John Stuart Mill. Janina Godłów-Legiędź

Transkrypt

1 John Stuart Mill

2 John Stuart Mill klasyczny czy reformistyczny liberał? Dzieła: Zasady ekonomii politycznej i niektóre jej zastosowania do filozofii społecznej, 1848 O wolności, 1859 O rządzie reprezentatywnym, 1861 Poddaństwo kobiet, 1868

3 James Mill Eksperyment wychowawczy utylitarysty Utylitaryzm J. Benthama - stanowisko etyczne, wg którego pojęcie dobra opiera się na zasadzie uŝyteczności. Dobre jest wszystko to, co jest uŝyteczne i przyczynia się do szczęścia największej liczby ludzi. Źródłem nieszczęść irracjonalizm znajdujący wyraz w metafizyce, religii, poezji stąd znaczenie edukacji i wychowania w duchu racjonalistycznym.

4 Wartości, które J.S. Mill cenił najwyŝej: róŝnorodność, wyjątkowość, oryginalność kaŝdego człowieka, kaŝdej grupy, cywilizacji. Prawo do odmienności Ŝycia to podstawa szczęścia jednostki i rozwoju społeczeństwa. Nienawidził uniformizacji, nacisku władzy, autorytetu, opinii publicznej, zwyczaju. MoŜliwość wyboru decyduje o człowieczeństwie.

5 Wolność i jej granice KaŜdy jest odpowiedzialny przed społeczeństwem za tę część swego postępowania, która dotyczy innych. W tej części, która dotyczy wyłącznie jego samego, jest absolutnie niezaleŝny, ma suwerenną władzę nad swoim ciałem i umysłem. Wolność sprzyja postępowi. Dzięki wolności kaŝda jednostka staje się ogniskiem postępu Znaczenie wolności słowa prawda niekwestionowana naraŝona jest na przerodzenie się w dogmat.

6 Harriet Taylor Ktokolwiek będzie myślał o moim dziele musi pamiętać,że było to dzieło trzech umysłów. (J.S.Mill, Autobiografia)

7 J.S. Mill i Helen Taylor

8

9

10 Ladies Advocate, 1867

11 1859 O wolności O pochodzeniu gatunków Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej

12 Teoria wartości Prawo popytu i podaŝy określa wartość wszystkich dóbr i czynników produkcji (współzaleŝność cen, popytu i podaŝy). Ceny rynkowe oscylują wokół ceny naturalnej Trzy rodzaje dóbr z punktu widzenia elastyczności podaŝy:

13 Trzy rodzaje dóbr i trzy zasady determinujące cenę c c c q q q O cenie decyduje popyt O cenie decyduje przeciętny koszt produkcji O cenie decyduje najwyŝszy koszt produkcji

14 Na szczęście, nie ma nic w prawach wartości, co by pozostawało do wyjaśnienia dla współczesnego czy przyszłego pisarza, teoria dotycząca tego zagadnienia jest pełna. ( J.S. Mill, 1848)

15 Prawa produkcji i podziału Prawa produkcji mają charakter naturalny czyli określone są przez warunki przyrodnicze i naturę ludzką. Prawa podziału nie są niezaleŝne od ludzkiej woli. Podział produktu na płace, zyski i rentę gruntową tylko w części zaleŝy od czynników naturalnych i konkurencji; w znacznym stopniu zaleŝy od instytucji społecznych: ustaw, zwyczajów, woli panujących....zwykłym regulatorem (podziału) jest zwyczaj, zmieniany od czasu do czasu przez istniejące w umysłach nabywców i sprzedawców pewnego rodzaju pojęcia słuszności lub sprawiedliwości

16 Odrzucenie tezy o naturalnym charakterze praw podziału otwierało drogę reformy społecznej Ideał społeczny Milla ustrój, który pozwoli połączyć największą wolność osobistą ze sprawiedliwym podziałem owoców pracy

