STANOWISKO RZĄDU. Tytuł ZIELONA KSIĘGA Zintegrowany rynek usług dostawy paczek jako impuls rozwoju handlu elektronicznego w UE

Transkrypt

1 STANOWISKO RZĄDU I. METRYKA DOKUMENTU Tytuł ZIELONA KSIĘGA Zintegrowany rynek usług dostawy paczek jako impuls rozwoju handlu elektronicznego w UE Data otrzymania dokumentu przez Parlament RP 6 grudnia 2012 r. Data przyjęcia stanowiska przez Komitet do Spraw Europejskich Sygnatura Komisji Europejskiej COM(2012) 698 Instytucja wiodąca Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji Instytucje współpracujące Ministerstwo Gospodarki Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Urząd Komunikacji Elektronicznej II. CEL DOKUMENTU Opublikowana przez KE Zielona Ksiega bada przebieg procesu rozwoju rynku handlu detalicznego i rynku usług dostawy w Europie. Poddane są w niej pod rozwagę kroki konieczne do utworzenia jednolitego rynku usług dostawy oraz dokonana jest analiza kluczowych wyzwań, stojących przed uczestnikami rynku oraz wskazane szanse na usprawnienie procesu dostawy. Celem Zielonej Księgi jest zidentyfikowanie i wyeliminowanie barier w rozwoju handlu elektronicznego w UE poprzez stworzenie efektywnego zintegrowanego rynku usług dostawy produktów zamawianych w Internecie, zwłaszcza w segmencie B2C oraz wspieranie handlu elektronicznego poprzez identyfikację możliwości usprawnień procesu dostaw transgranicznych. III. DOKUMENTY POWIĄZANE Dyrektywa 2006/123/WE o usługach na rynku wewnętrznym, tzw. Dyrektywa usługowa. 1

2 Dyrektywa 2008/6/WE, tzw. trzecia dyrektywa pocztowa. Obecnie trwają prace nad Wspólnym Europejskim Prawem Sprzedaży (WEPS), które ma na celu m.in. uregulowanie wspólnego prawa sprzedaży dla obywateli UE. ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży COM(2011) 635. Dyrektywa 2011/83/UE w sprawie praw konsumentów. IV. STANOWISKO RZĄDU Rząd Rzeczypospolitej Polski popiera zmiany, które poprzez ułatwienie dla rozwoju handlu transgranicznego, będą wpływać na zmniejszanie bezrobocia oraz przyczynią się do wzrostu gospodarczego w Unii Europejskiej oraz w Polsce. Zielona Księga porusza wiele zagadnień związanych z rynkiem dostaw transgranicznych w Unii Europejskiej. Zasadne wydaje się, że sytuacja na rynku dostaw w UE musi zostać dokładnie zbadana i na tej podstawie będzie można decydować o koniecznych zmianach. Należy wskazać, że dane dotyczące wartości unijnego rynku paczek przedstawione w punkcie 2.2 nie są miarodajne, gdyż odnoszą się do danych sprzed pięciu lat (tj. z 2008 r.). W zakresie wolumenu rozwoju handlu elektronicznego podaje się jedynie szacunkowe wartości procentowe jedynie dla Wielkiej Brytanii. Niewątpliwie podstawową kwestią jest definicja paczki. W Zielonej Księdze przyjęto szerszą definicję paczki pocztowej do 30kg niż w dyrektywie pocztowej 2008/6/WE. Zdarza się, że w krajowym ustawodawstwie pocztowym państw członkowskich UE brak jest precyzyjnej granicy między przesyłką listową i paczką pocztową. W ten sposób małe przesyłki o wadze do 2kg mogą być uznawane za przesyłki listowe, choć faktycznie są to małe paczki tzw. pakiety, a więc rodzaj paczki pocztowej. KE powinna także objąć badaniem kwestię, czy ceny paczek zagranicznych dla klientów okazjonalnych odzwierciedlają rzeczywisty koszt dostarczenia paczek. Jednak należy pamiętać, iż nadawcy wysyłający duże ilości przesyłek będą płacić jednostkowo mniej za wysłanie jednej przesyłki niż nadawcy wysyłający ilości małe, gdyż będą mogli uzyskać korzyści z efektu skali. Platformy logistyczne obsługujące grupy podmiotów realizujących dostawy skuteczniej zaspokajałyby potrzeby detalistów internetowych, pod warunkiem, że związane byłyby z firmami specjalizującymi się w logistyce i pakowaniu, z których usług mogliby skorzystać sprzedawcy internetowi. Grupowanie przesyłek obniżyłoby cenę dostawy. Takie rozwiązania powinny również sprzyjać lepszej organizacji transportu, efektywniejszemu wykorzystaniu ładowności pojazdów i ograniczaniu pustych przebiegów. W związku z