniu postaw prozdrowotnych u chorych na cukrzycę i ich rodzin, wskazać działania zwiększające efektywność procesu nauczania pacjentów chorych na cukrzycę, opisać metody kontroli skuteczności edukacji ocenić skuteczność prowadzonych działań edukacyjnych. Treści nauczania I. Dydaktyka medyczna: 1. zasady dydaktyki zasady dydaktyki w odniesieniu do zdrowia jednostki, grupy zasady dydaktyki w odniesieniu do wieku odbiorcy 2. cele kształcenia taksonomia, dobór, ocena; a. Cele kształcenia - właściwości: dostrzegalne wykonalne logiczne rzeczowe i precyzyjne wymierne b. Podział celów potencjalne aktualne ogólne

5 pośrednie szczegółowe strategiczne c. Cele kształcenia - właściwości: dostrzegalne wykonalne logiczne rzeczowe i precyzyjne wymierne d. Treści kształcenia definicja wymagania dotyczące treści kształcenia społeczne, zawodowe naukowe psychologiczne dydaktyczne konieczność zachowania korelacji wewnątrzprzedmiotowej i międzyprzedmiotowej wymaganie łączenia teorii z praktyka konieczność strukturalizacji wiedzy konieczność egzemplastycznego układania treści pedagogiczne e. Zasady kształcenia zasada efektywności zasada operatywności zasada poglądowości zasada przystępności zasada systematyczności zasada świadomego i aktywnego uczestnictwa uczniów w procesie kształcenia zasada trwałości wiedzy zasada wiązania teorii z praktyką 3. metody dydaktyczne (rodzaje, korzyści/wady): i. definicja metody kształcenia ii. rodzaje metod kształcenia Metody podające: wykład informacyjny: słuŝy do przekazywania informacji w sposób usystematyzowany; pogadanka: rozmowa nauczyciela z uczniem w toku której nauczyciel przedstawia określone treści, stawia pytania a uczniowie odpowiadają; opowiadanie: polega na przedstawieniu tematu o określonej akcji i w czasie; powinno być realizowane Ŝywo i barwnie; opis; prelekcja; anegdota;

6 odczyt; objaśnienie lub wyjaśnienie. Metody problemowe: wykład problemowy; wykład konwersatoryjny; klasyczna metoda problemowa; Metody aktywizujące: metoda przypadków; metoda sytuacyjna; inscenizacja; gry dydaktyczne: sumulacyjne; decyzyjne; psychologiczne; seminarium; dyskusja dydaktyczna: związana z wykładem; okrągłego stołu; wielokrotna; burza mózgów; panelowa; metaplan. Metody eksponujące: film; sztuka teatralna; ekspozycja; pokaz połączony z przeŝyciem. Metody programowane: z uŝyciem komputera; z uŝyciem maszyny dydaktycznej; z uŝyciem podręcznika programowanego. Metody praktyczne: pokaz; ćwiczenia przedmiotowe; ćwiczenia laboratoryjne; ćwiczenia produkcyjne; metoda projektów; metoda tekstu przewodniego; seminarium; symulacja. b. środki dydaktyczne: i. rodzaje wzrokowe: tablica szkolna przeźrocza

7 film rysunki fotografie ilustracje z czasopism, folderów itp. słuchowe: nagrania magnetofonowe, płytowe audycje radiowe wzrokowo słuchowe: programy telewizyjne multimedialne programy komputerowe automatyzujące: maszyny dydaktyczne komputery fantomy i modele (np. do wykonywania iniekcji, resuscytacji). ii. dobór i zastosowanie poszczególnych rodzajów środków dydaktycznych w odniesieniu do celów i adresatów edukacji zdrowotnej c. organizacja procesu kształcenia sale dydaktyczne, wyposaŝenie : środki dydaktyczne, meble, oświetlenie, zaplecze socjalne i sanitarne czas zajęć, plan nauczania, program edukacyjny dobór realizatorów treści nauczania d. ewaluacja osiągnięć dydaktycznych i. czynniki wpływające na wyniki kształcenia. ii. etapy ewaluacji diagnostyczna - wstępną, na wejściu, formatywna -w trakcie, sumatywna -na wyjściu, II. Proces nauczania/uczenia się. zasady organizacji procesu kształcenia proces zapamiętywania i przyswajania wiedzy III. Edukacja zdrowotna: 1. cele, funkcje, znaczenie: wpływ edukacji na jakość Ŝycia pacjenta, ograniczenie hospitalizacji do minimum, ograniczenie ostrych i późnych powikłań w przebiegu cukrzycy, obniŝenie kosztów leczenia, wypracowanie najbardziej korzystnych metod uczenia się samokontroli; 2. modele autorytatywny uczestniczący promujący 3. formy edukacja indywidualna, grupowa 4. adresaci cechy osobowości odbiorców edukacji zdrowotnej - wpływ na podejmowane działania edukacyjne

