Przygotowała: Joanna Wieczorek Wszelkie prawa zastrzeżone!!! Zagadnienia do działu:

Transkrypt

1 Przygotowała: Joanna Wieczorek Wszelkie prawa zastrzeżone!!! Zagadnienia do działu:

2 Zagadnienia na kartkówkę: A. Podaj przyczyny wielkich odkryć geograficznych: ciekawość świata kryzys w handlu lewantyńskim (utrudnienie przez Turków handlu ze Wschodem, stąd poszukiwanie innej drogi morskiej do Indii, Chin) aktywność gospodarcza szlachty portugalskiej i hiszpańskiej i jej ekspansja zamorska (poszukiwania nowych morskich szlaków handlowych) lepsza technika żeglarska (mapy, karawele, busola) chęć chrystianizacji innych ludów wzrost zapotrzebowania na metale szlachetne (srebro i złoto) w Europie u progu nowożytności B. Podaj skutki wielkich odkryć geograficznych: rozszerzenie horyzontu geograficznego Europejczyków (nowa wiedza o świecie) zmiany szlaków handlowych -przeniesienie punktu ciężkości wypraw z mórz na oceany nowe rynki zbytu na towary europejskie napływ do Europy złota i srebra i w jego konsekwencji rewolucja cen napływ do Europy nowych produktów spożywczych, używek rozpowszechnienie kultury europejskiej w Ameryce (np.: religia chrześcijańska, języki, architektura, obyczaje) upadek cywilizacji prekolumbijskich przemieszanie się ras (nowe grupy ludności) wzrost niewolnictwa Korzystając z poniższej mapy, opisz trasę wyprawy Ferdynanda Magellana dookoła świata lub wyprawy Vasco da Gamy do Indii. Posłuż się nazwami i pojęciami geograficznymi, np. równik, Ocean Spokojny, cieśnina, przylądek /ćwiczenie na lekcji/... Np. Vasco da Gama wypłynął w podróż morską w 1497 r., z Portugalii. Wyruszył na południe za Ocean Atlantycki, płynąc z dala od wybrzeży Afryki. Po przekroczeniu Zwrotnika Koziorożca skierował się na wschód. Minął Przylądek Dobrej Nadziei, a następnie płynął wzdłuż wschodnich wybrzeży kontynentu, zawijając do Mozambiku i Zanzibaru. Z tego ostatniego portu wyruszył na Ocean Indyjski. W 1498 r., dotarł do indyjskich portów Kalikatu i Goi.

3 Wyjaśnij w kilku zdaniach, jakie znaczenie dla podejmowania dalekich wypraw morskich miały przedstawione poniżej przyrządy nawigacyjne, mapy oraz nowy typ statków.

4 Dalekie i niebezpieczne wyprawy wymagały przyrządów ułatwiających żeglowanie z dala od brzegów. Jednym z nich było astrolabium przyrząd nawigacyjny służący do wyznaczania położenia ciał niebieskich, niezbędny do określania położenia statków i wyznaczenia kursu. Również przydatny był kompas przyrząd wyposażony w igłę magnetyczną, umożliwiający żeglarzom określanie kierunku rejsu. Podróże morskie nie byłyby możliwe bez karawelinowego typu statku. Był to jednopokładowy statek z wysokimi nadbudówkami na dziobie i rufie oraz trzema masztami o ruchomym ożaglowaniu, które pozwalało na wykorzystanie siły wiatru wiejącego z dowolnego kierunku. Sporządzano coraz dokładniejsze mapy-pozwalało to na zwiększanie bezpieczeństwa żeglugi podczas dalekich wypraw. Opisz w kilku zdaniach po dwie zmiany, które pod wpływem odkryć geograficznych nastąpiły w sposobie odżywiania się oraz w obyczajach mieszkańców nowożytnej Europy. Wykorzystaj poniższe ilustracje. kawa imbir goździki papryka indyk tytoń kakao bawełna ziemniaki Odkrycie nowych krain spowodowało zmiany w sposobie odżywiania się Europejczyków. Zaczęto uprawiać i spożywać z Ameryki warzywa takie jak fasola, pomidory, papryka,