informacjami zawartymi w przedmiotowym dokumencie KE, zgodnie z którym ceny paczek zagranicznych (dla klientów okazjonalnych) pobierane przez krajowych operatorów pocztowych są średnio dwa razy wyższe niż ceny przesyłek krajowych, należy zauważyć, że art. 20 ust. 2 dyrektywy 2006/123/WE o usługach na rynku wewnętrznym zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia, że ogólne warunki dostępu do usługi nie zawierają dyskryminacyjnych postanowień dotyczących przynależności państwowej lub miejsca zamieszkania usługobiorcy. Nie wyklucza jednak możliwości zachowania różnic w warunkach dostępu do usługi, które są uzasadnione kryteriami obiektywnymi. Zgodnie z opracowanymi przez KE w 2012 r. wytycznymi, dotyczącymi interpretacji ww. przepisu dyrektywy o usługach, każda sprawa dotycząca potencjalnej dyskryminacji, pozostająca w zakresie art. 20, powinna być rozpatrywana indywidualnie, na poziomie krajowym. Nie wypracowano dotychczas czarnej listy postanowień dyskryminacyjnych, znajdujących się w zakresie art. 20 ust. 2. Komisja zwróciła jednak uwagę, że tylko w niewielu przypadkach za uzasadniony powód odmowy dostawy można uznać brak istnienia alternatywnych sposobów dostawy, ponieważ obowiązują regulacje 2

3 dotyczące podstawowej powszechnej usługi pocztowej. Pod koniec przyszłego roku planowana jest publikacja kolejnych wytycznych, dotyczących interpretacji art. 20 ust. 2, które będą miały praktyczny charakter. Do sektorów, w których obecnie najwięcej jest skarg pozostających w zakresie art. 20 ust. 2, należą: handel elektroniczny, rynek kart przedpłaconych i turystyka. Większość przypadków dotyczyła różnicy w wysokości cen lub odmowy dostarczenia produktu lub usługi. W dyrektywie 2011/83/UE w sprawie praw konsumentów zawarto obowiązek udzielenia konsumentom, przed zawarciem umowy na odległość, w jasny i zrozumiały sposób, informacji dotyczących wszystkich dodatkowych opłat za transport, dostarczenie lub usługi pocztowe (art. 6 ust. 1 lit. e) oraz warunki płatności, dostarczenia, wykonania, terminu, w jakim przedsiębiorca zobowiązuje się do dostarczenia towarów lub świadczenia usług, a także, w uzasadnionych przypadkach, procedur rozpatrywania reklamacji (art. 6 ust. 1 lit. g). Te same przepisy zobowiązują przedsiębiorców do udzielenia informacji dotyczących opłat za dostarczenie towaru, warunków płatności, dostarczenia i terminu dostawy jak i procedur reklamacyjnych. Jednak należy podkreślić, że dyrektywa 2011/83/UE nie stanowi odpowiedzi na problem cen usługi dostawy paczki. Komisja planuje przeprowadzenie szczegółowych badań dotyczących uzasadnienia zróżnicowania warunków dostępu do usługi. Elektroniczny handel transgraniczny wiąże się z koniecznością realizowania zamówień często na znaczne odległości, co powoduje, że koszty transportu i magazynowania takich towarów są dużo wyższe, niż w przypadku handlu krajowego. Dochodzi do tego fakt, że konsumenci często nie mają możliwości osobistego odbioru zamówienia, z uwagi na brak punktów odbioru w kraju danego klienta, co dodatkowo podnosi koszty dostawy. Niewątpliwie dobrym rozwiązaniem tego problemu są alternatywne rozwiązania z zakresu dostawy lub technologii, np. paczkomaty, które są coraz chętniej wykorzystywane przez doręczycieli. W zakresie poprawy doświadczeń i zwiększenia wygody konsumentów większa przejrzystość w odniesieniu do propozycji dotyczących zwiększenia dostępności informacji na stronie detalisty internetowego należy mieć na uwadze zapewnienie równowagi między ochroną konsumenta i nakładaniem na przedsiębiorcę nowych obowiązków informacyjnych. Przedstawiane na stronie internetowej informacje powinny być proste i ograniczone do danych niezbędnych z punktu widzenia prawidłowej realizacji dostawy. Wzory takich informacji mogłyby zostać opracowane przez KE w formie wskazówek i opublikowane w Internecie jako przykłady dobrych praktyk. Towary dostarczane w obrocie transgranicznym są często dostępne, i to po niższych cenach, na rynku krajowym, co