8 IV. Projekt Konkurencyjny mikroprzedsiębiorca w branŝy medycznej realizowany przez 5. efektywność edukacji; sposoby i narzędzia oceny wiedzy adresatów edukacji zdrowotnej narzędzia i metody sprawdzania wyników edukacji zdrowotnej: dobór metod ewaluacji, testy, ankiety, skala postaw (Likerta). - czynniki wpływające na skuteczność edukacji płeć chorego, zdolności percepcyjne wiedza na temat cukrzycy, stan zdrowia status społeczny, materialny treści, metody, formy, czas edukacji zdrowotnej predyspozycje edukatora do uczenia i uczenia się stosowane materiały dydaktyczne 1. edukacja formalna i nieformalna działania edukacyjne w placówkach ochrony zdrowia, Szpital promujący zdrowie Gabinet Promocji Zdrowia Koordynator Promocji Zdrowia Edukator Promotor zdrowia: cechy, umiejętności, kwalifikacje i kompetencje, rola i zadania pielęgniarki w promocji zdrowia. przekazy medialne Zespół edukacyjny w cukrzycy: cel powołania; skład zespołu edukacyjnego; rola i zadania członków zespołu edukacyjnego w cukrzycy; komunikacja w zespole edukacyjnym. 1) Skład zespołu terapeutycznego lekarz specjalista diabetologiczna pielęgniarka ze staŝem w diabetologii dietetyk psycholog pracownik socjalny rehabilitant 2) Rola i zadania członków zespołu terapeutycznego 3) Komunikowanie interpersonalne członków zespołu terapeutycznego 4) Współpraca zespołu terapeutycznego z pacjentem i jego rodziną V. Etapy edukacji terapeutycznej w cukrzycy: postawienie diagnozy terapeutycznej; określenie indywidualnych celów edukacji w zaleŝności od sprawności intelektualnej chorego i jego rodziny, moŝliwości ekonomicznych, wydolności opiekuńczej rodziny; dobór metod, środków i form edukacji; realizacja; ocena efektywności nauczania.

9 fazy edukacji wobec osoby dorosłej i dziecka heteroedukacja pośrednia upodmiotowienie dziecka autoedukacja heteroedukacja odwrócona VI. Edukacja osób z cukrzycą i ich rodzin: 1. formy indywidualna, grupowa, 2. metody: asymilacji wiedzy - podające pogadanka, dyskusja, wykład, samodzielnego dochodzenia do wiedzy klasyczna metoda problemowa, metoda przypadków, metoda sytuacyjna, burza mózgów, gry dydaktyczne, zabawy inscenizacyjne, gry symulacyjne, praktyczne pokaz ćwiczenia 3. środki dydaktyczne: dla osoby dorosłej ksiąŝki, broszury informacyjne, zestawy sprzętu do podawania insuliny, pielęgnacji ciała, udzielania pierwszej pomocy dla dziecka: ksiąŝeczki do kolorowania, zabawka np. miś do podawania insuliny, komiksy, gry dydaktyczne, bajki terapeutyczne, rebusy, krzyŝówki, karty pracy, zestawy sprzętu do podawania insuliny, pielęgnacji ciała, udzielania pierwszej pomocy technologie informatyczne programy komputerowe do glukometrów, programy komputerowe do pomp insulinowych;

