Funkcjonalno - przestrzenny wymiar obszarów metropolitalnych w zintegrowanej polityce rozwoju. Tadeusz Markowski

Transkrypt

1 Funkcjonalno - przestrzenny wymiar obszarów metropolitalnych w zintegrowanej polityce rozwoju Tadeusz Markowski

2 Obszary funkcjonalne w dokumentach rządowych Obszary metropolitalne cele delimitacji i cele polityki Współzarządzania obszarami metropolitalnymi a modle finansowania jst

3 Obszary funkcjonalne KPZK KSRR Miejskie obszary funkcjonalne ośrodków wojewódzkich, w tym; Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów metropolitalnych ośrodki wojewódzkie oraz ich obszary funkcjonalne (w domyśle jako obszary metropolitalne) ośrodków regionalnych ośrodki wojewódzkie oraz ich obszary funkcjonalne (w domyśle jako ośrodki regionalne ) ośrodków subregionalnych(> 50 tys.) ośrodki subregionalne(> 20 tys. mieszkańców) pełniące istotne funkcje w skali sub-i regionalnej oraz ich obszary funkcjonalne ośrodków lokalnych 2 Wiejskie obszary funkcjonalne obszary wiejskie uczestniczące w procesach rozwojowych wymagające wsparcia procesów rozwojowych

4 KPZK/ KSRR 3 Obszary funkcjonalne szczególnego zjawiska w skali makroregionalnej strefa przybrzeżna, polska wyłączna strefa ekonomiczna na morzu obszary górskie Żuławy ochrony gleb dla celów produkcji rolnej, tereny zamknięte narażone na niebezpieczeństwo powodzi w skali dorzeczy 4 Obszary kształtowania potencjału rozwojowego przyrodniczo cenne, ochrony krajobrazów kulturowych, strategicznych złóż kopalin,

5 KPZK/KSRR 5 Obszary funkcjonalne wymagające rozwoju nowych funkcji przy użyciu instrumentów właściwych polityce regionalnej przygraniczne o najniższym stopniu rozwoju i pogarszających się perspektywach rozwojowych miasta i inne obszary tracące dotychczasowe funkcje społeczno gospodarcze obszary o najniższym poziomie dostępu do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe obszary o najniższej dostępności transportowej do ośrodków wojewódzkich SRW Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych OSI dla zapewnienia spójności w skali kraju województwa określone w KSRR oraz obszary przygraniczne podregiony, których poziom rozwoju znacznie odbiega od średniej krajowej OSI na rzecz restrukturyzacji i rewitalizacji miast tracących funkcje społecznogospodarcze obszary o najgorszych wskaźnikach dostępu do usług publicznych obszary o ekstremalnie niskiej dostępności transportowej

6 Typologia obszaru metropolitalnego w systemie planowania i zarządzania Jako obszar poznawczy Jako struktura administracji terytorialnej Jako obszar (przedmiot) współzarzadzania Jako obszar zarządzania sferą (grupą) funkcji? Z użyciem fakultatywnych instrumentów planistycznych Jako obszar zintegrowanego zarządzania rozwojem z użyciem fakultatywnych instrumentów planistycznych w tym planowania przestrzennego. Jako obszar strategicznej interwencji. Jako dynamiczny obszar funkcjonalny Jako obszar planistyczny: planowania przestrzennego (jako pośredni instrument zrządzania krajowego i wojewódzkiego) planowania zintegrowanego Możliwe są wszelkie kombinacje, ale trzeba widzieć o czym w danym momencie mówimy. Co jest naszym celem polityki metropolitalnej, czy obszar metropolitalny czy miasto metropolitalne? Obszar planistyczny może się pokrywać z każdym innym obszarem, ale kryteria delimitacji i cele delimitacja mogą być dla tak rozumianych obszarów różne, ponieważ można przyjmować różne funkcje celu. Ustalenie granic i funkcji celu polityki jest zawsze kwestią umowy (konwencji).

7 Obszar metropolitalny wg celów delimitacji Obszar poznawczy Struktura administra cyjna Obszar współ zarządzania Obszar poznawczy Struktura administracyjna Obszar współ zarządzania Obszar strate gicznej interwen cji Obszar funkcjo nalny Obszar plani styczny X X X X X X X X X X X X Obszar strate gicznej interwencji Obszar funkcjonal ny Obszar planistycz ny X X X X X X X X X

8 Ustrojowe modelowe systemy finansowania jst wydatków na sferę publiczną a zdolność do zarządzania obszarami funkcjonalnymi 1 model o przewadze dystrybucyjnej przychody zależne od kondycji budżetu państwa 2 model oparty o samodzielność podatkową - wysoka rynkowa orientacja na świadczenie usług publicznych 3 model mieszany wyważający czynniki racjonalności społecznej ekonomicznej i przyrodniczej Każdy z modeli inaczej sytuuje funkcjonowanie i strategie działania jst i jego pozycję w międzygminnej konkurencji obszaru metropolitalnego Ad 1 wymaga dużej kontroli społecznej, wysokiego poziomu profesjonalizacji, systemów ewaluacji i coraz większej proceduralnej biurokracji w rozliczaniu nakładów i efektów Ad 2 Model podatkowo- przychodowy grozi tym, że wydatki będą szły na wzmocnienie bazy podatkowej, ale z zagrożeniem dla ograniczenia wydatków w sferze socjalnej; na krótką metę nasila się konkurencję między gminami o bogatych podatników Ad 3. Model mieszany - wydaje się być najrozsądniejszy dla względnie zrównoważonych obszarów

9 wnioski Zintegrowanie proceduralne lub formalne średniookresowego strategicznego planowania rozwoju na poziomie krajowym i wojewódzkim (jeden dokument). Rozdzielenie spraw terytorialnego podziału struktur administracyjnych od polityki rozwoju zorientowanej na zmienne i dynamiczne w czasie obszary funkcjonalne Wprowadzenie do systemu regulującego sferę gospodarki przestrzennej hierarchiczny system ustaleń wiążących