MINISTERSTWO ROZWOJU. Łotwa Informacja o stosunkach gospodarczych z Polską. Flaga Mapa Godło. Informacje ogólne powierzchnia: km 2 ludność:

Transkrypt

1 MINISTERSTWO ROZWOJU Łotwa Informacja o stosunkach gospodarczych z Polską Flaga Mapa Godło Informacje ogólne powierzchnia: km 2 ludność: 1,986 mln głowa państwa (prezydent): Raimonds Vējonis premier Māris Kučinskis od 11 lutego 2016 r. minister gospodarki Arvils Ašeradens od 11 lutego 2016 r. minister spraw zagranicznych, Edgars Rinkēvičs od 25 października 2011 ambasador Łotwy w Polsce Ilgvars KĜava od 5 września 2013 ambasador RP na Łotwie Ewa Dębska od 16 lutego 2015 najbliŝsze wybory parlamentarne październik 2018

2 Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne Wskaźniki (prognoza) 2016 (prognoza) PKB (w mld EUR ) 22,0 22,8 23,6 24,4 - PKB na 1 mieszkańca (w tys. EUR) 10,8 11,3 11,8 12,3 - PKB (wzrost w %) 4,0 3,0 2,4 2,7 3,1 Deficyt budŝetowy (% PKB) -0,8-0,7-1,6-1,3-1,0 Dług publiczny (% PKB) 39,8 39,1 40,8 36,7 39,9 Inflacja (w %) 2,3 0,0 0,7 0,2 0,4 Bezrobocie (w %) 15,0 11,9 10,8 9,9 9,2 Eksport towarów (w mld EUR ) 9,7 9,8 10,2 10,3 - Import towarów (w mld EUR) 12,4 12,4 12,5 12,4 - Bezp. inwestycje zagr. na Łotwie ,3 11,5 12,0 (w mld EUR)* Inwestycje bezp. Łotwy za granicą - - 0,8 1,1 1,0 (w mld EUR)* Źródło: EUROSTAT, prognoza: European Economic Forecast Winter 2016, * Bank of Latvia 1. Podstawowe informacje, sytuacja gospodarcza Łotwa proklamowała niepodległość 18 listopada 1918 r. Po okresie włączenia do ZSRR od 1940 r., odzyskała niepodległość po jego rozpadzie w 1990 r. Charakterystyczne dla tego kraju jest duŝe zróŝnicowanie etniczne. Ludność rdzennie łotewska stanowi ok. 60% populacji, rosyjska ok. 28 %, Białorusini ok. 3,8% oraz Ukraińcy i Polacy po ok. 2,4%. Stolicą Łotwy jest Ryga licząca ok. 700 tys. mieszkańców. Łotwa jest republiką parlamentarną. Organem ustawodawczym jest jednoizbowy parlament Sejm (Saeima), składający się ze 100 parlamentarzystów wybieranych na czteroletnią kadencję. Prezydent jest wybierany przez Sejm na kadencję trwającą 4 lata. Reprezentuje on państwo na arenie międzynarodowej, jest najwyŝszym zwierzchnikiem sił zbrojnych Łotwy, a takŝe ma prawo powoływać i odwoływać ambasadorów i innych przedstawicieli państwa. Organem wykonawczym jest Gabinet Ministrów, składający się z premiera i ministrów przez niego powołanych. Premier wyznaczany jest przez prezydenta państwa. Gabinet Ministrów musi otrzymać wotum zaufania w Sejmie, jest przed nim takŝe odpowiedzialny za swoje działania. Produkt krajowy brutto Łotwy na osobę, według parytetu siły nabywczej wyniósł w 2014 roku EUR i stanowił 64% średniego poziomu UE był czwartym najniŝszym pośród 28 krajów Unii (przed Bułgarią, Rumunią i Chorwacją). Łotwa jest sklasyfikowana na 44 pozycji pod względem konkurencyjności w rankingu Światowego Forum Ekonomicznego WEF Global Competitiveness Report (Polska na 41). W rankingu Banku Światowego krajów, w których najłatwiej prowadzić działalność gospodarczą Doing Business 2016, Łotwa zajmuje wysokie 22 miejsce, 2 wśród nowych krajów członkowskich UE za Estonią (16 pozycja) i Litwą (20 pozycja; Polska jest uplasowana na pozycji 25). 2