10 4. zastosowanie modeli edukacji zdrowotnej w edukacji pacjentów z cukrzycą i ich rodzin; 5. uwarunkowania edukacji terapeutycznej w leczeniu osób z cukrzycą biologiczne, psychologiczne, ekonomiczne, społeczno-kulturowe 2. metody kontroli skuteczności edukacji rozmowa, kwestionariusze, testy, mapy skojarzeń, ocena zachowań i postaw pacjenta WSKAZÓWKI METODYCZNE 3. Czas realizacji: 10 godz. zajęcia teoretyczne, ćwiczenia edukacji w cukrzycy 20 godz. 4. Forma zajęć: wykład, ćwiczenia, seminarium, studium przypadku, pokaz 5. Środki dydaktyczne: sprzęt audiowizualny, komputer, rzutnik multimedialny, ekran, plansze, schematy, wzory : procedur, instrukcji, standardów opieki lekarskiej, pielęgniarskiej, wzory środków dydaktycznych 6. Wykładowcy: lekarz specjalista : diabetolog lub endokrynolog, pielęgniarka z tytułem magistra pielęgniarstwa, lub specjalistka w dziedzinie pielęgniarstwa : diabetologicznego, staŝ pracy min. 5 lat 7. Sposób zaliczenia: test MODUŁ III OBSZARY EDUKACJI ZDROWOTNEJ W CUKRZYCY Cel modułu Pielęgniarka, połoŝna: - przeprowadzi edukację wobec pacjenta chorego na cukrzycę oraz jego rodziny/osób z jego otoczenia, - przygotuje pacjenta do prowadzenia samokontroli i samoopieki. Wykaz umiejętności wynikowych W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka, połoŝna powinna: omówić podstawowe zasady diety uwzględniając skład posiłków, indeks i ładunek glikemiczny, wymienniki węglowodanowe, białkowo-tłuszczowe oraz kaloryczność posiłków, określić zasady udzielania porad Ŝywieniowych dostosowanych do moŝliwości i potrzeb pacjenta, opisać zasady monitorowania leczenia Ŝywieniowego, scharakteryzować róŝne modele insulinoterapii przy pomocy penów i osobistej pompy insulinowej,

11 scharakteryzować zalecenia epidemiologiczne w zakresie samokontroli glikemii oraz insulinoterapii, omówić zasady ustalania zapotrzebowania na insulinę bazalną i okołoposiłkową w funkcjonalnej insulinoterapii, scharakteryzować doustne preparaty hipoglikemizujące, opisać zasady edukacji pacjenta jak postępować w czasie nieplanowanego i długotrwałego wysiłku fizycznego, opisać zasady edukacji chorego/rodziny (opiekunów) oznaczania stęŝenia glukozy we krwi, ciał ketonowych we krwi i w moczu, opisać zasady przygotowania i motywowania pacjenta z cukrzycą i jego rodziny do skutecznej samokontroli i samoopieki, na podstawie dzienniczka samokontroli rozpoznawać problemy zdrowotne pacjenta scharakteryzować objawy śpiączki hipoglikemicznej i ketonowej, scharakteryzować procedury udzielania pierwszej pomocy pacjentowi w stanie hipoglikemii i hiperglikemii, opisać zasady nauczania chorego/opiekunów rozpoznawania objawów i stanów zagroŝenia Ŝycia występujących w cukrzycy i postępowania w przypadku ich wystąpienia, róŝnicować ostre, późne i przewlekłe powikłania cukrzycy, opisać metody edukacji pacjenta w zaleŝności od wystąpienia przewlekłych i późnych powikłań, opisać metody edukowania chorego w zakresie zapobiegania przewlekłym powikłaniom w cukrzycy, opisać metody profilaktyki schorzeń stóp i paznokci, scharakteryzować zasady przygotowania pacjenta do samodzielnej pielęgnacji stóp w warunkach domowych, omówić czynniki wpływające na chwiejny przebieg cukrzycy, określić naleŝną masę ciała i zaproponować metody jej osiągnięcia, przedstawić konsekwencje zdrowotne otyłości oraz korzyści wynikające z normalizacji masy ciała, omówić zasady postępowania wobec osoby z cukrzycą i towarzyszącą chorobą autoimmunologiczną i infekcyjną, omówić zasady opieki okołooperacyjnej u chorych z cukrzycą, omówić zasady edukacji pacjenta w zakresie stosowania diety oraz aktywności fizycznej, ze względu na zmiany spowodowane zabiegiem operacyjnym, omówić problemy pacjenta z cukrzycą związane ze szczepieniami ochronnymi, uzaleŝnieniami, postępowaniem w czasie podróŝy, interpretować testy diagnostyczne i przesiewowe w kierunku rozpoznania cukrzycy u kobiet cięŝarnych, planować edukację kobiety cięŝarnej z cukrzycą przedciąŝową oraz z cukrzycą ciąŝową, omówić metody planowania rodziny dla kobiet z cukrzycą w okresie przedkoncepcyjnym, wymienić placówki zajmujące się opieką diabetologiczną nad kobietą cięŝarną z cukrzycą, dokonać analizy potrzeb edukacyjno-zdrowotnych w odniesieniu do osób starszych z cukrzycą z uwzględnieniem poziomu intelektualnego, warunków ekonomicznych, stylu Ŝycia i metod leczenia, scharakteryzować zasady komunikowania się z osobą chorą i jego opiekunami w momencie rozpoznania cukrzycy oraz w trakcie jej trwania, wymienić czynniki motywujące pacjenta do radzenia sobie z chorobą, wymienić moŝliwe problemy psychologiczne osób z cukrzycą