17 Rozwiązania w pełni satysfakcjonującego cego nie dawał, zdaniem Milla, ani liberalizm, ani socjalizm.

18 Gdyby tedy trzeba było wybierać między komunizmem ze wszystkimi jego moŝliwościami a obecnym stanem społeczeństwa ze wszystkimi jego cierpieniami i niesprawiedliwościami: gdyby instytucja prywatnej własności nieodzownie przynosiła ze sobą jako następstwo podział produktu pracy taki, jak obecnie widzimy, prawie w odwrotnym stosunku do pracy, a więc największe części tym, którzy nigdy nie pracowali, następne co do wielkości tym, których praca jest prawie symboliczna, a następnie coraz mniej w miarę wzrostu pracy, tak Ŝe w końcu najbardziej wyczerpująca i męcząca praca fizyczna nie moŝe liczyć na zarobienie nawet na niezbędne potrzeby Ŝyciowe; gdyby taki stan rzeczy i komunizm były alternatywnymi wszystkie małe czy duŝe trudności komunizmu znaczyłyby tyle, co pył na wadze.

19 Znaczenie konkurencji Zdecydowanie bronił krytykowanej przez socjalistów konkurencji twierdząc, Ŝe brak współzawodnictwa prowadzi do monopolu, który "we wszystkich swych postaciach jest opodatkowaniem pracowitych na rzecz lenistwa, jeŝeli nie łupiestwa". Współzawodnictwo nie stwarza moŝe najlepszego systemu motywacyjnego, ale w obecnym stanie społecznym jest koniecznym warunkiem postępu. Socjalistyczne projekty odrzucające konkurencję oparte są na błędnym rozumieniu funkcjonowania społeczeństwa i niedostrzeganiu "naturalnego lenistwa ludzi, ich tendencji do bierności, do pozostawania niewolnikami, do trzymania się stale kierunku raz obranego".

20 Warunki doskonalenia systemu społecznego i projekt reformy społecznej Powszechny system oświaty Rozwiązanie problemu przeludnienia W przeciwieństwie do socjalistów przyczyny zła upatrywał nie w samej zasadzie własności prywatnej, lecz w niewłaściwym jej stosowaniu. śeby zbliŝyć instytucję własności do ideału, którym jest bezpośredni związek własności jednostki z jej wkładem w postaci pracy i abstynencji, proponował: reformę prawa spadkowego (ograniczenie nierówności) dziedziczenie sprzeczne z zasadą równości szans nacjonalizację renty gruntowej przez jej opodatkowanie rozwój spółdzielczości ( zniesienie pracy najemnej)

21 Przestrzeganie zasady laissez faire nie zawsze zapewnia maksimum wolności, jednostka nie zawsze zna swój interes to uzasadnia działania rządu. Istnieją rzeczy, których sprawdzianem wartości nie powinien być popyt na rynku. Jest to szczególnie prawdziwe co do rzeczy, których uŝyteczność polega głównie na podnoszeniu ludzkiej natury... Niekulturalni nie mogą być kompetentnymi sędziami w sprawach kultury. W ten sposób Mill uzasadnia działania rządu w dziedzinie finansowania oświaty i nauki, regulacji warunków pracy i rozwijania działalności socjalnej, a takŝe ochrony praw dzieci i umysłowo chorych.

22 Zasada polityki społecznej Mill przestrzega, Ŝe tworząc system pomocy społecznej, naleŝy brać pod uwagę jego dwojakie skutki: pozytywne skutki samego udzielania pomocy i negatywne skutki uzaleŝniania się od tej pomocy przez korzystających z niej. NaleŜy pozostawić silne bodźce do tego, aby jednostka w miarę moŝliwości starała się zachować niezaleŝność ekonomiczną polegając na własnej pracy i zapobiegliwości. Nie moŝna dopuścić do tego, by połoŝenie osoby utrzymującej się z pomocy społecznej było równie dobre, jak tej, która Ŝyje z własnej pracy.

23 Harriet Taylor Mill

24 Zasady ekonomii klasycznej U podstaw wartości koszty produkcji Rynkowy mechanizm alokacji zasobów Prawo Say a i podaŝowe ujęcie wzrostu, Znaczenie oszczędzania Prawo malejących przychodów w rolnictwie i problem przeludnienia Problem niedostatku moŝe być rozwiązany tylko przez wzrost gospodarczy, a nie redystrybucję dochodów Rola państwa: funkcja instytucjonalno-prawna Znaczenie podziału pracy postulat wolnego handlu