skłania wielu konsumentów do robienia zakupów w Internecie poprzez krajowe strony i serwisy internetowe. Konsumenci kupujący towary transgranicznie nie posiadają często wystarczającej informacji zarówno na temat dostępności danego towaru, jak i jego ostatecznej ceny (wraz z dostawą) oraz warunków zwrotu czy reklamacji. Wiąże się to z różnymi przepisami prawa w poszczególnych państwach UE, ale również w Stanach Zjednoczonych czy krajach Azji. Dochodzi do tego bariera językowa oraz fakt, że nawet w krajach UE niektóre strony internetowe sprzedających nie są w języku angielskim, a jedynie w języku danego państwa. Jednocześnie w przypadku wymiany przesyłek pocztowych, zwłaszcza z krajami spoza UE, pojawia się kwestia bezpieczeństwa obrotu pocztowego zamówionych towarów. W przypadku realizacji elektronicznego zakupu towarów w innych krajach, niż państwa członkowskie UE, istnieje ponadto konieczność zapłaty cła wwozowego do UE, co powoduje wzrost finalnej ceny towarów tam zamówionych. 3

4 Zielona Księga nie bierze niestety pod uwagę faktu, że w przypadku dokonywania płatności za elektroniczne transakcje w euro, czy innej walucie, polski konsument musi się liczyć z ryzykiem kursowym oraz niekiedy koniecznością założenia konta walutowego w banku, z którego mógłby takie zakupy realizować. Problem ten dotyczy wszystkich państw członkowskich UE. W celu usprawnienia rynku handlu elektronicznego w UE można by wprowadzić zapisy ułatwiające dokonywanie transakcji w Internecie poprzez konta walutowe w przypadku, gdy kupujący musi dokonać płatności w walucie, w której nie zarabia. Ponadto warto byłoby wprowadzić przepisy zapewniające dostosowanie stron internetowych do potrzeb osób niewidomych oraz słabo widzących. Innym problemem, który nie został uwzględniony w Zielonej Księdze, jest kwestia asymetrii kosztów usług logistycznych koszt wysyłki z Polski do innego kraju UE jest wyższy, niż koszt wysyłki z tego kraju UE do Polski. Powodem tej różnicy są różne uwarunkowania rynkowe w poszczególnych krajach. Tam, gdzie jest wyższy poziom rozwoju rynku usług logistycznych oraz zapewniona większa konkurencja, stawki przewozowe mają z reguły niższy poziom. Pozostaje wreszcie kwestia przyzwyczajeń i stereotypów konsumentów oraz ich skłonność do dokonywania zakupów transgranicznych w innych krajach. Przykładem takiego podejścia jest zachowanie konsumentów w Niemczech czy we Francji, którzy wolą kupować rodzime produkty, niż towary chociażby z Polski. Należy także zwrócić uwagę na brak spójności przepisów dotyczących ochrony konsumentów w poszczególnych krajach UE. Przykładem takiego zróżnicowania jest choćby różna długość terminów, w których możliwa jest rezygnacja z zakupu elektronicznego. Do r. ma zostać wdrożona dyrektywa 2011/83/UE, na podstawie której odstąpienie od umowy będzie łatwiejsze, bo konsumenci będą mogli skorzystać ze wzoru formularza odstąpienia, obowiązującego na terytorium całej Unii Europejskiej i zamieszczanego obowiązkowo na stronie internetowej sprzedawcy. Odmienne przepisy dotyczące ochrony konsumenta w UE niewątpliwie są barierą w stworzeniu zintegrowanego europejskiego rynku usług dostawy paczek, który spełniałby potrzeby i oczekiwania detalistów internetowych, konsumentów i pracowników z tego sektora (sytuacja ulegnie zmianie po wdrożeniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie praw konsumentów z 25 listopada 2011 r., której przepisy mają zostać wdrożone do krajowego porządku prawnego najpóźniej do 13 czerwca 2014 r.). Konieczne są uregulowania prawne dotyczące odpowiedzialności z tytułu utraty i uszkodzenia paczki, czego nie zapewni prawo odstąpienia. Dotyczy ono tylko relacji przedsiębiorca-konsument i nie rozwiąże problemów na rynku doręczania paczek. Inną barierą są też różnice występujące w prawie umów w poszczególnych krajach (szansą na ograniczenie tych barier jest opracowywane Wspólne Europejskie Prawo Sprzedaży, które umożliwiłoby zarówno sprzedającym, jak i kupującym wybór