Przemysław Śleszyński Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

Transkrypt

1 Przemysław Śleszyński Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

2 1. Stosowane podziały terytorialne w pewnych przypadkach są niewydolne w zintegrowanym planowaniu przestrzennym i regionalnym. 2. Wykorzystywane delimitacje, klasyfikacje i typologie regionów nie wyjaśniają dobrze prawidłowości i związków przyczynowoskutkowych.

3 W jakich przypadkach ujawnia się to njajczęściej? Tam, gdzie intensywność procesów jest największa: SYSTEMY SPOŁECZNO-GOSPODARCZE zespoły miejskie, zwłaszcza obszary metropolitalne SYSTEMY PRZYRODNICZE obszary górskie i doliny rzeczne Sytuacje typowe i katastrofalne

4 Trojakie roumienie i stosowanie regionu K. Dziewoński 1963, zmodyfikowane narzędzie badania region statystyczny narzędzie działania region administracyjny obiekt poznawczy region przedmiotowy

5 Region węzłowy (realny) versus region powierzchniowy (pozorny) ryzyko błędnej lub nieefektywnej delimitacji i klasyfikacji

6 1. Poprzez łączenie mniejszych jednostek na podstawie podobieństw (typologia). 2. Poprzez podział większych części na mniejsze, na podstawie różnic i granic (regionalizacja). 3. Metody mieszane.

7 Funkcje administracyjnoosadnicze Powiązania funkcjonalne decydują o pozycji danej gminy w systemie osadniczym, w tym o sposobie organizacji przestrzennej. Ośrodki na wyższych poziomach organizacji terytorialno-osadniczej, wraz z łączącymi je korytarzami transportowymi, tworzą swego rodzaju szkielet zagospodarowania przestrzennego, dominujący w strukturze regionalnej oraz decydujący o kierunkach i natężeniu przepływów międzygminnych. są formą relacji o charakterze wpływu (przyciąganie, podporządkowa-nie) pomiędzy poszczególnymi elementami zbioru i obrazują związki przestrzenne, decydujące o tym, że na jakimś obszarze mamy do czynienia z mniej lub bardziej spójnym regionem funkcjonalnym (np. węzłowym). Szczególny charakter mają związki funkcjonalne pomiędzy dużymi ośrodkami a ich strefami podmiejskimi. Funkcje społecznogospodarcze Morfologia są najpowszechniej stosowanym indykatorem, pozwalającym na rozróżnienie jednostek o różnym charakterze gospodarowania i tym samym występującej aktywności ludzkiej, w postaci np. zatrudnienia w sektorach ekonomicznych. ukształtowanie topologiczne elementów składających się na zagospodarowanie przestrzenne (ułożenie) oraz charakterystyczne cechy ich występowania, np. częstość. Uniwersalnym miernikiem morfologicznym jest gęstość zaludnienia.

8 dedukcyjna hierarchia cech różnicujących (czynniki przewodnie) indukcyjne różnicowanie wtórne (cechy najczęściej występujące)

9 FUNKCJONALNE REGIONY I OBSZARY MIEJSKIE Według: A. Potrykowska 1982 Według: P. Korcelli i P. Śleszyński 2006

10 SZACUNEK RZECZYWISTEGO POZIOMU URBANIZACJI 70% szacunek poziomu faktycznego (wersja realna) szacunek poziomu faktycznego (wersja ostrożna) "oficjalny" poziom urbanizacji według kryteriów administracyjnych statystycznie 62% faktycznie 70%

11 TYPY FUNKCJONALNE GMIN Według: P. Śleszyński i T. Komornicki 2006

12 DYNAMIKA DEMOGRAFICZNA OBSZARÓW O RÓŻNEJ SPECYFICE FUNKCJONALNEJ zahamowanie wzrostu rdzeni miejskich przy kontynuacji wzrostu stref podmiejskich (zmiana stadium urbanizacji) rdzenie - wojewódzkie i grodzkie depopulacja obszarów typowo rolniczych i cennych przyrodniczo brak aktywizacji demograficznej korytarzy transportowych (fiasko koncepcji węzłowo-pasmowej) charakterystyczna koincydencja dynamiki ludnościowej miast Wielkiej Piątki i Warszawy prawidłowości rozwoju policentrycznego miejsze niż grodzkie rdzenie - inne "W5" rdzeń - Warszawa podmiejskie - "Wielka Piątka" podmiejskie - woj. i grodz. rdzenie - Łódź + konurb. katowicka turystyczne, przemysłowe korytarze transportowe (wg T. Komornickiego) cenne przyrodniczo rolnicze