3 Rating kredytowy Łotwy jest na poziomie inwestycyjnym, poniŝej wartości średnich, najsłabszy spośród trzech państw bałtyckich. Oceny: Moody's Baa2; Standard&Poor's BBB+; Fitch BBB+. Łotwa jest członkiem UE od r., członkiem WTO od 10 lutego 1999 r r. została oficjalnie zaproszona do rozmów akcesyjnych do OECD. Gospodarkę łotewską charakteryzuje wysoka emigracja zarobkowa. Szacuje się nieoficjalnie, Ŝe od momentu przystąpienia Łotwy do UE wyemigrowało ok tys. osób, co stanowi 7-9% ogółu osób zatrudnionych. Łotwa plasuje się w czołówce krajów UE o największym wzroście PKB. W 2014 r. średnie wynagrodzenie miesięczne brutto na Łotwie wzrosło o 6,9%, i wynosiło 765 euro. Najszybciej wynagrodzenia rosły w sektorach: usług, budownictwa, nieruchomości, a takŝe w rolnictwie. JednakŜe rosnąca liczba nieudanych transakcji oraz zaległości płatniczych w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw moŝe świadczyć o nadchodzącym załamaniu koniunktury gospodarczej oraz prawdopodobnym spadku dynamiki dwustronnych obrotów handlowych. 1 stycznia 2014 r. Łotwa przystąpiła do strefy wspólnej waluty europejskiej. Wraz z wprowadzeniem euro Łotwa wprowadziła zmiany w systemie podatkowym, dzięki czemu stała się bardzo atrakcyjnym krajem dla inwestorów. Zlikwidowano podatek od dywidendy. Zysk ze sprzedaŝy akcji takŝe nie jest opodatkowany. W 2015 r. obniŝona została stawka podatku dochodowego od osób fizycznych z 24 do 23%. Szacunkowy poziom szarej strefy na Łotwie wynosi 23,4% PKB. Łotwa znajduje się na 43 pozycji pod względem indeksu percepcji korupcji wg dorocznego Indeksu Percepcji Korupcji Transparency International za 2014 r. Struktura sektorowa PKB: rolnictwo: 0,4.9%, przemysł 25.7%, usługi 69.4%. Produkuje się tu m.in. pojazdy silnikowe, sprzęt telekomunikacyjny. DuŜe znaczenie dla gospodarki ma takŝe leśnictwo, rybołówstwo, hodowla (głównie bydła mlecznego). Najczęściej eksportowane łotewskie towary to: pasze dla zwierząt, soja, mleko, produkty przemysłu drzewnego. Sporą część stanowi reeksport. Największe pozycje importowe stanowią gaz ziemny, smary, materiały pędne, surówka miedzi. NajwaŜniejszym partnerem handlowym Łotwy są kraje UE (72,58% w 2014 r.). Wśród poszczególnych państw najwaŝniejszymi partnerami handlowymi Łotwy w jej eksporcie są: Litwa (w 2015 r. 19%), Estonia (11,7%), Rosja (8%), Niemcy (6,6%), Polska (6%) oraz Szwecja (5,2%). Kraje UE miały takŝe największy udział w łotewskim imporcie (79,7%). Spośród poszczególnych krajów najwięksi dostawcy na Łotwę to: Litwa (w 2015 r. 17,5%), Niemcy (11,4%) Polska (11,1%), Rosja (8,4%), oraz Estonia (7,7%) i Finlandia (5,3%) 2. Polityka gospodarcza Ambicją Łotwy jest podąŝanie drogą państw nordyckich osiągnięcie zrównowaŝonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Do wyzwań gospodarczych uprzedni rząd zaliczał kwestię bezpieczeństwa energetycznego. Istotną rolę odgrywała polityka prywatyzacyjna i przyciąganie kapitału zagranicznego do inwestycji bezpośrednich. 3. Stanowisko w sprawach europejskich Łotwa przykłada duŝą wagę do rozwoju transeuropejskich sieci połączeń transportowych Rail Baltica i Via Baltica, jak równieŝ dąŝy do wpisania połączeń Wchód-Zachód na listę priorytetów unijnych. 3