zawarcia umowy w oparciu o jednolite przepisy WEPS bądź też przepisy właściwe dla ich kraju pochodzenia). Należy w tym miejscu nadmienić, że w zakresie odpowiedzialności w przypadku utraty lub uszkodzenia paczek, w obecnym stanie prawnym UE i polskim, nie są określone jasno i precyzyjnie reguły dotyczące odpowiedzialności operatorów pocztowych za świadczone usługi (w tym także podmioty dostarczające paczki). Ponadto, nie został określony gwarantowany poziom świadczenia usług. Inną barierę tworzy brak środków regulacyjnych dotyczących paczek, nieobjętych zakresem obowiązku świadczenia usług powszechnych, w zakresie podniesienia jakości usług oraz zwiększenia ochrony konsumentów. W Zielonej Księdze KE przedstawiła informacje, jakie powinny być udostępniane konsumentom na stronie internetowej detalisty internetowego: nazwa i dane kontaktowe 4

5 podmiotu realizującego dostawy, cena dostawy, czas i miejsce dostawy, informacje na temat procedury rozpatrywania reklamacji, możliwość śledzenia przesyłki, możliwości zwrotu zakupionego towaru. Do tej listy należałoby dodać także: dostępność towaru, metodę płatności, całkowitą cenę towaru przy poszczególnych opcjach dostawy, koszt dostawy przy zwrocie przesyłki, informację na temat ubezpieczenia przesyłki. Klienci, dokonując zakupu przez Internet, powinni być także poinformowani o opcjach dostawy i kosztach poszczególnych możliwości dostawy. W zakresie jakości/skuteczności usług dostawy istnieją wskaźniki określające szybkość dostawy, geograficzny zakres działalności podmiotów realizujących dostawy, opóźnienia, uszkodzone lub zagubione przesyłki. Pomiar i gromadzenie tego rodzaju informacji na temat wydajności usług dostawy może być dokonywany ilością składanych reklamacji oraz zwrotów, możliwością oceny sprzedającego przez kupującego po zakończeniu transakcji. Publikowanie wartości tych wskaźników wydajności stanowiłoby wartość dodaną dla konsumentów, gdyż poprawiłoby stan wiedzy oraz świadomość na ten temat. Wydaje się, że nie istnieje potrzeba opracowywania standardów pozwalających na monitorowanie poziomów wydajności, bo najlepszej weryfikacji jakości usług dostawy dokona sam rynek i konsumenci korzystający z usług. Z drugiej strony rynek już sam wypracował odpowiednie mechanizmy komentarze przy kupowaniu na aukcjach internetowych, portale gromadzące opinie o sklepach, porównywarki cenowe, czy punkty odbioru itp. Proponowane w Zielonej Księdze utworzenie certyfikatu przyznawanego przez stowarzyszenie branżowe, potwierdzające, że proces dostawy realizowany przez dany podmiot jest godny zaufania, ponieważ spełnia wymogi sformułowane w oparciu o najlepsze praktyki, stanowiłby niewątpliwie skuteczny sposób na zwiększenie zaufania konsumentów. Dla jednolitego europejskiego rynku usług dostawy powinien istnieć rozpoznawalny przez konsumentów jeden certyfikat dla terytorium UE. Dodatkowo można rozważyć zbieranie i publikowanie opinii klientów, co w połączeniu z przyznawaniem certyfikatu wydaje się być wystarczające aby wyeliminować problemy będące źródłem zastrzeżeń i reklamacji konsumentów związanych z dostawami. Warto rozważyć kwestę ujednolicenia i poprawy przejrzystości zasad składania reklamacji oraz kontaktu ze sprzedającym. Problemy powinna też pomóc wyeliminować pełna i jasna informacja na temat składania reklamacji i zwrotu towaru (np. w postaci specjalnego formularza), dostępna na stronie internetowej sprzedającego. Nie wydaje się konieczne wyznaczenie podmiotu do monitorowania wydajności ( niezależny nadzór ). Niewidzialna ręka rynku powinna zadziałać w tym przypadku tak, aby rynek dostaw na terenie całej UE był w stanie spełnić oczekiwania konsumentów oraz ich zapotrzebowanie na usługi. W Zielonej Księdze pojawia się także kwestia potrzeby wprowadzenia obowiązku świadczenia nowej usługi powszechnej w celu poprawy powszechności, przystępności cenowej i jakości usług dostawy paczek, co z punktu widzenia konsumentów na pewno byłoby korzystne. Jednak należy