5 kukurydza, a przede wszystkim ziemniaki. Rozpoczęto tez hodowle sprowadzonych zza oceanu nowych gatunków drobiu: indyków, kaczek, gęsi. Odkrycie nowych lądów spowodowało zmiany w obyczajowości. Upowszechniło się Alenie tytoniu, uznawanego cząstkowo za roślinę leczniczą, oraz picie kawy i herbaty. Na wiele lat luksusowym towarem stał się cukier z trzciny cukrowej oraz przyprawy korzenne. Europejczycy zaczęli nosić ubrania z jedwabnych tkanin. Pozostałe zagadnienia: Przyczyny wypraw geograficznych (podział na obszary) ekonomiczne społeczne techniczne ujemny bilans w handlu z krajami Orientu (Wschodu) odpływ szlachetnych kruszców z Europy utrudnianie przez Turków handlu Europy ze Wschodem (przyprawy przechodziły przez 12 pośredników, a ich cena wzrosła razy) możliwość zdobycia niewolników jako siły roboczej zakończenie wojen z Maurami (1492) i pozbawienie źródeł utrzymania rycerstwa hiszpańskiego i portugalskiego poszukiwanie korzyści materialnych, sławy dziedziczenie majątku przez najstarszego syna, pozostali musieli szukać innych źródeł utrzymania istniały takie grupy społeczne, które dawały pieniądze na wyprawę (wielcy feudałowie, kupcy, królowie) karawela (nowy typ statku) gładkie poszycie burt większa szybkość wysokie burty - zabezpieczenie przed zalaniem więcej mniejszych żagli - zwiększenie szybkości i możliwość płynięcia, gdy wiatr z boku działa armatnie na pokładzie - obrona przed wrogami busola wskazywała igłą magnetyczną biegun magnetyczny

6 Ziemi astrolabium przyrząd do mierzenia kątów położenia ciał niebieskich określanie długości geograficznej kwadrat i laska Jakuba podawały kąt położenia Gwiazdy Polarnej, określanie szerokości geograficznej humanistyczne ciekawość świata i chęć przygód religijne dążenie do szerzenia wiary chrześcijańskiej Przeczytaj wymienione poniżej skutki kolonizowania pozaeuropejskich terytoriów. Zaznacz litera P, które były pozytywne, literą N negatywne. (...) okrutne traktowanie i mordowanie tubylców N (...) rabunkowe wykorzystanie bogactw naturalnych N (...) budowa nowych szlaków komunikacyjnych P (...) zakładanie szpitali i upowszechnienie zdobyczy medycyny P (...) wprowadzenie nowych sposobów uprawy roślin (...) zahamowanie rozwoju miejscowej kultury, języka i obyczajów N (...) prześladowania religijne N ( ) zniszczenie lokalnych państw N A. Trasom podróży, które oznaczono literami A C, przyporządkuj właściwe nazwiska żeglarzy. Odpowiedzi wybierz spośród podanych. Jacques Cartier, Krzysztof Kolumb, Amerigo Vespucci, Ferdynand Magellan, Vasco da Gama

7 Trasa A Trasa B. Trasa C.. Trasa A Ferdynand Magellan Trasa B Krzysztof Kolumb Trasa C Vasco da Gama B. Podaj bezpośredni skutek podróży, którą na mapie oznaczono literą C Portugalczycy zdobyli możliwość bezpośredniego handlu z Indiami. Odkrycie drogi morskiej do Indii. Zakładanie przez Portugalczyków faktorii na wybrzeżach Afryki. Wpisz na zamieszczonej niżej mapie nazwy pozaeuropejskich kręgów cywilizacyjnych. Inkowie, Majowie, Aztekowie, Indie,

8 Opisz w kilku zdaniach osiągnięcia ludów Ameryki Środkowej i Południowej w budownictwie, nauce i kulturze z okresu przed podbojami Europejczyków. Wykorzystaj poznane ilustracje w podręczniku oraz własne wiadomości.... Stworzyli cywilizację, która do tej pory szokuje osiągnięciami, a wśród naukowców rodzi pytania bez odpowiedzi. Kapłanom Majów przypisuje się osiągnięcia niespotykane nigdy przedtem ani potem wśród kultur mezoamerykańskich. Z najważniejszych odkryć i zdobyczy, warto wymienić niezwykłe obliczenia związane z ruchami planet. Budowano nawet do tego celu przeznaczone "obserwatoria" astronomiczne, z których śledzono ruch gwiazd na niebie. Przykładem jest tzw. "El Caracol" w Chichen Itza, czyli leżąca po części w gruzach budowla przypominająca wyglądem współczesne obserwatoria. Od Olmeków - pierwszych gigantów kultur prekolumbijskich - musieli Majowie przejąć m. in. dwudziestkowy system liczenia i pojęcie zera, dla którego wymyślili symbol. Przejęli również pierwociny systemu kalendarzowego, który przetworzyli i przystosowali do własnych potrzeb. Jak się miało okazać w przyszłości, uczeń przerósł mistrza. Majowie w niejednej dziedzinie przewyższyli zdobycze cywilizacyjne Olmeków. Inkowie, zwani przez konkwistadorów "Rzymianami Ameryki Południowej", wznosili monumentalne kamienne budowle, konstruowane z potężnych bloków łączonych bez użycia zaprawy (Cuzco, Machu Picchu, twierdza Pisac, Sacsahuaman). Nie znając wynalazku koła ani wozu, dokonali niezwykłego osiągnięcia, budując system dróg liczący łącznie ok. 20 tys. km. Najważniejszą z nich była tzw. Wielka Droga Królewska, biegnąca między pasmami Andów