4 4. Ramy prawno-traktatowe współpracy gospodarczej Polsko-łotewskie stosunki gospodarcze regulują postanowienia dorobku prawnego Unii Europejskiej na podstawie podpisanego 16 kwietnia 2003 r. w Atenach i obowiązującego od 1 maja 2004 roku Traktatu dotyczącego przystąpienia Polski i 9 innych krajów do Unii Europejskiej ( Dz.U nr 90 poz. 864 ). Ponadto w relacjach dwustronnych zostały zawarte umowy o charakterze gospodarczym: Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania i zapobieganiu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodów i majątku z 1993 r. Dz. U. z 1995 r. nr 53, poz. 285 ( Dz.U nr 53 poz. 285 ), sprostowana Obwieszczeniem Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 10 marca 2009 r. o sprostowaniu błędu (Dz.U nr 91 poz. 750). Umowa o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji z 1993 r. ( Dz.U nr 122 poz. 549 ), z 26 kwietnia 1993 r., obowiązująca od 16 grudnia 1993 r. 5. Wymiana handlowa z Polską w mln EUR Dynamika * Dynamika Eksport 843,2 981, , ,1 123, ,8 89,5 Import 244,3 228,5 243,7 393,6 140,7 348,2 88,5 Obroty 1087, , , ,7 126, ,1 89,3 Saldo 598,9 752, , , ,6 Źródło:GUS, * dane wstępne Łotwa jest 18 partnerem Polski w UE i 29 na świecie pod względem wielkości obrotów (wg danych za 2015 r.). W 2015 r. zajmowała 23 pozycję na świecie i 15 w UE pod względem polskiego eksportu, z udziałem 82% w eksporcie Polski ogółem i odpowiednio 47 (świat) i 21 (UE) miejsce pod względem importu z udziałem 0,2%. Polska natomiast jest waŝnym partnerem handlowym Łotwy, zajmując 5 pozycję w eksporcie z udziałem 6,4% i 2 w imporcie tego kraju, z udziałem 11,2%. W ciągu ostatnich lat struktura eksportu zmieniła się, pojawiły się towary, które do tej pory nie były przedmiotem wywozu z Polski. Głównymi towarami eksportowymi są obecnie (wg danych za 2015 r.): wyroby przemysłu elektromaszynowego (ok. 37,2% udziału w polskim eksporcie na Łotwę), artykuły rolno-spoŝywcze (ok. 20,1%), wyroby przemysłu chemicznego (ok. 16,8%), metale nieszlachetne (ok.7,3%). W imporcie dominują obecnie: metale nieszlachetne i wyroby z nich, stanowiące ok. 21,5 % udziału w imporcie z Łotwy (w 2007 r. odnotowano prawie czterokrotny wzrost importu tych towarów), produkty mineralne stanowiące obecnie ok. 16% polskiego importu z Łotwy, artykuły rolno-spoŝywcze (ok. 15,8% importu) oraz drewno i wyroby z drewna (ok. 14,8% importu). 4