pamiętać, że nakładanie na operatorów dodatkowych obowiązków świadczenia usługi powszechnej w zakresie paczek będzie się wiązać z koniecznością jej finansowania. Można by rozważyć wprowadzenie dodatkowych środków regulacyjnych dotyczących paczek, nieobjętych zakresem obowiązku świadczenia usług powszechnych, w zakresie podniesienia jakości usług oraz zwiększenia ochrony konsumentów. W zakresie skuteczniejszego zaspokajania wymagań klientów, w perspektywie krótkoterminowej, dobrym rozwiązaniem byłoby np. wprowadzenie najlepszych praktyk, wypracowanie wspólnych standardów dostaw w oparciu o doświadczenie graczy rynku 5

6 dostaw. Jednak takie działania wydają się wykraczać poza działania, które poprawią, z punktu widzenia konsumentów, jakość usług świadczonych na rynku dostaw w handlu transgranicznym w UE. Nie wydaje się również zasadne zbyt daleko idące regulowanie rynku dostawy paczek, który bardzo dynamicznie się zmienia z każdym rokiem. W zakresie kontroli kosztów dostawy paczek, zasadna wydaje się być ona jedynie w przypadku nałożenia obowiązku doręczania paczek. W przeciwnym wypadku nie jest wskazane ingerowanie w księgi rachunkowe operatorów pocztowych, którzy, chcąc pozyskać jak największą liczbę klientów, będą oferować swoje usługi po cenie, którą będą w stanie zaakceptować konsumenci. Nie wydaje się zasadne zbytnie ingerowanie państwa w obszar kosztów operatorów/dostawców pocztowych. Są to niezależne, samodzielne przedsiębiorstwa i wydaje się, że ich koszty/przychody nie powinny być weryfikowane przez regulatorów. Ocenianie relacji kosztu do ceny dostawy dla małych i dużych paczek przez regulatora, i w domyśle wpływanie na nie zawyżanie cen dostawy, może spowodować wypadnięcie z rynku wielu operatorów i zmniejszenie konkurencji. Regulator powinien przede wszystkim dbać o zwiększenie dostępu do Internetu poprzez rozwój usług szybkiego Internetu i lepszej infrastruktury telekomunikacyjnej oraz o zapewnienie konsumentom lepszej informacji i skuteczniejszej ochrony przed nadużyciami w Internecie. Nie jest rolą regulatora ocena relacji kosztu do ceny dostawy dla małych i dużych paczek. Kwestie te powinno się pozostawić mechanizmom rynkowym. Niewątpliwie korzystnym rozwiązaniem dla konsumentów i MŚP byłaby porównywarka cenowa opcji dostawy. Można tego dokonać tworząc np. specjalny kalkulator kosztów dostaw, który umożliwiłby na bieżąco porównywanie cen w oparciu o konkretne wskaźniki lub wyszukiwarkę, która pokazywała by możliwe opcje dostawy po wybraniu przez klienta żądanych parametrów dostawy. Pozwoliłoby to porównać różne relacje ceny do jakości świadczonej usługi i na tej podstawie dokonać wyboru opcji dostawy. Jednak zawsze należy pamiętać o tym, że rynek UE jest rynkiem zróżnicowanym inne są koszty świadczenia usług w Luksemburgu i w Rumunii, różny jest stopień rozwoju rynków sprzedaży internetowej w poszczególnych krajach UE, (np. różne stawki za dostawę w handlu transgranicznym). Zielona Księga stawia pytanie o konieczność utworzenia grupy roboczej skupiającej przedstawicieli branży. Inicjatywa taka powinna wypłynąć od samych przedstawicieli tej branży i być efektem potrzeby spotykania się i wyprawowania rozwiązań dla rynku. Skoro dotychczas nie została ona utworzona, widocznie nie ma takiej potrzeby. Warto nadmienić iż istnieją fora, które skupiają przedstawicieli rynku pocztowego: ERGP (European Regulators Group for Postal Services ciało doradcze KE), zrzeszające regulatorów rynku pocztowego z UE, CERP (European Committee for Postal Regulation), skupiający przedstawicieli ministerstw i regulatorów z państw Europy. W Światowym Związku Pocztowym utworzono Komitet Konsultacyjny, który ma zrzeszać przedstawicieli operatorów i dostawców usług doręczeniowych ze świata z sektora prywatnego. Ponadto istnieje międzynarodowy projekt PRIME, który zrzesza 34 operatorów z Europy i świata, który umożliwia m.in. wdrożenie w ruchu zagranicznym usługi listowej przesyłki ekspresowej z możliwością śledzenia. Zagadnienie procedury zwrotu towarów, którą Zielona Księga także porusza, zawiera się w regulacjach Dyrektywy 2011/83/UE w sprawie praw konsumentów, której termin implementacji upływa 13 czerwca 2014 r. Trzy główne działania, które mogły by przyczynić się do poprawy interoperacyjności usług dostawy towarów zamawianych w Internecie w kontekście transgranicznym w UE to: 6