9 na długości ok km. Równolegle do niej prowadziła nieco krótsza (4300 km) droga nad brzegiem Oceanu Spokojnego. Oba główne trakty, o szerokości 8 metrów każdy, powiązane były ze sobą w różnych miejscach drogami łącznikowymi, biegnącymi głównie wzdłuż rzek spływających z gór, a także po trawersach zboczy Andów. Niektóre z nich prowadziły na wysokości przekraczającej 5500 m. Wzdłuż Wielkiej Drogi Królewskiej zbudowano rowek, którym płynęła, ku wygodzie podróżnych, świeża woda. Przeczytaj tekst źródłowy. Oceń postępowanie kolonizatorów europejskich na podbitych terytoriach. (...) Wyspę Hispaniolę (dzisiejsze Haiti), pierwszą na która przybyli chrześcijanie, gdy zaczęli dzieło zagłady tych ludów, zniszczyli i wyludnili w ten sposób, że zabrali Indianom kobiety i dzieci, aby się nimi posługiwać (...), zjadali żywność, którą tamci zdobywali w pocie i trudzie, nie zadawalając się tym, co Indianie dawali im dobrowolnie. (...). Chrześcijanie (...) okładali ich kułakami, kijami, a nawet podnieśli rękę na władców państewek (...). Odtąd Indianie poczęli szukać sposobów wypędzenia chrześcijan ze swoich ziem. Zaopatrzyli się w broń słabą, mało wytrzymałą i nie bardzo zdatną do ataku, a tym mniej do obrony (...). Chrześcijanie przy pomocy swoich koni i mieczy i włóczni rozpoczęli rzeź i wymyślne okrucieństwa (...). Robili długie szubienice i wieszali po trzynastu Indian na każdej na cześć i chwałę naszego Zbawiciela i dwunastu apostołów (...). A ponieważ zdarzało się, że Indianie czasami zabijali chrześcijan, zresztą słusznie i sprawiedliwie, przeto ci ustanowili między sobą prawo, że za jednego chrześcijanina zabitego przez tubylców chrześcijanie mieli zabijać stu Indian (...).... Okrutne traktowanie i mordowanie tubylców, Rabunkowe wykorzystywanie bogactw naturalnych Zahamowanie rozwoju miejscowej kultury, języka i obyczajów, Prześladowania religijne Zniszczenie lokalnych państw Największe mocarstwa kolonialne KOLONIE W. Brytania Np. Indie, Australia, Francja Indochiny, Maroko. Karawela:

10 Źródło: Źródło: Krzysztof Kolumb

11 Źródło: Krzysztof Kolumb u królowej Hiszpanii-Izabelii Kastylijskiej z prośbą o sfinansowanie wyprawy

12 Krzysztof Kolumb przekonuje marynarzy do wyprawy Źródło:

13 Żeglarze przygotowują sie do wyprawy Kolumb przygotowuje do wyprawy statek,,nina" Źródło:

14 Karawele przygotowane do wyprawy Kolumb spisuje dziennik wyprawy Źródło:

15 Kolumb obserwuje morze Bocianie gniazdo Źródło:

16 Kolumb rozmawia z Indianami

17 Hiszpanie zniewalają Indian

18 Burza Kolumb z przywiezionymi przyprawami i owocami u króla Ferdynanda i Izabelii Źródło:

19 Krzysztof Kolumb odkrył Nowy Świat Źródło:

20 Sposoby zagospodarowywania nowych ziem Portugalczycy Hiszpanie faktorie handlowe (współpraca) kolonie, plantacje (podbój, rabunek, osiedlanie się na stałe). wyprawy portugalskie Henryk Żeglarz władca Portugalii, dzięki niemu odkryto Wyspy Kanaryjskie i Azory 1471 przekroczenie równika u brzegów Afryki 1487 Bartłomiej Diaz odkrył Przylądek Dobrej Nadziei (Przylądek Burz) wyprawa Vasco da Gamy do Indii wyprawy hiszpańskie 1492 K. Kolumb odkrył San Salwador, Kubę i Haiti Amerigo Vespucci dotarł do Ameryki pierwsza podróż dookoła świata Ferdynanda Magellana 1519 Ferdynand Cortez podbija Meksyk 1531 Franciszek Pizarro podbija Amerykę południową (Peru, Ekwador, Kolumbia, Chile)

21

22

23 Źródło:

24 Przyrządy nawigacyjne Źródło: Astrolabium