5 6. Współpraca inwestycyjno-kapitałowa Polska jest na wysokim 8 miejscu wśród kierunków inwestycji łotewskich (za Litwą, Szwajcarią, Cyprem, Rosją, Estonią, Białorusią i Luksemburgiem). Wg informacji Banku Centralnego Łotwy skumulowana wartość łotewskich BIZ (stock) w Polsce na koniec II kwartału 2015 roku wyniosła 34,88 mln EUR, przy czym zdecydowaną większość inwestycji poczyniono w handel hurtowy i detaliczny (32,96 mln EUR). Pozostałe inwestycje: 1,72 mln EUR usługi finansowe i ubezpieczenia, 0,2 mln EUR nieruchomości. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, pod koniec 2014 r. w Polsce były zarejestrowane 54 spółki z udziałem kapitału łotewskiego. Podstawowy kapitał zagraniczny tych spółek wynosił 117,4 mln PLN, co stanowiło 0,06% podstawowego kapitału zagranicznego ogółem. Kapitałem zagranicznym powyŝej 1 mln USD dysponowało 8 spółek. Wg danych opublikowanych przez NBP, wielkość zainwestowanego kapitału łotewskiego w Polsce na koniec grudnia 2014 r. wyniosła 49,2 mln EUR i stanowiła ok. 0,03% zainwestowanego kapitału ogółem; z tej kwoty kapitał własny i reinwestowane zyski stanowiły 32,8 mln EUR. 1 Według źródeł łotewskich skumulowana wartość polskich BIZ (stock) na Łotwie na koniec II kwartału 2015 roku wyniosła 41,19 mln EUR, z czego 24,19 mln EUR zainwestowano w usługi finansowe i ubezpieczenia, 16,25 mln EUR w handel hurtowy i detaliczny, 0,75 mln EUR w produkcję.\ Wg danych polskich opublikowanych przez NBP, całkowitą wartość inwestycji polskich na Łotwie na koniec roku 2014 szacowano na 80,5 mln EUR (0,36% polskiego kapitału zainwestowanego za granicą), przy czym kapitał własny i reinwestowane zyski stanowiły 52,5 mln EUR. Po kryzysowym roku 2008 r. odnotowano ponowne zainteresowanie inwestorów polskich Łotwą, w roku 2014 napłynęło z Polski na Łotwę 53,6 mln EUR. 7. Dostęp do rynku Z dniem 1 maja 2006 r. Łotwa otworzyła swój rynek pracy dla obywateli polskich. Istniejąca pomiędzy Polską i Łotwą infrastruktura prawna nie stwarza Ŝadnych barier formalnych dla rozwoju współpracy gospodarczej. Problemy z wypłacalnością wielu firm łotewskich oraz nieskuteczność łotewskiego wymiaru sprawiedliwości powoduje wzrost ryzyka przy zawieraniu kontraktów handlowych. W zdecydowanej większości przypadków wynika to z niedoskonałości otoczenia biznesowego, na które w decydującym stopniu wpływają obowiązujące normy prawa gospodarczego. Ministerstwo Gospodarki zachęca do korzystania ze wsparcia ambasady w zakresie moŝliwości sprawdzenia potencjalnego partnera biznesowego przed podjęciem decyzji o współpracy. 8. Działania na rzecz rozwoju dwustronnej współpracy gospodarczej W dniu 24 października 2012 Minister Gospodarki Łotwy Daniels Pavluts złoŝył wizytę w Warszawie. W zastępstwie Wicepremiera, w związku z niespodziewanym posiedzeniem Rady Ministrów, gościa przyjął Sekretarz Stanu Mieczysław Kasprzak. Rozmowa dotyczyła zagadnień energetycznych, w szczególności połączenia gazowego Polska-Litwa, budowy magazynów rezerw gazu na Łotwie we współpracy z Gaz-System SA, problemu transportu produktów Orlen Lietuva (z rafinerii w MoŜejkach) Litwy na Łotwę. Na spotkaniu poruszono 1 W 2013 r. nastąpiła zmiana metodyki obliczania bezpośrednich inwestycji zagranicznych przez NBP, w związku z czym dane NBP za rok 2013 nie są porównywalne z rokiem

6 temat wizyty Prezydenta RP na Łotwie planowanej w dn listopada 2012 r. i moŝliwości podpisania dokumentu intencyjnego dotyczącego inwestycji w naturalne magazyny gazu w Dobełe pomiędzy władzami lokalnymi i Gaz-Systwem SA oraz podobnej pomiędzy PKN Orlenem i władzami lokalnymi w sprawie budowy rurociągu produktowego z MoŜejek do Lepiaja (Lipawa) na Łotwie. W dn listopada 2012 r. odbyła się wizyta oficjalna Prezydenta RP na Łotwie. W składzie delegacji była Podsekretarz Stanu pani Ilona Antoniszyn-Klik, która spotkała się z Ministrem Gospodarki Łotwy D. Pavlutsem oraz wzięła udział w konferencji inwestycyjnej z udziałem polskich i łotewskich firm i otoczenia gospodarczego. W dn. 9 kwietnia 2014 r. odbyła się wizyta Premier Łotwy Lajmdoty Straujumy, która spotkała się z Premierem D.Tuskiem i wzięła udział w polsko-łotewskim seminarium inwestycyjnym. W dn. 13 maja 2014 r. Minister Gospodarki Łotwy Viačeslavs Dombrovskis złoŝył wizytę w Warszawie, gdzie spotkał się z Wicepremierem J.Piechocińskim. Tematem rozmów była współpraca energetyczna. 9. Potencjalne dziedziny współpracy Składowanie gazu ziemnego (naturalne kawerny gazowe na Łotwie). 10. Placówka dyplomatyczna Rzeczypospolitej Polskiej obejmująca właściwością terytorialną Republiki Lotewskiej Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej Mednieku iela 6 b LV-1010 Riga Latvia tel.: (+371) /500 faks: (+371) ryga.ambasada@msz.gov.pl strona internetowa: Notatkę przygotował: Departament Współpracy Międzynarodowej Ministerstwo Rozwoju Kwiecień 2016 r. 6