7 1. Upowszechnienie systemu śledzenia paczek w całej UE i gwarantowanie poziomu świadczenia usług dostawy paczki; 2. Ujednolicenie przepisów prawnych dla handlu w Internecie w UE, w tym m.in. procedur reklamacyjnych; 3. Ujednolicenie zasad dotyczących składania reklamacji i zwrotów towarów oraz określenie jasnych reguł dotyczących odpowiedzialności podmiotów świadczących usługi dostawy paczki. Należy jednak zaznaczyć, iż problemy interoperacyjności najlepiej rozwiązuje sam rynek. Konsumenci mogą zwykle wybrać firmę, która będzie dostarczać ich przesyłkę i jeśli taka będzie ich wola, to wybiorą tę, która świadczy usługę śledzenia. Warto odnotować, że w Polsce Poczta Polska SA dostosowała się w tym zakresie do standardów działania firm prywatnych i umożliwia śledzenie listów poleconych oraz paczek (także w obrocie zagranicznym). Podobne rozwiązania wprowadzili u siebie także publiczni operatorzy pocztowi w wielu innych krajach UE. V. UZASADNIENIE STANOWISKA RZĄDU Usługi dostawy są złożone i podlegają wielu ograniczeniom. Tradycyjne usługi dostawy paczek i operacje dostawy przesyłek ekspresowych nie zostały jeszcze dostosowane do szczególnych potrzeb generowanych przez sferę handlu elektronicznego. W tym sensie należałoby raczej mówić o impulsie płynącym ze strony handlu elektronicznego, który pobudza rozwój innych dziedzin gospodarki, w tym rynek usług dostawy paczek, a nie odwrotnie. Ciągły wzrost wolumenu zakupów dokonywanych przez Internet i dostarczanych przez operatorów, których skupia Forum Przewoźników Ekspresowych, wyraźnie pokazuje, że w pełni zintegrowane rozwiązania dostaw transgranicznych stanowiących wartość dodaną przez operatorów zrzeszonych w FPE, są w stanie zaspokoić rosnący popyt na ten rodzaj usług. Firmy zrzeszone w FPE oferują szeroki zakres szczególnych usług kurierskich z określonym czasem dostawy i na określony dzień, w wyniku czego możliwy jest wybór opcji dostawy dla przesyłek pilnych i bardzo cennych. Informacje o statusie wysyłki i dane dostawy można zintegrować ze stroną sprzedawców internetowych, tak by mogli oni na bieżąco informować swoich klientów o statusie ich przesyłek. Według KE główną barierę rozwoju stanowi złożoność i brak przejrzystości usług dostawy transgranicznej, a wysokie koszty dostawy wymieniane są jako jeden z głównych powodów niezadowolenia konsumentów z zakupów w Internecie. W sytuacji, kiedy jest wiele podmiotów realizujących dostawy przewoźnicy, firmy logistyczne, spedycyjne, operatorzy pocztowi, firmy kurierskie itd., trudno sobie wyobrazić ścisły nadzór regulacyjny i wprowadzenie limitów cen dla pojedynczych paczek w obrocie zagranicznym. Obszar ten powinien podlegać siłom rynkowym, co jest zazwyczaj najskuteczniejszym mechanizmem pozwalającym na zaspokojenie potrzeb, w tym przypadku zarówno detalistów internetowych, jak i konsumentów. Nie należy odgórnie likwidować rozbieżności cen dostawy krajowej i transgranicznej, ponieważ różnice te są z reguły obiektywnie uzasadnione. Zielona Księga stawia pytanie, czy istnieje potrzeba wprowadzenia obowiązku świadczenia nowej usługi powszechnej dostawy paczek i jakie mogłyby być główne jej cechy. Podkreśla jednocześnie, że większość przepisów dyrektywy pocztowej ma wyłącznie zastosowanie do małego segmentu rynku paczek, który objęty jest obowiązkiem świadczenia usługi powszechnej. Innymi słowy, istniejące ramy regulacyjne w zakresie usług pocztowych nie spełniają oczekiwań konsumentów dokonujących zakupy w Internecie. W tym kontekście, wydaje się być uzasadnione wprowadzenie dodatkowych środków regulacyjnych dotyczących paczek nieobjętych zakresem obowiązku świadczenia usług 7