12 określić zasady wspomagania rodziny chorego we wszystkich działaniach związanych z samoopieką i samokontrolą w cukrzycy, omówić aspekty prawne dotyczące pacjentów chorych na cukrzycę oraz ich opiekunów, określić zasady współpracy z samorządami lokalnymi, organizacjami społecznymi, grupami wsparcia i samopomocy. Treści nauczania I. Leczenie cukrzycy: 1. leczenie dietą a. aktualne rekomendacje Ŝywieniowe dla dzieci i dorosłych z cukrzycą wg zaleceń towarzystw naukowych: Polskiego, Europejskiego i Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego PTD, EASD i ADA, b. systemy wymienników: kaloryczny, talerzowy, c. Wymienniki pokarmowe: węglowodanowe białkowe tłuszczowe białkowo tłuszczowe - tabela indeksów glikemicznych - indywidualny plan Ŝywienia d. zapotrzebowanie kaloryczne, Ocena zapotrzebowania energetycznego białka tłuszczów węglowodanów Indeks i ładunek glikemiczny, Obliczanie wartości odŝywczych składników pokarmowych w zaleŝności od wieku, stanu zdrowia białka tłuszcze węglowodany woda składniki mineralne i pierwiastki śladowe witaminy Ŝywienie pozajelitowe i dojelitowe w warunkach szpitalnych i domowych; wskazania stosowane preparaty sprzęt medyczny procedura podawania preparatu drogą pozajelitową 2. Dieta jako integralna część terapii zasady leczenia diabetycznego w terapii cukrzycowej cele terapeutyczne diety cukrzycowej charakterystyka leczenia Ŝywieniowego 3. Planowanie diety z uwzględnieniem: - zapotrzebowania energetycznego

13 - zróŝnicowania składników odŝywczych - rozkładu posiłków w zaleŝności od sposobu leczenia - naleŝnej masy ciała - aktywności fizycznej - sytuacji szczególnych - preferencji smakowych i kulturowych - rola dietetyka w planowaniu diety cukrzycowej - zasady opracowywania jadłospisu dla cukrzyka - zasada 7U wg profesora Stanisława Bergera 4. Techniki kulinarne i ich wpływ na wartość odŝywczą posiłków - gotowanie w wodzie - gotowanie na parze - pieczenie w folii i pergaminie - przyrządzanie potraw z rusztu, grila 5. Dieta chorego na cukrzycę w przypadku chorób współistniejących - celiakii - choroby zakaźnej - zaburzeń łaknienia - nadciśnienia tętniczego - choroby wrzodowej - hypolipidemii - zatruć pokarmowych - uszkodzenia miąŝszu nerek - dny moczanowej - choroby wątroby - w okresie ciąŝy II. Leczenie insuliną 1. Leczenie insuliną rodzaje, sposoby, powikłania insulinoterapii a) rola insuliny w organizmie b) preparaty insulinowe - insuliny krótko działające - insuliny o przedłuŝonym czasie działania - mieszanki insulin c) analogi insulin ludzkich analogi krótko (szybko) działające insuliny o przedłuŝonym czasie działania, bez szczytowe mieszanki analogowe d) korzyści ze stosowania analogów e) rodzaje insulinoterapii f) przechowywanie insuliny g) drogi podawania insuliny h) powikłania insulinoterapii 2) Technika podawania insuliny obsługa strzykawki, pena, pompy insulinowej rodzaje insuliny obliczanie dawki przechowywanie insuliny 3) Prawidłowe wstrzykiwanie leku