8 powszechnych, w zakresie podniesienia jakości usług oraz zwiększenia ochrony konsumentów. Handel elektroniczny uznawany jest za kluczowy czynnik wzrostu gospodarczego, zwłaszcza rozwoju MŚP, będących siłą napędową innowacji w tym obszarze. W konkurencyjnym otoczeniu presja cenowa jest czynnikiem decydującym o udziale w rynku. Duże firmy internetowe mają przewagę rynkową nad MŚP ze względu na możliwość uzyskania korzystniejszych stawek cenowych i warunków dostawy. Dlatego też ważnym zadaniem jest lepsza koordynacja między detalistami internetowymi i podmiotami realizującymi dostawy postulowana przez KE poprawa interoperacyjności. Ciekawym pomysłem jest stworzenie platform logistycznych obsługujących detalistów internetowych, zapewniających dostęp do zintegrowanych systemów informatycznych i usprawniających dostawy towarów zamawianych w Internecie. W celu stworzenia impulsów rozwoju handlu elektronicznego w UE poprzez zintegrowany rynek paczek, organy regulacyjne krajów UE powinny przede wszystkim dążyć do zwiększenia dostępu do Internetu poprzez stworzenie warunków rozwoju szybkiego Internetu i lepszej infrastruktury telekomunikacyjnej. Ponadto, powinny podejmować działania celem zapewnienia konsumentom lepszej informacji i skutecznej ochrony przed nadużyciami w Internecie. Ważna jest również potrzeba upowszechnienia dostosowania stron internetowych do potrzeb osób niewidomych oraz słabo widzących. Dodatkowo wydaje się być uzasadnione wprowadzenie dodatkowych środków regulacyjnych dotyczących paczek, nieobjętych zakresem obowiązku świadczenia usług powszechnych, w zakresie podniesienia jakości usług oraz zwiększenia ochrony konsumentów. Wszelkie działania na rzecz zwiększenia zaufania i zadowolenia klientów są niezwykle cenne. Proponowane w Zielonej Księdze informacje na temat jakości i skuteczności usług dostawy wskaźniki wydajności czy znak zaufania, tzn. certyfikat potwierdzający, że proces dostawy realizowany przez dany podmiot jest godny zaufania, zasługują na poparcie. VI. STANOWISKO PARTNERÓW SPOŁECZNYCH Przedmiotowy dokument został przekazany 28 grudnia 2012 r. do konsultacji następującym podmiotom: 1) Forum Przewoźników Ekspresowych; 2) Ogólnopolskiemu Związkowi Pracodawców Niepublicznych Operatorów Pocztowych; 3) Poczcie Polskiej SA; 4) Stowarzyszeniu Konsumentów Polskich; 5) Federacji Konsumentów; 6) Stowarzyszeniu Marketingu Bezpośredniego; 7) Bussines Center Club; 8) e-commerce Polska Izba Gospodarki Elektronicznej; 9) Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej; 10) PKPP Lewiatan. Dwa podmioty z powyższej listy przesłały swoje uwagi na piśmie. Forum Przewoźników Ekspresowych (FPE) przekazało informację, że w odniesieniu do Zielonej Księgi Zintegrowanego rynku usług dostawy paczek jako impulsu rozwoju handlu elektronicznego w UE, FPE zajmuje tożsame stanowisko jak European Express Association (EEA). FPE podziela pogląd zaprezentowany w Zielonej Księdze, że handel elektroniczny odgrywa ważną rolę w procesie rozwoju konkurencyjnej gospodarki europejskiej, a szczególnie jego wymiar transgraniczny. Jest on również szansą na rozwój szczególnie dla sektora małych i średnich form (MŚP). FPE stoi na stanowisku, że branża firm kurierskich i ekspresowych jest w stanie 8

9 odpowiedzieć z sukcesem na rosnący popyt na usługi związane z handlem elektronicznym, przy zachowaniu wysokich standardów jakościowych. Firmy kurierskie zapewniają zintegrowany model biznesowy przy konkurencyjnych cenach oraz usługach dodatkowych (zwroty, określony czas dostawy, wybór lokalizacji dostawy, ograniczenie emisji CO 2 ). FPE zgadza się ze stanowiskiem EEA, w którym organizacja identyfikuje główne przeszkody spowalniające rozwój handlu elektronicznego. Proponowane zmiany dotyczą: 1) uproszczeń w zakresie ceł, promowanie e-cła; 2) zniesienia ograniczeń w kabotażowym transporcie drogowym; 3) wprowadzenia efektywnych miejskich rozwiązań logistycznych; 4) promowania wykorzystania Europejskiego Systemu Modułowego (EMS); 5) umożliwienia integratorom obsługiwania wszystkich samolotów dedykowanych ich sieci dostawczej; 6) promowania stosowania zrównoważonego podejścia do hałasu lotniczego (transport przesyłek w nocy). FPE widzi również potrzebę promowania rozwiązań związanych z ochroną klimatu i środowiska. Poczta Polska SA w przekazanym stanowisku podzieliła pogląd, że rozwój handlu elektronicznego stanowi jeden z kluczowych elementów koniecznych do dalszego rozwoju gospodarczego UE. Poczta Polska wskazuje również, że sieci pocztowe dotychczasowych operatorów publicznych dostosowane są przede wszystkim do potrzeb i obowiązków wynikających z obowiązku świadczenia usługi powszechnej i w mniejszym stopniu dostosowane są do potrzeb rosnącego rynku handlu elektronicznego. Jedynie 5-10% wolumenu przesyłek business to client wchodzi w zakres usługi powszechnej. Operator rozumie i docenia potencjał rozwoju e-handlu, ale wdrożenie nowych rozwiązań operacyjno technologicznych (elastyczne formy doręczenia, powiadomienia o nadejściu przesyłki) wymagają czasu i nakładów finansowych. Poczta Polska SA stoi na stanowisku, że obecne przepisy europejskie są wystarczające do stworzenia zintegrowanego rynku usług dostawy. Zwraca uwagę, że ewentualna redefinicja pojęcia paczki pocztowej byłaby bardzo trudna. Podkreśla również, że pomimo liberalizacji, wciąż operatorzy wyznaczeni traktowani są jak monopoliści, mimo że posiadają jedynie 36 proc. rynku paczek. Informacja o przeprowadzanych konsultacjach przedmiotowej Zielonej Księgi została także zamieszczona na stronie internetowej Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji pod adresem: VII. WNIOSKI Przed wprowadzeniem zmian na rynku dostaw paczek w UE należy zbadać jak na rynek UE będą oddziaływać zmiany wprowadzone przez publikację wytycznych, dotyczących interpretacji art. 20 ust. 2 dyrektywy 2006/123/WE o usługach na rynku wewnętrznym, które będą miały praktyczny charakter. Należy także śledzić prace toczące się nad Wspólnym Europejskim Prawem Sprzedaży (WEPS), które ma na celu m.in. uregulowanie wspólnego prawa sprzedaży dla obywateli UE. Można by rozważyć wprowadzenie dodatkowych środków regulacyjnych dotyczących paczek, nieobjętych zakresem obowiązku świadczenia usług powszechnych, w zakresie podniesienia jakości usług oraz zwiększenia ochrony konsumentów. Poszerzenie zakresu obowiązku świadczenia usługi powszechnej będzie rodziło koszty, tak jak świadczenie powszechnej usługi pocztowej opisanej w dyrektywie 2008/6/WE, zwłaszcza w kontekście 9

10 funkcjonującego i rozwijającego się rynku usług doręczania paczek i usług kurierskich. Operatorzy pocztowi oraz firmy kurierskie dostrzegają potencjał istniejący na rynku handlu elektronicznego. Polepszenie warunków cenowych powinno nastąpić przy zwiększonym popycie na te usługi, których niski poziom w dużej mierze wydaje się wynikać nie tylko z ceny, ale też braku przejrzystych i identycznych na wspólnym rynku reguł dotyczących jakości usług oraz poziomu ochrony konsumentów. Należy także pamiętać o różnicach kulturowych i barierach językowych, występujących na terenie UE. Inicjatywy wdrożenia rozwiązań regulacyjnych powinny prowadzić do konkretnych i dobrze zidentyfikowanych propozycji rozwiązania problemów, a jakimi boryka się rynek dostaw paczek w obrocie międzynarodowym. Wszelkie propozycje poprawy interoperacyjności, poprzez tworzenie platform konsolidujących przesyłki, są jak najbardziej pożądane. Pomoże to obniżyć koszty, a więc i ceny płacone przez konsumentów podczas zakupów on-line. W oparciu o informacje zebrane w wyniku konsultacji, KE określi problemy, którymi należy się zająć. Na wiosnę 2013 r., wyciągnięte zostaną wnioski na temat działań, które należy podjąć w celu ukończenia tworzenia jednolitego rynku paczek. Należy śledzić prace KE w tym zakresie i aktywnie uczestniczyć w tworzeniu ram jednolitego transgranicznego rynku dostawy paczek na terenie Unii Europejskiej. 10