14 miejsce wstrzykiwania dezynfekcja skóry higiena skóry pielęgnacja miejsca wkłucia 3) Umiejętność modyfikacji dawek leku w zaleŝności od wyników pomiarów glukozy we krwi, odŝywiania, aktywności fizycznej 5) Samodzielne badanie glukozy we krwi, glukozy i acetonu w moczu obsługa glukometru stosowanie testów paskowych obsługa programu komputerowego sprzęŝonego z glukometrem 6) Interpretacja wyników i analiza popełnionych błędów metody insulinoterapii, pielęgnacja miejsc wkłucia, powikłania w miejscach wkłuć, technika i obsługa pompy insulinowej, postępowanie z odpadami medycznymi; III. Doustne leki przeciwcukrzycowe, agoniści receptora GLP-1 inhibitory DPP-IV; pochodne sulfonylomocznika I, II,III generacji bigwanidy pochodne kwasu benzoesowego tiazolidynodienony Leczenie skojarzone w cukrzycy wskazania w doustnej politerapii korzyści politerapii zasady kojarzenia leków doustnych błędy w kojarzeniu leków p. cukrzycowych Ocena skuteczności leczenia a) ocena aspektów leczenia analiza zachowania masy ciała ocena częstości występowania chorób układu sercowo naczyniowego: nadciśnienie tętnicze choroba niedokrwienna serca przebyty zawał serca przebyty udar mózgu - analiza najczęściej stosowanych doustnych leków przeciwcukrzycowych w praktyce lekarskiej b) parametry wartości glikemii: na czczo i dobowej 4. Leczenie wysiłkiem fizycznym: zmiany w planie posiłków i w dawkowaniu insuliny w zaleŝności od podjętego wysiłku fizycznego, znaczenie badań poziomu cukru we krwi przed i po wysiłku fizycznym, niepoŝądane następstwa treningu fizycznego,

15 przeciwwskazania do stosowania treningu fizycznego u chorych na cukrzycę. sport u chorych na cukrzycę zawodowa praca fizyczna u chorych na cukrzycę II. Samokontrola: sposoby prowadzenia zeszytu samokontroli; pomiar poziomu glikemii na glukometrze; systemy ciągłego monitorowania glikemii (technika obsługi systemów i zakładania sensorów, odczyt zapisu i jego interpretacja); zasady pomiaru glikozurii, ketonurii za pomocą suchych pasków testowych; wartość hemoglobiny glikowanej definicja, interpretacja, rekomendacje; inne parametry do monitorowania wyrównania metabolicznego np. fruktozamina; wykonywanie pomiaru glikemii w sytuacjach szczególnych (podróŝ, wysiłek fizyczny); odczyty i zapisy komputerowe glikemii oraz ich analiza; interpretacja parametrów wyrównania metabolicznego cukrzycy i wyników samokontroli. III. Ostre powikłania cukrzycy: 1. stany bezpośredniego zagroŝenia Ŝycia u pacjenta z nowo rozpoznaną cukrzycyą postępowanie terapeutyczne; hipoglikemia przyczyny, objawy i zapobieganie; udzielanie pierwszej pomocy i prawidłowe postępowanie w stanie hipoglikemii; hiperglikemia: przyczyny, objawy i zapobieganie; kwasica i śpiączka mleczanowa nieketonowa śpiączka hipermolarna pielęgnowanie pacjenta w kwasicy i śpiączce ketonowej. IV. Przewlekłe, późne powikłania cukrzycy: 1. diagnostyka, prewencja i leczenie późnych powikłań; powikłania mikronaczyniowe (nefropatia, retinopatia, neuropatia) przyczyny, objawy, zapobieganie; powikłania makronaczyniowe : udar mózgu, zawał mięśnia sercowego, choroba miaŝdŝycowa tętnic obwodowych przyczyny, objawy, zapobieganie; zespół stopy cukrzycowej; etiopatogeneza, diagnostyka i postępowanie w nadciśnieniu tętniczym u osób z cukrzycą; 2. edukacja zdrowotna pacjenta w zakresie przewlekłych, późnych powikłań cukrzycy. 3. diagnoza, problemy zdrowotne, planowanie opieki, realizacja planu opieki, ocena działań pielęgniarskich wobec pacjenta z: retinopatią nefropatią stopą cukrzycową kardiomiopatią encefalopatią osteopatią zmianami na skórze i błonach śluzowych paradontozą neuropatią V. Otyłość i nadwaga:

16 kryteria rozpoznawania nadwagi i otyłości masa ciała wskaźnik BMI WHR rozmieszczenie tkanki tłuszczowej; strategie leczenia otyłości dieta, leki hamujące łaknienie, psychoterapia, leczenie chirurgiczne problemy zdrowotne pacjenta z otyłością edukacja zdrowotna wobec chorego z otyłością w przebiegu cukrzycy VI. Cukrzyca typu 1 a choroby współistniejące choroby autoimmunologiczne i infekcyjne : etiopatogeneza, diagnostyka leczenie. 2) ZakaŜenia w cukrzycy podział etiologiczny: bakteryjne wirusowe grzybicze zakaŝenia układu: moczowego oddechowego wątroby pokarmowego skóry, błon śluzowych choroby współistniejące zaburzenia wydzielania potu świąd skóry pokrzywka zaburzenia widzenia impotencja zapalenie dróg rodnych depresja inne VII. Problemy i sytuacje szczególne dotyczące cukrzycy: 1. przygotowanie pacjenta do zabiegów chirurgicznych i opieka pooperacyjna; a. Zasady przygotowania chorego do operacji w zaleŝności od zastosowanego leczenia cukrzycy - wyrównanie metaboliczne - wybór placówki medycznej, terminu przyjęcia do szpitala - badania laboratoryjne wykonane przed operacją - badania radiologiczne, Ekg wykonane przed operacji - określenie czynników ryzyka związanych ze stanem zdrowia i zabiegiem operacyjnym - standard przeprowadzenia insulinoterapii: przed planowanym zabiegiem operacyjnym

17 przed zabiegiem operacyjnym w trybie pilnym b. Pielęgnowanie pacjenta w zaleŝności od jego stanu w okresie przedoperacyjnym i pooperacyjnym róŝnicowanie powikłań i zakaŝeń miejscowych i ogólnych zapobieganie powikłaniom i zakaŝeniom odŝywianie dojelitowe dziecka i osoby dorosłej w zaleŝności od rodzaju zabiegu operacyjnego odŝywianie pozajelitowe dziecka i osoby dorosłej w zaleŝności od rodzaju zabiegu operacyjnego - przygotowanie fizyczne i psychiczne do zabiegu dziecka i osoby dorosłej - monitorowanie parametrów stanu ogólnego dziecka i osoby dorosłej - leczenie rany pooperacyjnej - powikłania w leczeniu ran pooperacyjnych - zapobieganie powikłaniom w leczeniu ran pooperacyjnych - edukacja pacjenta w zakresie diety oraz aktywności fizycznej w okresie okołooperacyjnym - zadania poszczególnych członków zespołu terapeutycznego w opiece nad pacjentem w okresie okołooperacyjnym 2. schorzenia infekcyjne objawy, diagnostyka, leczenie, opieka nad pacjentem 3. szczepienia ochronne obowiązkowe, zalecane 4. uŝywki i uzaleŝnienia wpływ alkoholu na przebieg cukrzycy wpływ środków psychoaktywnych na przebieg cukrzycy 5. zachowania w podróŝy w przypadku hipoglikemii w przypadku hyperglikemii VIII. Cukrzyca a ciąŝa: 1. Czynniki ryzyka wystąpienia cukrzycy ciąŝowej a) definicja i klasyfikacja cukrzycy w ciąŝy cukrzyca ciąŝowa (GDM) cukrzyca przedciąŝowa (PGDM) manifestacja kliniczna cukrzycy w ciąŝy fizjologia ciąŝy a gospodarka węglowodanowa bariera łoŝyskowa diabetogenne działanie ciąŝy hiperglikemia jako ryzyko dla matki i dziecka 2. metody planowania rodziny kryteria idealnego wyrównania cukrzycy na 3 6 miesięcy przed prokreacją przeciwwskazania do zajścia w ciąŝę eliminacja ognisk zakaŝenia badania dla kobiet planujących ciąŝę rozpoznanie, ocena i leczenie przewlekłych powikłań cukrzycy styl Ŝycia

18 3. Przygotowanie kobiety z cukrzycą do ciąŝy, planowanie poczęcia, program opieki nad cięŝarną, opieka okołoporodowa częstość wizyt lekarskich kryteria wyrównania glikemii wskaźniki długofalowego wyrównania cukrzycy: hemoglobina glikowana, fruktozamina specjalistyczne badania diagnostyczne wpływ ciąŝy na przebieg ciąŝy, stan płodu wpływ ciąŝy (w poszczególnych trymestrach) na przebieg ciąŝy monitorowanie stanu wewnątrzmacicznego dziecka: metody biofizyczne metody biochemiczne liczenie ruchów dziecka rozwiązanie ciąŝy d) opieka nad cięŝarną chorą na cukrzycę rozpoznaną w przebiegu ciąŝy czynniki ryzyka wystąpienia cukrzycy ciąŝowej 4. interpretacja testów diagnostycznych i przesiewowych w kierunku rozpoznania cukrzycy u kobiet cięŝarnych; test przesiewowy test diagnostyczny 5. nadzór nad kobietą w ciąŝy powikłanej cukrzycą i jej dzieckiem; 6. powikłania dla matki 7. powikłania dla płodu 8. zapobieganie powikłaniom czynniki ryzyka wystąpienia cukrzycy ciąŝowej klasyfikacja cukrzycy ciąŝowej GDM 1 GDM 2 istota cukrzycy ciąŝowej zasady postępowania w przypadku rozpoznania cukrzycy ciąŝowej 9. interdyscyplinarna opieka nad cięŝarną 10. monitorowanie stanu płodu rediagnostyka cukrzycy ciąŝowej po urodzeniu dziecka planowanie opieki nad kobietą z cukrzycą ciąŝową 11. postępowanie terapeutyczne. interdyscyplinarna opieka nad kobietą w ciąŝy monitorowanie stanu zdrowia kobiety edukacja kobiety w ciąŝy chorej na cukrzycę dieta insulinoterapia samokontrola IX. Cukrzyca u osób w wieku podeszłym odmienność objawów cukrzycy w starszym wieku nakładanie się objawów chorób współistniejących rozpoznanie, leczenie farmakologiczne,

19 odŝywianie, pomiar poziomu glukozy, ostre powikłania późne następstwa cukrzycy. odrębności opieki nad pacjentem z cukrzycą w podeszłym wieku X. Psychologiczny i społeczny aspekt cukrzycy u dorosłych i u dzieci: a. dynamika procesu radzenia sobie z diagnozą cukrzycy; b. obciąŝenia psychiczne związane z codzienną samokontrolą w cukrzycy; c. procesy motywacyjne w prowadzeniu i utrzymaniu samokontroli; d. zaburzenia emocjonalne u pacjenta chorego na cukrzycę: e. bulimia, f. anorexia nervosa, g. stany depresyjne; h. sposoby radzenia sobie z cukrzycą, rola wsparcia psychologicznego i socjalnego; i. Problemy psychologiczne, rodzinne, społeczne chorych na cukrzycę Problemy psychologiczne akceptacja choroby, frustracja, niechęć do chorego zmęczenie ciągłą samokontrolą obawa przed pogorszeniem stanu zdrowia dyscyplina w utrzymaniu stylu Ŝycia akceptacja Ŝyciowych niepowodzeń utrata swobody i niezaleŝności ograniczenie Ŝycia towarzyskiego Problemy rodzinne niezdolność do wykonywania obowiązków domowych zmiana roli w rodzinie zmiana własnych zainteresowań pogorszenie sytuacji finansowej rodziny Problemy społeczne niezdolność do wykonywania obowiązków zawodowych udział w Ŝyciu społecznym sport a cukrzyca studia a cukrzyca słuŝba wojskowa a cukrzyca j. jakość Ŝycia osób chorych na cukrzycę pojęcie jakości Ŝycia, wskaźniki jakości Ŝycia, działania poprawiające jakość Ŝycia czynniki obiektywne zewnętrzne środowiskowe mające wpływ na jakość Ŝycia dziecka czynniki subiektywne: emocje, nastrój, samopoczucie mające wpływ na jakość Ŝycia dziecka identyfikacja negatywnych czynników jakości Ŝycia dziecka w cukrzycy typu I identyfikacja negatywnych czynników jakości Ŝycia dziecka w cukrzycy typu II

20 WSKAZÓWKI METODYCZNE 1. Czas realizacji: 30 godz. zajęcia teoretyczne ćwiczenia edukacji w cukrzycy 20 godz. 2. Forma zajęć: wykład, ćwiczenia, seminarium, studium przypadku, pokaz 3. Środki dydaktyczne: sprzęt audiowizualny, komputer, rzutnik multimedialny, ekran, plansze, schematy, wzory : procedur, instrukcji, standardów opieki lekarskiej, pielęgniarskiej 4. Wykładowcy: lekarz specjalista : diabetolog lub endokrynolog, pielęgniarka z tytułem magistra pielęgniarstwa, lub specjalistka w dziedzinie pielęgniarstwa : diabetologicznego, jm. nr VIII wykładowca lekarz specjalista ginekolog, połoŝna z tytułem magistra połoŝnictwa 5. Sposób zaliczenia: test WYKAZ LITERATURY 1. Charońska E.: Zarys wybranych problemów edukacji zdrowotnej. CEM, Warszawa Ciechaniewicz W.: Pedagogika. Podręcznik dla szkół medycznych. PZWL, Warszawa Kupisiewicz C.: Dydaktyka ogólna. Graf-Punkt, Warszawa Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa Półturzycki J.: Dydaktyka dorosłych. WSiP, Warszawa Wasyluk J.: Podstawy dydaktyki medycznej. CMKP, Warszawa Arends R. I.: Uczymy się nauczać. WSiP, Warszawa Gozdek N.: Problemy zdrowia w wybranych relacjach. Auxilium, Warszawa Kruszewski K. (red.): Sztuka nauczania. PWN, Warszawa Wrońska I., Kulik T.: Z drowie w medycynie i naukach społecznych. KUL, Lublin Wojnarowska Barbara, Kowalewska Anna Biomedyczne podstawy kształcenia i wychowania PWN Ciborowska H., Rudnicka A.: Dietetyka. śywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL, Warszawa Cukrzyca u kobiet w ciąŝy wytyczne postępowania. Pismo Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Praktyczna. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2008, T.9, Suplement A 14. Grzeszczak W.: Farmakoterapia w cukrzycy. Via Medica, Gdańsk Hanas R.: Cukrzyca typu 1 u dzieci, młodzieŝy i dorosłych. Dia Pol Spółka z o.o., Bydgoszcz Karnafel W.: Stopa cukrzycowa. Przewodnik Lekarza Praktyka. Czelej, Lublin Otto-Buczkowska E. (red.): Cukrzyca typu 1. Cornetis, Wrocław Sieradzki J. (red.): Cukrzyca. Tom I, II. Via Medica, Gdańsk Tatoń J., Czech A., Bernas M.: Diabetologia kliniczna. PZWL, Warszawa Tatoń J., Czech A., Idaszak D.: śywienie w cukrzycy. PZWL, Warszawa Janeczko-Sosnowska E.: Cukrzyca typu 1. Przewodnik Lekarza Praktyka. Czelej, Lublin Kapała W.: Pielęgniarstwo w chirurgii. Czelej, Lublin Karnafel W.: Cukrzyca typu 2. Przewodnik Lekarza Praktyka. Czelej, Lublin Karski J.: Promocja zdrowia. Sammedia, Warszawa Sieradzki J., Koblik T.: Zespół stopy cukrzycowej. Via Medica, Gdańsk Strojek K.: Cukrzyca. Praktyka Lekarza Rodzinnego. PZWL, Warszawa 2008